99
Op Contacta kunt u bouwen
Armenzorg door
de eeuwen heen
brillen
Pearle
29130
oktober
'I
-J
X
Wie snel naar
ogen te kort.
h
r
DE DONDERDAG IS GEHEEL
VAN DE BAAN.
Te
28
oktober
a
Groeneveld gaat,
komt straks misschien
K
1 Jk.
FOTO VAN DIA
GRAND THEATER goes, 01100-15165
FILMPROGRAMMA VANAF 25 T/M 31 OKT.
4
weekblad voor zuid** en noord beveland
Woensdag 23 oktober 1991 - 43e Jaargang no. 43
Vervolg pag. 7
3e WEEK
1e WEEK
5
Algemene Vakbeurs
en Bedrijven Contactdagen
voor Zuid West Nederland
Heemkundige
Kring
De Bevelanden
Gun uw ogen Groeneveld.
Ook Honden
Ti
iH I
I
NIRRNDftG-
MC -I 5
1 1
im
Deze week:
I:
k IM M te ihsï grappen aait gemaakt.
Goes, Kolveniershof 20
in de Zeelandliallen - Goes
Als klant van Groeneveld opticiens heeft u nog tot
16 november a s. de kans om een fantastische vakantie
reis te winnen. Bovendien krijgt u bij aankoop van
ƒ75,- een film plus camera cadeau (zolang de voorraad
strekt). Dus kom snel langs. Wie weet bent u dan een
van de gelukkigen die ogen te kort komt.
Voortaan elke donderdag de nieuwste vacatures bij ASB. U vindt
ze op pag. 31 van deze krant. Of u komt gewoon even langs.
Afschuiven
MM
fcapterlteiMw
’Geen stem’
IVERSCHOORE
AANHANGWAGENS
H(/UR
T
GROENEVELD
OPTICIENS
KINDERMATINEE
Hét sprankelende en ontroerende
verhaal over Anne-Marie en haar
viervoetige vrienden Charlie en Itdiy
(Van een onzer redacteuren)
GOES ”Het is een trieste constatering, maar in het den
ken over armenzorg is in de voorbije eeuwen nauwelijks
iets veranderd. Overheid, kerken en particulieren denken
nog precies als vroeger’’.
Onwaardigen
Sociaal gedrag
pleziertje....”
Actueel
i
I
I
DON BLUTH
Nederlands gesproken
Weinig nieuws onder de zon
De onwaardigen waren de be-
Uitzendbureau
en
Nieuw:
CONTACTA 91
ESSO
K«v»m ot HM»
woensdag
14.00 u.
14.00 u.
In een toelichting op de ge
schiedschrijving van de armen
zorg in Goes vertellen Allie Barth
en Albert Kort, dat ze in hun
historisch onderzoek exact de
zelfde elementen zijn tegenge
komen, als waarmee de bij
standsverlening hedentendage
gepaard gaat.
"Door de eeuwen heen roepen
de Burgerlijke Armbesturen, dat
de bedeelde best wel wat terug
kan doen voor de 'fooi’ die hij
krijgt. De roep om werkverschaf
fing is van alle tijden. Bovendien
blijken de Armbesturen het echt
op prijs te stellen, als de bedeel
de de vereiste dankbaarheid en
nederigheid opbrengt. Die gelui
den horen we ook nu nog wel
eens”.
”ln de onderzochte stukken ko
men we ook veel klachten tegen
van Armbestuurders, die vonden
dat de bijstandstrekkers hun uit
kering volkomen foutief gebrui
ken. Daarover werd nogal eens
geklikt bij die bestuurders. Als
gevolg daarvan werd iemand
wel eens gekort op zijn uitkering,
hetgeen vaak grote woede ver
oorzaakte bij de betrokkene”.
"Anderzijds zijn we ook opmer
kingen tegengekomen over het
feit, dat de échte armen nooit bij
de Armbesturen aankloppen.
Ook in vroeger eeuwen was er
dus kennelijk veel 'stille armoe’.
Het lijkt wel, of je stukken uit de
ze tijd leest”.
Heel opmerkelijk in de beschrij
ving van de geschiedenis van
het Burgerlijk Armbestuur van
Goes is, dat de particulieren,
kerken en gemeenten de zorg
voor de armen het liefst op el
kaar afschoven. Ze hielden alle
maal het liefst hun armenkas zo
vol mogelijk.
Toch hebben Allie Barth (ge
meentearchivaris) en Albert Kort
(leraar geschiedenis Goese Ly
ceum) uit de bestudering van de
stukken duidelijk de indruk ge
kregen, dat de burgerlijke ar
menzorg ’zoiets als een morele
plicht op bijstand’ erkende: ”De
burgerlijke armenzorg was een
soort vangnet voor het geval de
kerk of een andere instelling
geen ondersteuning wensten te
geven”.
In de stukken uit de eerste helft
van de 19e eeuw wemelt het
overigens van de voorbeelden
van ’afschuiven’. De Armbestu
ren in ons land gaven slechts on
dersteuning aan burgers, die in
de eigen gemeente geboren wa
ren. In 1817 werd in Hoorn een
bedelaar aangehouden, Gerrit
Krieger, van wie men in Hoorn
In 1870 werd die situatie anders.
Toen behoefden de uitkeringen
niet meer gedaan te worden in
de geboorteplaats, maar in de
verblijfplaats. Het gevolg: veel
dacht dat hij in Goes was gebo
ren. Hij werd dan ook onmiddel
lijk overgebracht naar Goes. De
man was echter niet Goes gebo
ren en werd linea recta terugge
bracht naar Hoorn...
Volgens voorzitter J.A. Hoste
lijdt de Heemkundige Kring
enigszins onder haar onbe
kendheid. ”De kring is bij ve
len niet bekend. Maar als je
vertelt wat we doen, dan
raakt men enthousiast en wil
men graag lid worden”.
In de vier jaren studie kon de
heer Kort ook brieven lezen van
steuntrekkers, die zich onrede
lijk behandeld voelden. ”Dat gaf
de gelegenheid om het door de
bril van de armen te zien. In de
periode vóór 1880 kom je dat
soort brieven nergens tegen.
Toen hadden armen geen stem”.
Volgens Allie Barth gaf de heer
Den Herder de stoot tot het nu
De zorg voor de wezen was ook een vorm van armenzorg. Op de
foto het weeshuis aan de Singelstraat. In het gebouw links is nu het
museum gevestigd.
roepsbedelaars, de luiaards en
de verkwisters. Kort gezegd: zij
die misbruik maakten van de so
ciale voorzieningen (waar ken
nen we die term ook al weer
van?). Waardige armen moesten
zeker geholpen worden: wezen,
leprozen, zieken, bejaarden, we
duwen.
Het onderzoek van Allie Barth
en Albert Kort viel organisato
risch in twee delen uiteen: de
heer Barth ’deed’ de periode
1449-1820 en de heer Kort de
periode 1820-heden. De eerste
had een manco-probleem: geen
primaire bronnen, weinig schrif
telijke bronnen, dus een wanho
pig tekort aan volledigheid en
overzicht. De tweede had een
luxe-probleem: zoveel geschre
ven bronnen, dat het moeilijk
was de meest relevante informa
tie te selecteren.
oktober
14 00-22 00 uur
Organisatiebureau Delooze
's Gravenweg 44
2911 CG Nieuwerkerk a/d IJssel
Tel. 01803-15588, Fax 01803-16814
Middelburg Vlissingen
Vanaf heden ook uw adres voor verhuur
Voor grote of kleinere klussen
Vanaf f 25,—
Ook dit jaar weer
onder auspiciën van
DE DELTA BEDRIJVEN
Uitgever van het op deze pa
gina besproken boek is de
Heemkundige Kring De Be
velanden. De kring bestaat
sinds 1975 en telt nu 640 le
den.
maandag
19 00-22 00 uur
Vlissingen, Lange Zelke 93. Middelburg, Lange Delft 24.
Goes, Lange Vorststraat 106. Oostburg, Burchtstraat 13.
Zondag
Woensdag
Gaan Naar De Hemel
All Dogs go to Heaven»
‘.set s'
ESSO SELF SERVICE GARAGE VAN STRIEN B.V.
Van tier Spiegelstraat 92, 4461 LN Goes. Tblefoon 01100-148 40.
Nu per afdruk
10x15 cm.
95 ct.
(Geldig van 1-10 t/m 31-10-1991)
CONCORDE FILM V
plattelandsgemeenten probeer
den hun armenzorg af te wente
len op grotere gemeenten. De
gemeente Goes liet in 1911 nog
weten, dat ze armbesturen uit
omliggende gemeenten ervan
verdacht, de armen stiekem
naar Goes te sturen en daar
zelfs voor één jaar de huur voor
hen te betalen. Opvallend veel
’immigranten’ deden pas na één
jaar een beroep op het Burgerlijk
Armbestuur....
Kunnen we in De Bevelander een grote Najaarsactie in
Krabbendijke aankondigen. Er is in enkele weken tijds
totaal 10.000 gulden aan cadeaucheques mee te win
nen. Verder in dit nummer veel informatie op het auto-
front. Het wordt gegeven via onze maandelijkse
autokrant die in samenwerking met de merkendealers
van Goes en omstreken wordt uitgebracht.
De Heemkundige Kring De
Bevelanden is bereikbaar
via het gemeentearchief van
Goes, tel. 01100-21212, tst
605 (dhr Barth).
voltooide historisch onderzoek
en het boek dat daarover ver
schijnt. ”De heer Den Herder
vroeg zich een aantal jaren gele
den af, waarom er zo weinig
wordt gedaan met het mooie ar
chiefmateriaal, dat in ons ge
meentearchief voorhanden is
over het sociale gedrag van on
ze voorouders”.
Dat is de conclusie, die de Goe
se historici Allie Barth en Albert
Kort trekken uit een onderzoek,
dat ze hebben ingesteld naar de
armenzorg in Goes vanaf 1400
tot nu. Hun onderzoek duurde
vier jaar. Begin volgende maand
verschijnt het boek, waarin hun
bevindingen zijn opgetekend.
Activiteiten van de Heem
kundige Kring zijn: excur
sies, lezingen, stadswande
lingen, uitgave van een jaar
boek, uitgave van een eigen
periodiek (De Spuije) en ten
toonstellingen. Binnen de
vereniging bestaat een werk
groep veldnamen en een
werkgroep monumenten.
men armoede een misstand
vond, die met kracht bestreden
moest worden. Eerder was het
tegendeel waar: de middeleeu
wer had de arme nodig. Hoe zou
het anders mogelijk zijn, de ze
ven werken van barmhartigheid
te verrichten en na de dood de
hemel te beërven? Door armen
te helpen, kwam men op aarde
Gods wil na en zo kon men het
eigen zieleheil bevorderen....”
Toch kwam niet elke arme in
aanmerking voor een uitkering
van de overheid. In 1575 wilden
de Staten van Holland tot een
zodanige armenzorg komen, dat
het geld niet langer verspild zou
worden. Er werd onderscheid
gemaakt in ’waardige’ en ’on
waardige' armen.
Ze schreven het boek op ver
zoek van de Stichting Maat
schappelijke Belangen. Het
bestaan van deze stichting vloeit
rechtstreeks voort uit het Burger
lijk Armbestuur van vroeger. De
huidige stichting wilde graag
0 P T C E n s
dinsdag
14 00-22 00 uur
■w’««ro.w,wss
De kring is daarom een le
denwerfcampagne begon
nen, die het ledental binnen
1 tot 2 jaar op 1000 moet
brengen. ”Dat moet kun
nen”, aldus de voorzitter.
I Tegen
inlevering 1
van deze bon.
I (geldig t/m 30 nov. 19<
Hoewelin het boek van
Barth en Kort komt een saillant
voorbeeld voor (uit 1936) van
een cafébaas, die tijdens de ver
gadering van het Burgerlijk Arm
bestuur op hoge poten kwam
eisen, dat één van zijn vaste
klanten diens stopgezette
bijstandsuitkering weer zou te
rugkrijgen. Volgens de notulen
van die vergadering gedroeg de
kroegbaas zich 'uiterst onbe
schoft’. De politie moest zelfs ko
men om de man af te voeren.
Het was kennelijk niet de eerste
keer, dat armen op hoge toon
een uitkering eisten, of daarvoor
een kennis (een kroegbaas
naar de vergadering stuurden.
De voorzitter kon deze ellende
niet meer met droge ogen aan
zien. Hij legde ter plekke zijn
functie neer. Zijn motivatie vol
gens de notulen: ”De ondervin
ding van dezen avond heeft
zeker de beker doen overloopen,
daar het geen aangename ge
waarwording is om door paupers
beledigd te worden”.
De genoemde voorzitter was
een voorganger van de huidige
voorzitter van de (wat nu heet)
Stichting Maatschappelijke Be
langen, de heer W.F. den Her
der.
haar geschiedenis te boek
gesteld zien. De Heemkundige
Kring verzorgt de uitgave daar
van.
Speciale aanbieding: laat uw
favoriete kleinbeelddia's
afdrukken op FOTO
KODAK fotopapierGoes
Het bestuur is momenteel
actief op zoek naar (actieve!)
leden, die willen deelnemen
aan het schrijven van de ge
schiedenis 1940-1990 van de
regio.
"Prijsbewust? Neen, ik ben niet iemand die alle advertenties met elkaar
vergelijkt!” zegt Gerda Hopstaken. Als we haar
vragen waarom, komt de aap uit de mouw. "Ik
ga al lange tijd naar Jan Bruijns. Wekelijks.
Soms zelfs twee keer per week. Kijk, boodschap
pen moet je toch doen. Zeker als je een gezin
met twee kinderen hebt. Voor mij gaat het dan
ook veel meer om de gezelligheid. En hier is het
gewoon gezellig!”
Maar maakt het dan helemaal niet uit wat het
kost? Gerda; "Zeker wel! Kwarkproducten bij
voorbeeld kosten bij een ander gauw 0,70 meer.
Als je al die dubbeltjes en kwartjes bij elkaar op
zou tellen, scheelt het aanmerkelijk. Met dat
voorbeeld heb ik overigens een vriendin van me
overgehaald om ook hier haar boodschappen te
doen. Vrouwen onder elkaar willen nog wel eens
spontaan prijzen vergelijken...”
Dus je maakt reclame voor Jan Bruijns?
Het is toch geen geheim dat het hier goedkoper mÜ goal het veel
is en waarom zou ik Jan Bruijns ook niet eens gezelligheid."
een pleziertje doen?”
Armoe was in het 'Goes van
toen’ echter geen onveranderlijk
gegeven. Als het het land en het
volk voor de wind ging, was er
weinig armoe. Maar helaas, het
lot van de massa werd altijd be
paald door incidentele factoren.
Een epidemie, een strenge win
ter, een nat seizoen, een misluk
te aardappeloogst, een
gewasziekte konden vérstrek
kende gevolgen hebben en het
leven van velen plotseling ruïne
ren.
"Dat sloot goed aan bij de wens,
die ik altijd gekoesterd heb om
de geschiedenis van het Burger
lijk Armbestuur op schrift te stel
len, want daarover is in ons
archief prachtig materiaal voor
handen. De Stichting Maat
schappelijke Belangen en de
Heemkundige Kring hebben
daarna het onderzoek én het
boek mogelijk gemaakt”.
De actualiteitswaarde van de
Armbestuur-historie is groot, vol
gens Albert Kort. "Vergeet niet,
dat je spreekt over 50 tot 60%
van de toenmalige burgerij, die
aangewezen was op armenzorg:
wezen, zieken, bejaarden, ar
men. Een kleine bovenlaag (ook
toen al) besliste over het lot van
een grote onderlaag. Een bur
gerlijk armbestuurder had in de
toenmalige samenleving een
grotere invloed dan een ge
meenteraadslid, want de Burger
lijke Armbesturen in ons land
waren zeer vermogend. Ze be
schikten over veel onroerend
goed, waaruit ze inkomsten
haalden. Dat onroerend goed
kregen ze meestal via schenkin
gen en legaten”.
In het boek van Barth en Kort
(getiteld ’Een troostelijk woord is
der armen spijs’) wordt in de in
leiding ook aangegeven, waar
om zoveel burgers in de
Middeleeuwen en de late Mid
deleeuwen aalmoezen gaven
aan de armen of soms hun hele
bezit overmaakten aan het Bur
gerlijk Armbestuur: ’’Niet, omdat
W tk...
De gratis bril is bestemd voor dezelfde
persoon die ook de eerste (betaalde)
I bril gaat dragen.
Het montuur van de bril die u wel
betaalt mag niet goedkoper zijn dan
f100,-.
Het montuur van de
gratis bril komt uit de
collectie monturen met
het rode labeltje.
I Deze bon is geldig bij alle Pearle
p
De auteurs van het boek over de armenzorg in Goes: Albert Kort
(links) en Allie Barth (rechts).
Feiten: Zonder onderbreking voor het 7e jaar
Onbetwist het zakelijke hoogtepunt met 4.000 topbezoekers
Exposanten uit alle delen van Nederland
Aantoonbaar meer dan 300 standhouders van 1985 tot 1991
met name genoemd in de brochure 1991
Zeven jaar consequente kwaliteit
Jaarlijks gegroeid Van Bedrijven Contactdagen tot alom
gerespecteerde algemene vakbeurs voor handel, industrie,
instellingen, overheden en dienstverlening
Eenvoudige deelname, kant-en-klaar stands, lage standhuur
Nog meer technologie en beursintroducties
Toenemende belangstelling uit Brabant en andere delen
van Nederland
Deelnemers en en bezoekers-activiteiten gericht op België
Evenementen: Zakelijke recepties, starterspromenade, oester-bar
"Waarom niet. Ik ben nog steeds erg tevreden. Gerda Hopstaken: "Voor
I meer om
de gezelligheid.”
Vrijdag19.00-21.30 u.
Zaterdag19.00-21.30 u.
Zondag19.00-21.30 u.
Maandag, dinsdag20.00 u.
Woensdag20.00 u.
Donderdag20.00 u.
In de gratis bril gaan normale, blanke i
glazen in dezelfde sterkte als in de
eerste (betaalde) bril.
.Wilt u meer (variabel, ontspiegeld,
anti-kras, kleur, enz.) dan geldt een
toeslag.
Geen andere kortingen
te zelfder tijd.
Op beide brillen 1 jaar
garantie.
Pearle Express winkels in heel Nederland. I
181 1 41_j
EEN FILM VAN
LX II OOLBV STIRtO 1 Technccxor®
