:r.l A
55
I •fflgj£4
GRAND THEATER
s
li
QCCO
HCNEN
haarmode
Koningstraat 8 Goes
01100-14859
STALI
BB
voorhaarJÜÏ-
f
Bill
1111.
I
HUI illll
K'k
«ONE
■h
t
9
i iHS!
B
UUR FOTOSERVICE
iyi~ Verschoore
hans Nan den
KURSUS VROUW EN
WERK
S S
lil’;
weekblad voor zuid- en noord beveland
SWINKELCt""S
Een Avontuur Met Een
Staartje
dansschool
^Damesmode
Woensdag 24 augustus 1988 40e Jaargang no. 34
ff
a
01100-23680
iwnw&huis
rji
J voor naar
’n huis
vol
mode
Deelname aan
fotowedstrijd
nog open
- ..,ll
1
KODAK EXPRES QUALITY CONTROL
t
a
L
Maan..
Dins....
Woens
M grote markt 7, goes, tel OHOO-1Ó159
01100 - 20176/30428
k. 01180-38370
NIEUWE KOLLEKTIE
Goes
Lange Kerkstraat 44
Geklauter
Don20.00 u.
Vrij.. 19.00-21.30 u.
Zat.. 19.00-21.30 u.
Zon.. 19.00-21.30 u.
GOES 01100-15165
25 t/m 31 aug.
Zondag.. 14.00 u.
Kindermatinee
A.L.
20.00 u.
20.00 u.
20.00 u.
A.L.
i8|wS
9
wf
Gifkikker
Scheldkanonnade
(Van een onzer redacteuren)
GOES -- Ettelijke duizenden toeristen hebben er
deze zomer weer gehuiverd: in de voormalige
Goese gevangenis.
De eerste was voor hemzelf. De
Dit keer is het vóc
Bajes af
Primitief
Liever niet
Ontspoorde
organist
9 jeans en vr’hele9
01100-27618^8
RUITER ÉN GOLFSPORTSHOP J
S Tel.'oïlÖ^g^!
I
Messteek
comhifOJO St Jacobsstraat 27 Vlissingen 01184 12300 s Maandagsmiddags
v
,Mede was voor zijn land,
zijn vriend.
■w II
S
'hop
Duizenden toeristen huiverden deze zomer
weer in de voormalige Goese gevangenis:
ZITTEN” ALS ATTRACTIE
’De houten tralies voor het celraam.
u
Veerweg 6
Él
k
De huivering had voor een deel
te maken met de onplezierige
temperaturen, waarop de voor
bije zomer ons tracteerde. Maar
voor een ander deel zorgde ook
de keiharde kilte van de stenen
cel ervoor, dat de bezoekers de
rillingen over de rug voelden lo
pen. Goes sloot zijn gevange
nen honderden jaren lang op in
één van de torens van het stad
huis aan de Grote Markt De ba-
jesruimten (twee boven elkaar)
waren en zijn slechts bereikbaar
via wenteltrappen. Naar de on
derste cel moeten 40 treden ge
klommen worden, naar de bo
venste nog eens 30.
In juli en augustus klauterden
vele duizenden bezoekers van
het stadhuis vol verwachting via
de wenteltrap naar de histori
sche gevangenis. Die belang
stellenden namen deel aan de
excursie door het stadhuis, die
deze zomer weer werden ge
houden. Elk heel uur verdron
gen de nieuwsgierige toeristen
(soms maar 2, soms wel 30) zich
in de hal van het stadhuis bij de
start van de rondleidingen. Re
nato Ars en Annette Meijering
(middelbare scholieren uit Goes)
traden op als gids. Ze vertelden
alles over het stadhuis, troon
den de bezoekers mee naar het
klokkenspel en lieten ze sidde
ren in de onmenselijke cellen.
Zware houten deuren vormen
de toegang, zware houten tra
lies geven enig uitzicht op de
Grote Markt.
Hols wordt beschreven in het ar
tikel ”Een Goese organist ont
spoort” van stadsarchiefmede-
werker F.H. de Klerk. Het artikel
werd gepubliceerd in het Histo
risch Jaarboek Zuid- en Noord-
Beveland 1986. Pieter Hols was
van 1646 tot 1650 stadsorganist
van Goes. Hij moest elke avond
een uur spelen, en op zondag
ook bij het zingen der psalmen
tijdens de kerkdiensten. Hij
deed dat in de wandelkerk van
de Grote of Maria Magdalena-
kerk. De wandelkerk was onder
deel van het stratenplan. Het
was een passage, maar het was
tevens een overdekt trefpunt
voor de burgerij. In de avond
uren had stadsorganist meester
Hols het in de wandelkerk vaak
aan de stok met luidruchtige jon
geren, die zijn dagelijks or
gelspel verstoorden. Ze haalden
hem het bloed onder de nagels
vandaan. De uiterst driftige or
ganist miste de tact, om er met
overleg tegen op te treden. Vaak
klaagde hij zijn nood bij de
stadsbestuurderen en bij de bal-
m
l&r1
Toch wordt uit de stukken van
de terechtzitting duidelijk, dat de
organist enkele dagen na de
bruiloft wéér in de fout ging. Na
een bezoek aan café De Gou
den Leeuw (hoek Grote
Markt/Sint-Adriaanstraat) werd
hij op weg naar huis wéér ge
pest door stadsjongens. De or
ganist, normaal al een gifkikker,
raakte door de alcohol snel over
zijn toeren. Zijn opgekropte
woede ontlaadde zich tegenover
ene Maerten Janssen Maseur.
Hij diende hem een messteek
toe. De steek was overigens niet
dodelijk, want slachtoffer Ma
seur is nog heel oud geworden.
Toch kwam Hols voor deze mis
daad in de bajes terecht.
Maar ook in de gevangenis
kwam meester Pieter Hols niet
tot rust. Zijn opvliegend ge
moed bracht hem tot enorme
scheldpartijen aan het adres
van de stadsbestuurderen.
I 1
’In de rechter toren van het stadhuis bevinden zich de gevangenis
cellen. De twee bovenste ramen (zie pijlen) zijn de celramen.
Wedstrijdformulieren zijn ver
krijgbaar bij alle VVV-kantoren
en bibliotheken in Zeeland, als
mede bij fotoclub ”De Spinne”
zelf. U kunt hiertoe (na 18.00
uur) bellen met J.W. de Kok, tel.
01106-2898.
De gevangenis in de stadstoren
verloor zijn functie, toen in 1865
het nieuwe Huis van Bewaring
aan de Alb. Joachimkade in ge
bruik werd genomen (op de lo-
katie, waar nu het belastingkan
toor staat). In de jaren '80 werd
de gevangenis weer in ere her
steld. Niet als bajes, maar nu als
toeristische trekpleister. Leuk
om er te zijn, maar niet om er te
blijven...
(Schriftelijke bronnen:
- Gedetineerden onder dak, M.A.
Petersen.
- Historisch Jaarboek Heemkun
dige Kring Zuid-en Noord-
Beveland, artikel ’’Een Goese or
ganist ontspoort” door F.H. de
Klerk).
Maar veel uitzicht genoten de
bajesklanten niet in Goes.
Overdag stonden of zaten ze
vast, met kettingen aan de
muur, 's Nachts werden de
kettingen vastgemaakt aan
een soort houten rasterwerk
in een donkere hoek naast de
celdeur. Daar konden de ge
vangenen slapen.
De leefomstandigheden waren
griezelig primitief. De gedeti
neerden hadden nauwelijks be
wegingsvrijheid. Ze lagen hele
dagen vast aan kettingen. Als
toilet fungeerde een gemetseld
’zitje’ in de hoek. De standpijp
reikte tot ver onder het stadhuis.
Frisse lucht kwam door een spe
ciaal luik, hoog in de muur van
de kerker. Verder kon (en kan!)
het raam aan de kant van de
Grote Markt iets omhoog. Maar
wat heet frisse lucht? Als het in
de winter vroor, was er geen ver
warming Er lag slechts wat stro
op de grond.
Overigens hadden de middel
eeuwse gemeentebesturen lie
ver geen gevangenen in hun
kerkers. De baljuw zorgde voor
opsporing en vervolging van
deugnieten, maar het stads
bestuur draaide op voor de de-
tentiekosten. Gevangenen kost
ten de bestuurderen méér geld
dan hen lief was. Gevangenen
moesten eten. Als ze gemarteld
waren, moesten ze op kosten
van de gemeenschap worden
opgelapt. Bij ziektes moest de
stadsdokter opgetrommeld wor
den. En als ze stierven, moesten
ze ook nog op kosten van de ge-
Zo verging het ook één van de
gedetineerden uit de Goese
gevangenis, van wie veel be
kend is, omdat de stukken van
zijn berechting bewaard zijn
gebleven. Stadsorganist
meester Pieter Hols werd uit
eindelijk niet veroordeeld,
maar langdurig verbannen.
De vraag werpt zich op, hoe een
braaf stadorganist in het midden
van de 17e eeuw in een kerker
verzeild raakt. De man dient im
mers wel te ’zitten’, maar dan
achter zijn kerkorgel. De onge
lukkige carrière van meester
meenschap worden begraven.
Bajesklanten: nee, dat was
maar niks. Een stad was asocia
le elementen liever kwijt dan rijk.
Vaak werden wetsovertreders
dan ook niet veroordeeld tot en
boete of gevangenisstraf, maar
tot langdurige verbanning.
Soms ook werden ze verplicht
op bedevaart gestuurd (het liefst
zo ver mogelijk) teneinde tot in
keer te komen.
voor hem en haar Kamperland
inzenders van de mooiste foto’s
zijn aantrekkelijke prijzen be
schikbaar, waaronder diverse
waardebonnen tot een bedrag
van maximaal f 250,tien se
ries fotoboeken ’Kreatieve Foto
grafie’, een pakket vleeswaren
ter waarde van f 100,en
sweaters. Het totale prijzenpak
ket heeft een waarde van
f 1.700,—. De opening van de
tentoonstelling zal op vijf no
vember om 11.00 uur worden
verricht door wethouder me
vrouw M.F. van Tooren-
Loerakker van de gemeente
Goes.
I
<-ï.
I
In de loop van september starten bij Vrouw en Werk Zeeland weer
een aantal kursussen ’Vrouw en Werk’. Deze kursussen zijn
bestemd voor vrouwen die al een tijd geen betaald werk meer heb
ben gedaan en voor vrouwen die nooit buitenshuis hebben gewerkt.
De kursussen vinden plaats in Goes, Terneuzen en Middelburg.
Werkervaring, opleiding en diploma’s zijn voor het volgen van de
kursussen Vrouw en Werk niet van belang. Deze kunnen immers
verouderd zijn en het is bovendien nog maar de vraag of de deel
neemsters wel in hetzelfde beroep als vroeger willen ’herintreden’.
De kursussen bieden de mogelijkheid eens uit te zoeken wat voor
werk of soort opleiding men wil gaan doen en hoe dat is te regelen
met huishouden en of gezin. Verder wordt informatie gegeven over
o.a. arbeidsbureau, her-, om- en bijscholing, solliciteren en be
roepskeuze. Met behulp van deze informatie kan iedere kursiste
voor zichzelf een stappenplan maken om eventuele plannen ten uit
voer te brengen.
De kursussen Vrouw en Werk bestaat uit 12 wekelijkse bijeen
komsten van ca. 09.30 tot 14.30 uur. Tijdens de schoolvakanties is
er geen kursus. Voor kinderopvang is een vergoeding mogelijk en
aan de kursus zijn geen kosten verbonden.
Voor informatie en opgave kan men terecht bij Vrouw en Werk Zee
land, Nieuwstraat 47 in Middelburg: 01180-37555 of in Terneuzen
01150-17053.
*De namen, die op de houten
balken van de kille gevangenis
cel staan geschreven, zijn ver
moedelijk niet afkomstig van ge
vangenen. Bij alle namen (zoals
hier bij Piet Mul) staat het jaartal
1820 vermeld. Vermoedelijk heb
ben toen schilders of andere am
bachtsmensen bij een opknap
beurt hun naam op het hout ge
verfd. Dat was in die tijd niet on
gebruikelijk.
Nog tot 1 oktober kunnen foto’s
worden ingestuurd voor de foto
wedstrijd met als thema ’’Zee
land”, die fotoclub ”De Spinne”
uit Goes ter gelegenheid van
haar 10-jarig bestaan heeft ge
organiseerd. Aan deze foto
wedstrijd kan door iedere
(amateur-)fotograaf worden
deelgenomen. De ingezonden
foto’s zullen worden beoordeeld
door een onafhankelijke jury,
bestaande uit Hans Nijs (foto
graaf), Peter Rosier (beeldend
kunstenaar) en Wim Otterman
(medewerker openbare biblio
theek Goes, waar een selektie
van de ingezonden foto's zal
worden geëxposeerd). Voor de
Hij zat in voorarrest tot zijn pro
ces, in de zomer van 1650. De
baljuw sprak op het proces een
strenge eis uit: de gesel, het
brandmerk, een snede over de
wang ter herkenning in de toe
komst, een boete van 100 gul
den, verbanning voor 25 jaar.
De schepenen waren milder
voor hem. Het vonnis luidde uit
eindelijk: 12 jaar verbanning.
Dat ligt in de lijn van de eerste
constatering in dit artikel, dat de
stadsbestuurderen de gedeti
neerden liever kwijt dan rijk wa
ren. Er zijn ook verhalen, dat de
beruchte Zuidbevelandse ben
deleider Jan Katoen, na een
de stadsbestuurderen. reeks overvallen, ooit in de
Zijn scheldkanonnades, van- stadstoren heeft opgesloten ge-
uit de stadstoren, waren bene- zeten. Daarvan zijn echter nooit
den op de Grote Markt te schriftelijke bewijzen gevonden
horen. in de historische actes.
I
b
juw. Zij verboden het rumoer in
verordeningen, maar ze traden
zelden op.
Dezelfde opgeschoten jeugd
zag tijdens een bruiloft kans,
om Hols op zijn stoel vast te
binden, toen hij daar een uiltje
zat te knappen. Hij kon zich
zelf met veel moeite bevrijden,
waarna zijn drift zich richtte op
de onschuldige bruiloft-
gangers.
Hij stak uit woede een mes in de
post van de voordeur, een han
deling die in die periode een die
pe symbolische betekenis had.
Immers, wie een mes in de deur
post stak, bedreigde daarmee
de gastheer en diens gehele fa
milie met een dodelijke wraak.
De baljuw beschuldigde
meester Pieter Hols tijdens de
terechtzitting (in de huidige
trouwzaal van het stadhuis) van
een poging tot doodslag. Diens
advocaat vond het meer een on
beduidend ongelukje.
iili E
^professions e
paarkosmetika
tel 01100-12^9^
|U||^n*J******ii (exclusief disk, rolfilm en rapid).
FOTO - VIDEO
COMPUTERS r K llFlLrflX
Korte Geere 17 Middelburg 01180-37772 ookopen
Lange Kerkstraat 31 Goes 01100-27324
■W
Schuttershof 22 Goes
01100-11585
nmtitnr’Htt
