Jan de Ruiter ontrafelde het geheim van de verdwenen kerktoren van Hoedekenskerke:
MERÏL STREEP-KEVIN BACON-DAVID STRATHAIRN
I
De Bank
met uitzicht.
935 -
Proefabonnement
STEÜTEL
0 - A1ONTEL
1 UUR FOTOSERVICE
•ft
Hè*
axel
Geslaagde Familie-
Personeelsfeesten
«Recepties en diners
«Koude- en warme buffetten
«Indoor barbecues
Ob
/’«dl/ en /’('('slmiliiiiii
S(HELI)EOORI)
A
weekblad voor zuid- en noord beveland
25 1
GRAND THEATER GOES 01100-15165
DE LEEUWEK0NING
Deze week:
Woensdag 15 maart 1995 - 47e jaargang no. 11
3
S’
...Gemakkelijk en goedkoop...
Auteur Jan de Fluiter.
(Van een onzer redacteuren)
FOTO
VERSCHOORE
Hét adres voor
DE NIEUWE THRILLER VAN DE REGISSEUR VAN “THE HAND THAT ROCKS THE CRADLE"
bell 1)11M221)
hi
J
A
Ute
r
mannen het
is tijd voor...
(let ook op onze
advertentie
volgende week)
Toegang
gratis!
treft u in deze ruimte weer een kort overzicht aan van wat
u in dit nummer van De Bevelander kunt lezen. Op kleu
rige wijze presenteren we een modebijlage met nieuws
van adverteerders en grotere modemakers uit binnen- en
buitenland. Veel ondernemers hebben afgelopen tijd
gewerkt aan vernieuwing van hun zaak. Ook over hen
treft u in dit nummer informatie aan, evenals uiteraard
actuele informatie van clubs, verenigingen en theater.
24
26
MAART
Nieuwsgierig
Een beeld uit 1873: de jeugd op de dijk bij de steiger. De
volwassen man met baard en pijp is hoofdonderwijzer J. de
Reij.
FILMPROGRAMMA VANAF
16 T/M 22 MAART
14.00
14.00
brengt voor dit seizoen extra
j veel KLEUR Me/ een veelheid
I aan modellen, geïnspireerd door
I het hoeren buitenleven, het Nerre
Oosten en extra aandacht voor
"gebreid". Eiefde voor details,
een degelijke afwerking en toch....
UITERST BETAALBAAR.
ft»
9*7
Rara?
MET DE JUISTE KRANT
STA JE NOOIT AAN DE KANT!
HOEDEKENSKERKE - Met een uitermate tevreden
gevoel startte de automobilist zijn auto. Hij stuurde zijn
voertuig richting Goes. Een tevreden glimlach speelde
om zijn mond.
Opgelost
Vrijgesteld
De kerk van Hoedekenskerke. Het huidige gebouw is
slechts een restant. Links moet er een schip (met zijbeuken)
en een toren aan vast gestaan hebben.
OPRIL GROTE MARKT 11, GOES
1
I
Ik wil lezen wat er leeft in Zeeland,
dus noteert u mij maar voor een abonnement, vier weken de PZC
voor 14,25
LM\ERSAL PICTLRESfms JLRMAN-FOSTER COMPWÏmm kCLRTIS KANSONfilm MERYL STREEP
KEVIN B.OS DAVID STRATHAIRN "THE RIVER WILD’ JOSEPH M.AZZELLO JOHN C REI ELY1 MAL RICE J.ARRE
JOE HLTSHING BIEL KEN®4ROBERT E1SIÏÏ ILOM HERZBERG »M> RAY HfflKI <'DENIS ONEILL
DAVID FOSTER LAURENCE TLM\CL RTIS HAVSQS 1 UNIVERSAL PICTURE
Populair
De Bank van Nederland
.V#
TÉ*
1
Een kerk als een
aangesneden brood
t!
tendeels óók instortte.
De toren was geheel kassie-
AnneMnreL
4
Jan de Ruiter is woonachtig in
ft.
TEL. 01100-31479
Naam:
Plaats:
Postcode:
Handtekening:
bijlag®
gevraagd, dan was ik binnen het
kwartier klaar geweest. Maar
nee, ik moest zoeken tussen de
jaren 1753 en 1788. En dus vond
ik pas na drie middagen wat ik
zocht, in de stukken van het jaar
1782. Dat heb ik nou altijd. Ik
sluit bij file op een autosnelweg
ook altijd aan in de rij die het
langzaamst opschiet. En in de
supermarkt kom ik óók altijd voor
de verkeerde, de langzaamste
kassa te staan".
Op het uitgangspunt van niet-
doorlopende geschiedschrijving
wordt slechts één uitzondering
gemaakt. Het jaar 1873 wordt als
voorbeeld genomen van het rei
len en zeilen in een klein dorp. Er
zijn leuke gegevens over boven
water gehaald door de auteur.
Als Jan de Ruiter terugziet op de
totstandkoming van het 'Hoede-
kenskerkse’ boek, komt hij tot de
slotsom dat hij die vroegere kerk
toren wel eens in het echt zou
willen zien.
Oudelande en Nisse. Het zou
mooi zijn, nog eens te zien hoe
die zware toren het silhouet van
het dorp bepaalde. Die hoge
toren boven die kleine huisjes".
"Maar ja, dat is allemaal niet
realistisch. Het was in 1782 al
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
niet meer haalbaar om de toren
volledig te herbouwen. Er is
alleen gerepareerd en er is een
dakruiter (met een klok erin)
geplaatst. Dan is het tegenwoor
dig zéker niet meer financieel
mogelijk om de toren te herbou
wen. Maar het blijft jammer".
Alle beroemde meubelmerken onder één dak.
Elke dag geopend tot 18.00 uur, alleen vrijdags tot
21.00 uur. (let op: zondags gesloten).
Tel. 01155 - 62010.
Sie Matic Keukenstudio 1e verdieping
20.00 u.
...19.00-21.30 u.
...19.00-21.30 u.
...19.00-21.30 u.
20.00 u.
20.00 u.
Zondag
Woensdag
In enveloppe zonder postzegel zenden naar:
PZC, afdeling abonnementen. Antwoordnummer 123.4380 VB Vlissingen.
Bellen gaat sneller! 01 184 84216
lift
"Tegelijkertijd zou ik dan ook de
kastelen van Vinninge en Oos
tende (van het geslacht De Vrie-
se van Oostende) wel eens
teruggebouwd willen zien. Daar
stond óók een aantal torentjes
op. Ze waren in die tijd vaak een
richtpunt voor landmeters".
In het boek staan, verspreid,
enkele kadertjes met gege
vens die men gewoonlijk niet
in zo'n populair-historisch
werk tegenkomt. Zo worden
alle molenaars beschreven die
Hoedekenskerke ooit gekend
heeft. Er is ook een overzicht
(uit 1813) van alle ambachts
lieden en neringdoenden in
een bepaald jaar. En er is een
lijst van alle auto- en motor-
kentekens die tussen 1901 en
1937 werden uitgegeven aan
pot
Zijn diepe interesse in geschie
denis heeft ertoe geleid, dat hij
nu door het gemeentebestuur
voor een aantal uren per week is
vrijgesteld om (als hoofd van het
nieuwe Bureau Promotie en
Public Relations) de boekjes te
schrijven en het onderzoek
ervoor te doen. De boeken moe
ten verschijnen in een tempo van
twee per jaar.
Het onderwerp van de zoektocht
was
schat, géén lang verloren
gewaande familieleden. Nee,
Jan de Ruiter had in het Rijksar-
chief van Middelburg een ant
woord gezocht op de vraag, of
de kerk van het dorp Hoede
kenskerke ooit wel een toren had
gehad.
De nieuwsgierigheid naar de
toren van Hoedekenskerke werd
bij Jan de Ruiter gewekt door
'gaten' in de historieschrijving.
Hij vertelt, dat er een tekst (uit
1753) bekend is van ene heer
Tirion, die duidelijk spreekt over
een 'bekwaame lugtige kerk met
een tamelijk hoogen toren'. Maar
er is ook een ets bekend van Jan
Bulthuis (uit 1790), waarop de
Hoedekenskerkse kerktoren ver
dwenen is. Rara? De toren moet
dus in de tussentijd verloren zijn
gegaan. Maar wanneer en hoe?
Deze fraaie bank nodigt u uit languit plaats te nemen.
Voel het komfort, beleef de vorm en geniet van het uitzicht op
het zeer bescheiden prijskaartje...
2-zits v.a. S
2 1/2+2-zits v.a. 1995,-
Het grata Bankboekje van
Montèl, boordevol met
exclusieve en betaalbare
zitmeubelen ligt voor u
klaar. Even bellen en u
krijgt 'm snel in de bus.
De dag kon niet meer kapot voor
Jan de Ruiter (54) uit Goes.
Dagen lang had hij gezocht en
eindelijk had hij gevonden! En
zijn vondst mocht best opzienba
rend worden genoemd.
Toen Jan de Ruiter vanuit Mid-
"Ik had een goed gevoel tijdens delburg naar huis reed, was het
het naar huis rijden. Ik was héél
tevreden. Er hebben in het verle
den zo veel mensen onderzoek
raadsel opgelost. In de notulen
van provinciale staten (welke
notulen zijn opgeslagen in het
gedaan naar dit vraagstuk. Maar Rijksarchief) vond hij een ver-
ze hebben het antwoord nooit
gevonden".
zoekschrift van de ambachtshe
ren van Hoedekenskerke, waarin
ze toestemming vragen om een
aanvullende belasting te heffen
overigens géén gouden aan hun burgers. Met dat geld
géén lang verloren zou de reparatie van de kerk
kunnen worden betaald.
De speurtocht van de heer De
Ruiter door het Rijksarchief hing
nauw samen met de samenstel
ling van een boek over de
geschiedenis van het dorp Hoe
dekenskerke. Het boek (dat
onlangs verscheen bij uitgeverij
De Koperen Tuin te Goes) is het
eerste van een serie van 15 of 16
delen, waarin de historie van alle
dorpen van de huidige gemeente
Borsele wordt behandeld. De
gemeente Borsele zorgt voor de
voorfinanciering. Voor het overi
ge moeten de kosten uit de ver
kopen worden gedekt. Elk deel
krijgt naar verwachting een opla
ge van zo'n 1000 exemplaren.
De gemeente Borsele koopt
daarvan steeds de helft.
Frits Koopmans: alles is
onder één en hetzelfde dak te
vinden!"
ducten met elkaar te vergelijken en de dingen daar te halen waar ze het
goedkoopst zijn. Wat dat betreft heeft Jan Bruijns zijn zaakjes uitstekend
voor elkaar. Een groot assortiment, veel leuke aanbiedingen bij de ingang en
niet te vergeten: alles is onder één en hetzelfde dak te vinden. Dat is pas ide
aal winkelen, want zeg nu eerlijk... waarom zouden we moeilijk en duur
doen als het gemakkelijk en goedkoop kan?"
Frits Koopmans is in het verleden ondernemer
geweest. Hij kent het klappen van de zweep en
neemt z'n petje af voor de wijze waarop Jan
Bruijns de zaakjes runt. "Wil je de klant het
meeste voordeel bieden dan moet die klant
direct voordeel hebben bij hetgeen hij koopt.
Als ik iets doorzichtig vind dan zijn dat die
zegeltjes die je krijgt of kunt kopen. Ik wil altijd
graag weten waar ik aan toe ben. Op een arti
kel moet een prijs staan en is dat de laagste
prijs dan zijn ze bij mij aan het juiste adres.
Hier is alles bovendien lekker overzichtelijk,
netjes en het assortiment is enorm. Ik neém
het liefst merkartikelen. Die zijn hier het voor
deligst. Ik durf te wedden dat er geen andere
supermarkt is waar de merkartikelen zo goed
koop zijn als hier. Sedert anderhalf jaar doe ik
de boodschappen - daarvoor ging ik overigens
niet zo prijsbewust door het leven - en weet U
wat? Ik vind het een sport om artikelen en pro-
inwoners van Hoedekensker
ke.
alvast noteren...volgende week zaterdag 25 nirt OPEN HUIS met live muziek
anderen
"In de loop der jaren heb ik tij
dens historisch onderzoek wel in
de gaten gekregen, dat als er
ergens iets was met de kerk, dat
al gauw werd gemeld bij provin
ciale staten: óf om toestemming
te vragen voor afbraak of her
bouw óf om aanvullende belas
tingen te mogen heffen ter be
taling van de reparatie. Dat was
de reden, dat ik eens in de notu
len van provinciale staten ben
gaan neuzen".
Hij werd daarbij overigens het
slachtoffer van het feit, dat als er
honderd mogelijkheden zijn,
altijd de 99e raak is en nooit de
2e. "Had ik nou maar direct om
de notulen van het jaar 1782
L«-)S
Adres:
"Hoewel de bouwtekeningen van
de kerktoren van Hoedekensker
ke verloren zijn gegaan, geloof ik
dat het dorp een kerk heeft
gehad, die veel leek op de ker
ken van 's-Heer Abtskerke,
Een van de hoofdstukken is
gewijd aan het meest geweldda
dige misdrijf dat het dorp ooit
beleefde: de moord op twee
bejaarden (broer en zus Balten
en Johanna Zuidwegt) in 1840.
Als verdachte werd een man uit
Ellewoutsdijk opgepakt. Hij
bekende, dat hij de mensjes had
vermoord, omdat ze hadden
geweigerd hem geld te lenen. Hij
werd door de rechtbank ter dood
veroordeeld. Hoewel de dader
vader van 6 kinderen was, werd
hij een jaar later in het openbaar
in Middelburg opgehangen. Het
was overigens de laatste dood
straf die in Zeeland werd voltrok
ken.
Goes, maar hij is al sinds jaar en
dag bij de gemeente Borsele
werkzaam, laatstelijk als chef
van het kabinet van de burge
meester. Hij oogstte in het verle
den altijd veel waardering met
zijn historische/heemkundige
artikelen in het gemeentelijk
voorlichtingsblad De Westender.
B A A 1< I. A IX I)
|j> SOUNDTRACK AVAILABLE ON BMG/ARIOLA
Hulst
Kleurenfoto's die uw herinneringen
V mooier maken!
l Klaar terwijl u winkelt
7 Kodak Royall Papier
Kodak Express kwaliteitscontrole
Lange Geere 28 (naast ANWB-kantoor)
Grote Markt 7
's-Gravenhofplein 8
Temeuw Noordstraató
(25 m. naast HEMA)
De bevindingen van de
geschiedvorser/auteur staan
te lezen in het boek 'Hoede
kenskerke, dorp tussen zee
dijk en zaaldijk'. Maar daarin
staan ook andere dingen dan
het kerktorenverhaal. In het
boek trekt Jan de Ruiter de lijn
door uit De Westender van
toen: hij combineert populair i
leesvoer met historische ver- i
antwoordheid.
Het ontstaan van het dorp komt
aan de orde, maar de aandacht
is vooral gericht op het leven en
werken van de dorpelingen door
de eeuwen heen. De geschied
schrijving is niet doorlopend en
uitputtend. Integendeel, er is
gekozen voor een pakkende
dwarsdoorsnede in 26 korte
hoofdstukken: een impressie van
wat de Hoedekenskerkenaren
door de tijden heen bezighield.
kwart de boterhammen zijn afge
sneden. Dat gebouw moet toch
veel groter zijn geweest
In het verzoekschrift stond klip
en klaar vermeld, wat tot op
heden niemand wist, namelijk
dat de zware toren van Hoede
kenskerke op 29 maart 1782 met
donderend geraas volkomen
Veel historici en dorpelingen onverwacht instortte en volledig
hadden dat altijd zwaar betwij- op het kerkgebouw viel, dat gro-
feld. Niemand had ooit een toren
gezien. In de verhalen van oude
mensen (die weer mensen uit de
vorige eeuw hebben gekend) wijlen. Van het schip en de zij-
werd nooit een toren genoemd.
En ook in oude archiefstukken
van kerk of gemeente was daar
over niks terug te vinden.
Maar tochde kerk oogt zo
onaf. Het kerkgebouw heeft een
mooie vorm, maar aan de
ingangzijde lijkt hij 'afgekapt' als
een brood waarvan voor drie-
beuken van de kerk bleven
alleen de muren overeind
staan. Die moesten later wor
den afgebroken. Het onbe
schadigde gedeelte dat over
bleef, was het koor van de
kerk. Het gapende gat aan de
voorkant werd met spoed
dichtgemetseld. En hedenten
dage staat de kerk zo nóg in
het centrum van het dorp. Als
restant van een gebouw dat
oorspronkelijk drie tot vier
keer zo groot moet zijn
geweest.
(boek: 'Hoedekenskerke, dorp
tussen zeedijk en zaaldijk', J.
de Ruiter, uitgave De Koperen
Tuin, in opdracht van de
gemeente Borsele, ISBN
9072138384, 64 pag., prijs
29,90).
CD
LU
O
0
5
CD
W
LU
0
Z
3
