A
Gaaischieten zit weer in de lift
GESLOTEN
Passage
©India
Harley
J
WEGENS VERBOUWING
T/M 3 MAART
r
I.D. CADEAUX
□utn adria
09
FOTO Xs
VërscKöorë
^£2-
Barber shop Quartet
gast bij jaaruitvoering
van ”Ons Genoegen
Kapelle
SCHOENEN
GRAND THEATER
z/ renruari t/m b maan
14 t/m 23 maart
Don presenteerde Zeeland voor HISWA ’86:
’Eigenlijk houden we het liever zo...’
’...we willen de kwaliteit bewaken’
weekblad voor zuid- en noord beveland
3 STOFFEN SUCCESSEN!
GESLOTEN ZIJN
Woensdag 26 februari 1986 - 38e Jaargang no. 9
PARFUMERIE VAN BIEMEN
r
Wegens verbouwing zijn wij
gesloten t/m 3 mrt.
Koop nu ’n bijna nieuwe
Escort en bespaar
tot f 6.000,-!
Klokstraat 8, Goes
Tel.: 01100-11730
KINDERSCHOENEN-
KOLLEKTIE
is binnen
4461 JK GOES 01 100-27473
Klokstraat 1 0
Jong en oud
een
goed
idee
Andere koek....
Elk soort watersport
Primeurs
Blikvanger
Beschrijving
Onttakeld
ViLXXAAR
2 OSCARS
E.X 3 GOLDEN
GLOBES
's-HEERENHOEK/KAPELLE
We gaan vijftig jaar terug in
de geschiedenis. Het is 1936.
Eén van de meest beoefende
volkssporten, het gaaischieten,
gaat door een diep dal.
SERGIO LEONE
onze nieuwe
i
Schutters
verenigingen
Zuid-Beveland
Vrijdag 7 maart kunt u bij ons weer
terecht. Wij vragen u begrip voor al dit
ongemak.
In de weken voorafgaande aan de
verbouwing vindt een voorraadopruiming
plaats.
In de lift
Hoepel
TRiC0TJURK3E.
mt 38% 44
Volkssporten
JOGGING STOFFEN 17r»
bekende kwaliteit I /,jU
KATOEN-UNI -je
AMSTERDAM Ffli
ONCE UPON ATIME
IN THE WEST
CHARLES BRONSON
HENRY JASON
FONOA ROBARDS
CLAUDIA
CARDINALE
Onder schot
(Van een onzer redacteuren)
7
w
1
annelies van der poel
Even terug naar het ach-en-wee
En verder: "Voor een onver-
valschten Zuidbevelander is ’t
maar bedroevend om aan te zien,
hoe de oude schuttersfeesten
aan 't tanen zijn en hoe deze tra-
ditioneele Zeeuwsche sport den
In een nummer van de regionale
editie van de Panorama, "Ons
Zeeland”, staat in dat jaar een
klagend artikel over het dood
bloeden van de schuttersfeesten
en de schuttersgilden.
Het jammerverhaal is één lange
aanklacht tegen de Zuidbevelan-
ders, die kennelijk geen zin meer
hebben om de schutterssport nog
langer in leven te houden.
”De jeugd moet zich opnieuw
gaan interesseren voor deze
nationale sport. Naast voetbal
len en fietsen is daar toch ze
ker nog wel plaats voor?”.
Dat was in 1936. Maar in vijftig
jaar kunnen de tijden veranderen,
óók ten goede. Want sindsdien is
de gaaischietsport niet verder
weggezakt. Integendeel, anno
1986 bloeit de folkloristische
sport als nooit tevoren.
Deze foto "uit de oude doos” geeft een prachtig beeld van de opperste
concentratie tijdens een gaaischieting op de liggende wip. Let op de
gespannen gezichten en het gebruik van de sigaren.
De foto is afkomstig uit het bestand van het Zeeuws Documentatie
centrum te Middelburg. Volgens de beschikbare gegevens van het Do
cumentatiecentrum is de foto in 1963 gemaakt tijdens een schieting
in Kruiningen.
Rotterdam, liet Zeeland niets
aan het toeval over. Invaller
commissaris Dhr. Don (Boer-
tien en eerste reserve Boersma
waren ziek thuis) gaf een wer
vend schot voor de boeg. En tij
dens een officieus gedeelte op
het ramschip De Buffel, naast
het museum, verlieten in vele
variaties bereidde Zeeuwse
mosselen de kombuis naar gre
tig toehappende aanwezigen.
Het toerisme is van groot belang
voor Zeeland, merkte Don op. ”lk
vertrouw er op dat de HISWA-
bezoeker de vorm waarin Zee
land zich presenteert zal weten te
waarderen: een vestingstadje
met vele herkenbare elementen
en met als blikvanger een origi
nele Thoolse Hoogaars uit 1912”.
En in dat vestigingstadje in het
RAI-complex - zo maakte de so
cialistische gedeputeerde aanwe
zigen duidelijk - zal men op
culinair gebied kunnen genieten
van de vele lekkernijen die Zee
land heeft te bieden. ”lk geloof
niet dat er één provincie is waar
zoveel sterren aan restaurants
zijn uitgedeeld”.
Don maakte er iets moois van. Hij
wees er op dat Zeeland de water-
toerist - want daarop richt de HIS-
WA zich - veel heeft te bieden.
’’Eenderde van de provincie
bestaat uit water. Dankzij het fa
meuze Deltaplan ontstonden er
meren die het watersportklimaat
in Zeeland internationaal bekend
maakten. Geen wonder dus dat
jaarlijks honderdduizenden men
sen naar Zeeland trekken om er
de vakantie of één of meer vrije
dagen door te brengen. Het aan
tal toeristische overnachtingen
wordt geraamd op vijftien miljoen
per jaar”, meldde hij trots.
En dan over de uitgestrekte me
ren die zijn ontstaan dankzij de
Deltawerken: ”ln tegenstelling tot
andere delen van Nederland zijn
de Zeeuwse wateren niet overbe
varen. Eigenlijk houden we dat
liever zo; er kan wel wat bij, maar
we willen in Zeeland ook graag
de kwaliteit bewaken”. Vervol
gens vermaakte hij de aanwezi
gen met de opmerking dat
Zeeland wel voor elk soort wa
tersport wat in huis heeft; de rui
ge zeevaart en de wat rustige
binnenwateren of wie dat wil kan
dat combineren; en natuurlijk de
plankzeilers.
De laatste jaren is het leden
aantal van de verenigingen
sterk toegenomen, zogezegd
als een pijl uit een boog. "Ja,
het gaaischieten zit weer duide
lijk in de lift. De echte schut
tersfeesten zijn er weliswaar
r.iet meer, maar er zijn elk sei
zoen talloze schietingen op de
liggende wip (in de winter) en
op de staande wip (in de
zomer).
Op 29 maart a.s. worden de
koning- en keizerschietingen (lig
gende wip) gehouden in het club
gebouw van de
schuttersvereniging Diana in Yer-
seke. ’’Koningin” zijn de club
kampioenen. ’’Keizers” zijn
schutters, die drie jaar achtereen
Behalve de provincie en gemeen
ten nemen ook talrijke Zeeuwse
bedrijven deel aan deze 31e HIS-
WA. De lijst met noviteiten op de
HISWA '86 vermeldt ook Keste-
loo Watersport uit Brouwersha
ven, de ’al vele jaren bekende
Zuidnederlandse aluminiumbou-
wer van de serie Polka jachten’.
Kesteloo staat op de lijst met pri
meurs als enige Zeeuwse onder
neming. Ze presenteert er de
Polka 35, een schip dat zich ’uit
stekend leent voor de vaart op
groot water’ en is gebouwd van
aluminium. De romp is dubbelzij
dig gelast aluminiumplaat van vijf
bij zes millimeter. De indeling is
klassiek en geheel in mahonie
uitgevoerd.
Waar water is, zijn meestal ook
boten. Gewone, maar ook bijzon
dere. In het RAI-vestigingstadje
dat model moet staan voor Zee
land, wordt een originele Hoo
gaars uit 1912 getoond en voor
het gebouw exposeert Zeeland
een oude mosselkotter uit Yerse-
ke. Bijzondere schepen dus. Bei
de worden blikvangers genoemd.
Verder kunnen de bezoekers in
het ’stadje’ kijken naar hoe boter-
babbelaars worden gemaakt, en
worden bolussen, schapekaas,
fruit, garnalen en oesters het pu
bliek aangeboden.
Het gaaischieten geschiedt hori
zontaal (naar de liggende wip) of
vertikaal (naar de staande wip).
De gaaien zijn kleurige pluimen
van verschillende grootte, die zijn
bevestigd óp een aantal dwarsar-
men. Die dwarsarmen (tesamen
de "prange” genoemd) worden
op grote hoogte aangebracht, bo
ven in een mast (de ’’gaaisten-
ge”). De gaaistenge is soms wel
20 meter hoog.
De kunst is, de gaaien met pijl en
boog los te schieten. De afge
schoten pijlen worden opgehaald
en teruggebracht door jeugdige
pijlenrapers. Ter bescherming
van hun hoofd en schouders dra
gen ze vaak een grote hoed van
hard en stijf gevlochten stro.
De schietspelen vallen uiteen in
gaaischieten, blazoenschieten en
kleiduifschieten. Het gaaischie
ten op zijn beurt is weer onder te
verdelen in het schieten met de
handboog, de kruisboog en de
buks. Op Zuid-Beveland wordt
vrijwel uitsluitend het handboog-
schieten beoefend.
Het gaaischieten is een over
blijfsel van de middeleeuwse
wijze van oorlog voeren. Tot in
de 15e eeuw werden daarbij
boogwapens gebruikt. Geleide
lijk aan werden pijl en boog ver
vangen door buksen. De rol
van kruisboog- en handboog
schutters bleef voortaan be
perkt tot de volksfeesten.
de koningstitel pakken. De ko
ningstitel moet verdedigd wor
den, de keizerstitel wordt voor het
leven veroverd.
”De Schuttersfeesten zijn ontta
keld”, stond vijftig jaar geleden in
het eerdergenoemde tijdschrift.
En de schrijver voegt eraan toe:
”Het is nog altijd een aantrekke
lijke vertooning, den stoeren
Zeeuwsche boer zijn boog te zien
spannen en zijn fierheid te zien,
wanneer hij met een welgemikt
schot den hoogsten gaai laat
neervallen”.
En hij smeekt tenslotte: ’’Neen,
de mooiste van de karakteristie
ke Zeeuwsche sporten mag niet
uitsterven”.
Met dank aan:
Lydia Goedegebuure, Kapelle
Piet Vette, 's-Heerenhoek
Donderdag..20.00 u.
Vrijdag...
Zaterdag
in
complete versie
20.00 u.
.20.00 u.
12 jaar
Gasthuisstraat 3, Goes
t.o. parkeerterrein Oostwal
Tel. 01100-32282
Grote Markt 6, Goes
^Tel. 16015_^
Walt Disney’s
ASSEPOESTER
(CINDERELLA)
Zuid-Beveland telt op dit ogenblik
niet minder dan 20 schuttersve
renigingen, die allemaal jaarlijks
minstens één schieting organise
ren. Sommige dorpen (zoals 's-
Heerenhoek) hebben wel vier
schutterssociëteiten. Zodoende
heb je ook recht op méér con
coursen per dorp. Dat is heel an
dere koek dan vijftig jaar
geleden..:.
De beroemde
Western van
Westhavendijk 150, 4463 AE Goes 01100-20440
maat 19 t/m 37
VALLEND
Uil» iN«TH»LANoa| B.v
Walt Disney Productions
TECHNICOLOR*
I.v.m. verbouwing van onze zaak op de
grote Markt te Goes zullen wij van
maandag 3 maart tot en met donderdag
6 maart
Grote Markt 7. Goes. tel. 01IOO-16I59
Er bestaat een district Zuid-
Beveland van de Nederlandse
Bond van Wipschutters. Voorzit
ter van dat districtsbestuur is de
heer Piet Vette uit ’s-
Heerenhoek. Volgens hem tellen
de 20 schuttersverenigingen op
Zuid-Beveland circa 400 leden.
Wat hen betreft, kan de boog al
tijd gespannen zijn.
heelen zomer nauwelijks nog drie
schietingen telt: in Heinkens-
zand, Kwadendamme en Goes”.
Geraadpleegde bronnen:
Ons Zeeland, 1936
Zeeuwse Encyclopedie
Zeeuws Platenboek, Pitman
bv
Expositie Speel-o-theek Kapel
le, jan. '86
Boek 'Kindervreugd en Volks
vermaak’, D.J. v.d. Ven, 1927.
Een sprookje van
’n film
waar uw kinderen
wekenlang
over spreken.
Met <le stemmen »hii o.h.:
Hetty Blok, Lies de Wind,
Gerard Hartkamp, Luc Lutz,
Sophie Steyn, Cruys Voorbergh,
Fie Carelsen.
Lange Kerkstraat 44, Goes
Stoffen Fournituren Knippatronen
Je zou tranenthee kunnen zetten
van het gewee-klaag: ’t Is met
de schuttersfeesten en de schie
tingen al net als met zoveele
oude gebruiken en gewoonten,
net als met de kleederdracht: elk
jaar verliezen ze méér en méér
hun vat op ons volk”.
De twintig schietverenigin
gen, die op Zuid-Beveland
actief zijn, zijn de volgende:
Concordia, ’s-Heerenhoek
Vios, 's-Heerenhoek
Eensgezindheid,
’s- Heerenhoek
Vrije Schutters,
's- Heerenhoek
Vooruitgang, Kwadendamme
ADLM, Kwadendamme
Victoria, Kwadendamme
Edele Handboog, Oudelande
Ons Genoegen, Oudelande
Juliana, Oudelande
Zorgvlied,
Oudelande/Ell.w.dijk
Spes Nostra, Ovezande
Willem Teil, Ovezande
Zeelandia, Ovezande
St. Andries, Wemeldinge
Soranus, Heinkenszand
Diana, Yerseke
Doel naar Hoger, Wolph. dijk
Jacoba van Beieren, Goes
St. Sebastiaan, Kloetinge
Het gaaischieten valt in de cate
gorie "volkssporten”. Het bevindt
zich in goed gezelschap van volk
se bezigheden als bollen, ringrij-
den, kaatsen, kegelen,
duivensport, vissen, valkerij,
schaatsen, fietsen, sjoelen,
schuiftafel en fierljeppen. Al die
volkssporten waren in januari van
dit jaar te zien op een expositie'
van de speel-o-theek Kapelle, ge
houden in de plaatselijke openba
re bibliotheek.
verhaal uit "Ons Zeeland” van
1936. Volgens de schrijver is het
gaaischieten vooral populair on
der de getrouwde mannen, die tot
op hoge leeftijd op zonda
gen....nou ja, laat maar zitten. De
indruk wordt gewekt, dat de he
ren der schepping van hun vrou
wen alleen voor de kerk en het
gaaischieten de deur uit
mochten.
De muziekvereniging ”Ons Genoegen” geeft a.s.vrijdag 28 fe
bruari weer haar traditionele jaaruitvoering in ’de Vroone’ te
Kapelle.
Behalve "Ons Genoegen” o.l.v. Anton Kampe zal de drumband-
ook in kombinatie met de fanfare zich van haar beste kant laten
zien en horen onder vakkundige leiding van Peter Reijerse.
Ook de jeugdgroep zal zich pesenteren en demonstreren wat met
pure inzet bereikt kan worden. Na de pauze met verloting vindt
een gastoptreden plaats van het Barber Shop Quartet "Roaring
Ragtime” uit Vlissingen. De avond wordt afgesloten met een ge
zellig bal na: Donateurs hebben recht op eén gratis toegangs
kaart. De avond begint om 20.00 uur. ”De Vroone” opent haar
deuren om 19.30 uur. Maak er een gezellige avond van en consta
teer zelf: ”Ons Genoegen” daar zit muziek in!
x f
’’Onzin”, zegt opperwipschut-
ter Piet Vette. "Het is een sport
voor jong en oud, waar tegen
woordig ook dames aan mee
doen. Mijn eigen vader
(inmiddels overleden -red.)
vierde op zijn 90e verjaardag
zijn 75-jarig jubileum als wip-
schutter. Dat was in 1977. Hij
moest bij die gelegenheid om
een beker kampen met de toen
10-jarige Norbert van den
Dries. Dat is het beste bewijs,
dat gaaischieten een sport is
voor jong en oud”.
Zondag20.00 u.
Maandag....20.00 u.
Dinsdag20.00 u.
Woensdag...20.00 u.
A.L.
65-35%, zeer mooi... 24,50
fijne poplin-kwaliteit.... IUj“"
in ALLE MODETINTEN
150 cm. breed
De man is inmiddels op zijn
wenken bediend. De honder
den schutters hebben weer le
gio pijlen op hun boog. Ze gaan
wekelijks goedgemikt op pad
en weten hem nog aardig te
raken...
Zondag14.00 u.
Kindermatinee
Toegang 5.- A.L.
yPASSENÜE. ÊLAZEft
TECHNICOLOR TECHNISCOPE-
far. Een Paramount film
£2 Uifgobracht door
Cinama Inltrnalional Corporalion
Zeeland zal zich groots presen
teren tijdens de HISWA '86, die
van 14 tot en met 23 maart in
het Rai-complex in Amsterdam
wordt gehouden. De provincie
heeft 1200 m2 vloeroppervlak
te gekregen om haar bijzonde
re functie als gastprovincie waar
te maken. Tijdens een perscon
ferentie vorige week woensdag
in het splinternieuwe nog te
openen Maritiem Museum Prins
Hendrik nabij de Coolsingel in
KEN
