zucht) dwingt tot een onderzoek of het totale onderhoud van alle havens uit
de openbare middelen niet een maatschappelijk nadeel is.
In ieder geval is het wenselijk te trachten zoveel mogelijk uniformiteit te
brengen in de haventarieven, in het belang van de binnenscheepvaart. Thans
komen grote verschillen voor. Een afwenteling van de lasten van te hoge
exploitatiekosten op de haventarieven is niet wenselijk; dit benadeelt de
ontwikkeling. Deugdelijke controle van de havenexploitatie door hogere be
stuursorganen is noodzakelijk. Een onderzoek naar dc totale exploitatie- en
onderhoudskosten der gemeentelijke havens is nodig.
Overwogen moet worden of door het stichten van een eilandelijke haven
schap de eenheid van tarieven, de accommodatie^ het economisch belang en
het ontkomen aan het particularisme kunnen worden bevorderd. Een econo-
misch-technologisch onderzoek voor iedere haven is daarbij noodzakelijk.
Het is in ieder geval uitermate onzeker, welke functie de havens zullen
behouden na uitvoering van het Deltaplan. Het is tegenwoordig en zeker in
de toekomst mogelijk een grotere actieradius te geven aan de havens door
verbetering van wegen "en wegtransport. In andere landbouwgebieden (Wal
cheren en West-Zeeuws-Vlaanderen) treft men ook slechts enkele havens aan,
die zeer intensief gebruikt worden in de bietenperiode.
Sterke verkleining van het aantal havens is in ieder geval noodzakelijk.
Aanleg van nieuwe havens of belangrijke verbeteringen van havens, die liggen
in slibrijke gebieden, moet vermeden worden, tenzij een grondig economisch
onderzoek het belang van het tegendeel bewijst. Reeds thans dient duidelijk
te worden aangegeven welke havens op de beide eilanden in de toekomst zul
len vervallen, opdat voorkomen worde dat grote investeringen nutteloos ge
schieden.
Na de uitvoering van het Deltaplan zullen de havens veel minder van
getijstroom hebben te lijden; bovendien is men dan veel vrijer in de keuze
waar deze havens moeten liggen. De boven bedoelde concentratie zal welis
waar leiden tot langere vervoersafstanden, maar deze worden gecompenseerd
door de motorische tractie en de kortere en betere wegen na de herverkaveling.
Zij die plannen koesteren tot het plaatsen van bedrijfsgebouwen aan de be
staande havens dienen in het belang van henzelf en van de gemeenschap de
hier geschetste ontwikkeling in het oog te houden.
e. voorzieningen op lange termijn
De voorzieningen voor het verkeer op lange termijn worden bepaald door de
wijze waarop het Deltaplan wordt uitgevoerd. De plaatsen van de afsluitdam-
men en van de secundaire dammen zijn voor de verkeersontwikkeling zeer
belangrijk. Het spreekt vanzelf, dat de dammen daar moeten worden gepro
jecteerd waar de veiligheid dit eist; de verkeerseisen zijn derhalve secundair.
Hierboven kwam echter reeds aan de orde, hoe belangrijk niettemin de ver-
keersontsluiting van dit gebied isin de hoofdstukken die volgen zal dit telkens
worden uitgewerkt. De eis om de dammen zoveel mogelijk aan het verkeer
dienstbaar te maken, mag dus alleszins worden gesteld. Wanneer men hier de
noodzaak van rentabiliteit naar voren schuift, moet men deze interpreteren
in de ruimste zin van het woord. Zij dient dan namelijk de gehele maatschap
pelijke ontwikkeling van het Deltagebied te omvatten, al zal niet alles in dit
opzicht op geldwaarden zijn te herleiden.
De verkeers- en vervoers-economische voordelen van de ontsluiting van dit
13
