Eens onneembare vesting gaat wijd open voor publiek
Rammekens: fort vol verrassingen
de bev
PALLADIO
Wullempje's Wienkeltje
vanaf heden weer open
KIEKIERIS
TITANIC
VERVROEGDE AFSLUITING
vieekj
OPVALLEND ANDERS
ar
Ons Boeregoed onder de pannen
Bk-1 J
TAXI ZEELAND 0113-211111
GRAND THEATER GOES 0113-215165
A
PZC WEEKBLADEN
de beve
der
WOENSDAG 8 APRIL 1998
JAARGANG 50 - NUMMER 15
UB'
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP NOORD-EN ZUID-BEVELAND
Rammekenshoek
WESTWAL 13 - GOES
2 2e PAASDAG GEOPEND VAN 10.00 - 16.00 uur -
Nog intact
de nieuwe collectie
buitenmeubelen en accessoires van:
tuin serremeubelen
BELBIOS
O9OO-9363S
VERVOER NODIG?
a.s. zaterdag: de band PLAN BEE
jij, IEDERE AVOND
19.30 UUR
FILMPROGRAMMA
VANAF 9 T/M 15 APRIL 1998
Wandelen
Toegankelijk
Exposities
Rol verminderde
Sfl I
rarfc:- -T’.
bev
r
Bi
to'
■IISNI V S
NEDERLANDS GESPROKEN
In verband met Pasen dient kopij voor de editie
van 15 april vervroegd aangeleverd te worden.
Uiterste inlevertijd van materiaal voor:
redactie is vrijdag 10 april 08.00 uur,
advertenties is vrijdag 10 april 12.00 uur.
In de kazematten van Fort Rammekens zijn vondsten die
in het verleden in en rond het fort werden gedaan ten
toongesteld.
De Bevelander maakt deel uit van de
Zeeland Combinatie huis-aan-huis-
bladen in Zeeland.
Totale oplage: 176.455 ex.
Vanaf heden is in Hoedekenskerke 't Wien-
keltje van Wullempje weer elke zondag
open. Met Pasen kan men het kleine winkel-
museum ook op zaterdag en Tweede Paas
dag bezoeken. Het winkeltje laat zien hoe in
de jaren dertig werd gewoond en nering
werd bedreven. In de woonkamer is nog een
bedstede, de plee is buiten. Men kan in het
winkeltje zelf een aantal ouderwetse snoepe-
der de pannen. ZLM Verzeke
ringen uit Goes heeft een
sponsorcontract voor een pe
riode van vijf jaren getekend.
Dat gebeurde tijdens het jaar-
rijen kopen, zoals Zeeuwse babbelaars, pol-
kabrokken en van meer eigen tijd de zwarte
bessenjam en Zeeuwse Vlegelboterkoekjes.
't Wienkeltje van Wullempje is elke zondag
geopend van 12.00 tot 16.30 uur. Men kan er
op allerlei manieren heen: op de fiets, auto
en ook de stoomtram stopt al jaren in Hoe
dekenskerke en biedt de passagiers de mo
gelijkheid om het oude pandje te bezoeken.
zaterdag
zondag
maandag,
woensdag
In Zuid-Europa had men in de
zestiende eeuw al ervaring
met dit soort forten. En het
was de Italiaanse ingenieur
3Tb e ii
www
*7e WEEK*
Kun ju met de paasdagen je ei niet kwijt,
kom dan naar Kiekieris voor volop drukte en gezelligheid
Beide paasdagen geopend v.a. 20.00 uur.
De ondertekening van het sponsorcontract tussen ZLM en Ons
Boeregoed.
Fort Rammekens in vogelvlucht, gebouwd in 1547 om de vaarroute naar Antwerpen te beschermen. Het is het oudste
bewaard gebleven voorbeeld van een fort met bastions in NoordWest-Europa.
De beroemde poort van Fort Rammekens, ontworpen
door een Italiaan en met versieringen uit de renaissance.
steden in Holland. Daarmee
was de rol van fort Ramme
kens tweederangs geworden.
Strategisch had het fort weinig
betekenis meer. Wel was het
daarna de plaats waar grotere
VOC-schepen vertrokken voor
hun reizen naar de Oost en de
West. En ook zeelieden die een
besmettelijke ziekte- hadden
opgelopen werden er in qua
rantaine gezet. Aan het eind
van de achttiende eeuw werd
er zelfs een hospitaal ge
bouwd in fort Rammekens.
Tot nu was was Fort Ramme
kens al eerder in de zomer en
kele dagen per week te bezoe
ken. Maar de openingstijden
zijn flink uitgebreid. Voor het
eerst dit jaar van dinsdag tot
en met zondag. Afgesloten
was tot op heden het omlig
gende terrein. Sinds vorige
week mag je daar rondlopen.
Er is door Staatsbosbeheer
een fraai stuk natuur openge
steld, ongeveer zeventig hec
taren groot. Het ligt rond het
waterfort en er kan een route
van vier en een halve kilome
ter worden gelopen. Maar
voor natuurliefhebbers heeft
ook het fort zelf het nodige te
bieden. Er groeien zeldzaam
geworden muurplanten en
rondom het fort hebben zich
de laatste jaren steeds meer
vrij zeldzame vogels geves
tigd. De nieuwe bewoners dus
van dit tussen Vlissingen en
Sloegebied ingeklemde stukje
natuur.
Vanaf vorige week is Fort
Rammekens zes dagen per
week te bezoeken. En daar
mee wordt dit verborgen stuk
je Walcheren toegankelijk
voor een groter publiek. Ook
vanuit Beveland is het fort
makkelijk te bereiken. Als je
tenminste een beetje richting
gevoel hebt. "Ja, we horen
wel van meer mensen die hier
komen dat het beter zou kun
nen worden aangegeven.
Daar wordt aan gewerkt, al
dus de heer Vasen, die met
enthousiasme kan vertellen
over het fort. Het dateert uit
1547 en het bijzondere ervan
is vooral dat het door een Ita
liaanse bouwheer is ontwor
pen. Tot midden zestiende
eeuw werden er wel meer for
ten in ons land gebouwd.
Maar die waren in het alge
meen gebouwd met relatief
hoge en dunne muren. Toen
er oorlogen gevoerd gingen
worden met kanonnen, volde
den die lichte vestingwerken
niet meer. Ze waren te makke
lijk te nemen door de vijand.
Vandaar dat er behoefte ont
stond aan zwaardere verdedi
gingswerken met dikke aar
den wallen en bastions om
geschut in en op te plaatsen.
de landzijde werden extra
wallen aangelegd. Na het ver
trek van de Fransen verloor
fort Rammekens zijn militaire
functie". Jarenlang was het
fort vervolgens opslagplaats
en het werd deze eeuw jaren
lang gebruikt voor de kweek
van champignons. Na 1970
raakte het in verval. Niettemin
is er nog heel wat te zien. Dat
hebben we dan weer te dan
ken aan de soliede bouw uit
de zestiende eeuw en later
ook door Napoleon. Want
dankzij het gebruik van eerste
klas materialen uit die tijd zijn
grote delen nog intact. De re
naissance hoofdpoort bijvoor
beeld. Het hoofdbastion met
zijn imposante gewelven en
de zijbastions met de plaatsen
waar in de zestiende eeuw
deels overdekt het geschut
stond opgesteld.
Vanaf heden heeft Staatsbos
beheer het grootste deel van
het bos toegankelijk gemaakt.
Daarvoor is een oude wandel-
brug hersteld. Hierdoor kan
men nu via het fort, over de
wallen het bos bereiken, en
andersom. Die wallen dateren
uit de tijd van Napoleon. Ook
weer een periode dat er flink
aan het fort werd gebouwd. In
het jaar 1809 bijvoorbeeld
werd in opdracht van Napole
on de zestiende en achttiende
eeuwse bebouwing op de bin
nenplaats gesloopt. Er kwa
men voor die tijd moderne ka
zematten voor in de plaats.
Bernd Vasen vertelt: "En aan
Donato de Boni die werd be
naderd om een fort te ontwer
pen voor bescherming van
Sloe en Westerschelde. Fort
Rammekens dus dat wel werd
gezien als de sleutel van de
Nederlanden in die tijd. Het
fort onder Ritthem heeft in de
loop der eeuwen uitbreidin
gen en moderniseringen on
dergaan. Maar grote delen
van de oorspronkelijke bouw
zijn nog intact. "Die vind ik ei
genlijk zelf nog steeds 't
meest interessant", aldus
Bernd Vasen die geen moeite
had om als Duitser het fort
Rammekens op vredelievende
wijze onder zijn hoede te krij-
Oplage: 39.500 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v. Voorstad 22,
Postbus 5, 4460 AA Goes.
Tel. (0113) 273000. Fax (0113) 273010
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118) 417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Henk Mallekote
(0113) 273022 privé (0113) 342535).
Pieter Karman
(0113) 273021 privé (0113) 613394).
Redactie: Hans Meijer (0113) 273028
Redactie-adres: Voorstad 22,
Postbus 5, 4460 AA Goes.
Bezorging: 0800-0231231.
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 17.00 uur.
gen. Hij gidst er vanaf vorige
week mensen rond in op
dracht van Staatsbosbeheer
en het Stedelijk Museum van
Vlissingen die in overleg het
beheer voeren over het fort en
zijn mooie groene omgeving.
Dat werd mede mogelijk
dankzij de medewerking van
waterschap De Zeeuwse Ei
landen.
14.00 u.
14.00 u.
14.00 u.
14.00 u.
De afgelopen jaren zijn er aar
dige vondsten in en rond Fort
Rammekens gedaan. Veel aar
dewerk bijvoorbeeld. Het is te
rug te vinden in de vitrines die
het museum van Vlissingen
heeft ingericht in de kazemat
ten van het fort. En ook kan
men er informatie krijgen over
de bijzondere muurplanten
die er groeien. Over de natuur
ook.
En wie de wandeling rondom
het fort maakt, krijgt informa
tie dankzij een folder waarin
de wandelroute wordt be
schreven. Weer een stukje
Zeeland dus dat uit de verge
telheid is en wordt gehaald.
Het fort sluit zijn poorten pas
weer in november. U kunt er
terecht van dinsdag tot en
met zondag van 13.00 tot
17.00 uur. En ook eerste en
tweede paasdag staan de
De oorspronkelijke functie
verloor Fort Rammekens ei
genlijk al vijftig jaar nadat het
werd gebouwd. We zeiden het
al: het fort werd gebouwd als
sleutel voor de Nederlanden
en als plaats vanwaar de ha
vens van Antwerpen en Mid
delburg konden worden ge
controleerd. Met de Neder
landse opstand tegen het
Spaanse bewind en de val van
Antwerpen, verplaatste de
economische en politieke
macht van Vlaanderen naar de
feest van de vereniging die
destijds vanuit Kruiningen
werd opgericht. Ons Boere
goed stelt zich tot doel om
Zeeuws cultureel erfgoed in
stand te houden en uit
te dragen. 'Daartoe wor
den met grote regel
maat activiteiten geor
ganiseerd, waarbij aan
een breed publiek kle
derdracht, zang, dans
en dialect wordt gepre
senteerd. Directeur A.J.
de Jonge van ZLM Ver
zekeringen licht de
sponsoring aldus toe:
"We willen daadwerke
lijk een bijdrage leve
ren aan het behoud van
de verschillende kleder
drachten in Zeeland.
Daarnaast komt de on
dersteuning in principe
aan de gehele Zeeuw
se bevolking ten goe
de".
bombardementen in 1944.
Walcheren werd toen onder
water gezet om de Duitsers er
weg te krijgen. Bij het fort zelf
is toen ook flink gevochten.
Dat is 54 jaar na dato nog te
zien. In de jaren 1940-1944
werd het fort door de Duitsers
gebruikt voor luchtafweer. Bo
men in het stukje loofbos
waar de Duitsers een mitrail-
leurnest hadden, willen er nu
nog amper groeien, omdat er
veel beton in de bodem zit. En
vlak na de oorlog werden er
zware motoren geplaatst om
Walcheren droog te pompen.
In maart 1946 werd het dijkgat
gedicht en kort na de waters
nood van 1953 is begonnen
met het aanplanten van bos
rondom de kreken.
Ontdek Hei Avontlik Achter
Het Grootste Mysterie Van Onze Tijd
RITTHEM.- "Het gekke
is, dat uit de eigen streek
maar heel weinig mensen
hier ooit zijn binnen ge
weest. Wel vaak toeris
ten". Aan 't woord is
Bernd Vasen, Duitser van
geboorte die mensen rond
leidt door Fort Ramme
kens onder Ritthem. Een
bijzonder fort. Want het is
het oudste zeefort van
West-Europa. Er groeien
bijzondere muurplanten en
het omliggende natuurge
bied is voor het eerst voor
publiek opengesteld.
ROBIN WILLIAMS A
■V tSV zater{1a<J - 16.00 u.
U:, ld I I I I l d '1 zondag 16.00 u.
maandag
■ww.nnbb.i i mil
Bernd Vasen, gidst bezoekers door het fort en kan er met enthousiasme over vertellen,
(fotografie Beppy Everaers)
De binnenplaats van Fort Rammekens. Ooit haast on
neembaar, nu toegankelijk gemaakt voor een breed pu
bliek gedurende zes dagen per week.
Dit natuurgebied, Ramme
kenshoek genaamd, is eigen
lijk nog vri^ jong. Het ontstond
na de oorlog na het afsluiten
van een groot gat in de zee
dijk bij het fort. Dat gat was
gevolg van de geallieerde
't Gaat goed met Ons Boere
goed. De vereniging die al ve
le honderden leden heeft in
heel Zeeland, is de komende
jaren ook financieel aardig on-
-■ -1'
