GOES
school te Goes
ANDERS
Lezenswaardig prentenboekje over bestaande
en verdwenen plaatsen in oostelijk Zuid-Beveland
Fancy Fair bij ju
bilerende Beatrix
nu m m
SAROUK
gaat verhuizen
25%
li ii ii ii h; i tl.
Primafoon*
JAN HOP I
Boekenbeurs Koudekerke
O NISSAN
Straks
studeren?
korting
op de gehele kollektie
Op bezoek bij
Hans van der Togt
STEÜTEL
f
weekblad voor zuid- en noord beveland
ETTEN-LEUR
Hcirlftkino
GRAND THEATER GOES 01100-15165
4e «EEK
Woensdag 5 november 1992 - 44e Jaargang no. 45
EniHEMlRPHYISTERIG...E\HOE!
BABY- EN
KINDER
KLEDING
’’...PRIJSSCHIETEN...”
FILMPROGRAMMA VANAF 5 T/M 11 NOVEMBER
1:
ftJIj||j
J F)
ETTEN-LEUR/GOES I
(Van een onzer redacteuren)
L
pttltelecom
Tenson
Mei ka
Bison
’Verloren’
HIJ SPUIT
METIRIIIWEk.
Ml tK lï:\ I RIH II
NISSAN DEALER
AZN LEASE
4 WD SPECIALIST
WALT DISNEY’
KLASSIEKER
I
Leuke, lieve
en stoere
Ja, maar waar...
Perzische
Oosterse tapijten
Nepal tapijten
Berbers
Kelims Dhurries
100% garantie -
eigen import
Magdalenastraat 4 Goes
tel. 01100 - 27101
Tot dié tijd
kinderkleding
k
Het oosten
Dienstreis?
REIMERSWAAL/KRABBENDIJKE -- De lelijkste afbeelding
is tevens ook de meest intrigerende. Want waarom staat
die grijze, wazige tekening in zo’n mooi boekje?
Bestaand
Curieus
NU l/Oj’
HUMANITAS aktiviteitsgroepjes
gevormd voor gelijkgezinde alleenstaanden
DE WINKEL VAN PTT TELECOM
St. Nicolaasactie
De Zonnebloem op
De Bevelanden
Dirk Dronkersweg 18
Poel III Goes.
Tel. 01100-50858
Maar de interessantste
tekening ligt in Madrid
Hogeschool Rotterdam Omstreken
PRIMAFOON IS O.A GEVESTIGD IN GOES. LANGE VORSTSTRAAT 46.
■V.’
Kijk op pagina 14
Het vervallen tolhuis van Yersekeroord. Het lag ten zuidoosten van
Yerseke, in de richting van het dorp Tolsende. Tijdens de vloeden van
1530 en 1532 verdronk het Land van Reimerswaal, inclusief Yerseker
oord, inclusief tolhuis (FOTO: Gemeentearchief Goes).
plattegrond (Jacob van Deven
ter) uitgegaan van de verdedi
gingswerken van de stad. Die
zijn vrij nauwkeurig opgemeten
en uitgetekend. De huizen en de
andere gebouwen zijn daarna
ingetekend.
Opmerkelijk is, dat de tekening
moet zijn gemaakt in de periode
1550-1560. Dat is twintig tot der
tig jaar, nadat de stad door over
stromingsrampen getroffen werd
(te weten in 1530 en 1532). Toen
het water was weggetrokken,
werd de belangrijke handelsstad
nog wel bewoond, maar de enor
me schade en de slechte bereik
baarheid over land verduister
den haar toekomst. Reimers
waal verviel tot een afbrokkelend
eiland, dat in 1631 door de laat
ste bewoners werd verlaten.
Het intrigerende van de stads
plattegrond van cartograaf Ja
cob van Deventer is het feit,
dat hij gemaakt werd in op
dracht van de Spaanse koning
Philips II, die destijds ons land
overheerste. Hij liet -met mili
taire doeleinden- topografi
sche kaarten maken van alle
steden in de Nederlandse ge
westen. Zo ook van Reimers
waal.
moeite waard maakt om tussen
alle duizenden boeken te snuffe
len naar dat ene lang gezochte
boek. De beurs wordt gehouden
van 12.00 -17.00 uur; de toegang
voor het publiek is als alle ande
re keren gratis.
Marianne Dekkers: nergens
zo goedkoop als hier".
Beveland in ons archief heb
ben. Tenslotte hebben we van
het college van b. en w. de op
dracht om te publiceren, zodat
de waardevolle inhoud van het
archief wordt uitgedragen’’.
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
Zondag... 14.00 u.
Woensd.. 14.00 u.
20.00 u.
19.00-21.30 u
19.00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
20.00 u.
20.00 u
Schuttershof 36, 4461 DZ Goes,
Tel. 01100-23919
De Reis van de maand november brengt de lezers van
De Faam, De Vlissinger en De Bevelander op woensdag
18 november bij een opname van Het Rad van Fortuin
dat Hans van der Togt op werkdagen presenteert voor
RTL4. Als voorafje hebben de bladen voor de meereizi-
gers een bezoekje aan een marsepeinfabriekje in petto.
De Reis van de Maand is een samenwerkingsverband
tussen Carlier - met vestigingen in Middelburg en Goes
- en de huis-aan-huis-bladen De Faam, De Vlissinger en
De Bevelander. Elders in deze krant meer informatie.
k
Toch zou Leen de unieke teke
ning best wel eens in het écht
willen zien: "Ik zou er geen en
kel bezwaar tegen hebben, als
het gemeentebestuur me op
dienstreis zou sturen om de ori
ginele Reimerswaalse platte
grond eens te gaan bekijken.
Dan kan ik tegelijkertijd ook de
kaart van Goes eens bekijken,
want die wordt daar óók be
waard”.
steeds dezelfde zijn geweest.
”Dat denk ik ook”, zegt Leen
Moerland. "Maar we weten het
niet zeker. Daarom heb ik overal
De Prinses Beatrix-school aan
de Tomatestraat te Goes-Zuid
viert zaterdag 7 november a.s.
het 25-jarig bestaan met een
groots opgezette fancy fair.
Iedereen is daar welkom tussen
10.00 en 14.00 uur. De opbrengst
van de fancy fair gaat naar een
goed doel: het door mevr. Ashi-
ne in Addis Abeba opgezette te
huis voor 50 kinderen. Diverse
attracties treft men op de Vlaam
se kermis, zoals sjoelen, ballen
gooien, schiettent, spijkerslaan,
koemelken, rad van avontuur,
hoela-hoep, gewicht raden, enz.
Verder limonade en oliebollen
voor de bezoekers. Er zijn mooie
prijzen te winnen dankzij de me
dewerking van vele sponsors.
Iets over de geschiedenis van de
25-jarige school te Goes. Op 29
september 1967 vond de officië
le opening plaats van het nog
onvoltooide gebouw aan de To
matestraat. Pas in 1969 konden
de bewoners van Goes-Zuid de
Het boekje ’Gevecht met het wa
ter’ verscheen in de succesvolle
serie van prentenboekjes, die
het gemeentearchief van Goes
uitgeeft. De uitgave van een
prentenboekje elk jaar is een
beetje traditie geworden. Vorig
jaar werd het boekje ’De mooiste
veren van de gans’ (van A. Blok)
op de markt gebracht. Het werk
was binnen 14 dagen volledig
uitverkocht. Het boekje ”t Zelve
Anders’ (van L. Moerland), met
prenten van Midden- en West-
Zuid-Beveland, mocht zich twee
jaar geleden ook in grote be
langstelling verheugen.
’’Over oostelijk Zuid-Beveland
is echter in de loop der tijden
slechts weinig verschenen.
Daarom vonden we het pas
send om dit keer een selectie
te maken uit de tekeningen,
die we over oostelijk Zuid-
De plattegronden verdwenen re
gelrecht naar Spanje en gingen
daarmee voor de Nederlandse
historici voorgoed ’verloren’.
Leen Moerland vindt dat dood
zonde: ”lk heb het origineel
nooit gezien. We moeten het in
Nederland doen met kopieën.
Het origineel ligt veilig opgesla
gen in de Bibliotheca Nacional
in Madrid, als cultureel erfgoed
van Philips II”.
"Deze stadsplattegrond van Rei
merswaal is dusdanig zeldzaam
(er bestaat slechts 1 stuks van),
dat hij nooit in Nederland te zien
zal zijn. Het is kostbaar Spaans
bezit en dat wordt niet afge
staan. Ook niet tijdelijk”.
moeten vermelden: tekenaar on-
bèkend....”
(Bron: ’Gevecht met het water’
door Leen Moerland. Uitgave:
Gemeentearchief Goes. Ver
krijgbaar bij het gemeentear
chief, de boekhandels te
Goes, boekhandel Van Velzen
te Krabbendijke. Prijs f 18,50).
Het verhaal, dat auteur Leen
Moerland daarover vertelt, recht
vaardigt de slechte kwaliteit van
de afbeelding volledig: ”Het
gaat om een kopie. Het origineel
zullen wij nooit in handen krij
gen. Die is onbereikbaar opge
borgen in Madrid”.
We spreken over het onlangs uit
gekomen boekje ’Gevecht met
het water’, dat in ruim 40 afbeel
dingen een overzicht geeft van
de bestaande en verdwenen
plaatsen van oostelijk Zuid-Be
veland.
Omdat veel van die dorpen in de
16e eeuw door stormvloeden
van de kaart werden geveegd,
bestaan vrijwel alle afbeeldingen
uit tekeningen. De fotografie
moest in die tijd immers nog uit
gevonden worden. Verder zijn
enkele plattegronden opgeno
men.
Deze kopergravure toont het z.g. rechtshuis te Kruiningen. Later
werd het herberg. Nu is op deze plaats café-restaurant De Koren
beurs gevestigd (FOTO: Gemeentearchief Goes).
Het Dorpsplein van Krabbendijke in de 18e eeuw. Rechts is de vae-
te. De naam ’Dorpsplein’ bestaat nog steeds, maar slechts weinig
herinnert nog aan het plein van twee eeuwen geleden (FOTO: Ge
meentearchief Goes).
Zaterdag 7 november a.s. kun
nen alle Zeeuwse boekenlief
hebbers en -verzamelaars hun
hart weer ophalen in Koudeker
ke, waar in de beide grote zalen
van Hotel Walcheren opnieuw
een grote tweedehands boeken
beurs zal plaatsvinden. Het is in
middels al voor de vijfde maal
dat deze beurs wordt gehouden;
naar de overtuiging van de orga
nisatoren blijkt hieruit dat er ook
in Midden-Zeeland plaats is voor
een boekenbeurs van enig ni
veau. Op deze beurs, die beslist
geen rommelmarkt genoemd
kan worden, zullen ruim 15
standhouders uit Zeeland en
daarbuiten een veelheid van
boeken aanbieden. Naast het al
dan niet literaire boek is er ook
weer een ruime plaats inge
ruimd voor Zeeuwse boeken,
terwijl men ook strips, prenten
e.d. kan vinden. Verder hebben
de meeste standhouders een ei
gen specialiteit, bijzonder assor
timent of interessegebied, wat
het voor liefhebbers zeker de
In het voorwoord erkent Leen
Moerland, dat de meeste teke
ningen dateren uit een periode
(veelal de 18e eeuw), waarin de
afgebeelde dorpen en steden al
lang verdwenen waren. Verzwol
gen door het water, dat in 1530
en 1532 verwoestend toesloeg.
In het Verdronken Land van Rei
merswaal liggen de restanten nu
verborgen onder blubber en
zand. ”We mogen veronderstel
len, dat de in dit boekje opgeno
men tekeningen de destijds
bestaande situaties NIET weer
geven”, geeft hij eerlijk toe in het
voorwoord.
Zo is in het boekje een tekening
te zien van de stad Reimerswaal
(de kunstenaar noemt het ’Rom-
merswael’). Een tekening die
eigenlijk ’helemaal niet kan’,
want de illustratie dateert uit
1696, terwijl het afbrokkelende
eiland Reimerswaal in 1631 defi
nitief door zijn laatste bewoners
werd verlaten. Hoe kon de teke
naar dan weten, dat er een bre
de kantelenmuur om de stad
stond, met daarin niet minder
dan 10 dikke torens? Het ant
woord is, dat hij het helemaal
niet kón weten. Want Reimers
waal zag er heel anders uit. An
dermaal moet auteur Moerland
daarom vaststellen, dat de teke
ning ’kennelijk met veel fantasie’
is gemaakt.
Het boekje laat echter niet uit
sluitend verdwenen plaatsen
zien, maar bevat ook oude
prenten van dorpen die heden
ten dage nog steeds bestaan,
zoals Krabbendijke, Rilland,
Kruiningen, Yerseke en Waar
de. De platen tonen duidelijk,
hoe een dorp in de loop der
eeuwen kan veranderen. Maar
opmerkelijk genoeg laat een
kopergravure uit 1743 een
beeld van Yerseke zien, dat be
kend voorkomt: de in de 16e
eeuw afgebroken hervormde
kerk lijkt verdacht veel op de
kerk die er nu staat.
Voor de geïnteresseerde lezer is
de plattegrond van de verdron
ken stad Reimerswaal één van
de meest curieuze. Volgens
auteur Leen Moerland (werk
zaam op het stadsarchief van de
gemeente Goes) geeft het kaart
je een vrij betrouwbaar beeld
van de middeleeuwse vormen
van de stad Reimerswaal.
Kennelijk is de tekenaar van de
Boston® 200. Handzaam vorm
gegeven draadloze telefoon.
Maximaal bereik binnenshuis 50
meter en buitenshuis 150 meter.
Geheugen voor 12 telefoonnum
mers en een ingebouwde antenne.
In wit. O
Een soortgelijke ervaring heeft
de lezer als hij de tekeningen
van het 18e eeuwse Kruiningen
opslaat. Daarop staat het z.g.
rechtshuis afgebeeld (kopie van
een kopergravure). Het gebouw
is weliswaar verdwenen, maar
de lokatie niet: daar staat nu
café-restaurant De Korenbeurs.
Van een groot aantal tekeningen
is de maker niet bekend. Maar
wie de afbeeldingen bekijkt van
de verdronken kerkjes van Tols
ende, Steenvliet, Schoudee,
Nieuwerkerk, alsmede het ver
dwenen tolhuis van Yerseker
oord en het afgebroken kapel
letje van Gawege, ziet legio over
eenkomsten. De tekenaar moet
Marianne Dekkers-Mol treffen we "snuffelende" aan. In de bakken die bij de in
gang van iedere Jan Bruijns Supermarkt te vinden zijn. "Ik raak hier nooit uitge
keken, weet U. Ik kom hier nu al een paar jaar wekelijks, maar iedere keer
opnieuw is het een verrassing wat ze nu weer in de aanbieding hebben. Deze
poloshirts bijvoorbeeld. Slechts f 7,98. Daar kun je ze echt zelf niet voor maken.
Kleuren genoeg, dus neem ik er twee mee
voor mijn zoon! Én mezelf tracteer ik vandaag
op een shopper. Altijd handig, vindt U niet? En
dat voor nog geen vier gulden! Hoe ze het hier
steeds opnieuw voor elkaar krijgen, is me wel
eens een raadsel. Maar ja, voorlopig mag het
van mij zo blijven...”, legt onze spontane
gesprekspartner uit. Als we haar vragen naar
haar mening over de levensmiddelen, is ze al
even bespraakt. "De levensmiddelen? Ja,
daar kom je uiteindelijk voor. Die zijn natuurlijk
nergens zo goedkoop als hier. Hebben andere
supermarkten van tijd tot tijd ook wel eens aan
biedingen, hier is het constant prijsschieten.
Neem nu de waspoeders. Zijn hier door de
bank genomen altijd goedkoper. Soms scheelt
het zelfs enkele guldens per pak. Er is keuze
genoeg, dus ook dat zit wel snor. En als je dan
bij de kassa komt, valt het altijd weer reuze
mee. Nee, geef mij maar Jan Bruijns, dan krijg
je pas echt waar voor je geld!”
Op zondag 8 november worden door de afdeling De Bevelanden van
(b.v. lees-praat-wandel-fiets-handwerkgroepjes enz.)
voor personen tussen dertig en vijftig jaar.
Eenmalige entree f 2,50. Men kan zich melden tussen drie en vier
uur in hotel-restaurant Terminus, Stationsplein 1 te Goes.
Inlichtingen tel. 01100-27013.
complete Prinses Beatrixschool
bewonderen. In de jaren 70 puil
de de school met ongeveer 280
leerlingen verdeeld over 8 loka
len werkelijk uit de muren, terwijl
er op de kleuterschool ”De Kleu-
terpoel” 120 kinderen zaten. In
mei 1985 kwam de integratie tot
stand van De Kleuterpoel en de
Prinses Beatrixschool, waardoor
de basisschool ontstond. Eind
jaren 80 was dit aantal, door de
vergrijzing van de wijk Goes-
Zuid, gezakt tot 69 leerlingen.
Nu er weer volop gebouwd wordt
in deze wijk zitten er weer meer
dan 120 kinderen op school. Bin
nen de school wordt er naar een
hechte samenleving gestreefd.
De betrokkenheid van de ouders
wordt zeer op prijs gesteld en er
worden dan ook verschillende
activiteiten gehouden waarbij de
ouders nadrukkelijk in de school
aanwezig zijn, lees- en zwemou-
ders, krea-middagen, projekt-
week, tafeltenniscompetitie enz.
m
8
8
s
o
o
LU
LU
V)
UI
cc
w
Ook dit jaar houdt De Zonne
bloem op de Bevelanden de
Sint Nicolaasactie onder het
motto: ”De zon in de
Schoorsteen”.
De Zonnebloem vraagt men
sen die bereid zijn een zieke,
gehandicapte of eenzame
oudere te verrassen met een
surprise. De aktie is bedoeld
voor diegene die geen familie
of andere relaties hebben,
juist op deze dag eens extra te
verwennen.
U kunt zich tot 10 november
opgeven bij bijgaande tele
foonnummers: In Goes
01100-28967 - 01100-13758.
Borsele 01105 - 1875. Kapelle
01102 - 42770. Reimerswaal
01130 - 81882. Na 15 november
wordt u een adres toegezon
den en kunt u uw surprise
rond St. Nicolaasdag persoon
lijk bij het uw verstrekte adres
afgeven (per post kan ook). De
Zonnebloem hoopt op vele
reacties.
