tische nut. Hij wil er iets aan hebben, dat wil zeggen dat hij
het voordeel concreet uitgedrukt wil zien.
Terwijl zich de mogelijkheden tot persoonlijke vorming aan
dienden, werden de waarden die richting zouden moeten
geven bij het benutten van deze mogelijkheden in de waag
schaal gesteld, en de pas verworven vrijheid bracht geen
gewin maar versnelde het proces van vervlakking en ont
worteling dat inmiddels steeds grotere vormen aannam.
In de literatuur over de ontworteling van de plattelands
samenleving neemt ook de invloed die van de stad gedurende
de laatste honderd jaar op het platteland is uitgegaan, een
grote plaats in.
De techniek, die in het productieproces zulk een grote rol
speelde, verschafte ook de moderne communicatiemiddelen
waardoor het platteland uit zijn isolement verlost w'erd. Aan
de ene kant moet men deze invloed juist in Zeeland en op de
Zuid-Hollandse eilanden minder hoog aanslaan dan in andere
agrarische gebieden van ons land. Speciaal eilanden als Noord-
Beveland, Schouwen en Duiveland, Tholen en Goeree-
Overflakkee verkeren nog steeds in een voorwereldlijk
isolement. Anderzijds zijn ook deze eilanden tot afzet
gebied geworden voor alles wat de stad er bracht.
En dat was heel wat, want vele plattelanders in het Zuid-
Westen van ons land accepteren critiekloos wat hun aan
kleding, meubilair, huisraad, wandversiering, recreatie enzo
voort wordt geboden.
Hun reactie op „Holland" is wel een geheel andere dan
van bij voorbeeld Groningers en Friezen!
De invloed van de stad drong bovendien via pers en radio
door tot in de verste hoeken.
Zo kunnen wij zonder meer constateren dat de verande
ringen in het bedrijfsleven» de invloed van de stad en van
de techniek het hunne bijgedragen hebben om de oude orga
nische dorpsgemeenschap te doorbreken.
Wanneer men de veranderingen beschouwt die plaats von
den en daarbij aandacht schenkt aan wat verloren ging: tal
17
