OPEN HUIS
donderdag 15 oktober
GRAND THEATER
Dienstmeisjes in 1800: zo gauw mogelijk
van de kinderjaren naar het huwelijk
GCCO
HCNEN
haarmode
Koningstraat 8 - Goes
01100-14859
a
W
Q
O
S
VA. 21.250,-
ALFA331.3 KVVS
ROB0COP
ANDERS DAN ANDEREN
i
oo
Occasions:
hans Manden
Werschoore
DeVUjt
Ml»
week blad voor zuid- en noord beveiand
Woensdag 7 oktober 1987 - 39e Jaargang no. 41
I
HEB JE 'N WOONIDEE? WELKOM BIJ LUNDIA!
Liefkozend
linnen
Zie onze lin-
nenfolder
Lekker
voordelig
OKTOBER
KOSTUUMMAAND
KWALITEITS
KLEURENFOTO’S
KLAAR
terwijl U winkelt
t
ihH
V
verspreid met
dit blad
/KEIZER/
Mode herfst ’87
volop combinaties
1
■t
MOM
1 november en 1
mei waren vroeger
belangrijke data in
het leven van een
dienstmeisje.
Per die data kon ze
namelijk van
baas/bazin
veranderen, mits ze
een wettelijk
vastgelegde
opzegtermijn in acht
had genomen.
Eigenlijk was dat
zo’n beetje het
enige recht dat
inwonende
dienstmeiden
hadden: het recht
om op te stappen.
Tegen het decor van
de moderne tijd,
waarin méér
vrouwen willen
toetreden op onze
arbeidsmarkt, is het
interessant om eens
een duik te nemen
in een proefschrift
van Marlies
Omvang
1987
1987
1985
1983
GOES
Lange Kerkstraat 44
Half jaar
Jongejan.
Zij onderzocht
enkele jaren geleden
de status van
’’weeldeboden en
werkboden”:
VERVOLG PAG.
WAT EEN STREEK
WECHTE
HERFSTOPRUIMING
OM VAN TE
WATERTANDEN!
GOES 01100-15165
8 t/m 14 oktober
Lange Vorststraat 76
tel. 01100-31838
Bij aankoop van een modieus
kostuum is de prijs inclusief
shirt, stropdas en sokken.
TOT ZIENS BIJ:
Nu bij
FOTO-VIDEO BACK
in Vlissingen,
Middelburg en Goes.
Zie onze etalages.
Wees er snel bij,
want:
OP OP!
EXCLUSIEVE AUTO’S EXCELLENTE SERVICE
Z
m
zo
O
O
m
cc
co
huispersoneel te
Goes in de jaren
1700-1850.
1’
L
Grieks specialiteiten restaurant
Magdalenastraat 5, Goes, tel. 01100-15715
geopend vanaf 17.00 uur.
op Kodak 2001 hightech papier
De nieuwe Alfa 33 is anders dan anderen.
En of dat verschil nu zit in de zeer goede prestaties, de
fraaie vormgeving, de uitstekende wegligging, de grote
betrouwbaarheid of zijn goede gebruiksmogelijkheden,
daarover heeft iedere 33-rijder weer een andere
mening.
Maar over één ding zijn ze het allemaal eens:
De Alfa 33 biedt verrassend veel auto voor zijn prijs!
Een bezoek aan onze showroom en een uitgebreide
proefrit zullen ook u daarvan overtuigen.
Graag tot ziens!
Automobielbedrijf
(Van een onzer redacteuren)
GOES - Tannetje Jasperse, oud 17 jaar, geboren te Goes,
had zich misdragen.
Ze was dienstmeid bij schipper Kodde en had van hem
gestolen. Ze had een stuk stof meegenomen en dat voor
een rijksdaalder beleend.
Beloningen
’’Nederigen
arbeid....”
Auto van de week:
FORD SIERRA 2.0 GL 5 DRS.
1981
1979
1985
1984
1986
1985
1985
1986
1977
1982
1987
1985
1982
SE Heinkenszand b.v.
Aparte trui 135,-
Bijpassende rok 175,-
'SP
IS SISK SlAW tSSMlnl.
Donderdag20.00
Vrijdag19.00-21.30
Zaterdag19.30-21.30
Zondag14.00-19.00-21.30
Maandag-dinsdag-woensdag20.00
16 jr.
Jon Davison mm Paul Vepfioevon Peter Wollen Nancy Allen Roöocop Daniël O'Herlihy
Roony Coi Kortwoo 1 Smith Miguel Ferrer wt Basil Poleöouns wct t ww Joel ïeceoo
z
v c
Vu 1
f
9
De vraag naar de omvang van
het verschijnsel "dienstmeid”
is nauwelijks te beantwoor
den. Het onderzoek voor de
doctoraalscriptie speelde zich
met name af in het gemeente
archief van Goes omdat daar
veel bronnen over huiselijk
personeel te vinden zijn.
In de periode 1700-1850 schom
melde het aantal dienstmeiden
in Goes tussen de 200 en 300 op
een bevolkingsaantal van 3500
a 5500. Gemiddeld was dus 5 tot
6°/o van de burgerij dienstbode.
De dienstbode verbond zich on
voorwaardelijk voor een halfjaar
aan een meester of vrouw. De
dienstmeid had enkele rechten
(zoals doorbetaling bij ontslag of
bij ziekte, goede huisvesting,
voldoende voedsel, menswaar
dige behandeling.
Het z.g. Dienstbodenreglement
was niet bedoeld om dienstbo
den in bescherming te nemen
VOLGENDE
WEEK
CO
CO
Tijdens deze mode
shows om HALF 11 en
HALF 3,
waarin we U gaarne de
nieuwe wintermode laten
zien, tonen we U natuur
lijk ook onze uitgebreide
hoedenkollektie
MODE VOOR MANNEN
korte kerkstraat 9 - goes
telefoon 01100-31112
Noordlandseweg 3, 4451 RP Heinkenszand, tel. 01106-3010
Alfa 33 1.3 Junior
Alfa 33 1.5 Ti
Alfa 33 1.5 Q V
Alfa Alfetta 2.0 QO
VkLMiKi
Kom eens gezellig bij ons eten, wij bieden u graag uw
eerste glaasje ouzo aan. (Reservering is mogelijk.)
COMPUTERS fBACK
VLISSINGEN - MIDDELBURG - GOES
Grote Markt 7, Goes
tel. 01100-16159
"Zij, die diensten
van nederigen
aard vervullen....1
De familie Goemans behoorde in de vorige eeuw tot de welgestel-
den, die zich diverse dienstbodes konden veroorloven. Het bevol
kingsregister (destijds nog opgetekend per woning) laat daarover
geen misverstanden bestaan. Het register vermeldt vele dienstmei
den. De foto (van ca. 1920) toont de zijgevel en de tuin van Huis Ro
zenoord, Oostsingel 118 te Goes.
Bij het hek staat vermoedelijk Suzanna Cornelia Goemans, aan tafel
met witte blouse zit vermoedelijk Regina Cornelia Goemans. De oude
dame is weduwe Sara Maria Petronella Goemans-lsebree Moens.
De fot werd gemaakt door H. Wauters (Belgisch vluchteling vanaf
1914).
(FOTO: GEMEENTE-ARCHIEF GOES)
bij overlijden van de meester),
maar van een "rechtspositie”
was nauwelijks sprake. Nergens
is sprake van recht op vrije tijd,
vergoeding voor kost en inwo
ning, doorbetaling en verzorging
Audi 100 GL 5E
BMW 316
BMW 528i
Fiat Ritmo 60 CL
Ford Sierra 2.0 GL
Mercedes 190 D
Mercedes 200 D
Mercedes 200 D
Mercedes 123 Coupé diesel
Rover 2300 S
Nissan Sunny 1.6 SGX Coupé
Opel Kadett 1.6 GL Diesel
Opel Rekord 2.0 N
uit het Burgerlijk Wetboek:
’’Dienstboden zijn zij, die dien
sten van nederigen aard vervul
len, in handenarbeid of ligcha-
melijk werk bestaande”.
De arbeidsverhouding tot hun
baas was ondubbelzinnig, getui
ge een ander artikel (art. 1638)
uit die tijd: "De meester wordt
op zijn woord geloofd, desge
wenst onder ede". En: ”De
meester is bevoegd om hen te
allen tijde weg te zenden, zon
der opgaaf van redenen”. Hij
moest dan wél het achterstallige
loon betalen....
In het proefschrift van me
vrouw Jongejan komt verder
de zinsnede voor: ’’Nergens
heb ik enige aanwijzingen
kunnen vinden, dat de
meester zich ooit bekommer
de om het welzijn van zijn
dienstmeiden”.
Een jaar later jatte ze een vrou
wenhemd en een bovenmuts bij
een volgende baas. En wéér
een jaar later kon ze haar vin
gers andermaal niet thuishou
den. Toen verdwenen er enkele
beddelakens.
Tannetje had het zó bont ge
maakt, dat ze in mei 1798 voor
de rechtbank moest verschij
nen. Ze werd veroordeeld tot 2
uur aan de schandpaal staan en
10 jaar verbanning uit Goes.
De rechters namen haar het
meest kwalijk, dat ze zich aan
het bestelen van haar baas had
schuldig gemaakt, ”in plaats
van te trachten op een eerlijke
wijze door de weereld te komen,
haare meesters trouw te dienen
en met haar bedongen loon en
kost genoegen te nemen”.
Dat werd dus kennelijk verwacht
van de dienstmeiden in Zeeland
in vroeger tijden: eerlijk rondko
men, trouw zijn en mondje dicht
houden.
tegen hun meester of vrouwen.
Het omgekeerde was eerder het
geval: de meesters en vrouwen
moesten beschermd worden te
gen het ongerief, dat het hebben
van dienstboden hen be
zorgden.
Dienstmeiden werden dan ook
eerder gezien als een noodza-
kelijk kwaad dan als perso-
Dat het met de rechten van de
dienstbodes in Goes, in de jaren
1750-1900 niet zo best gesteld
was, blijkt op velerlei plaatsen
uit de scriptie, die Marlies Jon
gejan uit Veere daarover enkele
jaren geleden maakte.
De situaties van de dienstmeis
jes (in leeftijd variërend van heel
jong tot heel oud) blijkt onder
meer uit een toenmalig artikel
Je bent welkom in onze ongewone winkel.
Vol grote en kleine ideeën voor slapen, studeren,
spelen en wonen. Waar wij je graag helpen je eigen
kreatieve wensen uit te werken. Want alles kan met
Lundia's simpele ruimtesysteem.
Levering uit voorraad. I I
Welkom, de koffie staat klaar, t
Parkeren bij de winkel. 11 jlllKlltlJ
LUNDIA BREDA als je ruimte je lief is
Houtmarktpassage 24-26, Tel. 076-143731.
1986, wit Met o.a. schuifdak, centrale vergrendeling, 5-bak
Maar dat cijfer is bedriegelijk!
Ten behoeve van de belasting
heffing (in die eeuwen bestond
een belasting op huisperso
neel!) werden uitsluitend de in
wonende dienstbodes gere
gistreerd. Het is echter vrijwel
zeker, dat ook veel jonge meis
jes uit Goes een ’’dienst” had
den bij een ander gezin, terwijl
ze bij hun ouders thuis
woonden.
"De vraag of het beroep van
dienstbode al of niet attractief
was, behoeven we niet aan de
orde te stellen: er was simpel
weg geen andere keus”, aldus
mevrouw Jongejan in haar
scriptie.
’’Typische vrouwenberoepen
als wasvrouw, schuurster,
werkster, naaister, min of vroed
vrouw kwamen ook in Goes
voor, maar de werkgelegenheid
in deze beroepen was beperkt”.
’’Voor ongehuwde vrouwen wa
ren er nauwelijks mogelijkhe
den. De zout-, laken-,
kleermakers- en wolnijverheid
boden weinig werk meer”.
Daarom lag er voor een jong
meisje maar één weg open:
een ’’dienst” nemen en geld
verdienen voor de bruids
schat. Dat was de enige moge
lijkheid om de periode tussen
de kinderjaren en het huwelijk
goedkoop te overbruggen”.
Grote Markt 6, Goes
Tel 16015
I h'z‘
fe -2.
i.S..,.,..,
