IM Open Monumentendag
Sjeesrijden om de pollepel
Hoge konten te water in Vlissingen
Houtdraaien in
Ambachtscentrum
Boerenbouw staat centraal op Open Monumentendag
w
I
H*
Open dag Zeeuws Archief
Monumentale fietstocht in
een rond Kloetinge
Evenementen in gemeente
Reimerswaal
Diverse activiteiten in
's Heer Arendskerke
Kerk Colijnsplaat doet
boekje open
Geerteskerk Kloetinge open
Programma Sint Jacobskerk
Activiteiten Zeeuws Museum
Ai
'ie"- r
T-
pagina 9
woensdag 10 september 2003
Het kunstwerk ‘Himmelspiegel’ van Paul Kamper tussen de rozen.
Het sjeesrijden staat bol van de traditie
B
GOES - Voor de derde keer op rij strijden de sjeesrijders
op Open Monumentendag in Goes voor een plaats op
het podium. Ook dit jaar belooft het een groot festijn
te worden.
C J
B
GOES - Houtdraaien: een ambacht apart, dat
wereldwijd een groot aantal beoefenaars kent,
beroepsmatig of als hobby. Het Goese
Ambachtscentrum organiseert op de Nationale
Monumentendag, 13 september, een aantal
houtdraaidemonstraties en trekt daarvoor een
aantal meesters in het vak aan.
KATS - De roos, van de Engelse of David Austin tot de klas
sieke en de wilde. Vier hectare grond met duizend soor
ten en alle kleuren, behalve zwart en blauw. De fiets- en
autoroute die uitgestippeld is op Open Monumentendag
gaat ook langs de rozentuin in Kats, in de zomer een
kleine floriade. De passie van Lenze Plasse voor de roos
groeide uit tot de grootste rozentuin van Zeeland
Door Mieke valk
De hoogaars is een monument op zich.
VLISSINGEN - Stichting Behoud Hoogaars (SBH) laat ook
dit j aar haar schepen te water op Open Monumentendag.
Drie van haar historische boten zijn in de haven van
Vlissingen aangemeerd en de liefhebber kan, bij goed
weer, gratis een halfuur meevaren. Gedurende de tocht
wordt de geschiedenis van de vloot verteld en kan de pas
sagier zelf achter het roer staan.
Door Mieke Valk
GOES - Wie van het Zeeuwse land en zijn monumenten
houdt, kan dit weekend genieten. Het is zaterdag 13 sep
tember Open Monumentendag. In de provincie zijn ruim
driehonderd monumenten te bezichtigen, waaronder ker
ken, tuinen, molens, vestingwerken, woonhuizen maar ook
activiteiten op het water. Het landelijk thema van
monumentendag dit jaar is boerenbouw, wat goed aansluit
bij het thema van 2003: het jaar van de boerderij. Dit thema
vraagt aandacht voor het behoud en beheer van histori
sche boerderijen met hun erven en omringende landschap.
-
f-
-
w
gpT. -T'
6^503^-s
w-
Duizend soorten rozen geven Kats kleur
FOTO: MIEKE VALK
FOTO: ELLEN DE DREU
4
Tijd dus voor Zeeland om haar aan
dacht aan eigen erfgoed te besteden.
Dat bleek nodig te zijn, want vorig
jaar werd de toestand van de
Zeeuwse boerderijen als rampzalig
genoemd. De Zeeuwse eilanden heb
ben verschillende activiteiten geor
ganiseerd om het ‘boerenimago’ te
herstellen.
De tuin is acht jaar geleden opge
zet door Plasse en zijn partner.
Sinds toen zijn er twee hectare
grond en achthonderd soorten ro
zen bijgekomen. Volgens Witn
Zoeteweij, die al acht jaar werk
zaam is in de tuin, is het ‘een super-
goed rozenseizoen geweest’. “We
hebben mooi weer, de roos kan
lang zonder regen en de Zeeuwse
klei is een prima grond voor deze
bloem." Zoeteweij kwam in de tuin
terecht dooreen advertentie ‘rozen
te koop’. Hij reageerde en niet al
leen de rozen waren verkocht, maar
hij ook. Zijn werk bestaat uit aller
lei bezigheden in en rond de tuin.
Hij zegt dat bepaalde rozen apart
zijn ingedeeld, zoals de Engelse en
de klassieke. Deze hebben een ei
gen stuk grond. De klassieke rozen
hebben meestal Franse namen. Dit
omdat Josefien, de vrouw van
Napoleon, weg was van de roos en
zij een rozentuin had.In de winter
is er weinig bloei, maar volgens
Zoeteweij kan de roos het zelfs goed
doen in januari. Alhoewel juni de
echte bloeimaand is, is de kleur het
mooist in september. In de zomer
is de entree 2,50 euro, de winter is
gratis. Eén entreekaartje kan de hele
zomer gebruikt worden. De bezoe
kers van afgelopen seizoen kwa
men ook voor de-kunst die in de
min tentoongesteld wordt. Het
gaat om werken van Helene Briels,
Joseph Cals, Bert Frijns en Leen
Quist De objecten zijn tot 18 sep
tember te bezichtigen. Daarnaast
zijn er in het weekend muziek-
voorstellingen. Als alles goed gaat, is
volgend jaar zomer de tuin uitge
breid met een theater en een Franse
tuin met piramides. Zoeteweij heet
iedereen welkom, maar benadrukt
dat de tuin geen horecagelegenheid
is waar mensen uitgebreid kunnen
lunchen. Deopeningstijdenzijnvan
1 april tot 1 november op dinsdag
tot en met zaterdag van 10.00 tot
17.00 uur en van 1 november tot 1
april op dinsdag tot en met zaterdag
van 13.00 tot 17.00 uur.
particulieren. Het verschil tussen
een hoogaars en een hengst is dat
de hoogaars sierlijker is en de
hengst wat stoerder. Een jacht en
een visserijhoogaars onderschei
den zich door het interieur. Een
jacht is modem, een visserijhoog
aars is volgens Kole wat'Spartaan-
ser’ uitgerust. Op de Open
Monumentendag varen YE 36,
Alcyon en Jetty in de haven. Kole
vertelt dat de bezoekers enthou
siast zijn voor een boottochtje.
“Het is geweldig te zien hoe hard
ze werken, wij als begeleiding hoe
ven niets te doen.” Naast de selec
tie van de vloot, is ook de naam van
FOTO: PR
de stichting zorgvuldig gekozen.
Hoogaars betekent letterlijk ‘hoge
kont’, in het Engels ‘high arss’. In de
Zeeuwse wateren zijn de golven re
delijk hoog. De achterkant van de
hoogaars is hoger dan de voorkant.
Zo ligt het schip beter in het water
en komt het gemakkelijker vooruit.
Naast de Monumentendag is de
stichting regelmatig aanwezig op
maritieme evenementen zoals
Small Sail in Vlissingen, Sail in Am
sterdam en de Van Loon Hardzeil-
dag. SBH zit momenteel in een
timmerloods van de Koninklijke
Schelde Groep (KGS) in Vlissingen.
Over drie jaar verhuist de club naar
Amemuiden. Daar wordt een hui
dig werfcomplex opgeknapt en
komt een bezoekerscentrum. De
termijn van drie jaar is nodig voor
restauratie en sanering. Omdat
Arnemuiden bij de gemeente
Middelburg hoort, opent de
Middelburgse wethouder Hannie
Kool-Blokland de middag. Het
duurt van 13.00 tot 17.00 uur met
de officiële opening om 14.00 uur.
geen monument. In Stroodorp is
Oosthavendijk 2 een monument dat
bestaat uit een woonhuis en een zwart
geteerde houten schuur met rieten
wolfsdak. In Wissenkerke staat voor
Voorstraat 12 de dorpspomp. Deze
gietijzeren waterpomp met lekbak
dateert uit de tweede helft van de ne
gentiende eeuw en is onlangs geres
taureerd. Het einde van de route is bij
monument de korenmolen (1876) in
Wissenkerke. Deze molen wordt nog
steeds gebruikt om te malen. Verdere
informatie: 0113-377306.
Alhoewel het thema ‘Boerenbouw’
centraal staat, zijn in Middelburg en
Vlissingen weinig monumentale
boerderijen. Daarvoor zijn de klei
nere plaatsjes op Walcheren gereser
veerd. In Vlissingen gaan de trossen
los, want er is, mits het goed weer is,
een boottochtje. Die boottocht wordt
georganiseerd door Stichting Behoud
Hogaars.
In Vlissingen kunnen bezoekers een
kijkje nemen in de Gevangentoren. In
die toren is een fotopresentatie, die
beelden laat zien van de historie van
de toren. De Gevangentoren, ook wel
bomvrije toren, is een restant van een
aan het eind van de vijftiende eeuw
gebouwde stadspoort. Aan de land
zijde is een deel van de poort in 1812
afgebroken voor de bouw van een
bomvrije kazerne. Die kazerne is na
de tweede wereldoorlog gesloopt. De
toren is omstreeks 1960 helemaal ge
restaureerd, waarbij de top volgens
oude tekeningen is hersteld. Vanwege
de bestemming (restaurant) zijn en
kele kruisvensters aangebracht. Tij
dens deze Open Monumentendag is
er gelegenheid de toren te beklim
men.
pel met bessenjenever. Vroeger
kreeg de slechtste rijder deze
prijs.
De pollepel werd toen gebruikt
als roermiddel voor in de pap.
‘Papkoker’ was de laagste rang
op de boerderij. Tegenwoordig
is het een eer om de pollepel
binnen te halen. De lepel is be
schilderd met plaatjes van de
sjezen. In die lepel wordt
bessenjenever geschonken en
gaat langs alle deelnemers die
mogen proeven. Een andere
traditie is de boerenronde. Dat
houdt in dat de rollen omge-
Ook in Goes en omstreken zijn
locaties die de moeite waard zijn te
bezoeken. Rond de Veste is het Sjees
rijden en een demonstratie van
klederdrachtgroep ‘Ons Boerengoed’.
Wie gratis pannenkoeken wil, kan
naar molen De Koombloem aan de
Paardeweg. Naast Goes is in Kloetinge
een fietstocht die langs en naar di
verse boerderijen gaat. De start is bij
de Geerteskerk. Voor kinderen is er
eveneens een activiteit op touw ge
zet. Bij boerderij Middenhof aan de
Abbekindersezandweg kun jé pony-
rijden, teruggaan in de tijd met Oud
hollandse volksspelen en puzzelen.
draaid worden, dus de vrouw
stuurt en de man steekt. In to
taal rijden er veertien Zeeuwse
koppels.
De Ringrijdersvereniging Zuid-
Beveland (RVZB) bestaat sinds
1981 en heeft ongeveer vijfen
vijftig leden. Vincent Bol van
RVZB, vertelt dat de vereniging
vier keer per jaar een groot eve
nement heeft, waaronder dus
deze in Goes. Bol doet al dertien
jaar aan ringrijden en zit nu vier
jaar in het bestuur van de RVZB.
Volgens hem is het ringrijden
een echte gezelschapsport. “Het
is gezellig en het is leuk om met
paarden bezig te zijn.” Het par
cours is rond de Veste in Goes.
De wedstrijden beginnen om
12.00 uur en de finale is tussen
16.30 en 17.00 uur.
Dit jaar is het Jaar van de
Boerderij en door het ge
hele land worden in dit ka
der activiteiten georgani
seerd. Zo ook in Zeeland.
Motor achter de hout-
draaidemonstraties in het
Ambachtscentrum is Jac
Marinissen uit
Colijnsplaat. Sinds jaar en
dag is hij verslingerd aan
houtdraaien en -snijden.
Zijn vaardigheden vergroot
hij onder andere door het
volgen van cursussen bij
de Vlaming Francis Jacobs,
een kei in het vak die bin
nenkort deelneemt aan de
wereldkampioenschappen
houtdraaien in de Vere
nigde Staten.
Sinds zijn vervroegde uit
treding bij de politie bes
tiert Marinissen een atelier
in het Ambachtscentrum
in De Hollandse Hoeve.
“Houtdraaien, maar vooral
houtsnijden is mijn lust en
mijn leven. Vaak realiseren
mensen zich niet hoeveel
voorwerpen in hun omge
ving afkomstig zijn van de
houtdraaibank. Speelgoed,
poten van meubilair, trap-
stijlen. In vroeger tijden
werden bijvoorbeeld ook de
assen van wagens en onder
delen van molens uit hout
gedraaid.” Tegenwoordig
woidt het ambacht voorna
melijk nog toegepast in de
kunst. “Hout leent zich daar
uitstekend voor. Maar ook
de restauratie van histori
sche gebouwen en antiek
meubilair vraagt nog altijd
om de hand van de ambach
telijke houtbewerker."
Op 13 september, vanaf
11.00 uur, kunnen belang
stellenden een aantal mees
ters in dit vak, waaronder
Francis Jacobs, op de vin
gers kijken. Ook staat een
grote selectie werkstukken
opgesteld en wordt een vi
deo vertoond over de ont
wikkeling van het hout
draaien van ambacht tot
kunstvorm.
MIDDELBURG -Het Zeeuws Archief houdt open dag.
Naast de publieksruimten, zijn de depots en de stijl
kamers van het achttiende eeuwse Van de Perrehuis te
bezichtigen. Voor liefhebbers zijn er rondleidingen met
gids. Het Zeeuws Archief is open van 10.00 tot 16.00 uur.
Verdere inlichtingen: 0118-678815.
KLOETINGE - De Vereniging Dorpsbelangen houdt een
fietstocht langs Kloetingse boerderijen. Startpunt is bij
de Geerteskerk in Kloetinge. Aan deze fietstocht is een
fotowedstrijd verbonden. Voor de drie mooiste inzen
dingen is een prijs. De foto’s kunnen opgestuurd of af
gegeven worden op Martinus Nijhofflaan 70, Kloetinge.
Voor informatie: 0113-250316.
KRABBENDIJKE - De gemeente Reimerswaal heeft eve
nementen in verschillende plaatsen. In Yerseke zijn gra
tis rondleidingen naar de Oesterputten. Die starten bij
het WV om 11.00, 13.00 en 15.00 uur.
Tevens is de Ned. Herv. Kerk te bezoeken en het heeft
het Oosterschelde museum gratis entree. In Kruiningen,
Waarde, Krabbendijke en Rilland zijn monumentale mo
lens te bezoeken.
‘s-Heer Arendskerke - De werkgroep van Stichting Over
legorgaan ‘s-Heer Arendskerke heeft allerlei activiteiten
op touw gezet in het dorp.
De molen en de pas gerestaureerde kerk zijn te bezich
tigen. Klederdrachtgroep Mooi Zeeland laat van 11.30
tot 16.30 uur in de Slotstraat zien hoe vroeger gewassen
werd. Verder zijn er exposities en demonstraties, de
meeste zijn te bezichtigen tussen 10.00-17.00 uur. Voor
informatie: 0113-561802.
COLIJNSPLAAT - De Nederlands Hervormde Kerk in
Colijnsplaat is van 10.00-17.00 uur open voor publiek.
Tijdens deze uren wordt uitleg gegeven over de geschie
denis van de kerk en de gemeente. Organist A. Verborst
speelt orgel vanaf 14.00 uur.
KLOETINGE - De Geerteskerk in Kloetinge is van 10.00-
16.00 uur open voor publiek. Kerkgidsen zijn aanwezig
voor rondleiding en toelichting.
VLISSINGEN - In de Sint Jacobskerk in Vlissingen zijn
diverse activiteiten. Zo is onder andere om 10.00 uur
torenblazen door Caecilia, om 13.00 uur een optreden
van vrouwenkoor Quodibet en van 13.00 tot 16.00 uur
een taxatie van oude bijbels en boeken door taxateur
Molendijk. Van 10.30 tot 16.30 uur is de toren open voor
beklimming.
Route
In en rond Colijnsplaat gaat een auto-
en fietsroute langs gebouwen en
landschappen. De route is de hele
dag te volgen. De start is bij de Oude
Oldtimerbus
Vlissingen heeft samen met Middel
burg een echte Oldtimerbus uit de
kast gehaald om geïnteresseerden
gratis langs monumenten te rijden.
De opstapplaats in Middelburg is bij
de lijnbushalte aan de Nieuwe Haven
en in Vlissingen de halte bij Iguana,
de Reptielenzoo in het Bellamypark.
De eerste bus in Middelburg gaat om
10.00 uur en in Vlissingen om 10.45
uur. In Middelburg rijdt die langs een
aantal locaties en is er gelegenheid de
monumenten te bezichtigen en in ge
val van torens die te beklimmen.
Herstelfonds
Het provinciale startschot van Open
Monumentendag is al op 10 septem
ber. Harry van Waveren, gedepu
teerde van cultuur provincie Zeeland
verzorgt de opening in het Streek- en
Landbouwmuseum Goemanszorg,
Dreischor. Tijdens de opening wil Van
Waveren aandacht schenken aan een
herstelfonds voor het platteland en
zijn bebouwing in Zeeland. Dat fonds
zou dan bekostigd worden door de
gemeenten, nrovincie en narticulie-
ren. In Middelburg en Breda is dat er
al, maar niet specifiek voor plattelands-
behuizing. “Er staan vele mooie boer
derijen en andere bebouwing op het
platteland die we moeten behouden.
Het fonds zou een grote stap in de
goede richtingzijn”, aldus vanWaveren.
Wat opvalt is dat het thema ‘Boeren
bouw’ weinig terugkomt in de activi
teiten die georganiseerd zijn. Volgens
Van Waveren komt dit omdat weinig
boerderijen een monumentzijn. Daar
naast willen eigenaren vaak geen toe
stemming geven voor bezichtiging van
hun boerderij. De monumenten die
uitgezocht zijn, komen van de rijks-
monumentenlijst en sommige ge
meentes hebben een eigen lijst. “Het is
een hele procedure om gebouwen op
die lijsten te krijgen”, vertelt de gede
puteerde. Het belang van de Open
Monumentendag weegt zwaar bij Van
Waveren. ‘‘Ik vind het heel belangrijk
de boerderijen in goede staat te hou
den. Als ze niet gebruikt worden, dan
raken ze in verval en dat is absoluut niet
de bedoeling. Een monumentendag
schenkt aandacht aan de waarde van
een gebouw en ik ben blij dat dit jaar
het accent on boerenbouw liet.”
Molen, Colijnsplaat. Na Colijnsplaat
staat Kats op de kaart. Aan de Katse
Groeneweg 3 is de Zeeuwse rozen
min gevestigd. Alhoewel het geen
monument is, is het toch een be
zoekje waard. De route vervolgt zich
richting Kortgene. Aan het eind van
de Hoofdstraat staan de kerk en de
toren Kerkgang 2. De toren is het
enige bouwwerk van voor 1530 dat
op Noord-Beveland in stand is ge
bleven. Burgemeester RWissestraat
18 in Geersdijk is de volgende stop.
Het is een oude schuur die onlangs
in oude staat is hersteld, maar het is
MIDDELBURG -In het Zeeuws Museum is zaterdag 13
september en zondag 14 september de tentoonstelling
‘De Ramp van ’53 door het oog van de media’ te bezich
tigen. Daarnaast is de film ‘De Afsluiting van het Veerse
Gat’ en zijn fragmenten over de Deltawerken van ‘Van'
Gewest tot Gewest’ (NPS) te zien. Ook zijn er rondlei
dingen. Die starten bij het museum om 12.30 en 14.30
uur. Het Zeeuws Museum is open van 10.00-17.00 uur.
Alle activiteiten zijn gratis.
Hans Kole, penningmeester van de
stichting, verwacht net zo veel be
zoekers als bij vorige
Monumentendagen. De Zeeuwse
stichting zet zich sinds 1990 in voor
het behoud van‘hun hoogaars’. Het
doel van SBH is het erfgoed van de
Zeeuwse visserij te bewaren en
opnieuw tot leven te brengen. Ooit
begonnen met drie mensen en de
mosselhoogaars YE 36, is de club
anno 2003 uitgegroeid tot tachtig
vrijwilligers en vijf boten.
In 1996 werd de hengst TH 49 aan
gekocht en een jaar later jacht-
hoogaars Alcyon II. Naast deze drie
boten zijn er twee in bruikleen van
Sjezen is een traditie die ver te
ruggaat in de tijd en nog steeds
wordt beoefend. Een sjees is
een tweewielige wagen, achter
een paard gespannen. In de kar
zitten een man en een vrouw,
beiden in klederdracht. De
heer stuurt het paard in een
draf over het parcours en de
vrouw probeert de lans door de
ringen te steken. De1 sjees en
het paard moeten versierd zijn
met handgemaakte echte
bloemstukken. Diegene die de
meeste ringen heeft, wint.
De winnaar ontvangt de polle-
V 4
T
i
"A
4
E
"■y.
