Zeeuw maakt van uitstervend beroep zijn hobby I
breed U
EPZ
t
iir
Jozef, Maria en kindeke Jezus in een mosselschelp
Zeeuwse kerst
met Peter Dieleman
Kerst in Ambachtscentrum
Paleografiewedstrijd voor amateurs
Vuurwerkoverlast aangepakt
SflKllKlBKlDKl
HET FEEST KAN BEGINNEN
NEW YORK
JEANSSHOP
Ui
JAARGANG 51 - NUMMER 49
BEW. EX.
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP NOORD-EN ZUID-BEVELAND
door Trea Borghstijn
U KENT ONS TOCH
VANAVOND DANS JE DE
STERREN VAN DE HEMEL
23/29
25
13
7
II et afsteken van vuurwerk veroorzaakt elk
Ijaar een mooi schouwspel in de Nieuw
jaarsnacht, maar ook een hoop ergernis. Het
veel te vroeg afsteken veroorzaakt overlast,
angst en gewonden, ook onder argeloze voor
bijgangers.
1 /oor de tweede keer wordt 9 december de
V Zeeuwse paleografiewedstrijd gehouden in
het nieuwe Zeeuws Archief. Ruim twintig ama
teurs krijgen een uur lang de tijd om enkele ou
de tekstfragmenten te ontcijferen.
Pr is een verzameling die slechts eens in het
EZjaar van de zolder wordt gehaald. Riet
Kruitbosch uit Goes spaart kerststallen. Een
paar weken in het jaar staat de verzameling
kerstgroepen in de woonkamer te pronken
voor ze weer voor een jaar wordt opgeborgen.
Volgens fanatiek verzamelaar Kruitbosch, die
zelfs lid is van de landelijke kerststallenvereni
ging 'De Kerstgroep', is dat juist één van de
charmes van haar passie. „Elk jaar tijdens het
uitpakken verbaas ik me over wat ik in de
loop der jaren bij elkaar heb gespaard."
A I elf opeenvolgende jaren wordt het Ambachts-
/Acentrum te Goes rond de feestdagen in kerst
sfeer gehuld. Dit jaar wordt de kerstmarkt zaterdag
9 en zondag 10 december gehouden. Alle bestaan
de ateliers worden sfeervol ingericht en zijn te be
wonderen onder het genot van een kopje koffie of
een glaasje glühwein.
/■\oit werd er veelvuldig 'geflapt' om te kun-
x^nen eten. Tegenwoordig telt Nederland
nog maar twaalf zogenaamde ganzenflappers
die de beesten niet meer vangen voor in de
pot, maar voor wetenschappelijk onderzoek. In
de Ganzestraat te Heinkenszand woont gan
zenflapper Kees Polderdijk, de voorzitter van
de Nederlandse Vereniging van Ganzenvangers
met een onuitputtelijke passie voor ganzen.
WOENSDAG 6 DECEMBER 2000
-
Schoonheidsinstituut Au soleil
Schutterhof 23- 4461 DZ - Goes (0113) 214445.
--
e bev
r
Kees Polderdijk brengt veel tijd door in de polder met zijn getrainde ganzen.
foto: Anton Dingemanse
(advertentie)
(advertentie)
De kerstCD van Peter Dieleman.
foto Jan de Ruiter
^Gezondheidsraad zegt:J
Transport van gebruikte splijtstof levert geen
gevaar op. Lees het in ‘Borssele Actueel*.
Volgende week in dit blad.
Advertentieverkoop
Redactie
Bezorgklachten
Uitgebreid colofon:
Een klein gedeelte van de verzameling van Riet Kruitbosch.
foto Anton Dingemanse
tekstfragmenten ontcijferen in
het originele schrift.
De Regionale Woningbouwvereniging Samenwerking
Goes gaat drie torenflats geschikt maken voor senioren.
De Bongerd is de eerste van de drie flats die wordt aan
gepakt.
De gebruiksvriendelijke Woonkeuze-website blijkt een
succes, steeds meer mensen bezoeken Woonkeuze. Het
vernieuwde zorgcentrum Cederhof is al weer enkele
maanden in gebruik, maar vorige week werden de gere
noveerde aanleunwoningen en de verpleegunit pas geo
pend door voormalig Staatssecretaris Erica Terpstra.
Bij CineCity in Vlissingen draaien deze week de films
The Grinch, Charlie's' Angels, Mariken, O brother where
art thou, Babs, Kabouter Plop in de wolken en Harry, un
ami qui vous veut du bien. Jacqueline Kerkhof aan staat
9 december in De Meiboom te Krabbendijke op het to
neel met haar programma 'Laag bij de gronds'. Zaterdag
15 december is in het Vestzaktheater in Vlissingen 'Wild
Grrrl' te zien, een verhaal over twee wilde stadse mei
den met een verchillende culturele achtergrond.
WIJ ZIJN EEN VAN DE GROOTSTE
JEANSWINKELS IN NEDERLAND:
ALTIJD 10.000 STLKS 01’ VOORRAAD;
KMI VERSCHILLENDE MODELLEN;
19 VERSCHILLENDE LENGTEM ATEN:
OOK ZEER KORTE EN
LANGE LENGTES:
WIJ VOEREN ALLEEN
DE BEKENDSTE MERKEN.
(0113) 273 000
(0113) 273 020
(0800) 023 1231
zie pagina zoekertjes
LANGE VORSTSTRAAT 45 GOES
TEL. 0113 -216764
pag.
Pag-
pag.
pag.
I
Regionaal Halt Buro Walche
ren wil dit jaar de klachten en
overlast niet afwachten en
heeft een lespakket samenge
steld voor de bovenbouw van
het basisonderwijs. Het les
pakket bestaat uit een video
film waarin duidelijk naar vo
ren komt hoe je vooral niet
met vuurwerk behoort om te
gaan. Daarnaast is een vra
genlijstje waarin de kinderen
antwoord moeten geven op
vragen die betrekking hebben
werk halen. Daarnaast is de
stichting betrokken bij enkele
amateurprojecten, zoals het
initiatief van Kees Slager
'Ooggetuige van de twintigste
eeuw', waarbij mensen geïn
terviewd worden om oude
verhalen te vertellen. Kennis
over het leven in deze eeuw,
die anders verloren zou gaan.
Als kind was Riet Kruitbosch
al gefascineerd door de kerst
stal. Zoals vele Limburgse ge
zinnen was er voor de hei
dense kerstboom geen plaats.
Maar voor de kerstgroep werd
de halve huiskamer ver
bouwd. „Een stoel ging de ka
mer uit, er werd rotspapier te
gen de wand geprikt en een
plateau gemaakt.met takjes en
mos. De haard werd aange
stoken er was lekker eten. Je
oog werd continu naar die
enorme stal gelokt. Prachtig
was het. De hele stal was zo
groot dat onze hond dacht dat
hij in het bos was en zijn poot
er tegen op lichtte."
De verzameling ontstond in
de jaren tachtig. „Eenmaal ge-
Aan de Ganzepoortstraat te Goes werd afgelopen vrij
dag Jeans Inn Lady geopend. Het is de tweede zaak in
de binnenstad. Deze nieuwe winkel is echter geheel in
gericht voor dames en heet daarom ook Jeans Inn Lady.
staat ze bijvoorbeeld op de
kerstmarkt in Ter Valcke en 12
december in de Grote Kerk
van Goes. De eerste advent-
zondag moeten de groepen
allemaal weer een plaatsje
hebben gekregen in de woon
kamer, eetkamer, keuken en
logeerkamer.
In de woonkamer worden de
ingebouwde vitrinekasten leeg
geruimd en volgestopt met de
mooiste groepen. In de lange
eetkamer komt een behangta-
fel te staan die dient als exposi
tieruimte en ook in de keuken
wordt een hoekje ingeruimd
voor kerststallen. Onder de
kerstboom komt er geen kerst
groep te staan. „Het is hard
werken om alle stallen een plek
te geven, maar als het eenmaal
staat, is het een prachtig ge
zicht. Weet je wat ik dan het
liefste doe... kerstliedjes opzet
ten, glaasje wijn erbij en dan
genieten van het uitzicht."
Ook probeert de stichting
mensen buiten Zeeland te
interesseren voor de provin
cie. „Zeeland heeft geen uni-
versiteit", zegt De Klerk. „Er
zijn voldoende onderwerpen
die nog onderzocht kunnen
worden en soms trekken we
studenten van buiten de re
gio aan, bijvoorbeeld met
vergoedingen voor een ge
maakte scriptie. Er zijn dus
nog braakliggende gebieden
genoeg in de Zeeuwse ge
schiedenis."
„Het gaat in deze wedstrijd
nadrukkelijk om de vertaling
of ontcijfering, niet om het be
grip. Zo werden in de vorige
eeuwen dezelfde woorden
verschillend geschreven. Dan
weer met 'en' op het eind en
op andere momenten met
slechts een 'e' of 'ter Goes' en
'der Goes', iets wat in een
tekstfragment door elkaar ge-
De ganzen zijn getraind om
naar de netten toe te vliegen.
Het mannetje reageert door
naar zijn aanvliegende familie
terug te 'roepen'. De ganzen
flapper kan vanuit de hut zien
wanneer de wilde ganzen
binnen het bereik komen. De
pal om het net over te halen
/ordt vanuit de schuilhut be-
„Drie jaar geleden hielden we
de eerste paleografiewedstrijd
en toen mochten zowel ama
teurs als professionals mee
doen", vertelt Aad de Klerk,
consulent regionale geschied
beoefening van de Stichting
Regionale Geschiedbeoefe
ning Zeeland. „Nu zijn de pro
fessionals van deelname uit
gesloten, om de amateurs een
redelijke kans te geven."
De deelnemers moeten een
aantal 16e, 17e en 18e eeuwse
Brouwershaven 1953 - Oor Bijkerke heeft nog nooit het
springtij gezien. Zijn zwager beloofd hem in februari
eens wakker te maken als het tij is. „Dan kom ik je uit je
bed halen", zegt hij nog. Die nacht wordt er bij Cor en
Nel op de deur gebonsd. Nel stapt uit bed en stapt op de
natte vloerbedekking. „Ik weet nog dat ik dacht: dit klopt
niet". Aan de deur staat haar broer. „Jullie moeten hier
weg. Het water komt."
trouwd had ik een armetierig
groepje van papiermachè.
Mijn zoon nam Jozef altijd
mee op de tractor en ik was
Maria altijd kwijt... tot ik er op
ging staan. Mijn zussen kwa
men op een gegeven moment
met kerstgroepen uit Afrika en
Zuid-Amerika. Toen ik die zag,
was ik verkocht." Ondertus
sen is de collectie uitgegroeid
van twee tot honderd. Van
twee centimeter hoge plastic
kerstgroepen, tot een porse
leinen Hummelkerststal, ge
borduurde, bamboe en glazen
groepen. Kruitbosch heeft
zelfs Zeeuwse kerststallen met
een uit piepkleine schelpjes
gemaakte Jozef en Maria in
een mosselschelp. Maar ook
Het aanbod dit jaar is volgens
de deelnemers overweldi
gend. Naast allerlei Zeeuwse
producten zijn er veel kerstat-
tributen te koop zoals kaarsen,
keramiek, kandelaars, kerst-
bier, wijn, speelgoed, kerst
kaarten, kerststoffen en nog
veel meer. Verschillende be
drijven verlenen hun mede
werking aan de markt zoals
Europatuin, Mosterdmakerij
'd Hooge Molen, Boonman's
Wijnmakerij en Knock on
Wood Speelgoed. Hannie
Coolen zal er staan met haar
Chinees zijdeschilderen en ook
zijn de kerststalletjes van me
vrouw Platteeuw te bewonde
ren. De kerstmarkt is beide da
gen geopend van 13 tot 17
uur. De toegang is gratis.
gedrag van de ganzen is zeer
belangrijk om wilde ganzen te
kunnen vangen. Bovendien
vereist het toepassen van de
uiterst verfijnde techniek veel
geduld. Begin november zet
de ganzenflapper zijn schuil
hut op. Op ongeveer tweehon
derd meter afstand van de hut
worden twee slagnetten opge
steld. Het vangsysteem wordt
ingegraven en bedekt met kort
gemaaid gras zodat het vanuit
de lucht onzichtbaar blijft.
Ganzen zien de kleinste details
vanuit de lucht en als ze het
niet vertrouwen strijken ze niet
neer. In het donker de manne-
diend met een treklijn.
Het is moeilijk voor te stellen
dat mensen voor hun plezier
vijf weken lang in een schuil
hut naar de lucht zitten te tu
ren.
Soms vang je er vier op een
dag, maar het komt ook voor
dat je dagen niets voorbij ziet
komen. Kees Polderdijk zou
het jaar niet anders af willen
sluiten dan in het weidse pol
derlandschap met de gure
winterwind die om de schuil
hut giert, een kop erwtensoep
om de handen te warmen en
met de ogen turend naar de
horizon.
|"Xe troubadour Peter Dieleman, bekend van zijn liedjes in het
Lx Zeeuws en over Zeeland, heeft een nieuwe CD uitgebracht.
Dit keer is gekozen voor het thema Kerst. Een CD vol nieuwe,
zelfgeschreven liedjes in het Zeeuws dialect. Zaterdag 9 de
cember wordt het eerste exemplaar overhandigd aan de Com
missaris van de Koningin, drs. W. van Gelder.
Dieleman werd in 1954 gebo
ren in Wilhelminadorp. Op de
middelbare school kreeg hij
interesse in muziek. Zijn zelf
geschreven liedjes waren toen
nog in het Engels. Later, toen
hij vervangende dienstplicht
deed bij het Rijksarchief in
Middelburg, werd zijn interes
se gewekt voor de geschiede
nis van Zeeland. Hij besefte
de waarde van de cultuur van
zijn voorouders, iets wat nog
versterkt werd door zijn bui
tenlandse reizen. Hij begon
muziek te maken. Eerst met
anderen in de band De
Schompen, later solo.
In 1993 kwam zijn eerste CD
uit. Dieleman liep echter al
langer rond met het idee eens
een kerstlied te schrijven,
maar toen hij er daadwerkelijk
aan begon, bleek hij genoeg
invalshoeken te hebben om er
een hele CD mee te vullen. Al
schrijvend en werkend ont
stonden er liedjes die een re
flectie zijn van zijn eigen kerst-
belevingen door de jaren
heen. Soms nostalgisch, zoals
Polderdijk beoefent in zijn
vrije tijd een uniek Nederlands
verschijnsel, want het ganzen
flappen komt alleen hier voor.
Het is een uitstervend am
bacht dat al in de zestiende
eeuw beschreven wordt. Van
oudsher vond het plaats in de
omgeving van de Maas, bij
het Eemmeer en in Friesland.
Hier leefden vissers, landar
beiders en boeren die in de
winter geen werk hadden. Ze
hadden grote gezinnen te
onderhouden en om al die
hongerige maagjes te kunnen
voeden werden er ganzen ge
vangen.
Tegenwoordig worden de ge
trainde lokganzen alleen nog
ingezet om wilde ganzen te
vangen voor natuurweten
schappelijk onderzoek. In het
dagelijks leven is Polderdijk
ambtenaar bij de provincie en
werkzaam in het waterbe
heer. „Ik ben buitengewoon
opsporingsambtenaar en ik
controleer de groene wetten
zoals de flora- en faunawet."
Elk vrij uurtje wordt doorge
bracht bij zijn ganzen. Vijf we
ken in het jaar tuurt Polderdijk
alle dagen de lucht af op zoek
naar voorbijtrekkende ganzen
uit Rusland, Nova-Zembla en
Spitsbergen. De Zeeuwse
ganzenflapper is zo gek van
zijn hobby dat hij er elk jaar
de laatste vijf weken van zijn
vakantie aan opoffert. Vorig
jaar leverde vijf weken negen
enveertig geringde wilde gan
zen op.
Het is drie jaar geleden dat
Kees Polderdijk voor het eerst
kennismaakte met het eeu
wenoude ambacht. Maar ik
ben al van kinds af aan geïnte
resseerd in wilde ganzen",
verteld Polderdijk terwijl hij
met zijn laarzen steeds verder
in de modder zakt. „Het is al
tijd mijn droom geweest om
met deze dieren te kunnen
werken. De allereerste keer
was op een koude dag ergens
in Noord-Brabant. Het vroor
acht graden en er stond een
noordoostenwind. We ston-
De CD is mede-geproduceerd
door wijn- en kaashandel De
Koebel uit Heinkenszand. Ei
genaar Jan Geys vond dit een
mooie aanvulling op zijn as
sortiment kerst- en relatiege
schenken. De overhandiging
van de CD aan de heer Van
Gelder in de Grote kerk te Nis-
se wordt een groot feest met
artiesten en een mini-kerst-
markt met streekproducten na
afloop. Eric Rotte, Gerard
Smallegange en het koor St.
Cecilia zullen naast Peter Dïe-
leman optreden. De presenta
tie van de avond is in handen
van Anita van Oostrom. Kaar
ten voor deze avond zijn te re
serveren bij De Koebel, tel.
0113-563797, fax 0113-563553
of e-mailen naar dlm@zee-
landnet.nl. De entreebewijzen
kosten tient gulden per stuk.
De avond begint om 20 uur.
tjes lokganzen tussen de net
ten geplaatst. Er worden drink-
bakjes ingegraven en wat voer
gestrooid. Als Kees een groep
wilde ganzen ziet gooit hij let
terlijk enkele lokganzen de
lucht in
bruikt wordt. De deelnemers
mogen er daarom niet auto
matisch van uit gaan dat een
begrip dat ze een keer zijn
tegengekomen altijd op de
zelfde manier gebruikt of ge
schreven wordt", legt De
Klerk uit.
De Stichting Regionale Ge
schiedbeoefening Zeeland is
een instituut dat de geschied
kundige kennis van Zeeland
probeert te stimuleren. Zelf
geeft de stichting geen cursus
sen. De ZVU en het Zeeuws
Archief doen dat wel regelma
tig. Zo heeft de stichting in
1998 het naslagwerk 'Werken
met oude Zeeuwse bronnen'
uitgegeven. Elke enthousiaste
amateur kan hieruit de grond
beginselen van het vertaal-
nog onbekend. Ook is ontdekt
dat een bepaald soort ganzen
uit Groenland en Ijsland hier
overwinteren waarvan ge
dacht werd deze hier niet zou
den kunnen aarden. Polder
dijk: „Het gaat momenteel erg
goed met de ganzen. Dat
heeft ook nadelige gevolgen
voor de boeren die schade
ondervinden doordat de gan
zen gewassen opvreten en
vertrappen. Er wordt daarom
bestudeerd hoeveel ganzen
Nederland mag herbergen zo
dat het niet uit de hand
loopt."
op de film. Aan de vragen is
een prijsvraag verbonden.
Voor het voortgezet onderwijs
is er de folder Vuurwerk. Voor
de docent zijn er lessug
gesties ontworpen en ook
voor deze categorie kinderen
is er een videofilm. Ook zullen
er vuurwerkposters verspreid
worden. Tenslotte wordt in de
stadhuizen van Vlissingen,
Veere en Middelburg een foto
tentoonstelling ingericht met
de gevaren rondom vuurwerk.
meer exotische exemplaren
uit Nigeria, Zuid-Amerika en
Indonesië. De kleinste is zo
een twee centimeter hoog en
de grootste telt nog net geen
meter. Riet Kruitbosch is nu zo
ver dat ze de verzameling aan
een selectie gaat onderwer
pen. „In het verleden heb ik
alles gekocht, wat ik te pakken
kon krijgen. Kunst en kitsch.
Als er bijvoorbeeld iemand
belde dat er bij de drogisterij
een stal te koop was, liet ik er
zogezegd de afwas voor
staan. Nu zit ik dus opge
scheept met een paar groepen
die ik eigenlijk helemaal niet
mooi vind. Die moeten de
deur uit." Jozef met het le
lijke gezichtje zal het veld dus
moeten ruimen en ook de
groep waar onderop 'Made in
China' staat en baby Jezus
spleetoogjes heeft gekregen
wordt weggegeven of ver
kocht. Zaterdag 9 december
"Een feestlift"
voor één avond
Wenkbrauwen
in vorm
Wat is er mooier dan een
fonkelnieuwe feestmake-up...
'Kerst als kind', soms humo
ristisch in 'Kerstpakket' en dan
weer sarcastisch, 'Alene mie
de kerst' of realistisch
'Zeeuwse kerst'.
den daar verkleumd met tra
nende ogen van de schrale
wind naar de horizon te turen.
De kou was bijtend, maar ik
wist dat ik voor altijd ver
knocht zou zijn aan dit
prachtige schouwspel."
In 1978 werd een jachtwets-
wijziging aangenomen die
verbood ganzen nog langer
voor 'de pot' te vangen. Deze
bezigheid werd als te com
mercieel beschouwd en bo
vendien liep de ganzenpopu
latie terug.
Het toenmalige Ministerie van
Landbouw en Visserij gaf wel
toestemming om te vangen
voor wetenschappelijk onder
zoek. Het was echter een
groot probleem om deze
onderzoeken te financieren.
Daarom werden achttien jaar
geleden de krachten gebun
deld en de Nederlandse Vere
niging van Ganzenvangers
opgericht. Dertien mensen
waren bereid het oude am
bacht voort te zetten. Onder
tussen zijn dat er nog maar
twaalf.
Vanuit zijn houten met rieten
schuilhut vertelt Kees meer
over zijn passie. „De ganzen
flappers worden een aantal ja
ren opgeleid door ervaren rin
gers" legt Kees uit terwijl hij
nauwlettend de lucht in de ga
ten houdt.
„De opleiding wordt in de
ganzenhut gegeven en be- Een grondige kennis van het
staat uit onder andere het
aanleggen van de ringen of
halsbanden. Daarnaast wordt
het geslacht van de ganzen
bepaald. De leeftijd, het ge
wicht, de lengte van de kop en
van de vleugel. Op deze ma
nier hoopt men het oude am
bacht voor de toekomst te be
houden."
Het wetenschappelijk onder
zoek heeft al heel wat verras
singen opgeleverd. Zo is aan
getoond dat ganzen veel meer
heen en weer trekken dan
aanvankelijk werd gedacht.
Verder blijkt dat de gewichten
onderling erg kunnen ver
schillen. De oorzaak hiervan is
Hi*.!' J
