4
r Xi
Grote
verandering
Stadsrechten
Smalstad
Wel en wee
r
R .,1
teil
Ir
van Brouwershaven".
Henegouwen
Zeeland
en
De
kerk
sefva-
ivelin-
elhoek
i voor
ijk.
land, de stad te kopen, daar zij
liever direkt onder de
leg van de Nieuwe Waterweg in
1872 konden alle schepen weer
direkt varen naar Rotterdam en
in Brouwershaven maakte men
het wrange gedichtje: ..Caland.
gij grote man, gij hebt de Wa
terweg gegraven, maar stak op
idhuis
Moord
rijdag
loten.
nkelijk
niging.
uddorp
;bewij-
bevindl
Het if
jndiget
Het gé-
publiei
ng vai
en het
m Oud
luddor;
aat „D
>rdring
aat ui
mstrui
idoorns
’els eet
verven,
van
tiging
ir, be-
kos-
Hoek-
Telef.
ngd ui
ten die
a turn
ing en
n toe-
rmaat-
erland,.
etslui-
e van
;n van
en. In
en al-
Del ta
len. U
I aan-j
ncom-
film-
dia-
door
ril tot
luizen.
17.00
Omstreeks 1820 kreeg de stad
een nieuwe opbloei. Doordat het
Goereese Gat dichtslibde, kon
den de grote schepen Rotterdam
niet meer bereiken. Ze voeren
toen naar de reede van Brou
wershaven waar ze gedeeltelijk
gelost werden in lichters waar
na dez.e de lading binnendoor
naar Rotterdam vervoerden, ter
wijl de zeeschepen die nu min
der diep lagen buitengaats naar
Rotterdam voeren.
evenals I
en een 1
stadje
ch he:
Kwade
Vereni-
w. Hel
uurmo-
kolonie
pmeeu-
igetatie
die de
zijn Er
e wor-j
izichter
?g 81 A
broed-
aar bo-
elefoon
bereid
tonen,
door
maken
kosten
er per-
te van
n per-
De bouw van de Brouwersdam
tussen Scharendijke op Schou
wen en Ouddorp op Goeree
bracht weer grote verandering
voor het stadje, dat altijd zo
nauw betrokken is geweest by
alles wat met de zee te maken
had.
De voor Brouwershaven weinig I
enerverende 18e eeuw werd in
1763 onderbroken door de komst
van een deftig heer, die zich in
de stad vestigde en die een rijke I
en bekwame geneesheer scheen
te zijn: Dokter Johan Cato Ka-
I merling. Door zijn innemend ge- dat moment de spa door het hart
drag en zijn mensenkennis won
hij ieders sympathie en zijn goe-
goede omgangsvormen maakten I
hem tot een huisvriend van de
burgemeester en tenslotte tot de I
echtgenoot van diens dochter I
Krina.
stoffen te
de wortel
en a.aarna in net tucn
Middelburg opgesloten.
14 dagen met aan het eind
paardenmarkt, lakenhallen,
zoutketen en schu-
I ren werden gebouwd,
weer meer toeleggen op de vis
serij, er werd veel nog gevan
gen en voor gezoute garnalen
bleek in Engeland een goede af
zet te bestaan. Om meer werk
gelegenheid te scheppen werd
ook opgericht ed „Brouwersche
I Inmakerij die vis, mosselen en
gepelde garnalen inblikte. Het
Tot grote schrik van iedereen
I bleek echter dat de deftige dok-
I ter een bedrieger en oplichter
I was. zonder enige opleiding, met schenen moesten de vissers zich
I valse papieren en zonder rijke
I familie. Hij ontliep zijn straf
niet en Abraham Magaris,, zó
I heette de schelm, werd op 15
j november 1765 „zeer strengelijk
met roeden gegeseld en met het
dubbele zwaard gebrandmerkt"
en daarna in het tuchthuis in
In de zeventiger jaren van de
15e eeuw kreeg Brouwershaven
stadsrechten, het officiële char
ter is dus niet gevonden, maar
blijkens de brief van 1477 waar- I
in Maria van Bourgondië delen
van Brouwershaven verkoopt
aan Wolfert van Borselen
spreekt men van de Stad Brou
wershaven.
Toen er dan ook steeds min
der schepen op de reede ver-
vergroting van de kerk, die in
verschillende fasen tot stand
kwam. Een belangrijke bron
van inkomsten voor de kerk
was de belasting op haring en
bier. Het jaar 1545 werd een
rampjaar, een grote brand ver
woestte wel 300 huizen, het
I grootste gedeelte van de stad.
I en er kwam bovendien een
I „kwade teelt", d.w.z. de haring-
I van
een
een rood poeder dat gebruikt I meestoven.
- X. -I
de I een nieuwe vismarkt
pellen van garnalen als huisar
beid is ook na hel verdwijnen
van de ..Inmakerij' lang een
1 bron van bijverdienste geweest
voor veel Brouwse gezinnen.
Ook de verscheping van grote
hoeveelheden suikerbieten van
uit de haven gaf aan veel men
sen in het. najaar werk.
De watersnoodramp van - fe
bruari 1953 richtte ook hier gro
te schade aan. De oude kern van
het stadje, immers op dijken
gebouwd, stond slechts één ge
tij onder water, maar de omge
ving en ook de kerk hadden van
eb en vloed te lijden totdat het
grote gat in de dijk bij de
Schelphoek aan de zuidkant van
het eiland in september 1953
was gedicht. 1957 was het jaar
dat dg keersluis klaar kwam, die
gesloten kon worden bij opko
mende hoge stormvloeden.
itiging
uur.
t een
culier heer. Dit gebeurde, voor
12.000 ponden Vlaams of
f 72.000,-, waarvan de Poorters i
ook minstens f 32.000,- bi.jdroe-
gen.
Er kwam een vrije jaarmarkt i
Haar vaders broer, Jan van I
Beieren, betwistte haar die op- p ZZZZ, l._.
volging daarin bijval verkrij- denstorm en van het
gende van de Kabeljauwen. Het
waS immers de tijd van de
Hoek-se en Kabeljauwse twisten!
werd om
kwam uit
meekrapplant,
kleigronden van Schouwen- I nam toe en „ledige erven wer-
Duiveland goed groeide. i den betimmert”. Deze voor-
de eigenaars van de tollen. De welvaart van de-stad kwam spoed werd voortdurend be-
belangrijke afzetmarkt I natuurlijk ook tot uiting in een dreigd door het water hetwelk 1
veel schade toebracht aan dij
ken en havenhoofden. Toen i
Brouwershaven in 1573 de zijde
van de Prins van Oranje had
gekozen, was het ook verplicht j
een bijdrage te leveren aan de
strijd op de Westerschelde.
Na het geven van al die hulp en j
nadat nog een som geld voor de
oorlogsvoering was betaald. 1
evengroot als die van Veere, I
verzochten de regeerders van
Brouwershaven om ook stem
recht te krijgen in de Staten van
Zeeland, zoals die andere steden,
waaronder ook Veere. Vooral
door tegenwerking van Zierik-
zee heeft Brouwershaven nooit i
stemrecht gekregen en is dan I
ook altijd een „smalstad" geble
ven. Bij de aanval van de Span
jaarden op het eiland in 1575.
werd Brouwershaven snel ver-
overd en weer werd de stad gro
tendeels door brand verwoest.
In het jaar van de geboorte
van Jacob Cats, -in 1577, was de
toestand er dan ook niet roos
kleurig. Bij de opbouw kreeg
men toestemming om verster
kingen aan te leggen, tussen
1590 en '1641 legde men wallen
aan en bouwde men vier grote
en een kleine poort.
In 1599 jaar kreeg het stad
huis een nieuwe voorgevel. Hoe
de oude gevel was is niet be
kend, want -er bestaat geen af
beelding van. Ook het gildewe-
zen bloeide in de stad, er wa
ren zeker 12 verschillende gilden
zoals dat van de hoveniers, de
kuipers (makers van vaten voor
haring en meekrap), de wevers,
scippers en zakkedragers. Gil-
deborden versierden de kerk en
elk gilde bad een kerkraam in I
onderhoud. Nog steeds was de
haringvanst erg belangrijk, want
in 1672 was het voorgekomen datJ
het rondom de ‘haven vol lag
met haringtonnen. j werd er
ti'oneerd. in 1830 werd het
gat van tonnen voorzien
i.c;
kelijken.
|W.. ...„„VVV
die in de vette I vleeshuis. Het aantal inwoners
Schouwen- I nam toe en
betimmert".
1 werd
Hoewel niet veel bijzonderhe
den bekend zijn over het dage
lijkse leven uit die tijd geeft
een ordonnantie op de belastin
gen van 1541 ons een beeld van
de invoer via de haven: Franse-
en Rijnwijnen, Engels- en Ham-
burgsbier, fruit, vijgen, rozijnen,
boter, kaas. touw, ijzer en ga
rens, laken, fluweel en damast
en IJsselsteen voor huizenbouw.
Uitgevoerd werden haring, zout,
meekrap en uien.
Tot aan het eind van de 15e
eeuw bereidde men zout door
veen, wel derrie genoemd, van
onder de dunne kleilaag te ste
ken zowel binnen- als buiten
dijks.
Deze derrie werd verbrand en
de as gekookt en ingedampt met
zeewater. Dit laatste gebeurde
in de zoutketen, die buiten het I
dorp moesten staan vanwege
het brandgevaar. Vanzelf werd
het veen ook gedroogd en ge
bruikt ais turf. Omdat door het
vele steken van de derrie, voor
al buitendijks, het gevaar be
stond dat de dijken verzwakten,
werd het in 1515 voorgoed ver
boden'. Er werd toen veel ruw
zout uit Frankrijk ingevoerd.
In 1566. het jaar van de beel-
t „smeek
schrift der edelen”, stierf Maxi-
miliaan van Bourgondië, Heer
van Brouwershaven, met ach
terlating van grote schulden,
zodat ook de Heerlijkheid van
Brouwershaven verkocht moest
worden. De regeerders van de
stad verzochten aan Koning
I Philips II. als Graaf van Zee-
Dit gaf direkt veel bezigheid
in Brouwershaven, al in 1826
een reddingboot gesta-
zee-
tonnen voorzien om
het binnenvaren te vergemak-
Douanebeambten en
Een nieuwe ramp volgde echter I loodsen deden hun intree, be-
in de vorm van een grote wa- manningen van schepen die op
tersnood in 1682, zeven polders meer wind of beter weer lagën
liepen onder, de bruggen waren te wachten, brachten een bezoek
kapot en de grachten verzand, aan de cafés waarvan er ten
graat j Er volgden blijkbaar slechte ja- slotte een twintigtal waren. In
kwamen, dan onder een parti- ren voor de stad wgnt omstreeks 1891 werd eén Coöperatieve
1730 werd vermeld dat de vis- Bcrging-Maatschappij opgericht
serij weer toenam en in de jaren door een groot aantal vissers uit 1
1743 en 1744 kon de. wellicht verscheidene kustplaatsen,
verwaarloosde, kerk worden grootste drukte van de zeevaart
hersteld en werd ook het 'dak op de reede was toen echter al-
verhoogd. I weer voorbij want door de aan-
Dat het dorp al gauw tot bloei I wat in de zoutketen tot zuiver
kwam blijkt uit het feit dat in I zout werd bereid. De meekrap, i
1396 alle schippers uit Brou- 1
wershaven vrijheid van tol kre
gen in heel Holland en Zeeland
tot in Heusden. want voor zo'n
privileges moest de plaats zelf
altijd een groot bedrag betalen
aan.<
Een belangrijke
was Keulen, maar ook in En
gelse havens en tot in de Oost
zee kwamen de Brouwse sche
pen.
Internationale bekendheid kreeg
Brouwershaven toen in 1426 een
Engelse vloot van 24 schepen I
2900 man bij Den Osse aan wal
zette om Jacoba van Beieren te
helpen. Zy was haar vader op
gevolgd als gravin van Holland, "ang^n^pèn'sterkTerug.
Zeeland en Henegouwen en
werd daarin gesteund door de
Hoeken.
^7.
