1
Het geeft een enorme kick, je
voelt je in een andere dimensie
I
i
Terreinen Natuurmonumenten
belangrijk voor voortbestaan
bedreigde vogels
11
badkrant
Veiligheid
4
Bont gezelschap
Zweefvliegen: Niet moeilijk, maar je moet het wel leren
In Scheelhoek broeden vijftien bedreigde vogelsoorten
BURGH-HAAMSTEDE - De club bestaat al bijna veertig jaar en toch zijn er volgens de leden
van Vliegclub Haamstede nog een heleboel mensen die al jaren in de Kop van Schouwen
wonen maar niet eens op de hoogte zijn van het bestaan van de club. En dat bevreemdt hen
toch wel een beetje. „Je kunt moeilijk uitleggen wat het precies is, maar zweefvliegen geeft
een enorme kick. Je komt in een andere dimensie terecht en als je daarboven zweeft heb je
echt zo'n gevoel van vrijheid”, aldus M. Janssen. „Zweefvliegen is niet duurder dan andere
sporten en het is een heel veilige sport”.
STELLENDAM - In het natuurgebied Scheelhoek op Goeree
komen vijftien soorten bedreigde vogels voor. Dat blijkt uit
cijfers van de Vereniging Natuurmonumenten die onderzoek
deed naar de aantallen broedgevallen van bedreigde vogel
soorten op haarterreinen in Nederland. Op Schiermonnikoog
komen 27 soorten bedreigde soorten vogels voor, in Scheel
hoek op Goeree vijftien, op de Beningerslikken langs het Ha
ringvliet tien en in een aantal andere Zuidhollandse terreinen
meer dan vijf soorten.
r
Wie wil kan tegen betaling meevliegen met ervaren vliegers van vliegclub Haamstede. (Archieffoto).
In natuurgebied Scheelhoek broeden vijftien beschermde vogelsoorten. (Foto:
Marijke Folkertsma).
de meest spectaculaire, en voor som
migen misschien enge, onderdelen
van een zweefvlucht is de start. Op het
vliegveld in Haamstede wordt de Her
start gebruikt. Aan het toestel wordt
een staaldraad beves-tigd en als de
'kust' vrij is komt de lier in actie. Zo'n
280 pk wordt losgelaten op de staal
draad die het zweefvliegtuig omhoog
trekt. Een goede communicatie tussen
de vlieger en de man die de lier bedient
is daarbij erg belangrijk. Om alles in
goede banen te leiden bestaan bepaal
de procedures waar strikt de hand aan
gehouden wordt. Als het zweefvlieg
tuig de juiste hoogte heeft bereikt kop
pelt de vlieger vanuit de cabine de
staaldraad los en kan de vlucht begin
nen. Boven heerst een serene stilte. Er
is alleen het ruisen van de wind. Wat
vanaf de begane grond imposante
villa's lijken zien er vanuit een zweef
vliegtuig uit als lego-huisjes met dinky
toys-autootjes op de oprit. Bij helder
weer heeft men, al wordt er alleen maar
een rondje rond het vliegveld gedraaid,
uitzicht over heel Schouwen-Duive-
land en zijn de contouren van Rotter
dam met haar grote haveninstallaties
te zien.
ongelukken en dat wil men ook graag
zo houden. „Voordat je de lucht ingaat
wordt een toestel helemaal geïnspec
teerd. Pas als je gecontroleerd hebt of
alle instrumenten werken en of alle be-
sturingsmechanismen functioneren
mag je van start. Nou, ik geloof niet dat
er veel mensen zijn die eerst kijken of
alles aan hun auto werkt voordat ze
wegrijden", aldus Janssen. Verder
wordt er boven windkracht 6, bij regen
of bij laaghangende bewolking niet ge
vlogen. „Het is niet alleen niet veilig,
maar er is ook gewoon niets aan als het
slecht weer is”.
dodaars, geoorde fuut, roerdomp, le
pelaar, grote karekiet en de grauwe
klauwier. Volgens Natuurmonumen
ten reden te meer om de krachten te
bundelen voor de bescherming van dit
gebied, dat bedreigd wordt door ver
dere uitbreidingsplannen van de Rot
terdamse haven. Op Voorne langs het
Haringvliet ligt het Quackgors. Wie
daar langs fietst en de tijd neemt het
gebied met de verrekijkerte onderzoe
ken kan negen bedreigde vogelsoor
ten ontdekken, waaronder het mooie
baardmannetje.
Verderop langs het Haringvliet liggen
de Korendijkse Slikken, waar negen
bedreigde vogelsoorten broeden, de
Beningerslikken, waar zelfs de kwar-
telkoning nog is gesignaleerd en de
Blanke Slikken, die ruimte bieden aan
de snor, de rietzanger en de grote kare
kiet. De Korendijkse en de Beninger
Slikken zijn goed met de verrekijker te
overzien van>af de dijk. Bij de Koren
dijkse Slikken kunnen vogelaars ge
bruik maken van een observatie-
scherm langs de wandelroute en een
observatiehut op de dijk. Nog dit najaar
wordt een extra observatiepunt gere
aliseerd in Oudendijk.
Steekt men het Haringvliet over naar
Goeree dan biedt Scheelhoek, zoals
vermeld, ruimteaan vijftien soorten be
dreigde vogels. De rust in dit terrein is
dan ook uitermate belangrijk. Het is
niet toegankelijk, maar wei te overzien
vanaf de dijkten zuiden van hetZuider-
diep en vanaf de wandelroute aan de
kop van het terrein, bij de haven van
Stellendam. In de Scheelhoek broeden
soorten als kluut, watersnip, kemp
haan, strandplevier en velduil. Vanuit
vogelobservatiehut 't Kiekgat bij Stel
lendam zijn van soorten als kluut en tu
reluur te zien, die er broeden. Hier
komen ook veel vogels uit omringende
terreinen heen om voedsel te zoeken.
Zo kun zijn er de lepelaars te zien die uit
Voornes Duin komen.
Even verder aan de kust van Goeree
ligt Kwade Hoek. Dit duinterrein her
bergt acht bedreigde soorten, waaron
der visdief, dwergstern en kuifleeuwe
rik. Er ligt een wandelroute door het
terrein, waarvandaan een aantal van
de bedreigde soorten zijn te zien. Aan
de Oude Maas, ten noorden van 's Gra
vendeel en onder Zwijndrecht ligt nog
een klein maar fijn terrein: Groot Ko
ninkrijk. In deze verstedelijkte en in
dustrierijke zine zou men niet veel vo
gels verwachten. Toch broeden hier
negen soorten bedreigde vogels,
waaronder de blauwe Kiekendief. De
laatste is goed te zien als hij boven het
terrein zweeft. Om het terrein ligt een
wandelroute met informatie over het
terrein, de planten en de vogels.
Al sinds mensenheugenis heeft de
mens de wens gekoesterd om te kun
nen vliegen. Die wens was zo heftig dat
pioniers als Fokker en Von Lilienthal
verschillende crashes op de koop toe
namen en hun pogingen om een vlieg
machine te maken niet opgaven. „Met
de opkomst van de Jumbo Jet is de
spanning en de romantiek rond het
vliegen helaas goeddeels verdwenen.
Het ouderwetse 'vlieggevoel' dat er
vaar je alleen nog in een zweefvlieg
tuig”, aldus een brochure van de vlieg
club.
Veiligheid staat bij de zweefvliegers
hoog in het vaandel. Om een auto te
mogen bestu>reniseen rijbewijs nodig.
Voor het vliegen van een zweefvlieg
tuig is het zweefvliegbewijs nodig. De
eerste zestig vluchten vliegt de adspi-
rant-zweefvlieger mee met een in
structeur. „Gemiddeld doen mensen
er zo'n twee tweeënhalf jaar over om
hun zweefvliegbewijs te halen”, vertelt
Janssen. Voor de lessen gebruikt de
vliegclub de 'ouderwetse' zweefvlieg
tuigen, opgebouwd uit een buizenfra-
me en hout dat bespannen is met lin
nen.
„Die zweefvliegtuigen zijn zo'n 25 jaar
oud, maar het zijn nog steeds hele
goede kisten”, stelt Janssen. „En ze
zijn ideaal om mee te lessen omdat ze
nogal goedig zijn. De moderne
kunststof zweefvliegtuigen reageren
veel scherper op wat de vlieger doet.
Ze zijn moeilijkertebe-sturen”.
Na de lesvluchten met instructeur
komen op gegeven moment de solo
vluchten. Daarnaast moet de adspi-
rant-zweefvlieger wel een heleboel
theorie kennen. „Ook in de lucht gel
den verkeersregels en die moet je ken
nen. En je moet ook weten hoe je moet
reageren als er zich onverhoopt een
noodsituatie voordoet”, aldus Jans
sen.
Met zweefvliegen gebeuren, zo bena
drukt Janssen herhaaldelijk, zelden
Een geoefende vlieger kan onder
goede omstandigheden volgens Jans
sen heel lang in de lucht blijven. Erva
ren vliegers weten steeds weer een bel
van warme opstijgende lucht - ther
miek in zweefvliegersthermen - te vin
den die het toestel omhoog stuwt.
Door steeds n ieu we thermiek te vinden
en er gebruik van te maken kunnen
zweefvliegtuigen steeds een stapje
hoger komen en uiteindelijk hoogtes
van 2000 meter bereiken. „Maar hier
aan de kust komt dat zelden voor. Je
bent al spekkoper als je hier 1100
meter hoogte haalt”, aldus Janssen.
Vliegclub Haamstede telt momenteel
zo'n 80 leden. „Gek genoeg zijn er
meer mensen van buiten Schouwen-
Duiveland lid dan mensen uit de regio
zelf”, aldus Janssen. De club heeft de
beschikking over acht zweefvliegtui
gen: vijf eenzitters en drie tweezitters.
„Er zijn maar een paar van onze leden
die een privQ-zweefvliegtuig hebben.
Dat zie je eigenlijk bijna niet”, aldus
Janssen. De clubleden zorgen zelf
voor onderhoud en reparaties aan de
'kisten' waar men bijzonder zuinig op
is. Na het vliegen gaan ze de hangar in
en wordt alles nog eens nagelopen.
Het clubhuis - eveneens op het vlieg
veld te vinden - draagt de naam Animal
House. „Die naam zegt genoeg denk
ik”, aldus Janssen. „We zijn gek op
zweefvliegen, maar de sociale contac
ten zijn ook belangrijk”.
Natuurmonumenten maakte de analy
se naar aanleiding van het verschijnen
van het rapport 'Rode lijst van bedreig
de en kwetsbare vogelsoorten in Ne
derland' van Vogelbescherming. Op
de Rode lijst staan Nederlandse vogel
soorten die vanwege aantalsverloop of
kwetsbaarheid speciale aandacht
nodig hebben om hun voorkomen in
ons land veilig te stellen. Er staan onge
veer zestig vogels op deze lijst. Een be
langrijke oorzaak waardoor veel vo
gels worden bedreigd is’ het
verdwijnen van het landschap, waarin
deze vogels kunnen leven. In het rap
port staan dan ook een groot aantal
aanbevelingen ter verbetering van de
leefomstandigheden van de bedreig
de vogels.
Bij de analyse zette de vereniging ook
op een rijtje welke van haar terreinen
het belangrijkste zijn voor het voort
bestaan van bedreigde soorten. Zo is
van alle terreinen die Natuurmonu
menten beheert natuurgebied de
Nieuwkoopse Plassen uitzonderlijk
belangrijk voor het voortbestaan van
de roerdomp, de purperreiger, de
zwarte stern en de snor. Van de twee
honderd paar purperreigers die in Ne
derland broeden, broedt 110 paar in
Nieuwkoop en broedt tachtig procent
in terreinen van Natuurmonumenten.
Voornes Duin is een van de hele weini
ge terreinen waar de geoorde fuut en
de lepelaar broeden. De Schelphoek is
het enige terrein van de ver-eniging
waar de afgelopen tien jaar af en toe
oeverzwaluwen hebben gebroed. Ook
is per terrein op een rijtje gezet welke
rode lijstsoorten er broeden.
Voor de Zuidhollandse terreinen levert
dat onderstaande resultaten op. Op dit
moment kan men er uit aflezen dat de
terreinen een hele belangrijke rol spe
len voor bedreigde vogels. Later kan
afgelezen worden of de aantallen voor
uit of achteruit gaan. Als het terreinbe
heer daarin een rol speelt kan besloten
worden of Natuurmonumenten het be
heer voortzet of bijstelt.
Het is volgens Natuurmonumenten
een raadsel hoe vogels de groene oase
vinden ten zui>den van Delft, ten wes
ten van Vlaardingen en ten noorden
van de A20 en de havenaktiviteiten
langs de Nieuwe Waterweg. De Vliet-
landen herbergen liefst negen soorten
vogels, die op de rode lijst staan. Soor
ten als patrijs, watersnip en zomert-
aling. De Aalkeetbuitenpolder is nog
aantrekkelijk genoeg voor zes van die
negen vogelsoorten.
Dat het Voornes Duin een belangrijk
natuurgebied is is algemeen bekend.
Er groeien niet alleen tal van bedreigde
plantensoorten, maar er komen ook
zes bedreigde vogelsoorten voor; de
Zweefvliegen heeft volgens Janssen
nog steeds, en in zijn visie onterecht,
het imago een rijkeluissport te zijn.
„Onder onze leden zit van alles. Van
verkeersvlieger tot loodgieter. En
zweefvliegen is niet duurder dan de
meeste andere sporten. Je bent voor
het zweefvliegen ongeveer Ü1000,-
per jaar kwijt, maar voor dat geld kun je
vliegen naar hartelust, zoveel als je
wilt”.
In de zomermaanden biedt men be
zoekers - tegen betaling - de kans om
een vlucht in een zweefvliegtuig mee te
maken. „We vertellen mensen altijd
precies wat hen te wachten staat en we
krijgen eigenlijk nooit negatieve reac
ties achteraf", aldus Janssen. Een van
