De Goudse Waterleidingmaatschappij en de stormvloed
door C. RODENHUIS
In de rampzalige stormnacht van 31 Januari op 1 Februari j.l.
is de Goudse Waterleiding Maatschappij N.V. niet gespaard ge
bleven. De dijk langs de uiterwaard, welke vorig jaar is opge
spoten met baggerzand uit de Hollandse IJssel, bezweek te ongeveer
5 uur in de ochtend. Deze dijk, welke aangelegd is om de in latere
jaren aangekochte uiterwaard, heeft een lichter profiel dan de
dijken, welke om het oorspronkelijk terrein liggen. De kruin van
deze dijk ligt gemiddeld op 3,50 m plus N.A.P. De oorspronkelijke
dijken liggen op 3,80 m plus N.A.P. Zij hebben stand gehouden,
echter het water, dat zich na de doorbraak in de uiterwaard stortte,
liep bij steeds hoger wordende vloed om de gebouwen van de
watertoren, werkplaatsen, loodsen, enz. heen, nadat de in allerijl
ter plaatse aangebrachte zandbarricades waren bezweken. Het ge
volg was, dat het gehele terrein overstroomd werd. Te ruim 6 uur
had de ramp zich voltrokken. De deuropeningen in de even ge
noemde gebouwen, waren voldoende met zandzakken en hout af
gesloten, zodat hierin geen water kon binnendringen. Aan de zich
daarin bevindende installaties werd geen schade toegebracht.
Overigens waren de beide reactiebassins, de drie bezinkbassins,
de drie langzame zandfilters, 15 waterwinningsputten, zomede de
grote reinwaterkelder, pompkelders en bedieningshuisjes, waarin
zijn opgesteld 12 electrisch gedreven pompaggregaten, onder water
gelopen. Door verbranding gingen enige motoren verloren. De
7 snelfilters, welke op de dijk tussen het terrein van de maat
schappij en het terrein, in eigendom bij de gemeente Gouda, staan
opgesteld, werden niet overstroomd.
De waterlevering moest onmiddellijk worden gestaakt. Het was
zaak om het water, dat het oorspronkelijke terrein had over
stroomd, zo spoedig mogelijk weg te pompen. Dat was mogelijk
daar de hierom gelegen dijken intact waren gebleven. Nadat de
in dit gedeelte gelegen winningsmiddelen en installaties voor een
gedeelte waren schoongemaakt, c.q. hersteld, kon de waterlevering
weer op gang komen. Uit verschillende plaatsen werden onmid
dellijk pompen gerequireerd, zodat in de loop van 1 Februari reeds
met het wegpompen van het water kon worden begonnen.
Maandagochtend te 5 uur w7as dit terrein leeggepompt en kon
met het afzonderlijk leegpompen van de bassins, pompkelders, etc.
worden begonnen, zomede met het desinfecteren van deze bedrijfs
middelen en het herstellen van de electromotoren, aansluitingen,
etc. Aangezien de waterlevering onmiddellijk na de overstroming
was gestaakt, was in de reinwaterkelder onder de watertoren be
trouwbaar water voorhanden gebleven om de bassins schoon te
spoelen. De motoren van de putten no. 31 en 32 waren intact ge
bleven. Deze liggen n.l. achter de dijk waarop de snelfilters ge
plaatst zijn. In verband hiermede konden, zodra in de loop van
de ochtend van 2 Februari een bezinkbassin schoon was gemaakt,
door middel van een provisorisch ontijzeringssysteem en door ge
bruikmaking van een noodkalkleiding, de waterwinning en de
bevoorrading reeds beginnen. Successievelijk werden bassins schoon
gemaakt, motoren en pompen nagezien en waar nodig tijdelijk
vervangen. In de uiterwaard, welke rechtstreeks door de dijkbreuk
overstroomde, liggen 9 putten aangesloten op een 200 mm zuig-
leiding. Deze leiding was ter plaatse van de dijkbreuk vernield.
De herstelling daarvan kon eerst geschieden nadat het gat in de
dijk was hersteld. In verband daarmede werd bij laag water de
evengenoemde zuigleiding „afgekapt", waardoor 5 van de 9 put
ten direct in gebruik genomen konden worden. Dinsdagmiddag
2 Februari om 16.30 uur werden de afsluiters in de transportlei
dingen naar de stad weer geopend en een paar uur later had
iedere inwoner van Gouda weer water, zij het onder lagere druk
dan normaal. De druk van 12 a 14 meter werd geleidelijk opge
voerd en sedert 12 Februari was de druk weder normaal. De
waterlevering aan Reeuwijk begon in de avond van 3 Februari,
terwijl de levering aan Haastrecht in de nacht van 5 op 6 Februari
hervat kon worden. Voor deze laatste levering moesten te Stol-
wijkersluis eerst 1 zij het provisorisch) voorzieningen aan het lei
dingnet getroffen worden, aangezien ter plaatse van het punt van
levering-engros door beschadiging van de dijk vrij ernstige be
schadigingen aan het leidingnet waren ontstaan. De grote meter-
put b.v. was een paar meter van zijn oorspronkelijke plaats gerukt.
Het grootste gedeelte van de gemeente Haastrecht is nagenoeg niet
van water verstoken geweest, aangezien aan deze gemeente water
werd geleverd via een koppelleiding met het net van de water
leiding van Oudewater. De levering van water aan percelen in de
gemeente Gouderak kwam geleidelijk op gang. De hoofdleiding
langs de Gouderakse dijk was op 8 plaatsen vernield tengevolge
van afslag en afschuiving van de binnenkant van die dijk. Het
tempo van het herstel hield verband met de dijkherstellir.g. De
levering van water engros aan de gemeente Gouderak kwam, na
dat 3 Februari weer water kon worden geleverd, geleidelijk op
gang, naarmate de vernielingen aan d; hoofdleiding van het distri
butiebedrijf van Gouderak hersteld werden. Sedert 13 Februari is
door een koppelleiding water geleverd aan de Waterleiding „Lek
en IJssel" ten behoeve van de gemeente Ouderkerk aan de IJssel.
De waterleiding „Lek en IJssel' leed zowel aan de winplaats als
aan het hoofdleidingnet ernstige schade.
Het laaggelegen gedeelte langs de hoofdgebouwen is in aan
sluiting aan de dijk, welke op 3,80 m plus N.A.P. ligt, door middel
van een barricade van zandzakken, waar achter een kleidam van
1 m breedte, op 3,80 m plus N.A.P. gebracht en tegen zeer hoog
water beschermd.
Aangezien het hoofdleidingnet 2,5 etmaal zonder druk was ge
weest is in overleg met de waarnemend Inspecteur van de Volks
gezondheid van het begin van de waterlevering af 3 mg/1 chloor
aan het water toegevoegd. Het chloor trok snel door het leidingnet,
zodat op 4 en 5 Februari gemiddeld 2 mg/1 in het net werd aan
getroffen. Een inmiddels ingesteld wateronderzoek wees uit, dat
dit volkomen goed was. Nochtans wenste de waarnemend Inspec
teur van de Volksgezondheid, dat het chloreren zou worden voort
gezet. Op 18 Februari kon het chloreren van het water worden
beëindigd.
Zondagmorgen 1 Februari werd de bevolking van Gouda na
de nieuwsberichten van 8 uur via de radiocentrale op de hoogte
gebracht van de storing in het bedrijf en daarbij mededeling ge
daan van te nemen maatregelen met betrekking tot een noodvoor
ziening door middel van tankwagens. Om ruim 10 uur kon reeds
mededeling worden gedaan van een voorlopig programma, twee
wagens voor de binnenstad zouden te ongeveer 11 uur beginnen
te rijden. Het bleek mogelijk om 6 tankwagens in te zetten. De stad
werd in 6 wijken verdeeld. In elke wijk werd dezelfde dag nog
water per tankauto aangevoerd. Op Maandag 2 en Dinsdag 3 Fe
bruari reed van des morgens 6 uur tot des avonds 7 uur regelmatig
in elke wijk een tankauto. Ziekenhuizen e.d. werden extra voor
zien. Het water werd van de zuivelfabriek „de Producent" betrok
ken, welke fabriek een eigen waterwinning, met betrouwbaar
water heeft.
Het bedrijf heeft zijn deel gehad van de ernstige ramp, welke
ons land getroffen heeft. De geleden schade raam ik op f 27.000.
Dankbaar ben ik echter, dat het mogelijk bleek om twee en halve
etmaal nadat de ramp zich voltrokken had weder water te leveren.
Dit kon slechts gebeuren doordat ieder lid van het personeel, geen
uitgezonderd want administratief personeel bediende de tankwa
gens, op bewonderenswaardige wijze zijn plicht deed. Daar de eigen
personeelsbezetting ontoereikend bleek werd bij de werkzaamheden
ingeschakeld personeel van het bouw- en aannemingsbedrijf van
de fa. v.h. G. J. van Wingerden Zn. en van het electrotechnisch
bureau C. G. van Ardenne. Bovendien waren twee filterploegen
van 2X6 man van de Leidse Duinwater Maatschappij N.V. te
Leiden in de nacht van 2 op 3 Februari te Gouda werkzaam. Van
Zondagmorgen 1 tot en met Dinsdag 3 Februari zijn ongeveer
25 man continu aan het herstel werkzaam geweest.
42
