T is de mooiste taele van ollemaele
I
I
Rinus Willemsen
Veronique de Tier
Lynn en Tij men
Annette Jumelet
f 't leuke van in un
Zeeuws du^p weune is...
da wanneên a j echt geen idee eit
wat ‘d j on doen bin,
un anden da wè weet!
d
De Bevelander
Het Zeeuws dialect
"WAT HET ZEEUWS
UNIEK MAAKT ZIJN
ONZE KLANKEN"
WIST U DAT?
WOENSDAG 20 NOVEMBER 2019
Op zoek naar een origineel Zeeuws cadeau? Dit tegeltje met Zeeuwse spreuk is te koop via www.leuntje.com. FOTO: MARIT JANSEN VAN GALEN
zeeuwswoordenboek.nl
www.zeeuwsedialect.nl
FOTO: MIEKE WIJNEN FOTOGRAFIE
tl
Marit Jansen van Galen
i, a en u
Ook Veronique de Tier, Streek-
taaladviseur, houdt zich bezig
met evenementen rondom ons
dialect. "Ik geef advies over het
Zeeuws en ik ben betrokken
bij verschillende projecten.”
Ze is werkzaam bij Erfgoed
Zeeland, het aanspreekpunt
en kenniscentrum voor het
Zeeuwse erfgoed. "Ik zie vooral
Rinus Willemsen is secretaris van de Zeeuw
se Dialecten Vereniging. Hij is een Zeeuw in
hart en nieren en vindt het belangrijk dat
het Zeeuws dialect blijft bestaan. Binnen de
vereniging besteden ze aandacht aan onder
andere verhalen, gedichten, toneelstukken,
liedjes en een hoorspel. Meer informatie
over de vereniging, initiatieven en activitei
ten zijn te vinden op de website.
dat het Zeeuws veranderd per
generatie. Dat een dialect an
ders wordt is logisch, want wij
mensen veranderen ook. Wat
het Zeeuws uniek maakt zijn
onze klanken. Denk hierbij aan
de i, a en u. Een woord zoals
'kijken’ spreken Zeeuwen uit
als 'kieke'.”
Dialect op de werkvloer
Dat de jongere generatie het
Ze is al jaren streektaaladviseur van Zee
land, werkzaam bij Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland. Veronique houdt zich da
gelijks bezig met het Zeeuws dialect en de
ontwikkelingen van Zeeuwse woorden en
uitspraken. Niet alleen de mensen hebben
hun eigen ontstaansgeschiedenis, ook onze
woorden, zinnen en uitspraken hebben een
eigen geschiedenis.
Het 'heien'van de Wasschapelse Hei ploeg tijdens de voorstelling over
Westkapelle.
een logopedist zó ‘plat’ praat?
Mijn dochter praat zowel thuis
als buitenshuis ABN, ook een
bewuste keuze,” vertelt ze
lachend.
Leerkracht Melanie Linden
berg: "Eens in de twee jaar
maken we een voorstelling
met heel de school. Afgelopen
jaar hebben we het over West-
Annette is eigenaar van Jumelet Logopedie.
Ze heeft praktijken op verschillende plek
ken in Zeeland. Het doel van Jumelet Log
opedie is om stoornissen op een positieve
manier aan te pakken. Er wordt oplossings
gericht gedacht en er is vooral aandacht
voor de kwaliteiten van de cliënt Ze geven
advies en behandeling aan iedereen die
problemen ondervindt op het gebied van
stem, adem, spraak, taal gehoor en slikken.
De praktijk is toegankelijk voor iedereen.
kapelle gedaan. In het begin
probeerde ik het verhaal in 't
Wasschapels te schrijven. Ik
kom hier zelf niet vandaan, dus
dat lukte totaal niet. Toen heeft
een moeder mij geholpen met
het vertalen.” De leerlingen
die de hoofdrollen speelden,
vertelden het verhaal in het
dialect. Teksten leren gingen
Tijmen en Lynn, twee van
de vier hoofdrolspelers, goed
af. Lachend vertelt Lynn: "Ik
moest af en toe wel nadenken,
sommige woorden gebruik
ik thuis wel, maar sommigen
echt niet. Bijvoorbeeld het
woord spek, het snoepje, is in
‘t wasschapels ‘paerdenvlees’."
Tijmen: "De tekst kregen we
in het Nederlands, maar we
moesten het in dialect leren.
Deze twee leerlingen van basisschool De
Lichtboei in Westkapelle speelden vorig
jaar april de hoofdrollen in de voorstelling
over het dorp. Een verhaal over vroeger en
nu waarbij bekende plaatsen uit Westka
pelle naar voren kwamen. Ook spelletjes,
muziek en het dialect kwam goed naar vo
ren. De voorstelling werd opgevoerd voor
onder andere ouders, maar ook opa's en
oma’s. Een voorstelling met humor en veel
herkenbare elementen.
Mijn moeder heeft ons alle vier
geholpen met het oefenen van
de teksten. De reacties op de
voorstelling waren erg positief.
"Het was voor de oudere gene
ratie heel herkenbaar. Zo kwa
men er spelletjes van vroeger
in terug, hier hebben de leer
lingen ook uitleg over gehad.
Eigenlijk werd het hele dorp er
bij betrokken.” Ook buiten de
voorstelling wordt er wel eens
Zeeuws gesproken onderling
vertellen Lynn en Tijmen. "Als
we tikkertje spelen zeggen
we ‘ik rocht ‘m aan." Directeur
Marloes Ketting: "Wij horen op
school regelmatig het dialect
voorbij komen. De jongere ge
neratie spreekt het zeker nog.”
Kortom, ons dialect is nog lang
niet uitgestorven.
vertelde mijn moeder wat er
was gebeurd. Lachend zei mijn
moeder toen: miek, dat zeggen
wij wel maar dit is natuurlijk
dialect. Dat is mijn eerste ken
nismaking geweest met het
Zeeuws dialect.” In samen
werking met verschillende or
ganisaties houdt De Zeeuwse
Dialecten Vereniging zich be
zig met activiteiten en evene
menten rondom de Zeeuwse
‘taele’.
len van ons niet ontgaan. Als
je goed kijkt, maar vooral luis
tert zijn er nog veel huishou
dens waar ze ‘plat praete’. Zo
ook in huize Jumelet. Annette
Jumelet is door haar beroep
dagelijks bezig met spraak en
taalontwikkeling. "Ik ben ge
boren en getogen in Bruinisse
en heb als kind ook dialect ge
sproken. Toen ik begon als Log
opedist had ik nog een aantal
kinderen die Zeeuws spraken,
tegenwoordig kom ik ze steeds
minder tegen.” Ondanks dat
Annette op haar werk Alge
meen Beschaafd Nederlands
moet spreken is ze positief
over het dialect. "Er is niks mis
met een gezonde dosis dialect.
Het is je moedertaal, dus ik
ben daar zeker een voorstan
der van. Natuurlijk zitten hier
wel wat haken en ogen aan.
Op het moment dat er in een
gezin Zeeuws wordt gespro
ken en het kind heeft moeite
met taal en spraak, zal ik altijd
adviseren om in het ABN met
het kind te praten.” Zodra An
nette thuis komt, kan ze snel
schakelen naar het Zeeuws.
"Mijn zoon koos er een tijd
je voor om Zeeuws te praten.
Mijn twee kinderen kwamen
toen ze klein waren veel bij
opa en oma en die spraken di
alect. de reacties waren meest
al: Hoe kan het dat de zoon van
REGIO - Hij is geboren en ge
togen in Zeeland, Rinus Wil
lemsen. Dat hij trots is op zijn
dialect is wel duidelijk. Als se
cretaris van De Zeeuwse Dia
lecten Vereniging is hij er veel
mee bezig. De vereniging is al
negentig jaar actief binnen de
provincie en ver daarbuiten.
‘Toen ik op de lagere school
zat, ik was een jaar of acht,
moest ik op maandagmorgen
een verhaal schrijven. Toen Zeeuws minder beheerst is ve-
de schoolmeester dit ging na
kijken had hij het woordje
‘miek’ onderstreept in de zin:
de schilder miek het raam. Hij
corrigeerde mij en zei dat het
‘maakte’ moest zijn. Verbou
wereerd kwam ik thuis en
Zeeuwen zeggen regelmatig: ‘T is de mooiste taele van olle
maele! Woorden als Juunbuuze, Alleverwege en slaêpe klinkt
ons niet vreemd in de oren. Valt er eigenlijk nog iets over
‘onze taele’ te leren?
Er een Zeeuws Woordenboek bestaat. De woorden kunnen op verschillende
manieren zijn geschreven én achter het woord staat de plaats vermeld.
‘t Wasschapels
Op het eiland Walcheren, in
Westkapelle, spreken de kin
deren vaker Zeeuws. Leer
lingen van basisschool de
Lichtboei hebben er zelfs een
voorstelling over gemaakt.
i»
