Zeelandia Run met
uuB
GRAND THEATER
GCCO
gehandicapten in
zijspan van de motor
I
Dit jaar hernieuwde belangstelling voor middeleeuws dorp in de modder:
DUNDEE
FOTO Grote Markt 7, Goes
\Verschoore
r
divrïna
L 1
Uil
weekblad voor zuid- en noord beveland
Woensdag 22 april 1987 - 39e Jaargang no. 17
Hij is thuis in
de wildernis!
Maar overleeft
hij één week
New York?
Voor uw totale
schoenreparatie
Fy
KWALITEITS
KLEURENFOTO’S
KLAAR
terwijl U winkelt
uwrnxtehuis
38 /«44
’n huis
vol
Deze week:
1
Goes
Lange Kerkstraat 44
y.
op Kodak 2001 hightech papier
GOES
(Van een onzer
redacteuren)
.19.00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
.19.00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
20.00 u.
011000-15165
23 t/m 28 april
Don
Vrij.
Zat.
Zon.
Open haarden
Welgesteld
Speciale aandacht in De Bevelander voor veel zaken die
met wonen en interieur hebben te maken. De Interieur-
beurs in de RAI staat namelijk voor de deur, terwijl in
Amsterdam ongeveer tezelfdertijd de huishoudbeurs
wordt gehouden. Onze adverteerders op de Bevelanden
reiken u woonsuggesties aan en dat wordt bovendien
redactioneel ondersteund. Verder aandacht voor de Ex
po Heinkenszand. Deze begint morgen, donderdag, en
duurt tot en met zaterdag.
KRABBENDIJKE/OOST-
DIJK - De plek, waar vroe
ger het dorp Nieuwlande
lag, ligt nu bezaaid met
stenen.
ó,/b
Don
Vrij.
Zat.
Zon.
Maan.-dins....
A.l.
Inpoldering
Restanten
Moer-nering
.14.00 u.
.14.00 u.
.14.00 u.
14.00 u.
Matinee.
Toegang f 7,50
A.l.
Opleving
Uw Diepvries winkel
aan Huis
’’Schatgravers”
Van:
I 1
q§)oep£L Vallende
3uRkên en dafjes
schatgravers
rVT-
>9i£=
Verdronken dorp
Nieuwlande werd
1
grondig verwoest
door amateur-
Het kruisje geeft aan, waar de restanten van het verzwolgen dorp
Nieuwlande te vinden zijn in het Verdronken Land van Zuid-
Beveland.
Eén van de weinige serieuze ’’schatgravers”. Regelmatig is hij met
zijn zéér hoogwaardige metaaldetector te vinden op en bij de funda
menten van Nieuwlande: de heer Fellows uit Rilland-Bath. Al zijn
vondsten gaan naar het museum in Goes. Zijn meest recente vondst
was een ring met een gegraveerde afbeelding van de Heilige
Christoffel.
Nieuwlande oefent al van ouds
her sterke aantrekkingskracht
uit op dagjesmensen en ama-
Zij namen in de 11e-13e eeuw
veel inpoldering voor hun reke
ning in Zuid-West-Nederland.
De inwoners van Nieuwlande
kennen we niet of nauwelijks
uit de bewaard gebleven mid
deleeuwse documenten. Er is
echter alle reden om aan te ne
men, dat veel inwoners nogal
het niet mag, maar in de praktijk
schiet je daar maar weinig mee
op”.
De omgeving van het door de
zee verzwolgen dorp Nieuw
lande moet tienduizenden ja-
ren geleden al bewoonbaar
zijn geweest. Onder de zg.
middellandafzettingen zijn bij
bodemonderzoek immers ook
zg. oudlandafzettingen gevon
den. Daaruit wordt afgeleid,
dat het gehele gebied (ten
westen van Yerseke en ten
noorden van Krabbendijke) al
heel oud is.
Slechts van de dorpen Nieuw
lande en Tolsende komen bij
laag water de fundamenten nog
boven water. Vooral de restan
ten van Nieuwlande zijn in de
modder goed terug te vinden.
De fundamenten van de kerkto
ren vallen bij eb droog. Ook de
plattegrond van de kerk zelf is
eenvoudig terug te vinden. Dat
geldt ook voor veel woningen en
voor de donjon van het kasteel.
Op een bepaalde plaats steekt
zelfs nog een lijnrechte rij
boomstronken boven het zand
uit. Waar stonden ze? Langs
een weg of pad? Dienden ze
als afrastering? De jaarringen
zijn nog duidelijk te herken
nen. Bomen van 700 jaar
oud....
PRODUCED BY JOHN CORNELL
DIRECTED BY PETER FAIMAN
«r~l PANAVISION’
lijks groter worden en bij ouders
en gehandicapten aan belang
stelling winnen. De organisatie
en vormgeving van deze run’s
staan model voor wat in 1987 in
Zeeland, door de initiatiefne
mers onder de noemer
Zeelandia-Run, van start moet
gaan. Op dit moment is de orga
nisatie rond zodat de kinderen
een fijne en verzorgde dag aan
geboden kan worden.
Veel geld moet de burgerij van
het dorp ook verdiend hebben
aan het moer-neren (het winnen
van zout uit veengronden). Ver
moedelijk bloeide de moer-
nering al vóórdat de polder
Nieuwlande werd ingedijkt.
Overigens waren de gevolgen
van de moer-nering desastreus
voor het schorrenlandschap ter
plekke. Het centrum van het
Land van Reimerswaal werd
daardoor zó moerassig, dat in
dat gebied (de ’’wilde moeren”)
geen parochies meer werden
gesticht: niemand wilde er nog
wonen.
Maar Nieuwlande heft zich al
tijd in een grote belangstelling
mogen verheugen. Tot op de
dag van vandaag....
De tocht wordt, met colonne-
voorrang, begeleid door Rijks
en/of Gemeentepolitie en voert
over Walcheren en Zuid-
Beveland. Er wordt gereden met
een snelheid van 30 a 40 km/u
met om de anderhalf a twee uur
een pauze, waarvan de eerste
op de Kinderboerderij ”De Hol-
landsche Hoeve” te Goes. Hier
krijgt iedere deelnemer aan de
Run een lunchpakket aangebo-
De nieuwe grote familiefilm
van Walt Disney
PICTURES presenteert
Dit zijn de restanten van de kerktoren van Nieuwlande. Ze vallen
bij eb droog in het Verdronken Land van Zuid-Beveland. Op de plaats
van de verlaging in de fundamenten (rechts) bevond zich waarschijn
lijk de ingang van de toren.
echter al vóór geweest. Want de
restanten van Nieuwlande (voor
zover ze bij eb droogvallen) zijn
al jaren een trekpleister voor ge
lukszoekers, een paradijsje voor
bodemgravers.
”De afgelopen tien tot vijftien
jaar hebben grote horden
schatgravers het hele dorp
omgewoeld. Tot op zekere
diepte is de plaats, waar het
dorp vroeger lag, volkomen
vernield. Nieuwlande is gron
dig verwoest. Ik kan het niet
anders uitdrukken”, stelt de
provinciaal archeoloog van
het ROB, drs. R.M. van Kerin
gen. Hij is sinds een jaar werk
zaam in Zeeland.
’’Formeel is het (op grond van
de Monumentenwet) in ons land
verboden om doelbewust te gra
ven naar schatten en oudheden.
Maar ja, daar heeft nog nooit ie
mand zich aan gestoord”.
”Het gebied is bij laag water be
reikbaar voor iedereen, die er
niet tegenop ziet om een lange
wandeling door de modder te
maken. Je kan wel zeggen, dat
ST ADRAANSTRAAT 5
4461JC GOES
TELOtlOO-14879
Met de stemmen van:
Paul van Gorcum Hugo Koolschijn
Paul Haenen Marlijn Pel
Harry Geelen Tonny Huurdeman
Guido de Moor
nnt QOfv STERK) I* 1986 The Watt Disney Company
LMgetxadrt door UU» (Netherlands) 87
welgesteld waren. Dat wordt
afgeleid uit de vondst van tal
loze zg. pelgrimsinsignes.
De middeleeuwse welgestelden,
die op pelgrimstocht gingen
naar de bekende Europese pel
grimsoorden, brachten van
daaruit prachtige pelgrimsinsig
nes mee. In de Reimerswaalse
moddervlakte zijn veel van die
kleinoden gevonden. De Nieuw-
landers waren dus niet bepaald
een arme bevolkingsgroep.
teurgravers. Eigenlijk hoef je
niet eens te graven. De mense
lijke en dierlijke beenderen lig
gen voor het oprapen, de mod
der ligt bezaaid met aardewerk-
scherven, de kloostermoppen
kleuren de zeebodem rood.
Overigens zijn die kloostermop
pen (gebakken stenen) zeer in
trek bij de inwoners van Krab
bendijke, Oostdijk en Gawege.
Velen hebben er een prachtige
open haard van gemaakt. Open
haarden van 700 jaar oud....
Het behoeft dus ook geen ver
wondering te wekken, dat Nieu-
welande in de Krabbendijkse
volksmond ”Oud-Krabbendijke”
heet. Dat is opmerkelijk, omdat
in bewaard gebleven stukken uit
omstreeks 1200 vrij consequent
wordt gesproken van "Nieuw-
Kruiningen”. (De verklaring
daarvoor is, dat de ambachtshe
ren van Kruiningen eigenaren
waren van de polder Nieuwlan
de en dat de parochiekerk van
Nieuwlande een ’’filiaal” was
van de katholieke kerk van Krui
ningen).
den, terwijl een dansgroepje van
gehandicapten in de ’’Oude Am
bachtenloods” een klein optre
den zal verzorgen. Hierna kan
een ieder een paar uur genieten
van de faciliteiten die de kinder
boerderij biedt. De duur van de
totale tocht zal'ongeveer 7 uur
zijn. De aanvang is net als het
einde gepland op het Stad
huisplein te Vlissingen resp.
10.00 en 17.30 uur. De tocht be
gint na een uitgebreide ken
nismaking van de zijspanrijders
en begeleiders met hun pupil en
ouders. Dat gebeurt te Bachten-
komme Vlissingen. Hier zal ook
de burgemeester van Vlissingen
een kleine toespraak houden en
het "startschot” geven voor de
ze eersteling.
Er is gezorgd voor begeleiding
door Politie, Medische Dienst
(rode kruis) pechwagens en
overige volgwagens die nodig
geacht worden. Van het gehele
gebeuren worden video-
opnames gemaakt door o.a. me
dewerkers van de Klimopschool
te Middelburg. De motorrijders
komen, zoals al eerder geme
moreerd, uit het gehele land en
ook uit het buitenland (voorn.
België) bij elkaar de dag vooraf
gaande aan de rit. De kosten
voor dit vervoer en de toertocht
worden betaald door de zijspan
rijders. De verblijfskosten (kam
peergelegenheid en maaltijden)
zijn voor rekening van de organi
serende instantie.
Aangezien het hier gaat om een
eerste toertocht die zijn
bestaansrecht nog moet bewij
zen, zijn de organisatoren van
de Zeelandia-Run en de VOGG
Walcheren aangewezen op o.m.
financiële ondersteuning van
Provincie en Gemeenten, spon
sors uit het bedrijfsleven en ver
enigingen enz. Dit probleem is
tot nog toe naar tevredenheid
opgelost dankzij de medewer
king van de instanties, bedrijven
e.d. Zij hopen uiteraard dat zij
ook in volgende jaren van de
partij zullen zijn.
Zaterdag 25 april wordt voor
het eerst de Zeelandia Run ge
houden. De route daarbij voert
ook door Beveland. Het gaat
om een rit waarbij geestelijk
gehandicapten als passagier
meerijden in de zijspan van de
motor. Uit het hele land zullen
motorrijders naar Zeeland ko
men om hun medewerking te
geven.
Deze zogeheten Moto-Run’s,
waarbij zijspanrijders uit het ge
hele land en tevens het buiten
land met begeleiders hun voer
tuigen beschikbaar stellen voor
een rekreatieve toertocht voor
de gehandicapten, werden
reeds op enkele plaatsen geor
ganiseerd. Doch nog niet in Zee
land. Naar het er nu uitziet zul
len voor deze eerste rit in Zee
land circa 50 zijspanrijders met
begeleiders intekenen.
Het idee voor een toertocht voor
geestelijk gehandicapten is on
geveer 25 jaar geleden ontstaan
in Engeland en werd overgeno
men door diverse organisaties in
de meeste westerse landen.
Een van de hoofddoelstellingen
van deze aktiviteit is een verde
re integratie van de gehandicap
ten in onze samenleving te be
vorderen, waarbij het samen
brengen van motorrijders en ge
handicapten op zich al iets
aparts is. De bekendste en tot
op heden meest succesvolle
Moto-Run’s in Nederland zijn de
Jumbo-Run te Nijmegen 250
zijspannen) en de Beatrix-Run
in Pijnacker (bij Veronica op TV
geweest in ’86); tochten die jaar-
De belangstelling voor het ver
dronken dorp Nieuwlande on
dergaat dit jaar een opleving.
In Bergen op Zoom werd zo
juist een expositie afgesloten
van ’’Schatten uit de Schel
de”. Daarbij kregen ook de
bodemvondsten uit het over
spoelde Land van Reimers
waal alle belangstelling.
Later dit jaar, in november,
wordt in Middelburg in het
Zeeuws Museum een expositie
gehouden van zg. pelgrimsin
signes, die in redelijk grote hoe
veelheden zijn gevonden in de
slijkerige bodem van het ver
dronken Nieuwlande. De ten
toonstelling krijgt het motto
"Heiligen uit de modder”.
(Daarover verderop méér).
Tenslotte krijgt Nieuwlande op
nieuw ’’hoog” wetenschappelijk
bezoek. Tientallen jaren gele
den werd de kerk al eens opge
meten. In 1973 deed de Univer-
siteit van Leiden een summier
antropologisch onderzoek op
het "onderwater-kerkhofje”
rond de kerk.
Onder supervisie van de rijks-
dienst voor oudheidkundig bo
demonderzoek (ROB) wordt dit
jaar gepoogd, de archeologi
sche waarden van het verdron
ken Nieuwlande alsnog vast te
leggen. Met behulp van vaste
meetpunten wordt getracht, de
toenmalige "lay-out” van het
dorp op schaal vast te leggen.
Ondeskundige schatgravers zijn
de professionele archeologen
De kans is groot, dat het dorp
Nieuwlande op het schorren
landschap al bestond, vóórdat
de omgeving werd ingepolderd.
Het indijken van Nieuwlande ge
schiedde met de allergrootste
inpoldering, die Oost-Zuid-
Beveland ooit kende: 3250
gemeten.
De indijking moet kort vóór 1187
verricht zijn. Dat gebeurde door
de kloosterbroeders van de
Cisterciënzerabdijen van Ter
Doest en Ter Duinen (in België).
Rode stenen (z.g. kloostermop
pen) die zo’n 700 jaar geleden
gebakken werden om het
kasteel, de huizen, de bak-keten
en de schuren te bouwen.
De bewoners van Nieuwlande
hadden echter niet lang profijt
van hun noeste arbeid. Het dorp
ontstond omstreeks 1200. Het
verdronk tijdens de verwoesten
de stormen van 1530 en 1532,
die het Land van Reimerswaal
overspoelden.
Ruim 15 uit de kluiten gewassen
dorpen werden van de aardbo
dem weggevaagd door het kol
kende water. Het Land van Rei
merswaal verloor zijn status. Het
buitendijkse gebied devalueer
de tot (wat nu heet) het "Ver
dronken Land van Zuid-
Beveland”.
Grote Markt 6, Goes
lel
PAUL HOGAN
