BRESKENSCHE COURANT
Nieuws- en Advertentieblad voor geheel Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Een Schoonheidsprinses.
Verschijnt iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND. Telefoon 21. Postgiro 50895 Uitgave E. BOOM-BLIEK - Breskens
FEUILLETON
Binnenland
47ste Jaargang
Dinsdag 18 Januari 1938
Nummer 4305
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden 1.25 Buiten Breskens per drie maanden I 1 40
Franco per post
Buitenland per jaar I 6.50 Alles bij vooruitbetaling.
ADVERTENTIEPRIJS
Van 1-5 regels 10,75 Iedere regel meer (0-.15. Ingez. Med 30 ct. per regel
Abonnements-advertenties groote korting.
Kleine Advertenties tot hoogstens 5 regels I 0.40 (bij vooruitbetaling)
De historie van Soestdijk.
Een speclalen verslaggever van het
Algemeen Handelsblad deelt over de
vroegere bewoners en over de historie
van Soestdijk het een en ander aan
zijn blad mede, hetgeen wij hier laten
volgen:
Meer dan 100 jaar is het nu al ge
leden, dat er voor het laatst op Soest
dijk een vorstelijk kind geboren werd
en toch weet de bevolking van Baarn
daar nog over mee ie praten. Zeer
velen immers, die hier wonen, zijn of
waren ten nauwste verbonden met het
domein. De meest markante gebeurte
nissen zijn van mond tot mond ge
gaan als overleveringen uit een ver
verleden.
Zoo wonen hier talrijke leden van
de familie De Zoete, die sedert meer
dan twee eeuwen in dienst is geweest
van het paleis. Tujnlieden. parkwach
ters, boschwachters waren de De
Zoete's. Nog eiken keer kan men bij
de houtverkoopingen aanwezig zien
de thans 71-jarige G. de Zoete, ge
wezen tuinman van het park, die rus
tig zijn pensioen geniet. Hij woont nu
al 40 jaar midden in. het dorp in een
eenvoudig huisje, dat tot de domeinen
behoort, en hij mag er blijven wonen
tot aan zijn dood, zoo is het hem
beloofd.
Ook woont hier de familie Horsman,
die bijv. in het bezit is van het zeer
zeldzame zgn. gouden boekje van
Soestdijk. In geheel Baarn bestaan
slechts twee exemplaren van dit merk
waardig document. Het is een verza
meling van 33 gelithografeerde bladen,
gebonden in een wit linnen band. De
druk is goudkleurig. De heer H. I.
Caan, lid van de Ged. Staten van
Zuid-Holland, heeft dit werkje samen
gesteld. Op 19 Januari 1842 heeft hij
er een exemplaar van aangeboden aan
H.M. Koningin Anna Paulowna en dit
bevindt zich nog steeds in de archie,
ven van het paleis. Het andere exem
plaar is in het bezit van den heer C,
Horsman, wiens familie gedurende vele
jaren tot de leveranciers van het Hof
behoorde. Meer dan twee exemplaren
van het boekje zijn in de gemeente
niet aanwezig.
En dan is er de merkwaardige fi
guur van de thans 90-jarige weduwe
te Apeldoorn, die ettelijke decennia
geleden van de Amerongsche domei
nen naar hier is gekomen. Zij woont
op het zgn. boerderijtje van Prinses
Sophie, waar zij de damherten ver
zorgde. Zij heeft de verst reikende
27.
Naar het Engelsch.
De muziek begon weer. „Karei II''
verscheen naast haar. om haar op te
elschen. Desmond nam haar het sjaal-
tje af en wiep het Mulhern toe, die
toevallig voorbij ging met een blad met
porties ijs. Zoolang zijn meesteresje in
Duitschland was, hoorde hij tot den
staf van bedienden op Claragh Lod
ge.
Louis, die op dit oogenblik niet
danste, begaf zich naar het rustige
hoekje, waar Desmond nu juist weg
gegaan was, en riep tot den ouden
bediende:
Hé, Mulhern, wat is er? Waar
kijk je zoo naar?
Begorra, sir! Het is mij, of ik een
geest zie! antwoordde de oude, met
een blik vol wijding kijkend naar een
voorwerp, dat in de palm van zijn ver
eelte hand lag.
persoonlijke herinnering aan de be
woners van het paleis. Maar ook heeft
deze vrouw de vorige vorstelijke ge
boorte niet meegemaakt. Die is ten
slotte meer dan een eeuw geleden.
Eenige zonen van den held van
Waterloo werden n.l. op Soestdijk ge
boren. Zoo Prins Hendrik in 1820.
De ouden in het dorp weten nog
met smaak te vertellen over deze be
langrijke gebeurtenis. Wij spraken van
middag een hunner- Zijn vader heeft
het meegemaakt, zoo zeide de oude
man. en die heeft het mij dikwijls
verhaald. Toen het kind in de kerk
van Baarn gedoopt werd, zaten er in
het collectezakje niets dan gouden
tientjes en bankpapier. Zoo iets was
nog nooit voorgekomen. De dominee
wilde die geldstukken bewaren als een
herinnering aan den gedenkwaardigen
dag, maar de diakenen kochten er
twee stukken weiland voor. Nog he
den ten dage zijn die het eigendom
van de diakonie.
Onze zegsman was reeds vóór 1880
werkzaam op het Paleis. Wij vroegen
hem het een en ander te vertellen
over de veranderingen sedert dien,
maar wat hij ons hierover kon mede-
deelen, was maar betrekkelijk weinig.
Het paleis heeft na de verbouwing
van 1915 weinig veranderingen onder
gaan. Alleen zijn de bosschen veel
kleiner geworden. Dat komt, zoo zeide
hij, omdat Prins Hendrik zich indertijd
borg heeft gesteld voor een leening
van de Stoomvaartmij. Zeeland. De
zaken bij die onderneming gingen toen
niet al te goed, zoodat op die borg
stelling een beroep werd gedaan. Een
groot deel van de domeinen is daarna
verkocht. Nu is dat land bebouwd.
Veitellende over Koning Willem III
herinnerde onze zegsman ons aan
het feit, dat deze vorst den herten
kamp heeft laten opruimen. Daar Is
toen een plantsoen voor in de plaats
gekomen. De prachtige damherten
verdwenen en de heele menagerie te
vens. Er was n.l. nog een groote
volière met allerlei Indische vogels.
Zelfs de reeën, die in het wild leef
den in de bosschen, zijn opgevangen
en naar Het Loo gebracht. Men heeft
de dieren echter niet alle te pakken
kunnen krijgen; enkele zijn er over
gebleven, waarvan de nakomelingen
nu nog steeds de bosschen van Soest
dijk bevolken. Het zijn merkwaardige
dieren, donkerbruin gekleurd.
En nu zijn er sedert een paar jaar
ook weer damherten, een stuk of tien.
De oude weduwe Appeldoorn, die op
het boerderijtje woont, verzorgt ze.
Een geest?Maar, man wat
praat je nu?
Wat ik zeg. sir, is de volle waar
heid: De arme Missus heb ik hier een
minuut geleden voor mij gezien.
De missus? Wie is dat??
De moeder van Miss Nancy. U
heeft toch zeker wel hooren spreken
van Miss Nancy Carton, de vriendin
van Mrs. Blake?Zij is op het
oogenblik in Duitschland, in een sana
torium, waar ze hopen, haar te gene
zen van haar verlamming. Nu, sir, toen
de O'Regan mij een paar minuten ge
leden een zijden sjaaltje van Miss Ivers
toewierp, viel er iets op den grond
en toen ik het opraapte, zag ik, dat
het 't groene hart van de Missus
was, dat groene hart, waar zij zoo
zeer op gesteld was. Eéns miste ze
het en, musha, wat heeft ze er toen
naar gezocht! Ik heb het later zelf ge
vonden en ze stopte mij toen een gou
den souvereign in de hand. En toen
Miss Nancy haar krullen werden ge
knipt, heb ik haar eens met mijn oogen
een krul daarin zien sluiten.
Toen keerde zij zich tot mij en sprak:
Nu. Mulhern, als je dat open
krijgt, dan zal je nog een souverein van
mij hebben! Maar, begorra, sir, ik
kon de geheime veer niet vinden;
Zij doet het met liefde. Twintig jaar
geleden verzorgde zij reeds de konij
nen van Prinses Juliana. Het ging er
toen gemoedelijk toe. De Prinses, die
dikwijls bij grootmoeder kwam logee-
ren, had een paar konijntjes ten ge
schenke gekregen, waar Zij dol op was.
Als Zij logeerde op Soestdijk, ging
Zij vrijwel dagelijks naar vrouw Ap
peldoorn om met de diertjes te spelen.
Zij zat dan met de oude vrouw op
het grasveld, waar de diertjes dartelden.
Soms gebeurde het, dat de Koningin
moeder kwam kijken en die schroomde
evenmin zich neer te vlijen in het
gras.
Thans, nu haar man, die parkwach
ter was, reeds lang gestorven is, woont
de oude vrouw nog ste ids op het
boerderijtje. Het verheugt haar uiter
mate, dat de Prinses nu op het paleis
is komen wonen. In stilte verlangt zij
er naar, dat straks de jonge moeder
met haar kind eens langs haar woning
zal wandelen. Dan kan zij nog eens
keuvelen over den tijd, toen alles nog
zoo heel anders was dan nu
Hoeveel grond kan nog
ontgonnen worden?
Op een te Zwolle gehouden z.g.
Landbouwontwikkelingsdag voor den
Overijsselschen boerenstand heeft ir. F.
P. Mesu een belangwekkende inleiding
gehouden over de vraag:
„Hoeveel ruimte biedt Nederland aan
zijn boerenstand?"
In de ontginning van woeste gron
den ligt nog een groote uitbreidings-
mogelijkheid, aldus spr. De totale op
pervlakte woeste grond bedroeg in ons
land in 1936 ruim 336.000 ha.
Hiervan moeten als ongeschikt voor
cultuur, worden afgetrokken de duinen
en zandverstuivingen, die samen een
oppervlakte beslaan van rond 50.000
ha., de terreinen, die uitsluitend ge
schikt zijn voor bosch, en die, welke
in gebruik zijn als militair oefenterrein,
vliegterrein, recreatie-oord, of die als
natuurmonument, dienen te worden be
houden.
Naar schatting blijft dan voor bouw
en grasland over een oppervlakte van
plm. 150.000 ha.
De oppervlakte, die door ontbos-
sching voor bouw- of grasland zal wor
den gewonnen, wordt geschat op 75.000
ha. In totaal is er dus plm. 225.000
ha., die door ontginning van woeste
gronden of het rooien van boomen,
toen niet en nu ook niet. Maar op het
zien van Jhet hart, had ik opeens
de Missus zelve weer voor mij. Mrs.
Blake zal het kleinood In handen heb
ben gekregen en het geleend hebben
aan Miss Ivers.
Bij deze laatste opmerking nam Bres-
lau het sieraad van den ouden butler
over en niet zoodra had hij het gezien,
of hij riep met gullen lach:
Och, Mulhern, je verzint maar
wat! Het hart is niet van je Missus.
Het hoort tot de juweelen van den
O'Regan en nu is het van Miss Ivers.
Je weet niet, wat je zegt, man!
Dat zou ik niet weten, sir! Ik
verzeker u, dat het zoo is!Maar
wacht, daar is Mrs. Blake. Vraagt u
het haar dan.
Stil, Mulhernl Geen woord meer
er over en allerminst tot Mrs. Blake!
Er moet ergens een misverstand schui
len.
Al of geen misverstand: het groene
hart is van de Missus en nu is 't eigen
dom van niemand anders dan van Miss
Nancy! hield de man vol.
Dat ^an zijn, antwoordde Louis
op verzoenenden toon, maar wist je
dan niet, dat het juweel vermist werd?
De zaakwaarnemers van den O'Regan
hebben er om geadverteerd.
tot bouw- en grasland kan worden om
gevormd.
Tusschen 1920 en 1936 is de opper
vlakte woeste grond afgenomen met
145,000 ha., en die van bosch slechts
met 8000 ha. toegenomen, zoodat ge
middeld per jaar plm. 8500 ha. op deze
wijze is gewonnen.
Hieruit volgt, dat, wanneer de ont
ginning op de zelfde wijze wordt voort
gezet, de voor bouw- en grasland ge
schikte gronden over ongeveer 25 a
30 jaren zullen zijn uitgeput.
Een dergelijke ontginning van 85.000
ha. per jaar biedt aan ongeveer 7225
personen ruimte, d.i. een bestaansmo
gelijkheid voor ruim 1400 gezinnen (de
sterkte van een gezin gemiddeld op 5
personen stellende) per jaar, gedurende
ruim 25 jaren.
Het is duidelijk, dat wanneer men
in de zandstreken tegemoet wil komen
aan den drang naar meer bestaansmo
gelijkheid voor onze jonge boeren, de
ontginning van de daartoe geschikte
woeste gronden tot bouw- en grasland
krachtig moet worden doorgezet.
Hier komt de vraag naar voren, of
het dan geen overweging verdient,
grondeigenaren, die niet toe ontginning-
van hun woeste gronden kunnen of
wenschen over te gaan, uit hun eigen
dom te ontzetten. De directeur van
den Cultuurtechnischen Dienst beant
woordde deze vraag bevestigend.
Aan den grondeigendom zijn niet al
leen rechten, maar ook plichten ver
bonden. Het is het belang van de ge
meenschap, en van den boerenstand in
het bijzonder, dat deze gronden wor
den ontgonnen. Wanneer iemand daar
toe niet wenscht mede te werken en
niet uit den bodem wenscht te halen
wat er in zit. dan eischt het algemeen?
belang, dat deze persoon door onteige
ning uit zijn eigendom wordt ontzet,
zoo ging de heer Mesu voort.
Als voornaamste object dient te wor
den genoemd de droogmaking van de
Zuiderzee. De totale oppervlakte op
deze wijze aan te winnen gronden kan
worden gesteld op pl.m. 220.000 ha
netto, of gemiddeld ongeveer 8800 ha
per jaar.
Een dergelijke landaanwinst geeft
ruimte voor pl.m. 8800 zielen, d.i. een
bestaansmogelijkheid voor rond 1700
gezinnen per jaar, gedurende 25 jaren.
De landaanwinning door verbetering
van de afwatering schatte spr. op pl.m.
3800 ha per jaar. Dit geeft eveneens
ruimte voor pl.m. 3800 zielen of een
bestaansmogelijkheid aan pl.m. 750 ge
zinnen per jaar, gedurende 50 jaar.
Tot de meest dankbare cultuurtechni-
Maar zen er niets van, daar smeek ik
je oml
O, neen, Mr. Breslau, dat zal ik
niet doen. Maar het hart is van Miss
Nancy en ik kan toch niet toelaten,
dat het haar afhandig gemaakt zou
worden en dat iemand anders het in
palmde.
Dit zeggende, nam hij zijn blad op
en ging.
Hoor eens even hier, Mulhern,
wil je er mij je woord op geven, dat
je niets herhalen zult van hetgeen nu
hier tusschen ons gesproken werd?
Laat mij het juweel voor het oogen
blik behouden. Ik beloof je, dat je
het terug zult hebben. Let wel op: ik
beloof het je.
O, ik kan u vertrouwen, Mr. Bres
lau. Maar het hart is van Miss Nancy
Carton en als u het naar juweliers in
Dublin neemt, die zullen er de gehei
me veer wel in ontdekken en dan zult
u Miss Nancv s zwarte krul voor u zien,
precies zooals ze ze nu nog heeft.
Dat is dan afgesproken, Mulhern.
Hier, geef mij er de hand op.
Louis stond haastig op, met het
smaragden hart in den zak, terwijl Mui-
hem peinsde:
Er is heel wat te doen geweest
over een smaragd, die vermist werd.
sche grondverbetering behooren ruil
verkavelingen.
De productieverhooging als gevolg van
een ruilverkaveling kan op minstens 20
pCt. worden gesteld. In ons land komt
voor ruilverkaveling ongeveer 500.000
ha. De meerdere bestaansruimte, die
daardoor kan worden verkregen, kan
worden gesteld op een landaanwinning
van 100.000 ha.
Verwacht wordt, dat de te verkave
len oppervlakte dan in 40 a 50 jaar zal
kunnen worden uitgevoerd. Dit geeft
een meerdere bestaansruimte, of een
vestigingsmogelijkheid van pl m. 450
gezinnen per jaar gedurende 40 50
jaren.
Door stadsuitbreiding gaat wel een
oppervlakte land verloren, maar indien
de uitbreiding gepaard gaat met ver
meerdering der bevolking, laat de
groentevoorziening dezer meerdere be
volking weer meerdere vestigingsmo
gelijkheid toe door omzetting van b.v.
landbouwbedrijf in meer tuinbouwbe
drijven.
De commissie-Lovink schatte het ver
lies aan cultuurland op deze wijze op
ongeveer 2400 ha per jaar, overeen
komende met een verlies aan bestaans
mogelijkheid op het platteland van on
geveer 2400 zielen.
Vat men de voor- en nadeelen samen,
voor zoover cijfers verstrekt zijn, dan
komt men, aldus spr., tot de conclusie,
dat jaarlijks voor cultuurtechnische
maatregelen, gedurende 25 jaar be
staansmogelijkheid kan worden gescha
pen voor ruim 20.000 zielen per jaar.
Ongetwijfeld een zeer respectabel aan
tal.
De uitvoering van de genoemde
cultuurtechnische maatregelen eischt
ongetwijfeld groote bedragen. Men be
denke echter, dat, wanneer de steun
bedragen worden afgetrokken, die aan
de werkloozen bij „stempelen" moeten
worden uitgekeerd, de overblijvende
kosten in het algemeen door waarde
vermeerdering der gronden worden ge
dekt en een behoorlijke rente opbren
gen. A. Hbl.
Een rijtoer van Prinses Juliana
In het park van het paleis.
Prinses Juliana heeft gistermiddag te
ongeveer drie uur een rijtoer gemaakt
in haar Packard, waarvan de kap was
geopend, in het park achter het paleis
Soestdijk.
maar of het nu een ring, of een bro
che, of een medaillon was, dat weet
ik niet meer! Nu blijkt, dat het t' hart
is. Hoe ter wereld zijn ze in het bezit
daarvan gekomen? Alleen Mrs. Tracy
is er bij geweest, toen de Missus stierf.
Zij heeft alles gekregen behalve de ju
weelen: dus die moeten tot op den
huidlgen dag nog in het bezit van Miss
Nancy zijn. Waar het nu vandaan ge
komen is, zou ik niet weten?
Misschien dat Miss Nancy het in de
oude kist heeft gevonden en zij het
geleend heeft aan Mrs. Blake.
Maar het is het smaragden hart van de
Missus, al zou de heele wereld het ook
anders zeggenl
Fifl, kom eens hier: ik wilde je
even spreken.
De schitterende schoonheid, met het
prachtige smaragden collier om haar
blanken hals, knikte hem vriendelijk
over den schouder toe en legde even
later vertrouwelijk haar arm in den zijne,
terwijl hij haar naar de bibliotheek ge
leidde.
Houd mij niet lang op, Louis. Ik
wilde nog één wals dansen met Des-
mond, eer de muziek ophoudt. Wat
heb je mij te zeggen?
.(Wordt vervolgd).