museum-w e e g bru g
o
pta gaas
GROOT NIEUWS
VAN PEUGEOT
bii IH
JAN BURGER
Vierstraat 14 Yerseke
tel. 01131-3073
GRAND THEATER
300.-
X
HEREN
blauwe - grijze - zwarte
KOSTUUMS
HALVE PRIJS!
het Stotffaipa&Xs
-Ji
J
ft
Harley
MODES
De roerige historie van een
barco
Groene School Kapelle
houdt Open Dagen
■I®
t
'F
weekblad voor zuid- en noord beveland
3
Op 22 januari en 5 februari
ALLE WINTERSTOFFEN
Concerten in Rilland
op de helling?
MIAMI
iiM
HALVE PRIJS!
i
BRUNO CORBUCCI
’n huis
vol
mode
c
TERENCE HILL BUD SPENCER
EXTP&ÓO.ft&t'
UKtÊrÜCITY
KNIPPATRONEN
•f
1MEISJES
voor
EXTRA
WENSEN
Mill;.::
1 ,1
Woensdag 15 januari 1986 - 38e Jaargang no. 3
5 5
J J
M
■I
•«T :;0
X.
k
Vrijdag23.30 u.
Porno 18 jaar.
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
en
Maandag...
Dinsdag.....
Woensdag
Specialist in
autoantennes
Doodsteek
Oorsprong
A.s. zaterdag
en
verlengkabels
Autoshop
Goes Tel. 01100-15165
16 t/m 22 januari
yzEwV
Functie
5,-, 7,50,10,- en 12,50 p.m.
90-140-150 cm. breed
Es>ANG geleden dat
KwaliTeiTS kleding eer
Zo VOORDELIG WAS Y
20.00 u.
19,00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
.14.00-19.00 u.
21.30 u.
20.00 u.
20.00 u.
20.00 u.
i
-I
F
Coöperatief
SOM
I
Onenigheid
j wmdXhuis
K,.^.
jjaCen -
vooft. HEEL
ILïXge 10? y:
-
Altijd
|LOE.:
'MS»
s
3l>
a'.
maar nu
te licht
"Gr,
C7
bevonden
A
Afdeling
schonken aan het Openluchtmuseum te Arnhem.
Waarde,
ÏS;
was reeds eerder in Rilland. Vee!
TWBot
De firma Van Damme gebruikte
de weegbrug voor het wegen
van alle door haar verhandelde
produkten. De brug werd be
diend door de weger van de fir
ma, J.J. Flipse te Wolphaarts-
dijk. Behalve wegen deed de
heer Flipse ook de inkoop van
granen op Zuid-Beveland voor
Van Damme en hij genoot een
groot vertrouwen bij de boe
renstand ter plaatse.
graanhandel, een in die tijd veel
voorkomende combinatie. De
firma heeft nog tot enige tijd na
1945 een binnenschip in de
I I X VUURWERK VAN
WELLUST
Emmanuelle Berdier
Isabelle Bresles
reqie Patrick Aubin
F ilmtrust
ft
De ontvangsten van de weeg
brug van Wolphaartsdijk liepen
sterk terug, nadat in 1960 de
Zandkreekdam bij Katseveer
werd geopend. De afvoer van
landbouwprodukten had steeds
meer per vrachtauto plaats. Op
22 juli 1965 is de weegbrug
Eendracht voor het laatst ge
keurd door de weegbrugcon-
troledienst van de gezamenlijke
suikerindustrie, voor het wegen
van bieten en pulp gedurende
de campagne 1965.
In het voorjaar van 1966 kwam
er bericht van de gezamenlijke
suikerindustrie, dat men stopte
met de afvoer van suikerbieten
per schip uit de haven van
Wolphaartsdijk. Daarmee was
de weegbrug voor de weeg-
brugvereniging onrendabel ge-
De firma Van Damme was in
1898 door Cornelis Jacob van
Damme te Kortgene gevestigd
als handel in landbouwproduk-
westhavendijk 148 4463 AE goes 01100 20620
Lange Vorststraat
hoek Papegaaistraat
Goes
Telefoon 01 100-16093
o.a. Hugo Boss,
Corneliani en San Remo
•I
Directed tiy
Een weegbrug werd in het ver
leden met name gebruikt om
vee en landbouwprodukten te
wegen. Het vee werd gewoon
op de brug gezet. Het wegen
van landbouwprodukten ge
schiedde in twee etappes: eerst
werd de (vracht)wagen geladen
gewogen en later nog eens on
geladen. Het verschil in gewicht
was het gewicht van de lading.
De weegbrug vormde een be
langrijke schakel in de handel
en het transport van landbouw
produkten, zoals suikerbieten,
L J
I varieerd programma: Andriessen,
j Ch. Ph. E. Bach, J. S. Bach, Corelli,
I Handel, Karg-Elert, Liddle, Ant-
honi van Noordt en Adriaen Wil-
laert.
Het ensemble van Anton den Boer
Als je over een koe praat, haal
Het interieur van het weeghuisje. Links de unster (de weegarm) met
daarachter een vakjeskast voor de weegbriefjes. Rechts de oud-weger
van de firma Gebr. Van Damme, de heer J.J. Flipse te Wolphaartsdijk.
ten. Het bedrijf had zich in de
tweede helft van de 19e eeuw
ontwikkeld uit een'beurtschip-
persbedrijf op Rotterdam annex
volièrevogels. Vanzelfsprekend
L
lingen, ook kunnen de dieren
gebruikt worden als ’’oefenma-
teriaal” voor de lessen. Een I
beroemd didacticus zei al eens.
Dat leek misschien het geval. Op
19 oktober 1985 een concert in
een serie van vijf concerten, maar
dan ...niets meer!!
De stilte rond de aktie van de Ril-
landse organisten wordt nu echter
doorbroken! Op 18 januari 1986
vindt in de Hervormde Kerk in Ril
land een tweede concert plaats!
Het concert wordt gegeven door
de musicus organist Frank Meijer
en door het, uit Ridderkerk af
komstige ensemble van Anton den
cavia’s, gerbils'" hamsters en Boer. De solisten brengen een ge-
vuiièrevogeis. vanzelfsprekend
is de verzorging voor de leer-
De gedroogde cichorei werd
hoofdzakelijk geleverd aan de
firma De Beukelaar te Antwer
pen. In de drukke tijd werkten er
bij Van Damme wel 20 mensen.
Vanaf september 1969 is het
bedrijf voortgezet door de fir
manten C.J.M. en C.J. van
Damme, waarna het in decem
ber 1971 is omgezet in Gebr.
Van Damme Kortgene BV.
Als gevolg van de ontwikkelin
gen in de jaren zeventig met
stijgende lonen en sociale las
ten, automatisering en schaal
vergroting kon het bedrijf zich
niet langer handhaven en heeft
het per 1 september 1980 de
activiteiten moeten staken. De
weegbrug is nog tot januari
1982 geëxploiteerd, waarna de
brug door C.J. van Damme aan
het Nederlands Openluchtmu
seum is geschonken.
De voormalige weegbrug Een
dracht was in Zeeland een van
de weinige niet-gemoderni-
seerde mechanische tien tons
balansweegbruggen, zoals er
destijds tientallen hebben ge
staan. Bijna alle nog in gebruik
zijnde weegbruggen in Zeeland
zijn vergroot en van elektrische
weegapparatuur voorzien, of
wel geautomatiseerd.
Alle leeftijden
De Wolphaartsdijkse weegbrug ,y-
wijkt in niets af van de andere,
soortgelijke weegbruggen, die
vroeger een vertrouwd beeld
waren in vrijwel alle dorpen op
Nöord- en Zuid-Beveland. Ze
waren vooral in gebruik voor
het wegen van landbouwpro
ducten; De coöperatief geëx
ploiteerde bruggen bestaan
tegenwoordig niet of nauwelijks Opkomst Suikerbieten
meer. Er zijn nog wel een aantal
commerciële bruggen, in ge
bruik bij bedrijven.
De weegbrug van Wolphaarts
dijk (aan de Veerweg, vlakbij
het Wolphaartsdijkse Veer) was
één van de vele, die aan het
eind van de vorige eeuw en aan
het begin van deze eeuw wer
den gebouwd in de buurt van
kleinere getijdehavens. Ook
van die getijdehavens werden
er enkele in die periode ge
bouwd. Voorbeelden: Borssele
(1860), Ellewoutsdijk, Baarland,
Hoedekenskerke,
Zimmermanpolder (1890),
Bath, Yerseke, Rattekaai en
Roelshoek (1879), Kattendijke
(1904), Wolphaartsdijk (1828),
De Piet (1874). De havens zon
der jaartal bestonden al veel
langer.
pulp, peekoppen, aardappelen,
uien, vlas, stroo, hooi, granen,
erwten, zaden, kunstmest en
steenkolen.
De weegbrug bestond uit een
groot, vrijdragend platform,
waarop de last werd geplaatst.
Door middel van hefboomstel-
sels (scharnierend op messen)
werd de last in een bepaalde
verhouding (bijv. 1:500) over
gebracht naar een balans-arm,
met schuifgewichten van ver
schillende grootte.
mensen waren toen enthousiast
over dit ensemble, dat regelmatig
door heel Nederland optreedt. De
organisatoren zijn er dan ook wel
een beetje trots op dat ze dit en
semble bereid hebben gevonden
op te treden. De avond begint om
20.00 uur en de entree is vrij. Aan
de uitgang zai er een collectie
worden gehouden, waarvan de
opbrengst bestemd is voor res
tauratie van kerkorgels in Rilland.
Minimaal moet f 16.000,
worden opgebracht. Daarvan is
nog geen tiende deel binnen. De
organiserende organisten hebben
dus nog wel het één en ander te
doen. Zolang hun doe! niet is ver-
X
gewogen,
^^Grote Markt 6, Goes^^É
fc^Tel 16015_^^O
Uit de notulen van de weeg-
brugvereniging Weegbrug
Eendracht te Wolphaartsdijk
blijkt duidelijk, dat er altijd
aanzienlijke spanningen be
stonden over het loon van de
weger. Als het jaar werd afge
sloten met een voordelig saldo
kregen de boeren dividend. Het
loon van de weger had dus al
tijd een negatieve invloed op de
hoogte van de dividenden voor
de leden/boeren. Daarover
ontstond vaak onenigheid.
Uit de beginperiode van weeg
brug Eendracht zijn de namen
bekend van wegers J. van Wel
en G.J. Broehoven. In 1942
werd Foort Reinhoudt weger. In
1957 was M. Nijsse het. De
laatste weger tot de liquidatie
van de weegbrugvereniging (in
1966) was P. Nijsse te Oud-
Sabbinge.
Volgens de heer C.J. van Dam
me te Kortgene waren de we
gers een soort van vrije men
sen, aparte typen, die vertrou
wen genoten en feen zekere
ontwikkeling hadden. Ze na
men in een aantal opzichten
een onafhankelijke positie in,
temidden van de boerenge
meenschap.'
De weegbrug werd vanaf dat
moment geëxploiteerd door de
firma Gebr. L.D. C.W. van
Damme te Kortgene. Maar drie
jaar geleden werd het aftandse
vehikel definitief buiten gebruik
gesteld.
Het ging echter niet verloren
voor het nageslacht. De firma
Van Damme vond een elegante
oplossing om de weegbrug te
behouden: hij werd geschon
ken aan het Nederlands Open
luchtmuseum te Arnhem. Daar
is het museumstuk inmiddels
herbouwd.
In de regelmatig verschijnende
uitgave 'Bijdragen en Medede
lingen” van de Vereniging
Vrienden van het Openlucht
museum is een uitvoerig artikel
opgenomen over het legenda
rische weegbruggetje. Trou
wens, er komt nóg een Beve-
lands monument in het boek
werkje voor: het voormalige
hervormde kerkje van ’s-
Heerenhoek, dat vorig jaar
werd afgebroken en inmiddels
ook in het bezit is gekomen van
het Openluchtmuseum.
De complete historie van het
Wolphaartsdijkse weegbrug
getje, van de coöperatieve ve
reniging en van ”de” mensen
eromheen is onderzocht door
de heer W.F. Renaud. Zijn
diepgaand onderzoek toont
aan, dat het ogenschijnlijk nie
tige bruggetje een uiterst roeri
ge geschiedenis heeft gehad.
Vorig jaar werd een dierenver
blijf in gebruik genomen. Een
school waar het vak dierhou-
derij wordt onderwezen, kan dit
bezwaarlijk zonder de dieren bij
de hand te hebben. Verwacht U
niet dat er een stal is verrezen
met koeien en paarden. Nee,
het gaat hier om de kleine huis
dieren zoals kippen, konijnen,
De Groene School kan dan ook
met recht een veelzijdig insti
tuut worden genoemd. Er wordt
namelijk ook vervolgonderwijs
gegeven en er zijn diverse cur
sussen te volgen. De Groene
School te Kapelle is de laatste
jaren dan ook flink uitgebreid
en nog steeds zijn er bouwacti
viteiten aan de gang.
wezenlijkt, zijn de organiserende
organisten het organiseren nog i
niet zat!
(Van een onzer redacteu
ren)
WOLPHAARTSDIJK/KORT-
GENE In de loop van 1966
’’overleed” zacht en kalm de
Wolphaartsdijkse weeg
brugvereniging Weegbrug
Eendracht.
De Groene School te Kapelle
houdt open dagen. Ze zijn
woensdag 22 januari en
woensdag 5 februari. De eerste
dag is met name bedoeld voor
belangstellenden uit Noord- en
Zuid-Beveland, Tholen en
Schouwen-Duiveland. De
Groene School te Kapelle, die
een begrip is in heel Zeeland
en een deel van Zuid-Holland,
geeft zowel lager agrarisch
onderwijs, als individueel land
en tuinbouwonderwijs, terwijl
er bovendien een opleiding tot
vakbekwaam hovenier, akker
bouwer en fruitteler kan wor
den gevolgd.
Lange Kerkstraat 44, Goes
„•4
(MiïMien im Spiegel der Lust)
worden en besloot men tot li
quidatie.
De toenmalige secretaris-pen-
ningmeester, de in 1982 overle
den Ph. Cok, heeft de liquidatie
uitgevoerd en het voordelig
saldo onder de aandeelhouders
verdeeld. De weegbrug is in fe
bruari 1966 voor 500,- ge
kocht door de firma Gebr. L.D.
C.W. van Damme, destijds
gevestigd in de Hoofdstraat 30
te Kortgene voor de handel in
ruwvoeder, aardappelen, gra
nen, zaden, zaaizaden en peul
vruchten, het opslaan en dro
gen van landbouwproducten en
benodigdheden (o.a. het dro
gen van cichorei).
vaart gehad voor het graan-
transport. Het bedrijf bestreek
met haar graanhandel Zuid- en
Noord-Beveland. In Wolp
haartsdijk en in Kortgene bezat
Van Damme pakhuizen en in
Geersdijk een cichoreidrogerij
gevestigd in een voormalige
meestoof.
er dan een in de klas. In de
Groene School wordt dit advies
zó vertaald: ”Als je over een kip
praat, zet haar op een stukje
vloerbedekking voor de klas”.
De bouw van het dierenverblijf
werd door de leerlingen zelf
verzorgd. Het ministerie van
landbouw stelde een bouwpak
ket beschikbaar, het maken van
de vloer-, de rennen en de in
richting moest door de school
zelf worden verricht. Het bui-
tengebeuren is nu langzamer
hand met 2 kassen en het die
renverblijf compleet. De afde
ling Akkerbouw zat echter nog
erg krap in de ruimte; dat werd
in Den Haag ingezien en dit re
sulteerde in het toewijzen van
een praktijklokaal Akkerbouw.
Momenteel wordt dit gebouwd
1 f
en als het weer meezit kan het
in februari in gebruik genomen
worden.
Ook leefde de wens, om over
een computerlokaal te kunnen
beschikken. Het bleek dat een
bekende gloeilampenfabriek
wat computers over had en de
ze wilde verhuren tegen een
redelijke prijs. Dus er werden 8
computers gehuurd en door de
inspanning van een leerkracht
werd op betrekkelijk goedkope
manier een lokaal ingericht. De
Open Dagen zijn van kwart voor
drie tot vijf uur en van zeven tot
negen ’s avonds, ’s Middags
worden vooral de kinderen van
de basisscholen verwacht en ’s
avonds belangstellende ou
ders.
TOES
ESTEN
BRoexen
De oprichting van de weeg
bruggen aan het eind van de
19e eeuw hing nauw samen
met de opkomst van de suiker
bietenteelt. Door ineenstorting
van de meekrapcultuur en da
ling van de graanprijzen werd
de bietenteelt voor veel
Zeeuwse boeren van beslis
sende betekenis, vooral op
Zuid-Beveland en in Oost-
Zeeuws-Vlaanderen.
In veel dorpen richtten de boe
ren coöperatieve verenigingen
op voor gezamenlijke aanko
pen (zaad, kunstmest), verze
keringen en weegbrugbeheer.
In Wolphaartsdijk gebeurde dat
in 1898. De firma Wed. C.J.
Massee en Zoon te Goes lever
de de 5 tons brug. De prijs kon
niet meer worden achterhaald.
In 1931 werd de brug ver
nieuwd. Hij kreeg nu een
draagkracht van 10 ton. Kos
ten: 1275 gulden. Ook nu was
Massee-Goes de leverancier.
Het weeghuisje uit 1898 De 10-tons brug werd in 1931 geplaatst.
Voordien had de brug een draagkracht van slechts 5 ton. Het weeg
huisje en de weegbrug werden drie jaar geleden afgebroken en ge-
erXnnl/on aan haf r\r,anh im fa A rn ham
■'"Z' -
Het weeghuis/e van de weegbrugvereniging Eendracht onder aan de
voormalige zeedijk van de Oosterlandpolder in Wolphaartsdijk Links
van de weegbrug (waar op de foto de geparkeerde auto's staan) lag
destijds de allereerste weegbrug, van een concurrerende vereniging.
X
(De foto's bij dit artikel zijn
eigendom van het Nederlands
Openluchtmuseum. Ze wer
den allemaal in 1982 ge
maakt - Red
