Een wandeling met Arend Jan van der Horst
Heuvelhof: een lusthof
in De Poel
Het Hotel: project van Bevelandse
kunstenaars in Grote Kerk van Veere
AnnemareL
KIEKIERIS
JAN BRUUNS
1*1
OPRUIMING
PILAAR
LEER
VAGEBOND
Opruiming
GRAND THEATER GOES 0113-215165
O
co
GUUS MEEUWIS
Mil OtjGEjSS
SAPP/GE
de bevelander
or
tot 60% korting
op een gedeelte v/d kollektie
WOENSDAG 2 juli 1997
JAARGANG 49 - NUMMER 27
WEKELIJKS H0IS AAN HUIS OP NOORD-EN ZUID-BEVELAND
LU
PZC WEEKBLADEN
LU
Lange Vorststraat 12
4461 JP Goes
I I
Een nieuwe
keuken
is niet nodig!
De Poel
Goes
Lange Kerkstraat 44
FILMPROGRAMMA
VANAF 3 T/M 9 JUL11997
BELBIOS
0900-9363 a
De boerinnentuin
The very special sales of Benetton!
(ook de kinderafdeling)
50
Het onderhoud
De Middeleeuwse
Bloementuin
Vloerbedekking versleten:
Dan H1L naar Pilaar
voor de mooiste tegelvloeren
en professioneel advies!
BOUWMATERIALEN
Andere reden
Symboliek
8**““
DISCOVERVOER voor de heenreis
bellen 0113 - 351717
WEEK 27 - geldig t/m zondag 6 juli 1997
OLDMAN
/en de
I
J
de bev
r
zaterdag 26 juli
en
Maak kennis met
de PORTAS renovatie
Na de laatste wereldoorlog
hebben de waterschappen ve
le maatregelen genomen om
Zeeland beter tegen het water
te beschermen. In het stukje
Zuid-Beveland waarin de hof
stede ligt, liep 's winters het
land onder, doordat het land
laag lag en het water niet weg
kon stromen. Lang voor de
door Cistenciënzer kloosterlin-
De Bevelander maakt deel uit van de
Zeeland Combinatie huis-aan-huis-
bladen In Zeeland.
Totale oplage: 176.455 ex.
Bij de afbeelding: "De Gasten
kamer” door Marlou Pluymae-
kers (60 bij 70 cm).
PORTAS vakbedrijf
Zevenbergen
tel. 0168-335002
staal
Opril Grote Markt 114461 AK Goes,
Tel. 0113-270709
de vele banken, terrassen en
ligstoelen. Het is nog een rela
tief jonge hof. Maar het spel
van licht en schaduw is al vol
op aanwezig. "Een van de
meest fascinerende onderde
len van een wat meer vol
groeide tuin", aldus Arend
Jan van der Horst.
"De wind zal de wilgen,
essen, de vruchtbomen en
de twee majestueuze po
pulieren laten ruisen en sa
men met het hoge vogel
gezang is dat al een para
dijsje in ons zo mooie
maar overvolle land."
overzichtelijke opdracht had.
Hij ging de geschiedenis van
het dorp na en speurde na wie
waar woonde in de loop van
de vele eeuwen. Die boeken
concluderen dat de oudste de
len van het gebouw middel
eeuws zijn. Wellicht is het een
klooster geweest. In de eerste
fase waren er meer gebouwen
met stenen muren op het ter
rein. De relatie met het kloos
ter van Goes is dan aanneme
lijk. Dit wetende en aanne
mende, was het voor mij dui
delijk dat iets van de sfeer van
de middeleeuwen en van een
kloostertuin bij die oude gevel
terug moest komen. Mijn uit
gangspunt als tuinarchitect is,
het versterken van de sfeer
door middel van een reflectie
daarvan in de tuin.
Bij de foto: Arend Jan van der
Horst in zijn middeleeuws
lusthof waar momenteel een
veelheid aan kleuren is te
zien. Hij houdt er regelmatig
rondleidingen voor bezoekers
én houdt er van om ook regel
matig zelf in de tuin te wer
ken. (foto Beppy Everaers)
Toen ik hier ging tuinieren
was er een aanzet, die ik be
hield. Het was de tuin van de
vorige bewoners, de heer en
mevrouw Jansen-Blok. Zij
woonden hier al vele genera
ties. Hun tuin was eigenlijk de
enorme moestuin. Toch had
den ze veel planten in een
vóór de woonkamer gelegen
stukje grond verzameld, waar
ik zeer veel gebruik van heb
gemaakt. Stond bij hen alles
(Van één onzer redacteuren)
BAARSDORP - Zeeland heeft een reputatie op gebied van tuinen. Sinds
'n paar jaar is er een prachttuin bijgekomen. Bij Hofstede Heuvelhof onder
Baarsdorp. Het is het domein van tuinarchitect Arend Jan van der Horst. In
'n paar jaar tijd zag hij kans om rond Heuvelhof een lusthof aan te leggen.
Een hof ook vol verrassingen. We maakten met hem 'n wandeling door een
tuin die geïnspireerd is door De Middeleeuwen.
Wij renoveren ook
keukens en trappen
Bel ons!
Vanaf het begin heeft Arie Ho-
gerbruggen, die fruitkweker
van beroep is, het maaien van
het gras op zich genomen.
Zelf doe ik dan het overige
werk, hoewel Arie soms wel
Hij vertelt: "Toen ik in 1992,
de uit de 16de eeuw stam
mende hofstede Heuvelhof
kocht was deze nog in bedrijf
als boerderij. Er was een klei
ne bloementuin aan de zuid
zijde die we nog steeds de
boerinnentuin noemen en een
grote groententuin lag aan de
oostzijde. Een hellende tuip
die min of meer verhulde dat
de hofstede op een terp van
zo'n meter hoog lag.
Toen ik me in de geschiedenis
van hofstede Heuvelhof ging
verdiepen waren er twee be
langrijke boeken die me op
weg hielpen- Een boek over
oude boerderijen in Zeeland
bevatte veel informatie over
de boerderij, wat weer werd
aangevuld met een boek over
het dorp waar de hofstede
staat. Het dorp heet Baars
dorp en was vroeger van een
kerk voorzien. Veel meer hui
zen dan er nu zijn waren er
niet, zodat de auteur, de heer
Harthoorn, hier geboren en nu
professor in Cambridge, een
Ze stellen komende zomer
schilderijen tentoon onder de
Bij de foto: Een doorkijkje bij
de hofstede Heuvelhof. Foto:
Arch. Arend Jan van der
Horst.
ALBERT JOACHIMIKADE 33- GOES TEL 0113-215401
Openingstijden: ma t/m vnp 8.30-17.30 za 9.30-15.30
a.s. zaterdag zet BERTUS STAIGERPAIP
de boel op z’n kop
KIEKIERIS is weer 2 maanden BËACHBAR.
Neem de nieuwe agenda mee.
Bezorging: (0113) 273000.
Druk: PZC Grafische Bedrijven,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie
Sluitingstijd: advertenties
maandag 17.00 uur.
Oplage: 39.500 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v. Voorstad 22,
Postbus 5, 4460 AA Goes.
Tel. (0113) 273000. Fax (0113) 273010
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113)273000
privé: (0118) 642078
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Henk Mallekote
(0113) 273022 privé (0113) 342535).
Pieter Karman
(0113) 273021 privé (0113) 613394).
Redactie: Hans Meijer (0113) 273028
Redactie-adres: Voorstad 22,
Postbus 5, 4460 AA Goes.
gen gebouwde dijken werden
aangelegd, dus voor de mid
deleeuwen, stroomde de zee
hier bij hoge waterstanden
vrijelijk tussen de zandduin-
tjes door. Vandaar dat onder
een zoete kleilaag, een zoute
veenlaag aanwezig is in de
poel maar ook onder onze
tuin.
Toen de kloosterlingen dit ge
bied kerstenden, dus het
christelijk geloof probeerden
te verkondigen, begonnen zij
dijken te bouwen om de zee
tegen te gaan en het land
voqr veeteelt, akkerbouw en
voor fruitteelt geschikt te ma
ken. In de ondergrond ontdek
ten zij zout, dat werd opgegra
ven. Het zout zat in het veen
dat diep onder de kleilaag
werd weggehaald en vervol
gens in brand gestoken en uit
de as kon dan zout gewonnen
worden. Nog steeds heeft de
Poel een deel na dat middel-
Een andere reden om me tot
een middeleeuwse tuincreatie
te beperken was dat er in Zee
land al vele fraaie bordertui-
nen zijn en ik daar niet nog
een nieuwe aan toe hoefde te
voegen.
Dus werd het uitgangspunt,
een middeleeuwse tuin. In ve
le boeken kan men plantenna
men vinden die in die eeuwen
durende periode waren ge
bruikt. Ruwweg kan men alle
planten die vóór het eind van
de 15e eeuw bekend waren
als middeleeuwse planten be
schouwen. Ik maakte lange
lijsten van planten en was ver
rast over de veelzijdigheid. Er
waren zowel rozen als krui
den, bomen, coniferen, groen
ten en landbouwgewassen,
die in die periode al werden
gebruikt.
Karei de Vijfde liet 80 kruiden
in de tuinen, waar hij eigenaar
van was, planten. E’n zo ver
spreidde hij veel plantenmate-
riaal over Zuid-, Midden- en
Noord-Europa. Kloosterlingen
namen planten mee voor hun
kruidentuinen. Rijke personen
wensten bijzondere gewassen
in hun hoven te zien. De toe
passing van de planten was
belangrijk: men genas ermee,
gaf smaak aan drank en ge
recht en men kleurde stoffen
met planten. Bloemen werden
Zo zijn er nog vele planten op
te noemen die een christelijke
symboliek bezitten. Al die
planten verzamelde ik en koos
er»de rozen bij, uit die periode.
Ook de iets latere, in de re
naissance voorkomende rozen
liet ik toe.
De Rosa Callica heeft scharla
kenrode rozen met een geel
hart. De Rosa "Mundig" is
groot, ook scharlakenrood,
terwijl de vele Centifoliarozen,
dubbelbloemig en meest wit
of roze bloeien.
Toen éénmaal die lijsten met
planten waren gemaakt begon
het verzamelen ervan. Rozen
vond ik bij "Belle Epoque" in
Aalsmeer. Vaste planten over
al en nergens, wat wil zeggen
dat het een lange speurtocht
was, die nog steeds bezig is.
Zo heb ik de Iris Germanies
in ruikers geschikt en afge-
beeld op tapijten, schilderijen
en als versiering van manu
scripten gebruikt.
Toch is dat voor kloosterlin
gen niet altijd een vanzelf
sprekende zaak geweest.
Daartoe moeten we ons ver
plaatsen naar de tijd dat het
christendom ontstaat en, dan
met name in Italië, zijn eerste
Europese volgelingen vindt.
Zij moesten zich verschuilen
in de catacomben van Rome,
zij hadden een eigen geheim
taal met de vis als teken van
de visvangst van Jezus. De vis
was ook het teken van de ver
volgde christenen, die zich af
zetten tegen het veelgoden
dom in het Romeinse rijk.
Eén van de kenmerken van
dat Romeinse veelgodendom
was het vereren van de góden
met bloemen, die als guirlan
des en als verse bloemen bij
de tempels en bij de beelte
nissen werden geplaatst. Dit
had uitbundige vormen aan
genomen en ook iets deca
dents gekregen. We weten-bij-
voorbeeld dat de wrede keizer
Caligula en ook keizer Nero
regelmatig hun verblijfplaat
sen in kruiderige geuren hul
den door verse rozenblaadjes
op de vloeren te laten leggen.
Het is daarom niet zo gek dat
de eerste christenen geen
bloemoffers toe wilden laten
bij de verering van Christus
en Maria en de andere profe
ten en heiligen van hun kerk.
Ze vertellen een verhaal, een
boek waarvan sommige
hoofdstukken zijn afgesloten
en andere doorlopen naar een
volgende aflevering.
Ingrid: "Het gebeurt me heel
vaak dat ik iets wat ik geschil
derd heb, even later weer te
genkom, in een boek of op
een oud kistje, of waar dan
ook. Het is alsof je put uit een
oerstroom, alsof de natuur je
de antwoorden geeft."
Marlou Pluymaekers (1959) is
oorspronkelijk afkomstig uit
Zuid-Limburg (Hulsberg) en
woont sinds 1980 in Zeeland
(Kapelle). Evenals Ihgrid volg
de zij de opleiding schilderen
aan de Academie voor Scho
ne Kunsten te Sint-Niklaas.
Marlou: "ik heb altijd het ver
langen om zo achteloos te
schilderen dat het lijkt alsof er
geen moeite voor gedaan is.
Ik ben vaak verrast door mijn
eigen schilderijen, ze zijn vaak
een gift ergens vandaan, meer
dan de uitkomst van mijn in
spanningen.
Altijd probeer ik weer te ge
ven waar het voor mij werke
lijk om gaat. De vraag is voor
mij belangrijker dan het ant
woord. Het schilderen begint
als het denken stopt; schilde
ren zonder er erg in te hebben
dat ik schilder.
BABY - K1NDERSPECIAALZAAK I
Kerkplein 8, Yerseke
\Telefoon 0113 574210/
even bijspringt als de liguster-
haag moet worden bijge
snoeid.
Dat het veel werk is weet ik in
middels, maar het is mijn
hobby, ik werk graag in de be
werkelijke tuinen. Soms wan
hoop ik wel als er weer eens
een plaag van een bepaald
soort onkruid alle aanplant wil
overwoekeren. Een strijd zal
het blijven, soms met kleef
kruid, altijd met brandnetels
en vele soorten gras. Met val
len en opstaan probeer ik toch
het algehele beeld bloeiend
en rijk aan vormen en bloe
men te laten zijn. Dat er dan
wel eens een grasje onver
wacht opgroeit tussen de vas
te planten, het zij zo, mij
stoort het niet zoveel als de
vele nette bezoekers aan de
tuin."
Intussen hebben afgelopen ja-
ren en maanden al duizenden
mensen de kans gegrepen om
een rondleiding te maken
door de Middeleeuwse lusthof
van Arend Jan van der Horst.
Een lusthof ook waar je even
kunt neerstrijken op één van
nog niet gevonden, ik heb wel
een Iris geplant met die naam
maar die blijkt geelwit te
bloeien.
Veel akeleien, veel kerstrozen,
veel prikneus, lavendel, Aju-
ga, tijm, salie en lievevrouwe-
bedstro plantte ik aan met Ge
ranium Sanquineum, munt
soorten en lupine.
In de rozen komt bijna geen
ziekte voor, wat volgens mij
komt door het planten van
veel munt, tijm en andere ou
de plantesoorten die onder
sterroetdauw en meeldauw
gevoelige planten. Een idee
om zelf ook toe te passen, het
bespaart de kosten» van be
strijdingsmiddelen.
"Het Hotel": dat is de titel
van een kunstproject dat
tussen 5 juli en 17 augus
tus plaatsvindt in de Grote
Kerk te Veere. Het werk
van twee beeldende kun
stenaars van Zuid-Beve
land staat er centraal. Het
zijn Ingrid van de Linde uit
Kloetinge en Marlou Pluy
maekers uit Kapelle.
Ik ga uit van de "gewone"
beelden: de vrouw, de zee, de
brief, het hotel
Elke woensdagmiddag verzor
gen Marlou Pluymaekers en
Ingrid van de Linde tijdens
hun expositie een rondleiding.
Die start om 14.00 uur. Verder
zullen ze elke donderdag in de
kerk werkzaam zijn.
Project Het Hotel wordt zater
dag 5 juli a.s. om 17.00 uur
geopend door burgemeester
mevr. A.C. de Bruijn van Vee
re. Dat gebeurt verder met
muzikale omlijsting door Me
rit Elshof, met een inleiding
door kunstenares Paulette
Taecke en met een muzikaal
intermezzo door Hanneke
Hoek. De organisatie is in han
den van de Stichting Delta
Cultureel. Het project is te be
zichtigen van maandag tot en
met zaterdag van 10.00 tot
17.00 uur en op zondag van
13.00 tot 17.00 uur.
eeuwse landschap bewaard
met veel drinkplaatsen voor
het vee en een heuvelrugach
tige structuur in de weilanden
die uit die middeleeuwen
stamt.
noemer "Het Hotel". Het Hotel
is een verzamelnaam voor de
kamers van hun leven. De
kerk in Veere heeft door de
eeuwen heen een viertal ge
bruiksfuncties gehad. Er
wordt nu een vijfde functie
aan toegevoegd.
De exposerende kunstenares
sen vertellen daarover: "We
veranderen de Grote Kerk in
Veere tijdelijk in een denkbeel
dig hotel met kunstwerken. De
17 kapellen worden tijdelijk 17
kamers met allemaal hun ei
gen betekenis in de vorm van
schilderijen, gedichten en ver
halen".
Ingrid van de Linde werd in
1959 in Goes geboren. Op 12-
jarige leeftijd volgde zij schil-
derslessen in het kinderatelier
te Goes. Van 1992 tot 1997
studeerde zij aan de Acade
mie voor Schone Kunsten te
Sint-Niklaas (België). Maar
graag trekt zij zich terug in
haar atelier te Kloetinge.
Haar schilderijen hebben een
onbevangen verhouding tot
het verleden. Beelden uit de
oudheid worden geplaatst in
het heden, ze zijn een manier
van vertellen over het nu,
haar eigen belevingswereld.
bij elkaar als één groot kleurig
boeket, ik probeer al jaren om
hier slechts wit en geel bloei
ende planten bijeen te plaat
sen.
Dat lukt nu aardig maar
steeds komen er weer paarse
geraniums, blauw Ajuga en
roze akelei op. De rozen en
prikneuzen plantte ik in de
middeleeuwse tuin als gemak
kelijke vulling, die bovendien
grijsbladig is. De Geranium
sanquineum idem dito, net als
de paarse scharnierplant. Dat
er dan ook gele Helianthe-
mums meegaan is een toeval
waar ik ambivalent op re
ageer. Eigenlijk vind ik bijna
alle bloemen aardig en met
moeite kom ik er toe planten
die hun best doen om fraai te
bloeien, er uit te trekken. Toch
moet dat om structuur
vorm te behouden.
Uw keuken is Q
nog functio- I
neel, maar ze
bevalt u niet
meer. PORTAS
renoveert met
nieuwe front-
delen, in tal van
varianten en
dessins. Voor
deliger dan u
denkt.
I
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
Eén van
de Meest
Romantische
Liefdesverhalen
Ooit Verteldl
20.00 u.
.21.30 u.
21.30 u.
.21.30 u.
.20.00 u.
.20.00 u.
CLASSIC
M1I LA
iOVOVICH
Zaterdag...14.00 u.
Zondag14.00 u.
Woensdag.14.00 u.
Vrijdag19.00 u.
Zaterdag...19.00 u.
Zondag19.00 u.
