DOMBURGS BADNIEUWS
SWrH
k -
S^ccesz/ imzw- t/z wee^
'Plaatsen we het werk in de tijd, waarin het ontstond, dan geeft het een
goede indruk van die tijd. Als zodanig is het werk van mevr. Elout-
Drabbe mede representatief voor een belangrijke periode. In haar
schilderijen, vooral die welke de bloem als motief en levendmaker heb
ben, komt af en toe iets naar voren dat duidt op een groot gevoel voor
een 'brede schildering'. Wemenen evenwel dat de manifestatie daarvan
jammer genoeg te veel achterwege is gebleven.
Haar 'Bos te Westhove met Romeinse brug' maakt duidelijk, evenals
trouwens het grote doek 'Tuin te Domburg', dat mevrouw Elout aan de
brede schildering toe is gekomen.'
In die tijd schreef hij aan zijn vrouw, de Britse Annie Hall: 'Ik heb een
paar schilderijen gemaakt volgens de ontleding van kleur. Ik geloof
dat deze ontleding het enige middel is om de ware atmosfeer en het
licht te bereiken men kan wellicht mooie dingen maken, maar
nooit een echte atmosfeer. En zo men tenslotte mooie dingen schildert
met een echte atmosfeer, dan is er sprake van een triomf, al is het er een
van het geduld.'
Terug in Nederland werd Toorop al gauw beschouwd als leider van de
vernieuwing van de Nederlandse kunst. Naast zijn eigen werk begon
hij zich nu ook te richten op het samenstellen van exposities. Een ten
toonstelling van Les Vingts in Amsterdam zou het begin vormen van
een hele reeks.
Toorop vestigde zich in Katwijk aan Zee en later in Loosduinen bij
Den Haag.
De zomers zou hij in Domburg gaan doorbrengen. Aanvankelijk op
uitnodiging van Generaal Drabbe en diens dochter Mies Elout-
Drabbe, later ook omdat hij heil vond bij de geneeswijzen van dr.
Mezger.
Mies Elout-Drabbe, een vroegere studiegenote van Toorop, was ge
trouwd met P, J. Elout van Soeterwoude, de directeur van de Dom-
burgsche Zeebadinrichting, en woonde sinds 1903 in Domburg.
'October-morgen' van Mies Elout-Drabbe
Meisa Labberton
Mies Elout-Drabbe
Waardering zeker, maar heeft het werk van Mies Elout-Drabbe ook de
erkenning gekregen die het verdient?
Bij haar overlijden schreef Paul Schultze:
Zij, de bescheidene, maar zeer aparte schilderes is op haar 81ste jaar
verleden week in Ellecom overleden, waarheen zij het laatste jaar ge
gaan was, ziek, na haar leven lang te Domburg gewoond en gewerkt te
hebben.
Velen zullen gevoeld hebben in haar de aparte figuur, tintelend-levend,
maar zich gaarne terugtrekkend in alleen-zijn.
Weinigen misschien weten haar waarde als kunstenares te schatten.
Door haar teruggetrokken bestaan gaf het zien van haar werk een
aparte ontroering nog. En steeds duidelijker was het dat zij werkte uit
een groei in haar leven.
Was haar beste werk altijd klaar en helder, met in kinderportretten o.a.
de gezichten ópen, de ogen als bronnen van licht, na haar 70ste jaar
kwam nog een kracht, een zeer stille kracht, er bij die het werk een ze
kere grootheid gaf in vorm en eenvoud van ziel - een groeiende
eenvoud.
Een tere figuur was zij, die een kracht heeft ontwikkeld welke haar
naastbestaanden en vrienden zagen en volgden. Zo heeft zij, terwijl al
len haar einde al lang verwachtten, bij haar man willen blijven tot hij
haar vóórging. En op de dag van zijn begrafenis overleed zij.
Liefde en vrede gingen steeds sterker van haar uit en haar kunst was
een der mooie uitingen daarvan.
Velen gedenken haar en haar man in liefde en eerbied
De harmonie die uit haar werk spreekt - de weerslag van een beschei
den, vreedzame en liefdevolle natuur - maakt dat haar talent pas bij
stille beschouwing volledig tot zijn recht komt en daardoor waar
schijnlijk altijd minder aandacht zal krijgen dan het verdient.
Lichtend voorbeeld
Het is niet moeilijk je Domburg voor te stellen als lichtend voorbeeld
voor kunstenaars. Alleen al de lichtval langs onze kust en de weer
schijn ervan over ons stadje zijn zo vaak geroemd, dat er geen twijfel
meer over hoeft te bestaan: wij koesteren ons in een bijzonder licht en
dat licht is een geliefd object van schilders.
Die kon (en kan) men dan ook altijd in de omgeving van Domburg
aantreffen.
Generaal Drabbe met zijn dochter Mies door Toorop.
Zoals Mezger door vele vorstelijke personen naar Domburg werd ge
volgd, zo werd Toorop gevolgd door kunstenaars.
Otto en Adya Rees, Cornelis Spoor, Piet Mondriaan, Maur,v en Sari-
ka Góth, Ferdinand Hart Nibbrig, Jacoba van Heemskerck_ucie van
Dam van Isselt, Lizzy Ansingh, de componist Geert von Brucken
Fock, de schrijver Arthur van Schendel, de dichters Boutens en Ro
land Holst zij kwamen allen naar Domburg.
Toorop organiseerde er jaarlijks tentoonstellingen, daarin bijgestaan
door Hart Nibbrig en Mies Elout-Drabbe.
Het Domburg van die tijd bloeide, maar tot een ware explosie zou het
komen in het jaar 1910. Domburg kwam in een ander licht te staan: in
het middelpunt der schijnwerpers.
Piet Mondriaan (1872-1944) was vanaf 1908 's zomers naar Domburg
gekomen en had op Walcheren schitterende series gemaakt, onder
meer van de kerktoren van Domburg, de vuurtoren van Westkapelle,
van duingezichten en van bomen.
Zijn vormgeving was steeds eenvoudiger geworden, zijn kleurcon
trasten steeds scherper. In 1910 kon men deze ontwikkeling duidelijk
waarnemen op de St. Lucas tentoonstelling in Amsterdam. Men sprak
van 'de triomf van Domburg'.
Jacoba van Heemskerck (1876-1923) werd aanvankelijk door Toorop,
later door Mondriaan beïnvloed. Beslissend voor haar ontwikkeling
was het contact met de groep 'Der Sturm' van Herwarth Walden. Haar
motieven werden geabstraheerd tot golvende en ritmische lijnen en zij
ging zich steeds meer toeleggen op de houtsnede en het glas-in-
loodraam. In Duitsland heeft zij veel meer naam gemaakt dan in eigen
land.
Toorop heeft ook grote invloed gehad op en was op zijn beurt een lich
tend voorbeeld voor twee vrouwen, wier leven nauw verbonden is ge
bleven met Walcheren: Mies Elout-Drabbe (1875-1956) en Sarika Góth
(1900).
Mies Elout-Drabbe
'Mijn moeder heeft meer dan 50 jaar in Domburg geleefd en gewerkt
en - behoudens haar liefdevolle zorgen voor ons kleine gezin - ge
leefd vóór haar werk', aldus de heer F. H. J. Elout.
Mies Elout-Drabbe
Leerlinge van Willem Schütz, studente aan de Haagse academie -
haar belangrijkste docent was toch wel Toorop, met wie haar familie
zeer bevriend was.
Haar werk omvat portretten, landschappen en stillevens.
Wij slaan de critieken erop na; aanvankelijk hier en daar een opmer
king, dan open waardering.
'Meermalen heeft zij verrast met knappe potloodportretten
'In haar portretten komt een niet alledaagsch teekentalent aan den
dag
'Voor het werk van mevr. Elout-Drabbe hebben we groote bewonde
ring. Op zoo'n leerlinge mag Toorop trotsch zijn, - en de leerlinge
zelf ook. Zeker, het is geheel de werkwijze van den meester, maar om
zóó portretten te teekenen, zoo vast van lijn, zoo karakteriseerend in
het weergeven van het uiterlijk, en zoo mooi van toon en nuanceering,
daarvoor moet men zelf over een groote mate van talent en over een
scherp oog voor gelaatsuitdrukking beschikken. Bovendien is bij de
meesten de gelijkenis zeer goed getroffen. Het prachtige portret van
Toorop, dat van den heer Drabbe, en nog enkele andere, zijn wel het
beste wat op deze tentoonstelling is. Behalve portretten zond mevr.
Elout o.m. ook nog landschappen in, sommige gepointilleerd, andere
gestreept met gekleurd krijt, allen dus berekend op het verkrijgen van
licht-tinteling. Het beste is dat wel bereikt in het mooie, in goudgelen
toon gehouden herfstbosch 'Westhove'; terwijl als stemmingsstukjes
vermelding verdienen het teere 'Lente', en 'Nevel in het Bosch'.
'De fijne beschaving, de innerlijke rust, die uit deze werken spreken,
en de liefde en toewijding, waarmee zij geschilderd zijn, doen welda
dig aan in een tijd als deze, waarin helaas zoo dikwijls oppervlakkig
waargenomen impressies, zonder het in acht nemen van de meest ele
mentaire begrippen der schilderkunst, op het doek worden geworpen
en tentoongesteld!
De heer Elout: 'Verschillende kritieken op het vroeger tentoongestelde
werk van mijn moeder kenschetsen dit vaak als 'intuïtief, fijngevoelig,
vrouwelijk'. Hoewel dit ongetwijfeld juist is, meen ik toch, dat een an
der aspect van haar werk karakteristieker is en nog meer reliëf ver
dient. M.i. wordt nl. in haar kunst een bijzondere synthese bereikt van
een zuivere weergave der natuur enerzijds, en een tot uiting brengen
van het achter die zichtbare werkelijkheid liggende, anderzijds.
Dit komt bijvoorbeeld sterk naar voren bij haar portretten, waarbij
naast een goede gelijkenis gestreefd werd naar het tot expressie bren
gen van het individuele karakter. Bij haar kinderportretten straalt de
verwondering tegenover een zich telkens nieuw openbarende wereld
uit de onbevangen kinderogen
De koning onder hen was Jan Toorop (1858-1928), niet alleen een
groot luminist en symbolist, maar ook een man met een enorme uit
straling en aantrekkingskracht. Op Java geboren was hij als jongea
naar Nederland gekomen om daar zijn schoolopleiding af te maken.
In 1880 liet hij zich inschrijven aan de Rijksacademie in Amsterdam,
in 1882 aan de academie van Brussel. Tot 1890 zou hij in België verblij
ven, inmiddels lid van de kunstenaarsvereniging Les Vingts, regelma
tig exposerend en zich vanaf 1888 op het pointillisme toeleggend.
Arthur van Schendel
Mies Elout-Drabbe
