KIEKIERIS
Reimerswaal al in 14e eeuw bekend om scheepsbouw
JAN BRUUNS
frl
I
L
WIJ STAAN OOK OP DE
BEURS WONEN WENSEN
Les Grecs
SCHUIMPARTY
Opruimings-
uitverkoop!
inHEPEDDEIHE 0»
NU ONGEK
i - y
weekblad voor zuid- en noord beveland
Woensdag 23 oktober 1996 - 48e jaargang no. 43
r
Rapid
Klaar terwijl u wacht bij:
TServ/ce
IN ALLE FILIALEN VAN
ïpöt
GRAND THEATER GOES 0113-215165
'Zi
2 halen=l betalen
a
I
ckin GOEDKOOP!
16 november: GUUS MEEUWIS
Discovervoer 5,- p.p. per rit 0113-351717
Bij de foto: Scheepswerf Van Os in de Burenpoldér te Yerseke. De opname werd gemaakt kort na verwoestingen
van een
stormramp. Dat was in 1928. In het water liggen drie hoogaarzen en een hengst.
bij:
P. do Klerk parketvloeren b.v.
Ol 18-626721
seisplein 5
middelburg
kies uit!
i
In Hansweert
Bij dit nummer van
De Bevelander treft u weer de
maandelijkse Autokrant aan
In Yerseke
Griekse LIVE-MUZIEK
zondag 3 november met
Vier met ons het
6-jarig jubileum
(Van één onzer redacteuren)
Beveland - Een gevecht met het water. En een gevecht
met de conjunctuur. Zo is de geschiedenis te omschrijven
van de scheepswerven in Zeeland. In de 15e eeuw was dat
al zo. In de 20e eeuw evenzeer. Dat blijkt uit het boek dat
dezer dagen is verschenen met als titel "Scheepswerven
in Zeeland"
Rapid Service Goes
A.s. zaterdag: Wegens enorm succes
SPORTIVA
Derde stad
Aldegonde
SALONIKI
Theatercollage
in 't Beest
g»
FILMPROGRAMMA VANAF
24 T/M 30 OKTOBER 1996
Kom, kijk en
- I
Goes
Rampen
Expositie
Nieuwe werf
f
Scheepswerven in Zeeland
n verhaal van ups en downs
'W
in geen enkel opzicht onderdoet
B
Nederlands gesproken
HMM
19
Banden
Uitlaten
NERGENS GOEDKOPER!
Hansweert is anno 1996 één van
Afspraak vooraf niet nodig.
Klaar terwijl u wacht.
Prijzen incl. montage.
Vaste prijzen.
Originele Ford onddtdelen.
Vroeg open, laat dicht.
Scheepsbouw is sinds vorige
De verrassende film
voor ouders,
grootouders en
kinderen!
land, Frankrijk en de Oostzee-
landen en was na Middelburg en
Zierikzee de derde stad in rang
in Zeeland. De stad verkreeg
reeds in het jaar 1315 van Graaf
Willem III het privilege dat alle
goederen, met uitzondering van
verse vis, die naar en vanuit Bra
bant werden vervoerd, allereerst
in Reimerswaal op de week
markt moesten worden aange
boden. Dit zogenaamde stapel
recht werd in 1357 uitgebreid
met de stap van veeteeltproduc-
ten die over de Schelde werden
vervoerd. Dit alles moet geleid
hebben tot een intensief scheep
vaartverkeer".
vervolgens de stad bijna hele
maal weg. Wat nog overbleef
werd in 1573 in brand gestoken.
Zeeuwse krijgslieden hadden de
stad in handen en waren bang
dat de Spanjaarden nog wat in
handen zouden krijgen".
Men kon de concurrentie tegen
de grotere werven in het buiten
land niet meer aan. In 1923 werd
tot liquidatie besloten. Er waren
te weinig orders.
zetten. In augustus 1991 begon
de werf, die inmiddels Reimers-
De countdown is. begonnen
Bereiil je wór op
<Je grootste bivscoopscnsauc van het jaar.
Uees er snel bij voor hel ie laai is!
heeft. Daaronder de Koninklij
ke Schelde die ooit de Willem
Ruys bouwde, veel marine
schepen en nog dit jaar een
supersnelle Catamaran-veer-
boot aan Griekenland aflever
de.
Zaterdag
Zondag
Woensdag
14.00 u.
14.00 u.
14.00 u.
Westhavendijk 150 Goes - Tel.: 0113-22 04 40
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 8.00 - 17.00 uur.
zaterdag 9.00 - 15.00 uur.
20.00 u.
19.00-21.45
19.00-21.45
19.00-21.45 u.
20.00 u.
20.00 u.
(made by Continental)
155/80 x 13 f.68,85
175/70 x 13 f.85,75
(tiüd. motfm, baiaacam A vtmütlen-j
WEEK 43 geldig t/m zondag 27 oktober 1996
Sophiaweg 1, Kamperland
^ZWEMPARADIJS
Wat wél zeker is, is het feit dat de
voormalige stad Reimerswaal in
de 14e, 15e en 16e eeuw
scheepsbouw kende. Dat lezen
we in het boek "Scheepswerven
in Zeeland". In de 14e en 15e
eeuw behoorde Reimerswaal tot
de belangrijkste steden van Zee
land. Het was de derde stad, na
Middelburg en Zierikzee. Auteur
Toon Franken, werkzaam bij het
Rijksarchief in Middelburg, ver
telt in zijn boek: "Reimerswaal
kende in de 14e en 15e eeuw
een bloeiende handel met Enge-
Vrijdag 1 november zijn ook
alleenstaanden van Beveland
weer welkom op de praat- en
dansavond van Aldegonde op
het adres Westerzicht 386 te
Vlissingen. De avond begint om
20.30 uur, toegang is vrij.
eeuw ook voor Yerseke van
belang geweest. In Yerseke
begint ook in feite het verhaal dat
Toon Franken op papier heeft
gezet. Hij vertelt: "Vanuit Yerse
ke werd ik destijds getipt dat de
werf in de Burenpolder van Van
Os zou worden gesaneerd. Dat
was in februari 1991. Ik ben
daarna materiaal over de
scheepsbouw in Yerseke gaan
verzamelen. Ik ben me toen ook
steeds meer gaan bezighouden
met de geschiedenis van andere
scheepswerven in Zeeland. En
dat heeft uiteindelijk geleid tot
deze publicatie. Ik was namelijk
nieuwe locatie binnendijks aan
de loswal te Hansweert. Aan de
Werfdijk waren te weinig uitbrei
dingsmogelijkheden. De werf
beschikt nu over twee droogdok
ken, geschikt voor de binnen- en
kustvaart alsmede visserij.
benaderd door de Werkgroep in de boekhandel verkrijgbaar.
Industriële Archeologie Zeeland. Het telt 85 pagina's en is géil-
Die houdt zich bezig met het
inventariseren en documenteren
van het industrieel erfgoed in
Zeeland. De
hoorden daar bij, zo vond men".
Bel voor informatie,
(0113) 374160.
Het boek is in het museum èn
In diezelfde periode had Goes
slechts één scheepswerf. Waar
die echter precies lag is tot op
heden niet bekend. Daar wordt
onderzoek naar gedaan. Er is
ook weinig bekend over werfacti-
viteiten in Goes in de 17e eeuw.
In het boek lezen we: "Op de
Hattinga-kaart van Goes uit circa
1750 staat op het einde van de
haven tussen "Speuij" en de
"Stadsschuere" een scheepstim
merwerf vermeld. Mogelijk is dit
de werf die in 1820 in het bezit
was van Gilles Welle. Deze
scheepstimmerman diende in
dat jaar een verzoekschrift bij de
Gemeente Goes in, waarin hij
aangaf dat hij veel hinder had
van de slechte toestand van de
haven. Zijn inkomsten waren
daardoor behoorlijk gedaald. En
ook de waarde van zijn bezittin
gen. Hij verzocht daarom, zo
blijkt uit de archiefstukken, om
vrijstelling van betaling van
belasting op houtwaren die hij
nodig had voor herstel en bouw
van schepen. Ook wenste hij vrij
stelling van betaling van het
haven- en schutgeld voor schip
pers die hun schepen op zijn
werf lieten repareren. Hij was
namelijk bang dat deze belastin
gen hem veel klanten zouden
kosten. Zoals de lezer merkt
waren er ook in de vorige eeuw
de nodige belastingproblemen.
voor de dominantie van haar
vader. De geschiedenis kent
geen keer maar herhaalt zich.
Alleen de jongste dochter weet
zich van het verleden los te
weken.
Distant Voices is een collage van
tekst, muziek en beweging.
Fragmentarisch wordt het leven
van de personages getoond.
Complete verhalen blijven ach
terwege.
de plaatsen in Zeeland waar nog
een grotere scheepswerf actief
is. Een scheepswerf die overi
gens heel wat ups en downs in
de loop der jaren heeft gekend.
Auteur Toon Franken vertelt ons:
"Tijdens m'n onderzoek naar de
geschiedenis van de scheeps
werven in Zeeland, is het me
opgevallen dat deze bedrijfstak
altijd heel gevoelig was voor eco
nomische ontwikkelingen. Ik was
bijvoorbeeld erg getroffen door
het feit dat de scheepswerf in
Hansweert tijdens de Eerste
Wereldoorlog van zo'n grote
betekenis was. Met name uit de
Scandinavische landen kwamen
er in die periode grote orders bin
nen". In het boek lezen we: "Om
zoveel mogelijk schepen met
oorlogsschade te kunnen her
stellen werd de Werf Zeeland in
Hansweert in de jaren 1916 en
1917 fors uitgebreid en gemo
derniseerd voor een bedrag van
circa 100.000 gulden". Genoem
de werf kreeg overigens ook veel
opdrachten voor nieuwbouw. Zo
liepen hier diverse Rijnvaart-,
passagiers- en vrachtstoom-
schepen van stapel. Het grootste
schip dat op de N.V. Werf Zee
land in Hansweert werd
gebouwd was het stoomschip
Lombardia. Dit schip werd afge
leverd in 1920. Het betrof een
tweemaster voor een Deense
reder. In die periode werkte er op
de werf in Hansweert ongeveer
400 mensen. Na de Eerste
Wereldoorlog braken echter
slechtere tijden aan voor de werf.
•(OEGAHG
Magdalenastraat 5, Goes
Tel. 0113-215715
Reserveren gewenst
06-9363
KKSKwii' ai si «ma
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
We mogen ervan uitgaan, dat
deze faciliteiten reden waren om
ook scheepswerven te bouwen.
Het is bekend dat er in de 14e
eeuw al scheepswerven bij de
stad aan de Schelde waren te
vinden. Ook in de 15e eeuw. We
lezen: "In 1491 stelden baljuw,
burgemeesters en schepenen
van Reimerswaal een keur op
voor het gilde van de houtbewer-
kende ambachtslieden. Daaron
der ook "sciptimmerluyden",
scheepstimmerlui dus. Nadere
gegevens over scheepswerven
in Reimerswaal zijn schaars.
Toon Franken vertelt: "De stad
werd vanaf de 16e eeuw diverse
malen getroffen door rampen.
De grote brand van 1520 ver
woestte meer dan 300 huizen en
pakhuizen. Een overstroming in
1530 zette het hele buitengebied
onder water. Twee overstromin
gen in 1561 en 1563 vaagden
1!9
lustreerd met ruim 100 foto's
en prenten. Het schenkt ook
aandacht aan de huidige situ-
Scheepswerven atie, waarin Zeeland vijftien
scheepswerven in bedrijf
in de badshop van Roompot
Zwemparadijs, met o.a.
Aan het vorige week uitgebrach
te boek zit een expositie gekop
peld. Die is tot en met 19 januari
te zien in het Stedelijk Museum
Vlissingen.
Ook Beveland kende in de
scheepsbouw zijn ups en downs.
En dan met name de oude stad
Reimerswaal die in de 16e eeuw,
samen met zijn scheepswerven,
in het water verdween.
"Scheepswerven in Zeeland" is
een nieuwe uitgave van "De
Koperen Tuin” in Goes. Een
uniek document, rijk geïllus
treerd waarin een onderzoek is
vastgelegd naar de geschiedenis
en de overblijfselen (relicten) van
Zeeuwse scheepswerven. Die
geschiedenis gaat terug tot de
ijzertijd. Want het is niet uitgeslo
ten dat al in het jaar 500 vóór
Christus schepen de Wester-
schelde bevoeren. Scheepjes ter
lengte van een plezierjacht. Elf
meter lang, nog geen twee meter
breed. Dat weten we, omdat in
het begin van deze eeuw in Ant
werpen de restanten werden
gevonden-van twee eikenhouten
kano's van die afmeting. Wellicht
zijn ze ooit in Zeeland gebouwd,
maar dat is niet zeker te zeggen.
'W'
Kompleet uitlaatsysteem Ford
Fiesta 8e mnd ‘83- 3e mnd ‘89
1.1/1.3 Kent OHV (achterste
demper 142,- x 97Q
(inkl. montage/btw) J
Opmerkelijk, zo meent de heer
Franken, is het dat er steeds
nieuwe ondernemers opdoken
die in de naoorlogse jaren de
werf in Hansweert wilden voort-
Podium 't Beest te Goes biedt
donderdagavond 24 oktober waa| heette, met de bouw van
I (morgen) een theatercollage met een nieuwe bedrijfshal op een
als titel "Distant Voices". De col-
lage wordt gerealiseerd door "De
Wetten van Kepler" en is geba
seerd op de gelijknamige film
van Terence David. Aanvang
20.30 uur. Entree 17,50, voor
pashouders 12,50.
Distant Voices toont de onbegrij
pelijke trouw en loyaliteit van de
moeder die zich schikt in haar
lot. De zoon, strijdend voor zijn
vaders liefde en waardering blijft
achter met een onvervuld verlan
gen naar respect. De oudste
dochter trouwt met een man die
’T 'T
rrèf*M* «SS»
O MM WM M
/ICuRPfROAG»
RfSfRVfRfN
^««4
