als dekoratie.
GRAND THEATER
Het wonderlijke verhaal van een jeugdige inwoner
van Nisse, die voor Napoleon in Rusland moest vechten:
Zoeklicht Toogdag
met Gert Hermien
FOTO’S
Verschoore
I l
Ideaal Wonen: beurs
in de Zeelandhallen
BBévier
crco
BBévier
voor ’n
sportieve
of
elegante
japon
I
I
JACK’S
CORNER
Radiatoren
F
’Eruit met ’m!’
’Goed idee, schat!’
uwmatebuis
weekblad voor zuid- en noord beveland
Woensdag 8 november 1989 - 41e Jaargang no. 45
r
Zaterdag a.s. te Goes
Aquarellen van
Diana Capello
in schouwburg
DEZE FILM MAG
JE NIET MISSEN!!
Kleurvergroting in 5 min:
klaar.WAAR?
’t verschil,
zit ’m in in
de "details”
s
J
Deze week:
Zondag.. 14.00 u.
Pa Meegenomen.
(Van een onzer redac
teuren)
Gooi ook uw oude CV-ketel
eruit en kies een super-
zuinige Radson. Zeer
milieuvriendelijk - vooral de
nieuwe NOX®COMBI - en
overal direkt warm water.
Ontdek de komfortabele
voorsprong van Radson.
Bundel
Mysterie
Goes, 01100-15165
10 t/m 16 nov.
Grote Markt 7 Goes tel. 16159
De Man Met De Hoe» Is Taixi
En Deze Keer Hemt HjT
L
RADSON
spaart u energie
O
NISSE ”lk hadde ge
noegzaam dood be-
hooren te zijn en dat
ook konnen weezen”.
Dat schrijft een
23-jarige inwoner van
Nisse, die in de Napo
leontische tijd zijn
dorp moest verlaten en
in de Franse legers
moest vechten.
Grenzen
Weerzien?
Goes,
Lange Kerkstraat 44
Spanning
ITALIAANS TOPMERK
HERENKLEDING
MODE voor
HEM en HAAR
TS-HEERENHOEK
tel. 01105-1285
Vrijdag19.00-21.30 u.
Zaterdag19.00-21.30 u.
Zondag19.00-21.30 u.
Ma.-Di20.00 u.
Wo.-Do20.00 u.
Js
T
Pieter Kousemaker
zag Moskou branden
Nisse, het dorp dat Pieter Kousemaker verlaten moest.
X,
WIE III GOES SPEELGOED WIL KOPEN
*/'a
7
KIJKT SNEL OP PAGINA 4
'<T
I
Elf-Elf. Voor de stichting Arti Carnaval te Goes ’t begin
van een "jubileumjaar”. Arti bestaat vier maal elf jaar.
Zaterdag worden de feestelijkheden ingeluid bij café
Baarends aan de Voorstad. Iedereen die 'n voorproefje
op carnaval 1990 wil hebben, is er welkom. Om elf mi
nuten over elf stellen prins en raad van elf zich voor. De
Artisjokken verzorgen de muziek.
De brief van Pieter Kousemaker
is een essentieel onderdeel van
één van de verhalen in de
nieuwste bundel van de Zeeuw
se verteller/literator Jan Kou
semaker.
Bij de buitenwacht heeft nooit ie
mand geweten van het bestaan
van de brief. In de familie Kou
semaker is de brief echter van
generatie op generatie overge
dragen.
Zo kon enig inzicht ontstaan in
de ontberingen die de legers
van Napoleon in Rusland mee-
Radson
Line
Design
Radiatoren
Open,ngli|den toonzaal
Werkdagen
Alleen bij Verschoore
aan de Grote Markt in
Goes maakt u zelf zo
snel uw kleurvergrotin-
nu, in 1989. ’’Generaties later
werd er nóg over gesproken”.
Pieter Kousemaker zélf keerde
ten lange leste, na vele jaren
Alleenvertegenwoordiging
voor Z W Ned
Levering uitsluitend
via de installateur
En zijn brief? Is die nog in fami
liebezit? Ligt die in een museum
of in een archief?
We hadden hem graag hier af
gedrukt, maar dat is niet moge
lijk. De brief is verloren gegaan.
Auteur Jan Kousemaker doet
daar raadselachtig over: ”De
brief is van hand tot hand ge
gaan. Ontelbare malen. Open
gevouwen en weer dichtgedaan.
De vouwen werden scheurtjes
en uiteindelijk was de brief ka-
potgelezen. Alleen het verhaal
bleef over. En ook dat ging van
geslacht tot geslacht. Het ver
haal van die teruggekeerde lote-
ling en zijn avonturen.
Door die brief uit de zomer van
1815 is nu nog bekend, welke
verschrikkingen een bijna ano
nieme jongeman uit de Zak van
Zuid-Beveland meemaakte in
dat verre, koude
Kozakken-land
09 00-12 00 uur
13 00 1 7 00 uur
Donderdagavond 19 00-21 00 uur
Zaterdag 09 30 12 30 uur
99,—
2 voor 99,—
69.-
’’Ideaal wonen”: dat is de naam van een grote consumenten
beurs die deze maand in de Zeelandhallen te Goes wordt gehou
den. De beursdagen zijn donderdag 23, vrijdag 24, zaterdag 25
en zondag 26 november a.s. Het motto van de beurs luidt: ’’Al
les voor in en aan uw woning”. De organisatoren gaan ervan uit
dat juist in dit jaargetijde de belangstelling voor het begrip ’’wo
nen” groot is. Daarom is de beurs in het late najaar gepland.
Men zal er nieuwe trends op gebied van interieur en wonen
brengen, traditionele mogelijkheden op gebied van woning
bouw en ideeën op gebied van interieurverzorging. De beschik
bare beursruimte is 6000 vierkante meter. De indeling omvat
drie hoofdthema’s: ”Aan de woning”, ”ln de woning” en
’’Rond de woning”. Bij dat laatste thema wordt aandacht be
steed aan tuinarchitectuur, zonweringen, luxe tuinmeubelen
e.d. Binnenkort komen we gedetailleerder op deze woonbeurs
terug in De Bevelander.
Zuidvlietstraat 75. Goe». Tel 01100-12420
Lange Vorststraat 76 - Goes.
Goes Zuidvhetstraat 75 telefoon 01100 12420
De in lompen gehulde Hollandse deserteurs op de terugtocht naar
huis.
brief onderweg was, is niet meer
na te gaan. ’’Maar de blijdschap
moet onmeetbaar zijn ge
weest”, zegt Jan Kousemaker
konden het niet meer aanzien.
Met honderd man deserteerden
zij. Vrijwel ieder kwam om. Ver
moord door de vijand of door het
klimaat. Vijf mannen bleven uit
eindelijk over. Te voet gingen ze
door het besneeuwde land-
schap westwaarts, terug naar
huis. Ze proberen een ha
venstad te bereiken, maar ze
kennen de weg niet. Ze bereiken
de havenstad dan ook niet....
Brouwershaven aan. In zijn een
tje. Er was geen Ewa bij hem.
Het bleek een gevoelig punt. Hij boekhandel. Prijs T25,—.)
van omzwervingen, óók terug in
zijn dorpje Nisse. Hij kwam met
een schip vanuit Hamburg in ("De beroerdste niet", door Jan
Kousemaker. Uitg. Van der Peijl,
Kruiningen. Verkrijgbaar in de
maakten in de jaren 1812 en
1813. De veldtocht naar Rus
land leidde de val van de kleine
keizer in. Want de veldtocht
werd gesmoord in een ijzige
vrieskou, toen de legers ver
geefs probeerden de rivier de
Berezina over te trekken.
De onschuldige jongeman Pie
ter Kousemaker werd op
23-jarige leeftijd gevorderd voor
de dienstplicht in het leger van
Napoleon. In de zomer van
1815, na zijn desertie, zette de
jongeman uit Nisse met veel
moeite wat ontboezemingen
aan zijn ouders op papier. Dat
kostte veel moeite:
’’Want hier op de hoeve is pen
ne, noch pampier, noch ink. Ik
hebbe mijne penne zelver ge-
sneeden van eenen kloeken
ganzeveder, zoals Meester Daa-
ne ons dat onderrichtte’.
Hij laat overigens vrijuit weten,
dat hij het goed kan vinden met
de oudste dochter van het boe
rengezin, Ewa. Zij is volgens
Pieter een knappe, fikse en felle
meid. En hij voegt er vertrouwe
lijk aan toe:
"Onder ons gezeyd: de meyden
hebben hier meer doeken om
In de Chr. Ge-
ref. Maranatha-
kerk aan
Bergweg
gen t/m 28 x 35 cm
De mooiste stukken
uit uw foto uitver
groten kan ook.
De jongeman maakte de veld
tocht naar Rusland mee en was
daar deelgenoot van alle ver
schrikkingen, die het leger van
de overmoedige Franse keizer
er kreeg te doorstaan:
”lk hebbe Smolensk overleefd.
Ik hebbe Moskou zien branden.
Ik hebbe de Berezina over
kruist”.
Maar de jeugdige Nissenaar,
Pieter Kousemaker, kreeg
schoon genoeg van het drama,
dat zich in Rusland voltrok. Hij
wilde niet langer soldaat zijn in
een verwoestend leger van een
eerzuchtige gewetenloze
schurk, die zich keizer noemt.
Kort gezegd: hij deserteerde.
”En eenige maats hebben my
vergezelschapt, toen wy onszel-
ven afscheyden van de Grande
Armee”, zegt hij in zijn brief.
Hij schrijft het epistel (gericht
aan zijn ouders) ergens vanuit
Polen, op een moment dat hij na
zijn desertie uit het leger van
Napoleon is opgenomen in een
Pools boerengezin. Maar hij
weet niet precies waar hij op dat
moment eigenlijk woont.
”lk ben in de buurt van de stad
Statow. Moogelyk hebbe ze in
Ternisse (Nisse - red.) bij
Meester Daane eene kaart of at
las. Ik weete niet waaromtrent
het ligt”.
was volkomen gesloten over
Ewa. Had hij haar met of zonder
kinderen in Polen achter
gelaten?
Pieter Kousemaker werd gebo
ren in Nisse op 20 augustus
1789. Zijn vader moet Jacobus
geheten hebben en zijn moeder
Janna. Toen hij naar Rusland
werd gestuurd, was hij 23 jaar
oud.
de
te
Goes vindt za
terdag 11 no
vember een re
gionale Zoek
licht Toogdag
plaats. Het the
ma van de dag
luidt: "Als in de
dagen van No-
ach”. Medewer
king wordt on
der meer ver
leend door het bekende duo Gert en Hermien.
Verder door het Gemengd Koor ’’Halleluja”, onder leiding van P.
v.d. Klooster, Janny van Campen en Peter Kits. Aan het orgel Maar
ten de Groot. De toegang tot de dag is gratis en de aanvang is om
half elf en om twee uur.
Sprekers zijn Ds. P. Vermaat, Ds. A. v.d. Wetering en evangelist H.
Blok. "Het Zoeklicht” bestaat 70 jaar en stelt zich tot doel de ver
kondiging van het evangelie, daarbij de nadruk leggend op de teke
nen der tijden en wederkomst van Christus, onafhankelijk van kerk
of kring. Er is tijdens de dag een kindercrèche.
In de maanden november en de
cember zijn er aquarellen te zien
in de "Prins van Oranje” te
Goes, welke recentelijk zijn ge
maakt door Diana Capello-
Stevens uit Driewegen. Haar
werk hangt in hal en foyer van
de Goese schouwburg en kan
daar tijdens evenementen en
voorstellingen worden be
zichtigd.
De aquarellen beelden de na
tuur uit in een sfeer, die rust uit
straalt. Diana geeft die rust bij
voorkeur weer in landschappen,
bloemen en dieren. Ook de
Zeeuwse kust en het portret
hebben voor haar een grote
aantrekkingskracht. De meeste
schilderijen zijn het afgelopen
jaar vervaardigd.
Diana is vaak te vinden op
kunstmarkten, waar zij het aqua
relleren demonstreert.
Doodmoe zeulen ze onwetend
verder. Kilometer na kilometer.
Ze zijn de grenzen van hun uit
houdingsvermogen al gena
derd. "Waar doen we het voor?
We kunnen ons toch zeker veel
beter laten doodvriezen?”,
kreunt één hunner uitgeput.
Maar een ander weet er nog
even de moed in te houden:
”l let leven... het leven betekent
nooit veel. Nooit. Het gaat veel
meer om de moed, die je erin
legt, ’t Gaat om de courage...,!”
En dan sjokken ze toch maar
weer verder.
De vijf worden echter op een
kwaad moment ontdekt door
een legertje Kozakken, dat hen
in opdracht van een plaatselijk
landheer achtervolgt. Pieter
Kousemaker heeft het geluk, dat
een jonge, rijke officier vlak voor
zijn neus met paard-en-al in een
valkuil tuimelt. Pieter steekt hem
dood met zijn bajonet, steelt 's
mans geld en gaat er op zijn
paard vandoor. Of de vier overi
ge deserteurs de Kozakken-
aanval overleven, wordt niet dui
delijk.
Pieter Kousemaker ziet kans om
- zonder dat hij het zelf beseft -
Polen te halen met ’zijn’ zwarte
Russische paard. Dat was in de
winter van 1813/1814. Pas in de
zomer van 1815 schrijft hij de
brief aan zijn ouders. De brief,
waarin hij optekent:
’’Mocht dezen brief u in wel
stand bereiken! Maar hoe kryg
ik hem in Ternisse? Ik wete niet
of hy er ooit komt. Noch ook of ik
u en myn dorp ooit zal
weerzien”.
Maar de brief bereikte uiteinde
lijk Nisse wel degelijk, ondanks
het feit dat er nog geen officiële
posterijen waren. Hoe lang de
hunne hoofden dan broeken aan
hunne konten! Wat hadden wy
een plaisir in het hooy”.
In zijn bundel ”De beroerdste
niet” doet Jan Kousemaker (in
1910 geboren in ’s-Heer Hen-
drikskinderen, nu woonachtig in
Middelburg) het beangstigende
avontuur van zijn voorzaat uit
voerig uit de doeken. Fictie, ver
moedens, echte documentatie
en een familieverhaal worden
daarin 'aaneengebreid' tot een
spannend verhaal.
De vertelling gaat over vijf Ne
derlandse soldaten, die ge
dwongen werden de Napoleonti
sche veldtocht tegen de Russen
mee te maken. De vijf (onder wie
Pieter Kousemaker) zijn gede
serteerd uit het leger, na de gru
welen bij de Berezina. Ze heb
ben hun maats zien sterven. Er
was geen ravitaillering, naar zie
ken of zwakken werd niet omge
keken. Wie kwam te vallen,
vroor dood. Wie gewond was,
kon ervan verzekerd zijn, dat
vroeg of laat de maden in zijn
wonden zouden vreten....
De opstandige Nederlanders
COLBERTS 290"
OVERHEMDEN 1^- 59,- p.st.
DAMESJEANS div. kleuren
en vele andere aanbiedingen voor aames en heren
Wijngaardstraat 22 Pottenmarkt 8
(achter C&A) (tegenover Plein 40)
Goes Middelburg
WAHNtRHHiS*. \W[7/
«M. Ml*’
I M I9H9 IX (,nii« s (n<
«3
O)
-o
1*^
