KIEKIERIS
&on
t
I
Wilhelminapolder
doet 't nog eens
dunnetjes over....
N
r
Rijkswaterstaat op zoek naar
informatie over de Kaloot
De Cocadinhas limboshow
I ZOMERACTIEvi juli I
Slufter in natuurgebied wordt opgeknapt
iviiiimiin. imrimnmir
2>1<S
Woensdag 17 juli 1996 - 48e jaargang no. 29
PILAAR
Rapid
vSeri/fce
i 25% KORTING op de totaalrekening i
Verder voor iedere klant een leuke verrassing
Gravenstraat 6, Middelburg, tel. 0118-613022
Magdalenastraat 5, Goes, tel. 0113-215715
TUINMEUBEL
UITVERKOOP
7Ü GRAND THEATER GOES 0113-215165
FILMPROGRAMMA VANAF
DONDERDAG 18 t/m 24 JUL11996
- ^iNI
eland
s
Klaar terwijl u wacht bij:
tiinnimi. mnnnninir
Za. 27 juli:
Discovervoer 5,- p.p. per rit 0113-351717
(Van een onzer redacteuren)
Vroeger werden fijne zaden (zoals klaver, koolzaad, blauwmaanzaad) verzaaid met een
L
.125,-
Sunshine, v.d. Goeskade 49, Goes
Geschiedenis
Schorren
Paarden
ZOMER IN ZEELAND
VAKANT1EBIJLAGE NOORD-BEVELAND
zie pag. 19, 20 en 21
Goes
Lange Kerkstraat 44y
Rapid Service Goes
I
The very special sales of Benetton!
(^op de gehele collectie!
I
I
I
t
I
NU KOPEN GELD VERDIENEN
SPORTIVA
X“9e/-55,00
nu 149,*
Goese Meer
WILHELMINADORP -- Op gezette tijden heeft de maat
schap De Wilhelminapolder haar geschiedenis op papier
gezet.
nu 99,95
Demonstratie
kantklossen
Proef de zomer tijdens onze
A.s. zaterdag: Miss Bikini
Een beeld uit de jaren vijftig: het bietenland wordt bewerkt vóór het zaaien. Doordat de arbei
ders hun eigen gewicht van het ene been op het andere verplaatsten, gingen deze 'sleepbor-
den' slingeren. Zo werd de grond beter geëgaliseerd. Het was wèl zaak, je goed vast te hou
den!
Div. luxe showmodel
tuinsets, af geprijsd
4 HALEN 3 BETALEN
4 HALEN 3 BETALEN
enienitot 50% GOEDKOPER
wt
Nederlands
gesproken
R
Grossfilex ligbed donkergroen, van 249,-
Banden
Uitlaten
NERGENS GOEDKOPER!
Afspraak vooraf niet nodig.
Klaar terwijl u wacht.
Prijzen incl. montage.
Vaste prijzen.
Originele Ford onderdelen.
Vroeg open, laat dicht.
Hartman Queenstafel
van 199,-
Parasols
van 99,-
Rijkswaterstaat Zeeland heeft een herstelplan op stapel staan voor
de slufter in het natuurgebied De Kaloot onder Borsele. Daarbij is
men onder meer op zoek naar historische informatie. Inwoners van
Beveland die iets weten over de ontwikkeling van het gebied in met
name de afgelopen 25 jaar, worden vriendelijk verzocht contact te
leggen met Adriana Wijga, die als contactpersoon optreedt. Met
name ook foto's en kaartmateriaal zijn in dat verband welkom. Inl. tel.
0118 - 686407. In de loop van dit jaar gaat Rijkswaterstaat Zeeland
het natuurgebied "de Kaloot" opknappen.
Dit natuurgebied ligt deels op het grondgebied van de gemeente Vlis-
singen en deels op dat van Borsele. Beide gemeenten kennen aan
het gebied de bestemming natuurbehoud toe. Bovendien wordt in het
Beleidsplan Westerschelde aangegeven dat de natuurwaarden van
de Westerschelde in ieder geval niet verder achteruit mogen gaan en
waar mogelijk zelfs versterkt moet worden. Reden te meer om als
verantwoordelijk waterbeheerder het gebied een opknapbeurt te
geven. Het project maakt onderdeel uit van een samenwerkingsver
band met Vlaamse instanties, dat gesubsidieerd wordt door de Euro
pese commissie. Ook op Vlaams grondgebied worden maatregelen
voor het behoud of ontwikkelen van de natuur getroffen. Rijkswater
staat overlegt met de Provincie Zeeland, Natuurmonumenten, de
gemeenten Borsele en Vlissingen, het Waterschap de Zeeuwse
Eilanden en de Domeinen voor de planning en uitvoering van de
werkzaamheden en het terreinbeheer in de komende jaren.
uitgegeven, dat was samenge
steld door dr. J.M.G. van der
Poel. Daarin was een schat aan
historisch materiaal verzameld.
Eind vorige eeuw was de Kaloot een groot buitendijks gebied,
bestaande uit een zandplaat (westen) en uit slikken en schorren
(oosten). Eind jaren zestig waren de zandplaat en schorren en slik
ken grotendeels verdwenen. Dit kwam enerzijds door de benodigde
grond voor industriële activiteiten en anderzijds door natuurlijke
afslag (erosie). Door de snelle achteruitgang voor het slik, soms wel
15 meter per jaar, werd tevens bevorderd dat het losgewoelde zand
tegen de schorrand aan kwam waardoor er plaatselijk duintjes wer
den gevormd. Door het ontstaan van de duintjes in het gebied is de
recreatie sterk toegenomen. Er kan dan gedacht worden aan met
name fietsen, wandelen en strandbezoek. Het oorspronkelijke gebied
de Kaloot heeft zich sinds de aanleg van de kerncentrale ontwikkeld
in niet veel meer dan een vrij smalle buitendijkse strook van hoofdza
kelijk slik met enkele restanten van vroegere duinvorming. De huidi
ge zo genoemde Kaloot bevindt zich ten noord-westen van de Noord-
pol tegenover de electriciteitscentrales. Het gebied wordt begrensd
tussen de inlaat en de uitlaat van het koelwater van de centrales. In
de jaren dertig bestond het gebied voornamelijk uit schorren en slik
ken, geliefd bij plaatselijke bevolking vanwege de aanwezigheid van
ouderen een glimlach van her
kenning teweegbrengt, zodat
ze zullen denken: ja, zó was
Uiteraard wordt de uitgave inge
leid door een paar korte penne-
streken uit de geschiedenis van
Rotterdamse kooplieden op een
veiling in Amsterdam eigenaar
zuid) en Kattendijke en Wol-
phaartsdijk (oost-west).
De heren wilden eigenlijk het
hele schorrengebied inpolderen
en dan met winst doorverkopen,
maar omdat de bedijking duurder
uitviel dan bij verkoop kon wor
den terugverdiend, besloten ze
zelf een agrarische onderneming
te beginnen. Dat bedrijf (een
maatschap) bestaat nu nog.
De Wilhelminapolder heette van
af 1809 aanvankelijk Lodewijks-
polder (naar koning Lodewijk).
Toen de Fransen waren vertrok
ken, werd de polder in 1815
omgedoopt tot Wilhelminapol
der, naar de vrouw van toenma
lig koning Willem I. De kolonie in
opbouw langs het kanaal werd
Wilhelminadorp genoemd.
Door de mechanisatie (waarin
de Wilhelminapolder altijd een
voortrekkersrol vervulde) liep
ook het aantal landarbeiders
snel terug. Voor de oorlog
(WOU) had de Wilhelminapol-
zeekraal en lamsoor. Begin jaren vijftig waren de duintjes 'mans
hoog', geschatte hoogte tussen de NAP 3 m en NAP 4 m. In 1967
waren de duintjes meer dan 'manshoog', dit is te zien op de bijge
voegde foto. In de jaren 1959-1962 is de zeedijk van de Van Citters-
polder, aansluitend aan het industrieterrein, op Deltahoogte ge
bracht. In 1972 zijn de centrales in gebruik genomen. Een onderdeel
van de bouw was een kleine inpoldering voor het benodigde bouw
terrein van 4.500 m2. De nieuwe hoogwaterkering is rond 1967 direct
op Deltahoogte aangelegd. De afwatering van de Van Citterspolder
vond plaats via een natuurlijke afwateringssluis in de hoogwaterke
ring, gelegen in de omgeving van de Noordhol. De afwateringsgeul is
nog steeds in het terrein te traceren. Deze afwateringsgeul is het
begin van het sluftertje.
Een slufter is een duingebied met een opening aan de zeezijde, waar
water bij hoge waterstanden naar binnen stroomt. Door het geultje
kon namelijk water landinwaarts van de duintjes worden gebracht,
waardoor de huidige plas ontstond en de slufterwerking. Door het in-
en uitstromen van zeewater ontstaan verschillende overgangen in
het milieu (zoet-zout, nat-droog). Met als gevolg dat slufters een
karakteristieke flora en fauna hebben. De afwatering via dat afwater-
sluisje is in 1960 gestopt. In de loop van de jaren, na de wijziging van
de afwatering, is de afwatergeul c.q. de sluftermonding verzand. Dit
is het gevolg geweest van stuivend zand en de zuidwestelijke ver
plaatsing van de duintjes. In het Kalootgebied is de overwegend zuid
westelijke wind waar te nemen in de duinhoogten. Het project wordt
uitgevoerd omdat het gebied vanoudsher een slufterachtig milieu
heeft. Sluftervorming wordt door het ministerie van Landbouw en Vis
serij en het ministerie van Verkeer en Waterstaat als één van de
mogelijkheden voor de versterking van de natuurlijke dynamiek van
de kust gezien. In het Natuurbeleidsplan is de Westerschelde aange
duid als kerngebied. Dit betekent dat alleen bij zwaar maatschappe
lijk wegende belangen ingrepen worden getolereerd en dat in herstel
van de aangerichte schade moet worden verzien. De slufter bij de
Kaloot is een onderdeel van de Westerschelde en in dat kader mag
het ook aangemerkt worden als een kerngebied. In het Beleidsplan
Westerschelde zijn slufters aangegeven als een van de kenmerken
de estuariene habitats in de Westerschelde. Deze estuariene ken
merken moeten gehandhaafd en waar mogelijk, hersteld of versterkt
worden en zodat potentiële natuurwaarden zich daar kunnen ontwik
kelen.
Als uitgangssituatie wordt het stand-still beginsel gehanteerd: de
natuurwaarden mogen in geen geval achteruitgaan en moeten op z'n
minst op het huidige niveau blijven. Vooral in het zoute deel van de
Westerschelde, waar de Kaloot ligt, zijn slufters verdwenen. Door
deze slufter te herstellen wil Rijkswaterstaat het gebied de natuurlijke
slufterkenmerken teruggeven die bij de functie natuur hoort.
Toch moesten de 'maten' in de
maatschap bij die gelegenheid
wel even slikken, voordat men
daarmee akkoord ging. Bouw
land afstaan: dat was nog nóóit
voorgekomen in de geschiedenis
der nog 300 personeelsleden,
in 1956 waren het er 180, in
1996 nog maar 20
van de polder. Want grondbezit
is immers de ruggegraat van de
maatschap. De heer Duvekot in
de inleiding van het boek: "Maar
de gemeente Goes oefende al
een kwart eeuw druk uit op het
gebied. Was het geen plan voor
industrieterrein, dan ging het wel
om wat anders".
daar tegen in te gaan. Want als
het tot onteigenen komt, bepaalt
de rechter de prijs".
C/>
en
BOUWMATERIALEN
GOES
0113-215401
Westhavendijk 150 Goes - Tel.: 0113-22 04 40
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 8.00 - 17.00 uur.
zaterdag 9.00 - 15.00 uur.
50%
I tl RTIAl
w Grossfilex tafels
180 cm - 298,-
225 cm - 429,-
Hartman ligbed
Admiral lounger,
champagne van 239,-..
(made by Continental)
155/80 x 13 f. 68,85
155/70 x 13 f.75,60
175/70 x 13 f.8 5,75
(inkl. monteren, balanceren ventielen!)
voor 49,*
Achterste uitlaatdemper
Ford Escort 1400/1600
v.a. 1986-1990
Eind jaren tachtig kwam het
Goese Meer-project van de
grond. Wilhelminapolder-voorzit-
ter ir. P.H. van der Weele daar
over: "Vrijwillig meewerken was
het beste wat de maatschap kon
doen. Als je voorziet, dat een
gemeenteraad zo'n plan gaat
aannemen, heeft het weinig zin,
Gedurende het bestaan van de
Koninklijke Maatschap De Wil
helminapolder is het nooit voor
gekomen, dat 'de polder'
inkromp. Althans, tot voor kort
was dat zo. Aan het eind jaren
tachtig/begin jaren negentig ver
kocht de Wilhelminapolder aan
de noordgrens van de stad Goes
165 hectare bouwgrond aan de
gemeente, ten behoeve van de
bouw van het villapark Het Goe
se Meer.
I Grossfilex kuipstoel Palma
p.st. 49,-4 voor-125,*
(Het boek 'De Wilhelminapolder'
is een uitgave van boekhandel
De Koperen Tuin te Goes.
Samenstellers zijn A.M. de
Jongh, P.H. van der Weele,
J.P.C. van Hoven, J.J. van der
Have en A.J.J. de Feijter. Ver
krijgbaar in de boekhandel. ISBN
90.72138.60.0).
Voor het eerst gebeurde dat bij
het 150-jarig bestaan van de
maatschap (in 1959). Toen werd
een indrukwekkend gedenkboek het".
Vijfentwintig jaar later werd het
175-jarig bestaan gevierd en ook de Wilhelminapolder. Die historie
toen stond De Wilhelminapolder begon in 1809, toen een groepje
stil bij het heden en het verleden.
Amateur-geschiedkundige G.J.
Lepoeter uit Kapelle deed toen werd van een aantal buitendijkse
een geschiedkundige aanvulling
het licht zien.
Een boek met opnieuw 'de histo
rie van de Wilheminapolder’ was
natuurlijk overbodig. Het zou een
doublure worden van de eerdere
twee boeken. Toch heeft het
bestuur van de maatschap (het
College van Gedelegeerden)
een manier gevonden om de
bewogen geschiedenis van de
Wilhelminapolder nogmaals in
boekvorm vast te leggen.
Er is gekozen voor een foto
boekje, waarin de veranderin-
gen-door-de-eeuwen-heen zijn
vastgelegd. In het voorwoord
zegt ir. P.H. van der Weele te
's-Heer Arendskerke (voorzit
ter van het College van Gede
legeerden) wat de bedoeling is
van het boekje: "Dat het bij de
Het is altijd één van de groot
ste landbouwbedrijven van
ons land geweest. Het was (en
is) ook een centrum van voor
uitstrevend landbouwkundig
onderzoek.
voor 189,*
Dat de maatschap tot de groot
ste landbouwbedrijven van ons
land behoorde, wordt onder
meer geïllustreerd door het bezit
aan paarden. In 1921 telde het
bedrijf maar liefst 261 werkpaar
den. In de decennia erna liep dat
aantal geleidelijk terug. In 1931
waren er nog maar 170: de land
bouwtrekkers verdrongen de
edele viervoeters langzaam van
hun plaats. Toch hield het paard
het nog lang vol: in 1959 waren
er nog 90. Daarna ging het snel
bergafwaarts: in 1964 ruimde het
laatste paard het veld.
Alle Wagenaar van de handwe-
verij in het Ambachtscentrum te
Goes zal 23, 24 en 25 juli enkele
demonstraties kantklossen ver
zorgen. De demonstraties wor
den tijdens de openingsuren van
het Ambachtscentrum in De Hol-
landsche Hoeve gehouden,
namelijk van 13.00 uur tot 17.00
uur. Alie Wagenaar en andere
kantklossers demonstreren die
drie dagen diverse technieken.
Er wordt niet alleen aandacht
besteedt aan ingewikkelde crea
ties voor vergevorderden. Ook
zullen er eenvoudige motieven
voor beginners te zien zijn.
Kuipstoelen Jardin
4 voor
Aanleiding daartoe was het
afscheid van de heer S. Duvekot,
die tussen 1986-1996 als direc
teur leiding gaf aan de maat
schap. Hij trad onlangs terug en
wordt opgevolgd door J.P.C. van
Hoven.
Aquariums Gemini
wit, 49,95, kleuren 59,95
bij aankoop van 4 kussens
80 dessins kussens
van 19,95 tot 149,-
schorren in de Oosterschelde.
Ze lagen hemelsbreed tussen
(wat nu is) sportpark Het Schen-
Hoewel de maatschap (volledig ge en Het Goese Sas (noord-
genaamd: de Koninklijke Maat- !J' l,-“
schap tussen eigenaren van de
Wilhelminapolder en de Oost-
Bevelandpolder) nog lang geen
200 jaar bestaat, is nu opnieuw
een uitgave verschenen.
Overigens heeft De Wilhelmi
napolder het ingekrompen
areaal intussen weer al 'her- zaaivioöl. Het zaaien maakte snelle veranderingen door. In eerste instantie werd de zaaima-
steld' door begin 1995 Hotste- chine nog getrokken door een paard.
de Schenge bv aan te kopen.
Het totaaloppervlak is nu zelfs
iets groter dan vroeger
GflléKS S*ClflLI eNR€STAURANT
SALONIKI
voor 159,*
voor 229,* o
m
5
9C
W
Zaterdag
Zondag
Woensdag
14.00 u.
14.00 u.
14.00 u.
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
1
20.00 u.
19 00-21.30 u.
19 00-21.30 u.
19 00-21 30 u.
20 00 u.
20.00 u
