ONZE AMBACHT IS
ONZE KRACHT
Ont^tSansgëschiëdënis Gëghjpbaar Geschreven Zn boeA/e;
allesafgeprijsd!
GRAND THEATER
I
SPAAPEN
Sierhekwerken
DAAR KOM JE VOOR
JE PLEZIER
L
GOES
34,5Ö\\
Intra-tip...
Galary d’Or
cora wirtz
l Oscars A
Thee Headcoats bij
’t Beest in Goes
FOTO
UUR
SERVICE
I mtebuis
II II 11
weekblad voor zuid- en noord beveland
(nog 9 weken)
UMS
IEDERE
AVOND
20.00 UUR
Woensdag 26 juni 1991 - 43e Jaargang no. 26
meer
veerse
Sla uw slag op de
dagen
1
1
1
1
i
i
t
JÉ 'NtEA
f
Fancy Fair
bij ’De Basis’
voor Greenpeace
Autowasset
4=-U
Goes, 01100-15165
Filmprogramma vanaf 28 juni t/m 4 juli
K n
11 sw s weert
Als Uw Sieraden De Allermooiste Moeten Zijn!
4,
7)
Raadhuisstraat 15, Hoogerheide. Telefoon 01646 - 1 27 16
V\
X
s-
Beter: niet duurder!
FOTO
Beveiliging en verfraaiing van huis en tuin
Alle hekwerken standaard verzinkt
LIGT VOOR U KLAAR
OP ONZE KANTOREN
van fraowen
Reisburo
Middelburg
Londense Kaai 19
Goes
Voorstad 18
Vlissingen
Paul Krugerstraat 21
DAGTOCHTENPROGRAMMA
JULI-AUGUSTUS
Gave cirkel
Dorpsuitleg
Naamgeving
EENS IN DE ZOVEEL JAAR MAG JE EEN FILM NIET MISSEN
NL' AL DE MEEST BEKROONDE FILM VAN 90/91
Lange Vorststraat 76
4461 JR Goes
Advies, ontwerp en relalisatie van siersmeedwerk
Zondag14.00 u.
Woensdag... 14.00 u.
3
1
co
s
W I N K L S I A 0
GOES -- Weet u het verschil tussen de dorpen ’s-Heer
Abtskerke en Colijnsplaat? En het verschil tussen Rilland
en Kwadendamme?
Bestaansmiddelen
WOLPHAARTSDIJK
”DE PIET”
- Zaterdag 29 juni
o.a.:
Info: VW Goes/Borsele
01100-20577
k i
Van 58,50 nu
intratuih
Wegdorpen
Voorstraat
L-
IIii II
Register
x BMV Bekroond met
w.o. Beste Film en Beste Regie
KODAK EXPRESS
KWALITEITS KLEURENFOTO’S
I
Hoe onze dorpen in de modder
tot
Nieuwen Wijk
leven
kwamen
(Van een onzer redacteuren)
tingen.
Ganzepoortstraat 20 - 4461 JZ Goes - Telefoon 01100-23789
A
j.
Ti
IPf (IKAMlUAAniI I
Grote Markt 7 Goes, Lange Geere 28 (naast ANWB) Middelburg
■X
L
MTf)>
De wijze waarop de genoemde
(en vele andere) dorpen in de
voorbije eeuwen op de kreekrug-
gen opbloeiden of domweg uit
de grond werden gestampt, is op
wetenswaardige wijze beschre
ven in het boekje ’Dorpen in
Zeeland’.
Het is een uitgave van de Stich
ting Natuur- en Recreatieinfor-
matie te Middelburg, die al veel
wetenswaardig werk over regio
nale onderwerpen heeft uitgege
ven.
En weet u ook, waarom Borssele
en Bath in geen enkel rijtje thuis
horen? Het verschil zit ’m in de
ontstaansgeschiedenis van de
bewuste dorpen. Ze zijn alle
maal op een andere manier in
het Bevelandse landschap tot le
ven gekomen.
Het mooiste ringdorp in Zeeland
is ongetwijfeld Dreischor (op
Schouwen-Düiveland), maar op
Zuid-Beveland zijn ’s-Heer Abts-
kerke, Oud-Sabbinge, Kapelle
en Schore voorbeelden van ech
te ringdorpen. In Nisse en Kloe-
tinge is de oorspronkelijke ring
uitgebreid met een rechthoekig
plein. ’s-Heer Arendskerke lijkt
weer een andere variant te zijn.
Voorstraatdorpen zijn vooral te
vinden op Noord-Beveland, dat
na plm. 1600 werd herbedijkt,
nadat het bij stormvloeden in
1530/1532 compleet van de land
kaarten was verdwenen. Voor
beelden: Kortgene, Wissenkerke
en Geersdijk. Colijnsplaat is een
variant.
Het ringdorp is de bekendste
dorpsvorm in Zeeland. De oor
sprong gaat terug tot de perio
de van vóór de systematische
bedijkingen, dus 10e of 11e
eeuw. Het belangrijkste ele
ment in die dorpen is de ring,
die als een gave cirkel rond de
kerk ligt. Die straat heet dan
ook meestal Ring of Kerkring.
een ’wegdorp’, Kwadendamme
een ’dijkdorp’.
Deze globale beschrijving van
de verschillende ontstaansvor
men van de Zeeuwse dorpen is
natuurlijk niet nieuw. Aan dat on-
Zeer lezenswaardig is ook het
hoofdstuk over de naamgeving
van de Zeeuwse dorpen. Ze wor
den niet allemaal genoemd en
verklaard, maar er wordt wel uit
leg gegeven over algemeenhe
den. Immers, veel dorpsnamen,
bijvoorbeeld op Noord- en Zuid-
Beveland, eindigen op -dijke, -
kerke, -damme of -dorp.
Met betrekking tot namen op de
uitgang -inge of -ingen houdt de
auteur van het bewuste hoofd
stuk (Rob Rentenaar van het P.J.
Meertens Instituut te Amster
dam) zich op de vlakte, hoewel
HET GROENE WARENHUIS
koudekerke
Galgeweg 5, tel. 01185-1623
Samenstellers waren de redac
tieleden Kees Bos, Jan van
Damme en Aad de Klerk. De vol-
het
over
MET SPECIAAL
VOORPROGRAMMA
berco
(Gegevens: Dorpen in Zee
land, 148 pag., uitgave van de
Stichting Natuur- en Recrea-
tieinformatie te Middelburg,
ISBN 90-72146-17-4, verkrijg
baar in de boekhandel, prijs f.
28,50).
"TNaiw.Aa
^JAKEFBBTS
MICHAEL RAW**
ILMWIW* ’«VISCISTVR
KBisconxni
Goese Middenstands Centrale
Bath is een vestingdorp, dat bin
nen het gelijknamige fort groei
de. Het dorpje bezit een zeer
regelmatige, schaakbordachtige
plattegrond van minieme afme-
telling de zoutwinning en de
schapenteelt de voornaamste
middelen van bestaan waren.
Op de kreekruggen van Zuid-
Beveland ontwikkelde zich bo
vendien akkerbouw van enige
betekenis. En dat staat dan al
lemaal te lezen in een hoofd
stuk van de hand van prof. dr.
Peter Henderikx (Universiteit
van Amsterdam), die overi
gens in Goes is geboren.
Zoiets geldt bijvoorbeeld ook
voor de bepaalde uitbrei
dingsplannen, die worden be
schreven. In alle eerlijkheid
moet worden vastgesteld, dat
de Noord- en Zuidbevelandse
dorpen zelden op planmatige
wijze werden uitgebreid. Het
ging stukje bij beetje, straat
voor straat, vaak over een pe
riode van honderden jaren.
f
Op zaterdag 29 juni aanstaande
bruist het van de activiteiten op
de Eerste Zeeuwse Montessori
school ’De Basis’ in Goes. In alle
vroegte starten het team en de
leerlingen de jaarlijks terugke
rende Fancy Fair en ook dit jaar
wordt een groot gedeelte van de
opbrengst geschonken aan een
goed doel. Dit jaar hebben de
leerlingen gekozen voor Green
peace. De Fancy-Fair begint om
10.00 uur. Zo kunnen kinderen
de hele dag als ze willen
rondspringen op een reusachtig
luchtkussen in de peuterspeel
zaal. En wie eens een gokje wil
wagen, kan een lootje kopen
voor het rad van avontuur. In het
café kunnen ouders en belang
stellenden een kopje koffie drin
ken en een hapje eten. Voor de
kinderen zijn er allerlei spelle
tjes. De Fancy Fair wordt om
12.30 uur afgesloten met een
sponsorloop door de wijk.
Mighty Ceasars.
Onlangs kwam de vijfstigste l.p.
uit, waaraan Billy heeft meege
werkt. Een zeer respectabel
aantal. Hij is naast muzikant ook
schrijver/dichter en schilder. Bru
ce Brand (drums) speelt behalve
in Thee Headcoats, ook in The
Len Bright Combo. De bassist
Johnny Johnson heeft in bands
gespeeld als Cannibals, Vibes,
Zijn specialisme is de Neder
landse nederzettingsgeschiede-
nis tot 1300. Hij beschrijft de
middeleeuwse dorpen in de
Schelde-delta. Uit zijn bijdrage
wordt duidelijk, dat destijds het
stichten van dorpen en kerken
vaak in hoge mate een kwestie
van geld en prestige was, waar
mee de lokale machthebbers
De Nieuwe Wijk in Hansweert werd circa 1916 gebouwd ten behoe
ve van het personeel voor de sluis- en havenwerken. De huizen wer
den afgebroken na de- februariramp van 1953. (C. van Winkelen).
Ter afsluiting van het concertsei-
zoen speelt zaterdag 29 juni a.s.
in 't Beest te Goes de Engelse
band ’’Thee Headcoats”. De for
matie verzorgt slechts twee op
tredens in ons land, waarvan het
andere in Vera te Groningen.
De leden van "Thee Head-
coats” zijn geen onbekenden in
't Beest. Billy Childfish en Bruce
Brand waren hier al eerder met
’’The Milkshakes” in 1984. Een
legendarisch optreden. ’’Thee
Een complicerende factor is, dat
de bewuste plaatsen zéér oud
zijn, omdat ze allemaal in het
z.g. oude land liggen. Uit de ont
staanstijd van de dorpen zijn
geen geschreven stukken be
schikbaar.
Hooguit kan uit bodemonder
zoek worden afgeleid, dat in
het oude land gedurende de
eerste 1000 jaar van onze jaar-
te vergroten. Daarop wijzen o.m.
de eigennamen in plaatsnamen,
die uitgaan op -kerke.
- zeilen voor jongeren
- kanovaren
- catamaran zeilen
- fietstocht
in onze regio vrij algemeen
wordt aangenomen dat de
plaatsnamen op -inge(n) betrek
king hebben op de aanwezig
heid van een water.
KOOPJESMARKT
op donderdag 27 juni
op de markt in Goes
gende auteurs/wetenschappers
leverden één of meer bijdragen:
drs. P. Don, drs. R.M. van Hee-
hun gezag en invloed trachtten ringen, prof. dr. RA. Henderikx,
drs. A.P. de Klerk, drs. L. Prins,
dr. R. Rentenaar en drs. F. This
sen. Het provinciebestuur van
Zeeland en het Anjerfonds
maakten de uitgave mogelijk.
Slechts dorpen als Kruiningen,
Yerseke en Kapelle kenden vroe
ger (deze eeuw) een echte
dorpsuitleg. In polderdorpen als
Sinoutskerke en Baarsdorp
deed zich een omgekeerde ont
wikkeling voor: die dorpen lie
pen leeg, de kerk moest er
wegens geldgebrek worden af
gebroken, een kwijnend bestaan
restte.
In het hoofdstuk over de ver
schillende ontstaansvormen van
de Zeeuwse dorpen wordt uit de
doeken gedaan, dat’s-Heer
Abtskerke behoort tot de catego
rie van de ’ringdorpen’ en dat
Colijnsplaat wordt gerekend tot
de ’voorstraatdorpen’. Rilland is
Deze Gardena-set is zo
compleet dat autowas- I
sen weer leuk wordt.
In de grote Zuidbevelandse
polders, die vanaf de 17e eeuw
werden ingedijkt, treft men
wegdorpen aan. Ze ontston
den midden in de polder, veel
al bij een kruising van twee
hoofdpolderwegen. Daarom
worden ze ook wel eens kruis-
wegdorpen genoemd. Rilland
ontstond op deze wijze in de
Reigersbergsepolder, het dorp
Driewegen in de Koudorpse-
of Driewegenpolder. Zomaar’
langs de polderweg groeide
Kamperland: planloos, zonder
duidelijke aanleiding.
HET GEHEIM VAM
DE WDMDEHLAMP
Gedistribueerd door Warner Bros
Het voorstraatdorp ontstond in
een latere fase van de Beveland
se bewoningsgeschiedenis
(15e-18e eeuw), met name in de
z.g. nieuwlandpolders. Het cen
trale element in het voorstraat
dorp is de straat (meestal
Voorstraat genoemd), die lood
recht op de nieuwe polderdijk
werd geprojecteerd. De bebou
wing is aan weerskanten geslo
ten. Dorpsuitbreidingen werden
achter die gesloten bebouwing
gerealiseerd: de Oost- en West-
Achterweg.
derwerp zijn al veel wetenschap
pelijke en
populair-wetenschappelijke
teksten gewijd. Het aantrekkelij
ke van het boekje ’Dorpen in
Zeeland’ is, dat het op zo’n een
voudige manier (’dicht bij de
mensen’) is geschreven.
Andere hoofdstukken in
boekje gaan bijvoorbeeld
welvarende dorpen die ineen
schrompelden tot gehuchten;
over hoe een dorp er vroeger uit
zag; over de kerken, kastelen,
kerkhoven en vaetes; over be
schermde dorpsgezichten en
over kleine woongemeenschap
pen. Het boekwerk wordt af
gesloten met een
plaatsnamenregister.
De dorpskern van Baarland, gezien vanuit het westen. (Tekening
van C. Pronk, ca. 1750).
En dan Borssele en Bath. Ze wij
ken in alles af van de overige
dorpen op Noord- en Zuid-
Beveland, omdat ze volledig
planmatig werden aangelegd:
vergelijkbaar met de wijze waar
op tegenwoordig nieuwbouwwij
ken uit de grond worden
gestampt. Borssele werd in de
modderige polder uitgetekend
volgens de regels van de gulden
snede (een bepaalde verhou
ding tussen lengte en breedte
van het rechthoekige straten
plan). Het werd in 1616 aange
legd in opdracht van de
toenmalige burgemeester/dijk-
graaf van de gemeente Goes.
Headcoats is eigenlijk een ver- Purple Things en Cavemen. De
volg op The Milkshakes/Thee band brengt hun platen uit op
- ''het gub pOp.|abe| (Oa Mudho-
ny, Nirvana en TAD). De leden
van Mudhoney zijn grote fans
van Thee Headcoats, evenals
Lux en Ivy van The Cramps.
Een avondje maximum Rhythm
Beat in Bo Diddley/Louie
Louie stijl met de specifieke
zestiger jaren sound zoals al
leen Billy Childfish dit kan. Aan
vang 22.00 uur. Entree
f 8,50/CJP f 7,—.
o
LU'.
':C
