BRESKENSCHE COURANT
Nieuws- en Advertentieblad voor geheel Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Verschijnt iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND. Telefoon 21. Postgiro 50895
Uitgave E. BOOM-BLIEK - Breskens
FEUILLETON
Haar eer gered.
46ste Jaargang
Dinsdag 10 November 1936
Nummer 4186
ABONNEMENTSPRIJS-
Per drie maanden I 1.25 Buiten Breskens per drie maanden I 1.40.
Franco p -r post per jaar I 5.00
Buitenland per jaar I 6.50 Alles bij vooruitbetaling.
ADVERTENTIEPRIJS
Van 1-5 regels (0,75. Iedere regel meer IO,15. Ingez. Med. 30 ct. per regel
Abonnements-advertenties groote korting.
Kleine Advertenties tot hoogstens 5 regels 0.40 (bij vooruitbetaling)
Hoog Oostersch bezoek.
Cl
over enkele weken gaat in Tand
jong Priok aan boord Mangkoe Ne-
goro de Zevende om, in gezelschap
van zijn gemalin Ratoe Timoer
dochter van den Sultan van Djokja
karta en Oostersche schoonheid van
ongewone gratie een bezoek te
brengen aan Nederland met als eer
ste en voornaamste doel het bijwo
nen van de huwelijksplechtigheid van
Prinses Juliana. Voor de tweede
maal in zijn zeer bewogen en prach
tig besteed leven zal hij voet op H-ol
landschen bodem zetten. De eerste
maal leefde hij op een kamer in
Leiden als arm student, die maar
net kon rondkomen, maar die zich
gelukkig voelde in de studie, welke
zijn volle hart had. Hij is din de
vriend van Noto Soeroto en nij ver
taalt verzen van Frederik var Eeden
en van Rabindranath Tagora in het
Javaansch -De oorlog breekt uit
en hij gaat onder de wa'renen als
Nederland mobiliseert. I/e groote
stoere grenadiers van het Haagsche
keurregiment noemen hem „den
kleinen korporaal". Hij wordt ser
geant en studeert verder in Ooster
sche talen. Zijn werkkracht en ener
gie zijn onuitputtelijk. Hij maakt pro
motie en bekleedt rlen rang van
officier bij de igrenr-diers, wanneer
hij naar Java wordt teruggeroepen.
De Koningin ont/angt hem in
audiëntie voordat hij naar zijn
Oostersch vaderlard terugkeert. Het
land, dat hij verl aten had als een
eenzaam, arm zwe rver, door vijanden
vervolgd
- 0
Raden Mas Ario Soerio Soeparto
of, zooals zijn vrienden hem kortweg
noemden, Soeparto, had als zoon
van den in 896 overleden vorst
Mangkoe Negoro V een rustig, on
bezorgd leven kunnen hebben. Daar
voor was ma ir één ding noodig ge
weest: zich bij alles neerleggen. Dit
was echter './el het laatste, dat van
deze jonge, krachtige, onafhanke
lijke persoonlijkheid verwacht kon
worden. H j brak met de tradities;
het eene nflict volgde op het an
dere. Het was geen gewoonte, dat
jonge Jatanen van addellijke ge
boorte, d .t leden van het Mangkoe
Negorosthe vorstenhuis hun bestaan
op aard door nuttigen arbeid wil
den rechtvaardigen. Hij wilde wer
ken, de wereld zien, studeeren. De
jonge Soeparto kon geen rust vinden
en gee i vrede in de omgeving, waar-
0
De rector en Hector moesten bei-
len heel wat welsprekendheid aan
wenden, voor zij er in mochten sla
gen, Grace met een spoedig huwelijk
te verzoenen. Haar vader kon haar
niet missen, dat wist zij maar al te
goed. Hij zag er in den laatsten
tijd slecht uit. Hij deed niet meer
zijn gewone morgenritjes, waar hij
altijd zooveel van placht te hou
den en waarbij zij hem vaak had
vergezeld. Hij mende niet meer zelf,
niet eens zijn lievelingspaard en
zij vond dit alles onrustbarende tee
kenen.
Haar vader lachtte haar uit om
haar bezorgdheid.
Dacht je dan werkelijk, Grace,
dat ik nefcit oud kon worden?
U bent nog niet oud, vader I
U hebt nog heel wat jaren voor u,
eer u een oud man bent te noemen.
Verleden jaar zomer riep iedereen
er nog over, dat u er zoo jeugdig
in hij was groot gebracht. Na den
dood van zijn vader vroeg hij aan
zijn oom, die als Mangkoe Negoro
de Zesde zijn vader op den troon
was opgevolgd, hem in de gelegen
heid te stellen zich te ontwikkelen
op vrije basis, buiten het zeer enge
verband der oude Vorstenlandsche
opvattingen. Zijn oom overwoog het
verzoekhij blééf overwegen. Soe
parto wenschte niet langer te wach
ten. Hij brak met iedereen, keerde
Soerakarta den rug toe; waarheen?
Hij wist het zelf niet. Hij nam zijn
leven in eigen hand en zocht een
weg. De vorstenzoon werd hulp-
schrijver en leefde van eigen ver
diend jgeld; een karig loontje. Arm,
maar vrij!
0
In de uren na zijn dagelijksch
werk studeerde hij; van zijn overge
spaard geld kocht hij boeken. Zijn
krachtige persoonlijkheid veroor
zaakte echter spoedig conflicten;
sterke figuren worden moeilijk ge
duld en een in ongenade gevallen
vorstenzoon telt vijanden bij dozij-
nen. Zijn chefs, de regent, zijn col
lega's werken hem tegen. Wat wil
die jonge Javaan met zijn dorst naar
kennis en met zijn dwazen jacht
achter de boeken? Opnieuw ver
breekt hij de banden. De moeilijkste
tijd van zijn leven breekt aan. De
jonge Soeparto zwerft, arm en be
rooid, over Java, van kotta tot kotta.
Hij trekt te voet van plaats naar
plaats, een enkele maal heeft hij
kans in een derdeklas-wagon van
den trein verder te reizen. Bij kam
ponghoofden vindt hij een eenvoudig
onderdak. Een vorstenzoon in onge
nade leeft onder het volk. Hij lijdt,
hij worstelt, hij hoopt en zet de tan
den op elkaar. Hij gebruikt elk uur.
De Javaansche en de Nederlandsche
taal leert hij beide volkomen be-
heerschen. Hij dringt in de litera
tuur van beide talen door, hij, de
jonge Soeparto, die zich niet ge
wonnen heeft willen geven. En wan
neer, in 1912, het Indische gouverne
ment een translateur vraagt, en Soe
parto solliciteert, dan wordt hem,
op grond van zijn uitgebreide ken
nis, de betrekking toegewezen.
0
Het is de tijd van het Javaansch
réveil. De geestelijke ontwaking van
het Oosten werkt bezielend op de
Javaansche intellectueelen. De jonge
Soeparto heeft reeds rijkelijk levens
ervaring op zijn zwerftochten verza
meld; zijn belezenheid en kennis zijn
steeds in omvang toegenomen. Wan-
uitzaagt het leek haast, of u
jonger werd in plaats van ouder.
Dat was verleden jaar zomer,
Grace. Ou sont les neiges d'autan?
Als de tijd een poosje schijnt stil
gestaan te hebben, rept hij zich later
des te meer, om het verzuimde in te
halen. Maar dat is alles slechts
schijn. Het zand in den zandlooper
valt steeds naar omlaag en de zeis
maait altijd door langzaam en zeker,
kindlief, langzaam en heel zeker.
Maar ik zal een gelukkige oude
man zijn, als ik mijn lieveling ge
trouwd zie met den man harer
keuze.
Als ge u zelf een oud man
noemt, wil ik niet trouwen, zeide
Grace min of meer geërgerd. Als
u een oud man bent, hebt u iemand
noodig, om u te verzorgen, en daar
is uw eigen dochter de naaste toe.
Een weemoedige glimlach speelde
om zijn lippen. Misschien zou zij
niet eens lang behoeven te wach
ten, als zij tot het einde toe bij hem
wilde blijven.
Sedert deed hij zijn uiterste best,
om vroolijk en opgewekt te wezen,
en hij speelde zijn rol zóó goed,
dat zij zonder een zweem van angst
op haar huwelijksreisje naar Italië
neer „Boedi Oetomo" „het schoo-
ne streven" wordt opgericht,
neemt hij daaraan deel; hij schrijft
artikelen in Javaansche bladen, die
direct de aandacht trekken. Hij weet
zich buiten elke politieke beroering
te houden; den geestelijken opbouw
acht hij eerste vereischte. Maar de
onrust blijft in hem; aan den roep
van het Westen ontkomt hij niet.
Hij wil Holland zien; hij wil leven
onder de Hollanders, zooals hij on
der de Javanen heeft geleefd. Hij
werkt dag en nacht en spaart geld
over. Dan komt het groote oogen-
blik: hij ziet de kust van Java ver
dwijnen en de boot zet koers naar
het onbekende Westen. Hij zal Euro
pa zien en zijn studies in de Ooster
sche talen aan Holland's oudste aca
demie voltooien. Twee onvergetelijke
jaren van zijn leven. In Juli 1913
komt hij aan en in Mei 1915 verlaat
hij Holland weer. Zijn kennis ver
diept, zijn levenservaring verrijkt.
De zwerversjaren liggen achter hem;
de tijd van gebrek is voorbij.
0
De aandacht van de Indische re
geering is op den jongen, intelligen-
ten, voortvarenden Soeparto geves
tigd. Op Java teruggekeerd, wordt
hij benoemd tot adjunct-contro
leur. Maar dan gebeurt er iets on
verwachts: de regeerende vorst,
Mangkoe Negoro VI, doet, teleur
gesteld in zijn verwachtingen, af
stand van den troon. Op 3 Maait
1916 volgt Raden Mas Ario Soerio
Soeparto als Mangkoe Negoro VII
hem op. De hulpschrijver, de zwer
ver, de kleine korporaal beklimt den
troon der vaderen. Een Javaan met
begrip van de wereld, een zelfbe
wust karakter, een sterke persoon
lijkheid zetelt op den troon in Soera
karta. Op elk gebied laat hij zijn
wil als vorst en heerscher gelden.
De geestelijke ontwikkeling van zijn
volk leidt hij met krachtige hand.
Hij brengt de oude danskunst der
Javanen weer tot nieuwen bloei; hij
richt het „Java-Instituut" op en be
vordert kunsten en wetenschappen,
zonder de belangen van onderwijs
en hygiëne voor het eenvoudige volk
te verwaarloozen. Dichtkunst, mu
ziek, tooneel en kunstnijverheid heb
ben zijn toegewijde belangstelling.
Ook de Javaansche architectuur be
schermt hij; hij tracht ze te bewaren
voor verkeerde invloeden van buiten.
Enkele jaren geleden verscheen van
de hand van dezen kunstlievenden
heerscher een doorwrochte studie
over de wajang, waarin de deskun-
ging. Zij verliet hem als een geluk
kige bruid, trekkende paar een ter-
lokkend schoone wereld.
De geheele maand Mei bleef het
jonge paar in den omtrek van de
meren eerst Maggiore en daar
na Como.
Zij logeerden te Baveno, dreven
het grootste gedeelte van den dag
op het water en bezochten de drie
eilanden, tot zij elk plekje daarvan
kenden de tuinen, de paleizen,
de visschershutten, de café's, de
menschen, oud en jong, de grijze
moedertjes en de kleine kinderen,
de schippers, de priesters. Wat
Grace thans van het heerlijk Italië
te zien kreeg, overtrof zelfs haar
stoutste verwachtingen.
Daarop volgden Bellagio, Cade-
nabbia, Varenna, en toen Juni in 't
land kwam en de dagen warmer
werden, bleven zij een week te Pro-
montigno, dwalende door schaduw
rijke bosschen.
Te Pontresina werd er een tele
gram aan hun adres bezorgd een
van die ongeluksboden, vaak zoo
luchtig onbezorgd opengevouwen in
de verwachting van een gewone,
niets beteekenende kennisgeving, en
zoo 'dikwijls de brenger van smart
dige schrijver een lans breekt voor
het zuiver Javaansche karakter van
de Wajang Poerwa. Hij staat uit
voerig stil bij de symbolische ele
menten in de wajang en bij het
esoterische deel ervan: de mystiek.
Zijn groote kennis heeft met zijn
diep en zuiver aesthetisch gevoel
deze studie over de wajang tot een
der belangrijkste gemaakt van de
vele die de laatste jaren in verschil
lende talen verschenen zijn. Reeds
spoedig is het hof van den Mangkoe
Negoro een centrum van Javaansch
cultureel leven geworden. Zijn aan
staande reis naar Holland zal de
banden hechter maken, die hij vroe
ger reeds heeft geLegd; hij zal hier
vele vrienden ontmoeten en, door
zijn persoonlijke eigenschappen,
nieuwe vrienden .maken. Het feit,
dat hij en de bekoorLijke Ratoe Ti-
moer het huwelijk der Prinses ko
men bijwonen, zal aan deze plech
tigheid Oosterschen luister van
groote voornaamheid verieenen.
(„H. P.")
Smokkelen loont nog steeds
de moeite
o
Men schrijft uit Twente aan de
N. R. Crt.
Het is in Twente thans niet ai-
leen in de textielindustrie zeer druk.
.Ook het smokkelbedrijf tiert weliger
dan ooit, ondanks het feit, dat er
aan beide zijden van de grens een
zeer strenge controle wordt uitge
oefend en ondanks de depreciatie
van onze munt. Optimisten hebben,
toen de depreciatie werd doorge
voerd, de illusie gekoesterd, dat
daarmede een einde zou worden ge
maakt aan den smokkelhandel. En
wellicht zou dat inderdaad het geval
geweest zijn, indien zich maar niet
het merkwaardige geval had voor
gedaan, dat de mark in het grens
gebied nauwelijks van koers is ver
anderd.
Doordat papier en zilvergeld nog
voor vrijwel denzelfden prijs te ver
krijgen zijn als voor de depreciatie,
terwijl de officieele markenkoers wel
degelijk gestegen is, is het smokke
len eigenlijk loonender geworden
dan vroeger. Wie Duitsche waren
wil importeeren, fototoesteleln, foto-
afdrukpapier, ontwikkelaar, of radio
toestellen en onderdeden, terugtrap
remmen en wat dies meer zij, moet
voor de mark den verhoogden koers
betalen via de clearing. De smokke
en wanhoop
„De rector gevaarlijk ziek. On
middellijke thuiskomst zeer ge-
wenscht.
Mary".
Mary was mijnheer Mallandine's
huishoudster, een door en door brave
vrouw, met een sterk ontwikkeld ge
voel van eigenwaarde en een zwart
zijden japon voor zon- en feestda
gen. Zij was van gewoon dienst
meisje opgeklommen tot de hooge
waardigheid, die zij thans bekleedde
en was en bleef dan ook altijd
„Mary," evenals in de dagen, toen
zij nog een dienstbodenmuts droeg
en zeven pond per jaar verdiende.
Nooit van haar leven zou Grace
die overhaaste terugreis vergeten.
Sir Hector wist alles zoo uitstekend
te overleggen, dat er geen minuut
behoefde verloren te gaan. Zij verlie
ten Pontresina om twee uur in den
morgen in een met vier paarden
bespannen rijtuig, en gunden zich
alleen den tijd, om van paarden te
verwisselen. Ze kwamen te Coire
aan, nog juist vroeg genoeg voor
den sneltrein, en reisden aan één
stuk door tot het Victoria-station.
Toen door Londen naar Liverpool
laar koopt in Duitschland voor mar
ken, die hem niets meer kosten dan
vóór de depreciatie en behaalt dus
dubbele winst, daar hij by verkoop
'van de gesmokkelde waren eenhoo-
geren prijs kan bedingen, dan voor
heen.
De gevolgen zyn niet uitgebleven.
Er wordt zeer druk gesmokkeld. Ge
regeld worden aanhoudingen ver
richt. Maar het is daarmede het
oude bedje: men krijgt beginnelin
gen te pakken, of smokkelaars, die
handelen in opdracht van anderen.
De aanstichters van het kwaad blij
ven buiten schot en ai wordt door
de aanhoudingen en de daarop vol
gende veroordeelingen het euvel wel
tegengegaan, afdoende is de remedie
niet. Zelfs de omstandigheid, dat na
een betrappen van werkioozen bij
het smokkelen onmiddellijk de steun
wordt ingehouden, werkt niet af
schrikwekkend genoeg. De ver
dienste is, zoolang alles goed gaat,
te loonend en wie kan zeggen, of
de mannen achter de schermen, als
er iemand tegen de lamp loopt, voor-
loopig de taak van het burgerlijk
armbestuur of van maatschappelijk
hulpbetoon niet overnemen?
Ook het smokkelen van geld flo
reert nog. Langs de geheele Duit
sche westgrens wordt nergens zoo'n
levendige smokkelhandel in geld ge
dreven als in Twente. En als men
ü<f tot oordeelen bevoegden, die, dit
vertellen, gelooven mag, doet de
smokkelhandel in gedistilleerd voor
dien in geld nauwelijks onder. Voor
minder dan de helft van wat men
er in Nederland voor betalen moet,
koopt men in Duitschland jenever,
al is die dan ook slechter. Menig
een kan de verleiding niet weerstaan
en begint jenever te smokkelen. Of
te drinken. Zelfs de clandestiene
stokerij in Twente zelf schijnt afge
nomen, omdat men goedkooper over
de grens terecht kan.
Dat er broeders uit het smokkei-
gilde tegen de lamp loopen, schrikt
zooals gezegd anderen, niet af. En
toch is men vooral in Duitschland
streng in het bestraffen van deze
feiten. Voor de rechtbank te Münster
hebben dezer dagen twee Duitschers
terecht gestaan,- die voor een Ne
derlander waardepapieren hadden
verkocht en de opbrengst, 9900 mark
de grens over zouden smokkelen.
De toeleg gelukte, maar de Duit
schers werden gearresteerd en ver
oordeeld tot een jaar en drie maan
den gevangenisstraf en 5000 mark
boete, eventueel te vervangen door
Street en verder naar de vredig-
kalme pastorie, in Suffolk.
Grace was niet te iaat. Na haar
terugkeer bleef haar vader nog wel
bijna een maand leven, en al de
troost, dien zulke laatste uren en
teedere woorden, gemeenschappe
lijke gebeden, tranen en kussen later
kunnen schenken, werd haar ge
gund. Nooit vergat zij die heilige
uren, aan het sterfbed van haar va
der doorgebracht. Hij, van wien zij
zooveel goeds had geleerd, leerde
haar thans hopend en vertrouwend
sterven.
Hoe algemeen bemind hij was ge
weest, bleek uit de oprechte droef
heid zijner gemeenteleden, die niet
alleen geestelijken bijstand van hem
hadden genoten, maar ook stoffe
lijke hulp, voor zoover zijn beperkte
middelen dit toelieten.
Toen de begrafenisplechtigheid
was afgeloopen, ging Sir Hector
met zijn jonge vrouw naar Zwitser
land. Hij vermeed zorgvuldig al die
plaatsen, welke smartelijke herinne
ringen by haar konden opwekken.
Hij was thans alles en alles voor
haar en zijn hart was een altijd
vloeiende bron van teederheid.
(Wordt vervolgd).