BRESKENSCHE COURANT
Nieuws- en Advertentieblad voor geheel Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Winnifped de Pelskoningin.
Verschijnt iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND. Telefoon 2L Postgiro 50895 Uitgave E. BOOM-BLIEK - Breskens
FEUILLETON
45ste Jaargang
Dinsdag 30 Juni 1936
Nummer 4148
ABONNEMENTSPRIJS-
Per drie maanden f 1.25. Buiten Breskens per drie maanden f 1.40.
Franco per post per jaar f 5.00
Buitenland per jaar f 6.50 Alles bij vooruitbetaling.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1-5 regels (0,75. Iedere regel meer F 0; 15Ingez. Med. 30 ct. per regel
Abonnements-advertenties groote korting.
Kleine Advertenties tot hoogstens 5 regels f 0.40 (bij vooruitbetaling)
Een diaconaal plan van
arbeid in 1778.
0
Op den 21en Augustus 1777 be
sloot de Hervormde Diaconie van
Utrecht tot oprichting van eenige
spinschoien voor kinderen van geali-
mienteerden en tevens voor bejaarde
lieden.
In de resolutie, die op deze zaak
betrekking heeft, wordt gesproken
van de „veele lieden die door luy-
heid en werkeloosheid in de diepste
armoede gedompelt sijn, zoadat men
genoodsaakt word om dikwerf de
liefdegaeve der gemeynte te moeien
toerijken aan menschen. die vanwe
gens de kragt hunner jaeren in staat
sijn door vlijd en arbeid hun eijgen
brood te eten, dog door gebrek van
werk of traegheid Om hetzelve te
zoeken moeten geassisteert worden".
Dr. J. H. Adrian-i, die in „Diako-
nia" deze oude geschiedenis ophaalt,
spreekt van „het plan tan arbeid
van de Utrechtsche diaconie in
1778," het jaar dat de fabriekscholen
in werking werden gesteld.
In twee panden, die voor dit doel
waren gehuurd, werden namelijk 25
spinnewielen geplaatst en een aantal
kinderen en ouden van dagen wer
den aan den arbeid gezet. De werk
tijden 'werden vastgesteld van 's mor
gens half 7 tot 12 uur en 's middags
van 1 tot 6 uur voor de kinderen,
terwijl de bejaarde lieden van 's mor
gens 6 tot 12 uur en 's middags van
1 tot 9 uur werken moesten.
Min of meer Spartaansche straf
fen werden toegepast voor de kin
deren, die van luiheid, onoplettend
heid of onwilligheid werden beticht.
Al naar de overtredingen waren wer
den de stakkers „te pronk" gesteld
met een bord om den hals waarop
stond „deugniet," of „leugenaar" of
„domoor".
In de practijk bleek de opleiding
van de kinderen, die den ganschen
dag moesten spinnen, toch wel te
eenzijdig en bovendien leverden de
scholen bij lange na geen financieel
voordeel op. In overleg met het ge-
meentebestuuur werd in 1779 een
„leer- en fabriekschool" opgericht.
De spinschoien werden opgeheven
en de kinderen naar de nieuwe werk
en onderwijsinrichting overgebracht.
Ook deze inrichting bleek een .groot
financieel nadeel voor de diaconie
op te leveren. Het aantal kinderen
was groot genoeg, maar de resulta
63.
Roman van
H. COURTHS-MAHLER
met autorisatie uit het
Duitsch vertaald door
Mevr. J. P. WESSELINK-v. Rossum
0
Daar de slede haar in het snelle
loopen hinderde, liet zij die tenslotte
staan. Zij zou ze op haar terugweg
meenemen. Zij bleef immers op de
zen weg. Het was haar trouwens
op het oogenblik volkomen onver
schillig wat er met de slede ge
beurde. Haar onrust werd steeds
grooter, steeds heviger.
En als een pijl vloog zij voort,
verder en verder, naar de plek, waar
de skisporen van Hölderlin zich ge
kruist hadden met die van hen.
Zij kon niet verder tienken, dan
dat zij Salten in het een of ander
gevaar, dat zij vermoedde, te hulp
moest komen. Zoo angstig als zij
voor hem was, zoo moedig was zij
voor zichzelf. Zij dacht er niet aan,
ten droevig. In de vergadering van
de .gecommitteerden, die de dage-
lijksche zorg hadden voor de school,
wordt bij herhaling geklaagd, dat
zoowel de werkbazen als de kinderen
lui en onwillig waren en door „be
loften en bedreygingen" tot hun
plicht moesten worden gebracht.
De fabrikanten, die afnemers wa
ren van de producten uit de fabriek
school, klaagden steen en been over
de slechte afwerking der artikelen
en eischten zitting in het bestuur der
school. De diakenen wilden baas in
eigen huis blijven en weigerden aan
dit verzoek te voldoen. Zij motiveer
den dit met te schrijven: „Omdat
de gansche diaconie leeden van één
lighaam zoodanig aan malkanderen
verknogt zijn, dat deselve met geen
mogelijkheyd van malkander kange-
sch-ey-den worden en dus ook niet
kan ley-den, dat een tweede lighaam
aan hetselve zoude worden vastge-
h-egt".
Men bood nu de heeren fabrikan
ten aan om enkelen uit hun midden
als „correspondeerende adviseurs"
aan te wijzen voor geregeld overleg
met de bestuurders der fabriek
school. Maar de fabrikanten bedank
ten voor de eer.
De inrichting had nu een harden
dobber. De concurrentie met het
vrije bedrijf werd steeds zwaarder
en om een financieel débacle te voor
komen, moesten bij herhaling de
werkloonen worden verminderd. De
klachten over gebrek aan werk na
men toe, zoodat tenslotte slechts een
gering aantal kinderen aan het werk
konden blijven. Op den 23en Juni
1788 richtte de „Groote Kerkeraad"
zich tot de vroedschap met het ver
zoek „consent te verleenen dat de
leer- en fabriekschool worde afge
schaft en daardoor zooveel moogelijk
is- aan de diaconie eenige verligting
in dieselver zwaare lasten mooge
worden toegebragt".
Op 17 November van dit jaar
werd de gevraagde toestemming ver
leend en kon tot liquidatie worden
overgegaan.
De diakenen, die met zooveel am
bitie en enthousiasme in een tijd
van miaatschappelijken nood dit
„plan van arbeid" hadden opgevat,,
moesten na eenige jaren ervaren,
dat alles -op een mislukking was
uitgeloopen.
Het experiment had de diaconie-
kas bovendien in den loop van enke
le jaren nog een deficit van ruim
f 13.000 opgeleverd. N. R. Crt.
dat haar vader haar had verboden,
zich verder dan tot aan den berg
van het boschhuis te verwijderen.
Zoekend speurden haar oogen den
weg voor haar af. Zij tuurden naar
Salten. Hij moest haar immers op
dezen weg tegenkomen, als hij van
Hölderlin terugkwam. In de sneeuw
zag zij heel duidelijk de sporen, die
zij gisteren alle drie hadden achter
gelaten en daarnaast ook de sporen
van de slede. Zij kon dus niet ver
keerd gaan. En nu ontdekte zij ook
daarnaast nog een heel versch spoor
van ski's. Daar had Salten dien mor
gen zeker geloopen. Dus deze weg
bracht haar naar hem. Deze zeker
heid maakte haar wat kalmer, en
zonder na te denken, volgde zij den
drang, die haar in de nabijheid van
den geliefde zou brengen. Wat er
gebeuren zou als zij hem bereikte,
daaraan dacht zij nu niet. Slechts
hem eerst weer gezond en onge
deerd terugzien.
En steeds vlugger snelde zij voor
uit, maar toen zij bijna het kruispunt
op den weg had bereikt, werd er
een onverwacht einde aan haar
voortgaan .gemaakt. De een of an
dere oneffenheid onder het sneeuw
kleed verborgen, remde plotseling
haar vaart en deed haar vallen. Zij
De nieuwe sociale
wetten in België.
o
De correspondent van de N. R.
Crt. te Brussel meldde Zaterdag
avond hierover aan zijn blad:
Tegen haar traditie in heeft de
Kamer niet alleen Vrijdag, maar ook
Zaterdagmiddag een vergadering ge
houden. Onmiddellijk nadat deze
was geopend, legde de voorzitter,
de heer Huysmans, het wetsvoorstel
tot wijziging van de wet van 16
Augustus 1887 betreffende de regle
menteering van de uitbetaling der
arbeidsloonen ter stemming. Het
voorstel, dat een enkel artikel bevat,
bepaalt, dat voortaan geen afhouding
van welken aard oj>k nog toegelaten
zal zijn, wordt aangenomen zonder
bespreking. De Kamer was heel wat
kalmer dan Vrijdag.
Ook toen het ontwerp betreffende
de betaalde vacanties aan de beurt
kwam, bleef zij vrij rustig. De com
munistische afgevaardigde Jacque-
motte njeent, dat het ontwerp ver
duidelijking en amendeering be
hoeft. De wet bepaalt, dat de arbei
ders een jaar in dienst van denzelf
den werkgever moeten zijn om recht
te krijgen op ten minste zes dagen
betaalde vacantie. Belet moet wor
den, dat de werkgevers de arbeiders
na tien of elf maanden doorzenden
om- aan de betaalde vacantie te ont
snappen. De socialistische afgevaar
digde Schevenels stelt voor de woor
den: in dienst van denzelfden werk
gever, door: werkzaam in dezelfde
industrie te vervangen en dient een
amendement in dien zin in. Na deze
sprekers worden de algemeene be
schouwingen over dit wetsontwerp
gesloten.
Bij de behandeling der artikelen
constateert de liberale afgevaardigde
de Smidt, burgemeester van Knocke,
dat de arbeiders van de zeevisscherij
in het wetsontwerp zijn vergeten. In
dit gemis wil hij door middel van
een amendement voorzien. Een an
der amendement is ingediend door
den katholieken afgevaardigde Vaes.
Het bepaalt, dat de wet voor alle
ondernemingen zonder onderscheid
en zonder bepaling van het aantal
arbeiders of bedienden van kracht
zal zijn. Het regeeringsvoorstel voor
ziet een minimum van 5 arbeiders
of bedienden. Na de tusschenkomst
t an den minister van arbeid, die me
dedeelt, dat de toepassing van de
viel zoo ongelukkig, dat zij haai
voet kwetste zij wist niet hoe.
Zij voelde slechts een scherpe pijn en
kon haar voet niet bewegen, zonder
die pijn ondraaglijk te maken.
Daar lag zij nu, midden in het
oerwoud, zeker uren ver van het
boschhuis verwijderd, als een hulpe
loos kind. Zij kon zich niet oprich
ten, zich nauwelijks bewegen en
klemde de tanden op elkaar om het
steunen te onderdrukken.
Wat zou er nu van haar worden?
Nu kon zij Salten niet te hulp ko
men, ook 'als hij in gevaar was.
En zijzelf?
Was zij nu niet zelf in het groot
ste gevaar, dat er kon bestaan, in
dien Salten niet tijdig op den terug
weg hier voorbij kwam? Zou hij
beslist hier voorbij komen? Kon hij
geen anderen weg hebben ingesla
gen. Dan kon zij urenlang en nog
langer hier liggen. Zij kon bevrie
zen, daar zij zich niet bewegen kon.
Nu overdag zou het nog gaan
maar in den nacht?
Zij huiverde van afgrijzen. Haar
hand tastte naar den browning, die
haar bij haar val ontvallen was.
Gelukkig kon zij het wapen grijpën.
Maar wat hielp het haar, als zij niet
verder kon. En als in den nacht
wet zoo breed mogelijk zal worden
opgevat, neemt de heer Vaes zijn
amendement terug. Na eenige minu
ten worden ook de andere artikelen
van deze wet ten getale van 15 aan
genomen.
Dan komt het wetsvoorstel om
trent de veertigurige arbeidsweek
aan de orde. De Waalsche socialist
van Walleghem, rapporteur, zegt
niet te kunnen treden in de amende
menten, waarbij -de toepassing van
de 40-urige arbeidsweek voor een
bedrijf of een branche van een be
paalde industrie weer kan worden
ingetrokken. De toepassing van de
40-urige arbeidsweek mag geen ver
mindering van loon tengevolge heb
ben.
De Rexistische afgevaardigde
Leruitte interrumpeert. Hij verklaart,
dat de minister en de rapporteur
met hun mededeelingen geen vol
doening hebben gegeven. Wij willen
teksten hebben en geen beloften.
Ook de communist Glineur is niet
tevreden over den voorgestelden
tekst. De arbeiders, zegt hij, zuilen
er geen genoegen mede nemen. De
tekst is niet duidelijk en ook niet
scherp genoeg. De 40-urige arbeids
week moet in alle industrieën zon
der eenige uitzondering worden toe
gepast. De wet spreekt echter alleen
van ongezonde, gevaarlijke en lastige
bedrijven. De dienst van het tram
personeel en ook het werk aan den
ketting in zekere automobielfabrie
ken bijv. zegt spr., zijn uitgeschakeld
Dit zal niet mogelijk zijn.
De wet zou ook nog van 1 October
a.s. in toepassing moeten treden. In
(het regeerings-ontwerp is geen da
tum voorzien. De communisten die
nen daarop een amendement in ten
einde in deze leemte te voorzien.
De katholiek-democraat van Brug-
gerihout zegt, dat de mijnwerkers
al ras acht jaar aan het lijntje wor
den gehouden met beloften. Het was
nu hoog tijd om de 40-urige ar
beidsweek door te voeren. Spr. is
zelf mijnwerker geweest en zou in
geweten niet durven zeggen, dat
men den arbeidsduur zoo maar in
eens met 8 uur moet verkorten. Dit
zou zelfs onvoorzichtig zijn, maar
een eerste begin is toch zeer goed
mogelijk.
De Rexistische afgevaardigde
Leruitte is het -eens met den mi
nister-president om- te verklaren, dat
de onmiddellijke toepassing van de
40-urige arbeidsweek rampspoedige
gevolgen voor de Belgische industrie
de wolven haar aanvielen?
Haar hart klopte angstig en snel.
In haar angst riep zij zóo luid zij
kon om hulp. Instinctief riep zij den
naam van Salten. Daarna luisterde
zij met ingehouden adem of er ant
woord kwam op haar roep, maar
alles bleef stil.
Onrustig keek zij om zich heen.
De pijn aan haar voet martelde haar
zeer. Zij moest de tanden op elkaar
klemmen en de geheimzinnige stilte
om haar heen vergrootte haar angst.
Nog eens riep zij gillend Saltens
naam en luisterde ingespannen naar
antwoord. Daar scheen het haar,
alsof zij uit de verte den vagen
klank van een mannenstem hoorde.
Het was slechts een wegstervenden
toon, maar haar hart jubelde. Dat
kon niemand anders dan Salten zijn
en hij moest haar roep gehoord
hebben.
Weer riep zij zoo luid zij kon en
trachtte zich wat op te richten, door
zich. op den linkerarm te steunen.
Maar toen zij nu ademloos luisterde
naar de reeds wat nader gekomen,
duidelijker wordende mannenstem,
hoorde zij plotseling ongeveer hon
derd schreden van haar verwijderd
het kreupelhout kraken Zij staarde
verschrikt in die richting. Zoo dicht
zou kunnen hebben. Dit mag echter
geen voorwendsel zijn, de loonenvan
de arbeiders nu al te verlagen. Zij
moeten aangepast worden aan den
huidigen levensstandaard. De voor
zitter van de Kamer, Huysmans,
deelt mede, dat men hem gevraagd
heeft de besprekingen betreffende
het regeeringsprogramma met het
debat over de drie regeerings-ont
werpen te verbinden. Deze ontwer
pen zijn de 40-urige arbeidsweek»
de bepaling van het minimumloon
en de betaalde vacanties. Een groot
aantal leden heeft echter den wensch
uitgesproken heden nog over de re-
geerings-ontwerpen te stemmen.
Men zou dus de besprekingen be
treffende het regeeringsprogramma
tot de volgende week moeten verda
gen. Dit is misschien niet zeer lo
gisch, zegt hij, omdat de wetsvoor
stellen een uitvloeisel zijn van de
regeermgsv-erklaring maar om -de ge
moederen tot bedaren te brengen
kan het nuttig zijn heden nog met
de voorstellen gedaan te maken. De
Kamer betuigt hiermee haar instem
ming, waarna de communist Lahaut
het woord krijgt. Hij verdedigt het
beginsel van de 40-urige arbeids
week, doch wordt herhaaldelijk door
de Rexisten, Viaamsch-nationalisten
en de socialisten geïnterrumpeerd.
Hij antwoordt met kwinkslagen
hoewel hij zelf eerst verklaard had,
dat het uur te ernstig was om grap
pen te maken. Hij hekelt verder de
maatregelen door de regeering ge
troffen tijdens de stakingsbeweging
ten einde de bezetting van mijnen
en fabrieken te voorkomen. De so
cialistische minister van arbeid De-
lattre verdedigt het regeeringsont-
werp. Spr. geeft toe, dat men met
voorzichtigheid te werk zal moeten
gaan, maar men mag de sociale
vooruitgang niet stuiten. Hij ver
wacht, dat de Kamer een hiermee
instemmend votum zal uitbrengen,
en dat hedenavond, een groote over
winning van de arbeiders zal kunnen
worden gevierd.
Uit naam van de Vlaamsch-na-
tionalistische groep verklaart de heer
Lambrechts, dat deze fractie het
principe aanvaardt, maar de wet zelf
onvoldoende acht. Zij zal dus blanco
stemmen.
De liberale minister van staat Hy-
trrans -deelt mee, dat zekere leden
van de liberale fractie de 40-urige
arbeidsweek alleen maar kunnen
aanvaarden, wanneer dit een inter
nationale maatregel wordt. De li-
bij kon Salten onmogelijk zijn.
Plotseling stond haar hart stil.
Daar ginds uit het kreupelhout ver
scheen een groot donker lichaam
met zware bewegingen. Ontsteld zag
zij het ondier tegemoet, dat beslui
teloos zoekend heen en weer liep.
„De berinl" Als een steunen kwam
het over Winnifred's lippen.
De tanden vast op elkaar klem
mend richtte zij zich zoover op, dat
zij kon zitten, terwijl zij op haar lin
kerhand steunde. Met de rechter
hand omklemde zij, gereed tot schie
ten, haar browning.
In -den hoogsten nood kwamen
rust en kalmte terug. En nog eens
riep zij zoo luid zij kon, om hulp.
Bij dezen doordringenden kreet
schrikte de berin en wendde haar
dikken kop als vragend naar Winni-
fred en kwam langzaam, steeds hier
en daar snuffelend en zacht brom
mend op Winnifred toe.
Maar nu hoorde Winnifred ook
heel duidelijk en tamelijk dicht bij
de stem van Salten. „Miss Hartaul"
Weer slaakte zjj een kreet waaruit
angst -en jubel sprak. En de oogen
vast op de berin gericht, met het
geladen wapen in de hand, riep zij
telkens weer, om hem de richting
aan te geven.