BRESKENSCHE COURANT
Nieuws- en Advertentieblad voor geheel Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Het Parelsnoer.
Verschijnt iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND. Telefoon 21. Postgiro 70179. Uitgave J. C. LE BLEU v|h E. BOOM-BLIEK, Breskens
De Zomertijd.
o
Oorlogsherinneringen.
FEUILLETON
3®wveetv\e ^vesVetv^
44ste Jaargang
Dinsdag 14 Mei 1935
Nummer 4034
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden f 1.25. Buiten Breskens per drie maanden I 1.40.
Franco per post per jaar I 5.00
Buitenland per jaar f 6.50 Alles bij vooruitbetaling.
ADVERTENTIEPRIJS
Van 1-5 regels (0,75. Iedere regel meer (0;15. Ingez. Med. 30 ct. per regel
Abonnements-advertenties groote korting.
Kleine Advertenties tot hoogstens 5 regels 0.40 (bij vooruitbetaling)
Wij herinneren er aan, dat vannacht
de zomertijd ingaat. Men zette van
avond de klok een uur vooruit.
De Overweldiging van België.
Herinneringen aan de om
zwervingen van een oud-oor
logscorrespondent tusschen de
strijdende partijen.
0
Met een kleine vluchtelinge op
oorlogspad.
Ik kreeg verlof om met mijn klei
ne gezellin gebruik te maken van
een militairen trein. Deze had, toen
hij in Leuven aankwam, reeds een
avontuurlijken rit achter den rug.
Drie dagen geleden was het convooö
van circa 2000 gewonden- uit Cam-
brai in N.-Frankrijk vertrokken.
Reeds eerder heb ik geschilderd,
hoe in het begin van iden oorlog,
toen het treinvervoer nog niet was
georganiseerd, zulke reis een langen
lijdensweg was. De gewonden kwa
men uit de buurt van Atrecht, waar
de rechtervleugel der Duitschers tot
den terugtocht was gedwongen, wel
ke eerst bij Cambrai kon worden
beëindigd. Hun wegrijdende trein
was op het laatste moment nog hef
tig bestookt met vliegtuigbommen;
de wagens waren nog doorzeefd van
gaten.
Binnen in de wagons was het
niet uit te houden; er hing een on
dragelijke atmosfeer, verwekt door
het dagen-lang verblijf er in van de
verwonde manschappen met hun
sterk riekende verbanden. Geluk
kig had onze wagen een ibalcon,
waarop ik voortdurend met mijn be-
schermelinge heb gestaan, in ge
zelschap mede nog van eenige Duit
sche militairen, die niet wegens ver
wondingen maar om ziekelijke aan
doeningen er was o.a. ook iemand
met lichte geestelijke stoornissen bij
met verlof naar huis waren ge
zonden.
Tergend langzaam schoof het log
ge treingevaarte op de Duitsche
41*
Roman van
H. COURTHS-MAHLER
met autorisatie uit het
Duitsch vertaald dooi
A. VUERHARD-BERKHOUT
0
Het onweer barstte los en men
begon nu algemeen op de boot te
letten. Alle verrekijkers waren op
haar gericht en men zag nu, Idat
de dames van plaats verwisselden.
Die aan het roer gezeten had nam
nu de riemen, daar de andere schijn
baar moe was. Nauwelijks hadden
ze omgeruild of een windstoot, die
op een orkaan geleek, zweepte de
golven hoog op en dit ging met
zoo'n kracht, dat het bootje, tegelij
kertijd van ter zijde door den storm
en de golven gegrepen werd en om
sloeg. De beide dames vielen in het
water.
Het ging alles zoo snel, dat het
ongeluk al gebeurd was vóór ze het
beseften. De menschen aan het
strand, die het gezien hadden gilden
en eenige heeren, de bedaarde Ame
rikaan vooraan, snelden naar de red
grens aan, overal stoppend en wach
tend. Dat geschiedde om lange trei
nen met nieuwe troepen fe laten
passeeren; de pas afgerichte jongste
lichtingen en jeugdige vrijwilligers.
Die tegen-rijdende tremen waren met
groen loof opgetuigd; de wagens
bevatten voorts allerlei teekeningen,
w.o. caricaturen van bekende vijan
den. Vooral koning George van En
geland moest het ontgelden. Verder
las men ,,Nach Paris!" en „Nach
Engeland I" Als zulke trein den onze
naderde, kropen de jonge soldaatjes
uit de portieren of ze smeten de
deuren open om ons te begroeten,
zwaaiende met hun hoofddeksels en
brullende. Als de jongelui echter
naast onzen trein waren gekomen
en er niet hetzelfde enthousiasme
ontwaarden, doch integendeel te
'blikken kwamen in zieke, bleeke,
pijnlijke, moedelooze, tréurige ge
zichten van honderden en honderden
geslagen strijders, dan verstomde het
lawaai en kwam er een verschrikte
trek om de monden, die pas nog
zoo uitgelaten jubeldenLang
zaam verwijderden de treinen zich
van elkaar en reeds was de afstand
groot, als de jeugdige soldaten zich
zelve hervonden en tot het besef
kwamen, dat ze nog recht hadden
op een groet, de honderden, de twee
duizend, die reeds zooveel voor 't
vaderland doorstaan en geleden had
den.
We kwamen in Landen, een plaats
tusschen Thienen en Waremme.
Hier werd 40 minuten gewacht om
den gewonden van voedsel te voor
zien. Uit groote tobben werd soep
in borden opgediend en ook wij,
mijn kleine gezellin en ik, kregen
deze spijs toebedeeld. Toen ik ge-
geten had en het stationsemplace
ment op en neer liep om wat be
weging te nemen, werd mijn aan
dacht getrokken door een opstootje
voor een der laatste wagolns.
Ik ging er heen helaas om
het gruwelijkste tooneel onder de
oogen te krijgen uit heel mijn prac-
tijk als oorlogscorrespondent.
In een der laatste wagons, een
goederenwagen, lagen tusschen F ran
sche gewonde gevangenen een drie
tal Engelsche soldaten, zwaar ge
kwetsten. Ze zagen er treurig uit
en hun toestand kwajm me beden
kelijk voor. Uit informaties bij hun
Fransche lotgenooten bleek me, dat
dingsbooten om de drenkelingen ter
hulp te snellen. Dit was echter bij
het noodweer niet gemakkelijk. Toch
waren enkele moedigen, waaronder
de Amerikaan en de Cubaan, bereid
het reddingswerk te beproeven. Vlug
werd een zeilboot te water gelaten
en bemand en enkele minuten na het
ongeluk ving ze reeds haar moei
lijken tocht door de golven aan.
Van het strand af zagen de met
verrekijkers gewapende badgasten
dat een der dames verdwenen was,
terwijl de andere zich schijnbaar aan
de omgekeerde boot vasthield, die
op de golven danste.
Ze had kracht genoeg zich vast
te houden tot de redders 4n'et de
zeilboot dicht bij haar waren. Toen
verloor ze het bewustzijn en werd
in de boot getrokken. Nu zochten
de dappere redders naar de andere
dame en ontdekten een eind verder
een witte japon. De Cubaan spoorde
de anderen aan daarheen te zeilen
doch de toenemende storm maakte
dit bijna onmogelijk. Steeds weer
moest men laveeren. Intusschen deed
een der heeren moeite de bewuste
looze bij te brengen.
Eindelijk gelukte het ook de twee
de dame uit het water te halen
doch te laat ze gaf geen teeken
van leven meer en de doode oogen
staarden als ontzet naar de redders
die reeds geen krachten meer had
deze Engelschen al sinds dagen geen
voedsel hadden bekomen. En nu
stonden voor de geopende wagon-
deuren een paar honderd Duitsche
soldaten, deels licht-gewonden uit
den trein, deels soldaten der bezet
ting te Landen, die aangewezen wa
ren voor de uitdeeling der soep.
En al die liede: stonden te ra
zen en te tieren tegen de drie onge
lukkige Engelschen. die daar honge
rig en hulpeloos op wat vuil stroo
lagen uitgestrekt. Men hield ze de
dampende soep voor om dan hoo-
nend te roepen: „Eten wil je?Zwij
nen 1 Kapot moest jel Dat kun je
krijgen"; En terwijl ze dat laatste
zeiden, richtten ze hun geweren op
de ongelukkigen, de bloedende, hul-
pelooze, hongerige wezens. Anderen
spuwden naar ze met van woede
vertrokken gezichten.
Zulke behandeling van gewonden
komt den lezer misschien ongeloof
lijk voor, maar ze is bittere waar
heid. Om zulke men9chelijke ont
aarding te kunnen verklaren, moet
men even terugdenken aan de vree-
selijke ontgoocheling der Duitschers,
toen Engeland in het begin van
den oorlog de zijde van Frankrijk
koos. De meeste haat der Duitschers
ging toen naar de andere zijde der
Noordzee uit. „God straffe Enge
land!" was de leu;e, waaronder de
Duitschers het slagveld optrokken.
Een andere oorzaak van den Duit
schen haat jegens de Engelsche sol
daten was de omstandigheid, dat de
Engelsche soldaten „vrijwilligers'
waren, die het soldatendom als een
„vak" zouden beschouwen. De Fran-
schen, zoo beweerden de Duitschers,
streden voor hun vaderland, maar
de Engelschen schoten voor geld
op hun vijanden
Geenszins mag de afschuwelijke
behandeling van de Engelsche ge
wonden te Landen ook worden be
schouwd als een uiting van het nor
male Duitsche karakter. We zijn er
van overtuigd, dat de daders zich
thans, als ze zich hun boosheid her
inneren, diep zullen schamen. De
oorlog verkankert de geest des men
schen. Verklaarde niet een Duitsch
officier aan een medewerker van het
Handelsblad (zie het avondblad van
18 Öct. 1914): „Wij maken dat
is overal het ongeschreven consigne
zooveel mogelijk Fransche, zoo
weinig mogelijk Engelsche gevan
den en nu nog naar het strand te
rug moesten roeien. Dat was nog
een zeer zwaar werk.
Ondanks de reeds op den terug
tocht aangewende reddingspogingen
kon men slechts een der beide dames
levend aan wal brengen. Ze was
weer bij gekomen, maar een blik
op haar doode vriendin deed haar
weer het bewustzijn verliezen.
Men droeg haar direct naar haar
kamer en legde haar op een divan
Hier liet men haar over aan de
zprgen van het kamermeisje en een
hulpvaardige dame. De doode werd
in een leege, ongebruikte kamer
naast de garage van het hotel neer
gelegd.
De Cubaan had er voor gezorgd
dat er onmiddellijk een dokter ge
haald werd en stond nu mlet een
bleek gezicht naast den stoïcijnschen
Amerikaan voor de gesloten deur
waarachter de doode lag. Hij rilde
„Zoo jong en mooi en zoo'n vroege
snelle dood," zei hij.
De Amerikaan veegde met zijn
zakdoek door zijn natte haar.
„Verschrikkelijk. Maar laten we
een whisky nemen of een cognac
groc, anders worden we verkouden
en met de handen in de zakken
schuifelde hij weg om zijn voorne
men ten uitvoer te brengen. De Cu
baan volgde hem langzaam.
Het onweer woedde voort. Het
genen; we trachten de Engelschen
niet te wonden, maar te dooden".
0
Met gebroken oogen, welke me
die van den naderenden dood leken,
lag een hunner te staren naar die
wilden troep; de beide anderen
wendden het hoofd ter zijde. Onder-
tusschen gingen de beschimpingen
voort.
Ik stond stom en verslagen; ik
kon geen woord uitbrengen. Einde
lijk liep ik op een lachenden feldwe-
bel aan en bevende riep ik hem toe:
Wat hier gebeurt, is gruwelijk, 't
Zijn toch menschen deze Engel
schen die hun plicht deden, zooals
gij hem doen moet?"
„Neenl" zei de kerel, „zwijnen
zijn het, die zich laten betalen voor
hun vuile werkl"
Ik heb me afgewend. Niet één
was er onder dien troep van honder
den, die het voor de ongelukkigen
opnam.
fl
ik heb mijn verhaal sober ge
daan, omdat ik sommige oorlogs-
schande niet te scherp meer naar
voren wil halen, maar in de dagen,
welke na het geschetste voorval kwa
men, heb ik luide geprotesteerd en
details gegeven, welke de menschen
deed sidderen. Het verhaal van de
mishandeling der Engelsche gewon
den is over heel de wereld voortge
dragen door de _pers en vele kunste
naars, vooral in Engeland, zijn er
door vervoerd om het door mij aan
schouwde met de teekenstift inbeel
den vast te leggen, beelden, welke
een krachtige anti-oorlogsgetuigenis
kregen.
De Duitsche regeering voelde zich
toen genoopt tot het instellen yan
een officieel onderzoek naar het ge
beurde, over de resultaten waarvan
het Wolff-bureau aan de wereldpers
heeft bericht. Het rapport tastte de
juistheid van bijkomstige zaken aan;
het aantal in den trein vervoerde
gewonden b.v. zou minder zijn ge
weest dan 2000. Alsof ik het aantal
geteld zou hebben! En de samen
scholing van soldaten voor den wa
gon, waarin de gewonde Engelschen
lagen, zou ook niet zoo groot zijn
geweest, als ik aangafOp getui
genis van den magazijnmeester
Huebner en den landweersoldaat
Krueger nam de Duitsche overheid
donderde en bliksemde onophoude
lijk. De redders en de badgasten,
die het weer nog getrotseerd had
den, zochten haastig hun kamers
op om droge kleeren aan te trek
ken. Daarna kwamen ze weer in
de conversatiezaal bijeen en spraken
over het ongeluk.
Niemand wist wie de doode was
of het mrs. Gorian of vrijvrouwe
von Lersen was. Zelfs het perso
neel, dat de beide dames bediend
had wist het niet, want de namen
waren niet bekend en de overle
vende had nog geen woord gespro
ken.
De hulpvaardige dame kwam ein
delijk ook in de conversatiezaal en
werd met vragen bestormd. Ze kon
echter alleen zeggen, dat de dame
vóór de dokter gekomen was op
nieuw was flauw gevallen en dat
hij haar weer bij had gebracht. Ze
staarde wanhopig voor zich uit zon
der een woord te zeggen 'en de
dokter had bevolen, dat ze volkomen
rust moest hebben fta dezen ge
weldigen schok. Ze was alleen ge
laten, een dienstmeisje was in de
zijkamer gebleven om te waken.
En zoo hoorde men pas den vol
genden morgen, nadat de dokter
nogmaals bij de patiënte geweest
was, dat ze vrijvrouwe von Lersen
was. Mrs. Gorian was het offer der
golven geworden.
De vlschmijn wordt geopend Woens
dag a.s. te 9,30 uur en zal volgende
dagen werken van 9—11 en 13—16
uur, zoo noodig langer.
aan, dat de gewonde Engelschen
de aangeboden soep zouden heb
ben... geweigerd! Op getuigenis
derhalve van twee der menschen, die
ik beschuldigd had!
De redactie van „De Tijd" had
zich nog de moeite gegeven am na
de Duitsche tegenspraak het 9-jarig
dochtertje van den Amsterdamschen
kunstschilder de Bruin, dat ik uit
Leuven naar Holland had overge
bracht, en met mij getuige was ge-
weest van het gruwzaam feit, te
hooren over hetgeen het had gezien,
waarbij het in haar eenvoudige taal
een volkomen bevestiging van de
juistheid mijner beschuldiging gaf.
0
Met denzelfden trein heb ik mijn
reis voortgezet tot Luik. Vóór we
in die stad aankwamen, botste onze
trein nog op een tegemoetrijdende
locomotief Door de schade, welke
onze machine beliep, vloeide al 't
ketelwater weg en kregen we een
oponthoud te boeken van ruim 2
uur. Het was donker, toen we Luik
bereikten.
Het meisje, dat ik bij me had,
bracht ik bij m'n nicht in 'f klooster
der Soeurs de la Miséricorde 'cn
voor me zeiven zocht ik een hotel
op. In de stad bleek het me, dat
ook de Luikenaren, den aanstaanden
val van Antwerpen nog niet wilden
aannemen.
Den volgenden dag wist ik met
mijn kleine beschermelinge de Hol-
landsche ,grens te bereiken na een
moeilijken wandeltocht van Herstal
tot Eysden, waar we eindelijk den
trein konden nemen naar Maastricht.
Hier haalde de overgelukkige vader
zijn kind af.
Md. (Wordt vervolgd).
De kamer van Jutta von Lersen
stond in den loop van den morgen
vol met bloemen. Alle gasten \an
het hotel en ook uit naburige hotels
hadden door bloemen een bewijs
gegeven van hun deelneming.
De doode lag te midden der blole
men. Zelfs de stoïcijnsche Ameri
kaan had mevrouw von Lersen een
enorm bloemstuk gezonden en ook
bloemen aan de voeten der doode
gelegd. De Cubaan legde een prach
tige tuil rozen op de kleine, bleeke
handen der doode de levende
zond hij een bouquet orchideeën en
oranjebloesem op haar kamer.
Toen mrs. Gorian na eenige da
gen begraven werd, verliet mevrouw
von Lersen, zelf bleek als een doode,
voor het eerst haar kamer, om, op
den arm van een dame geleund,
de plechtigheid bij te wonen. Ze
kon bijna niet rechtop blijven staan.
Het leed om het verlies van haar
nicht scheen haar ontzettend te heb
ben aangegrepen. Ze kon geen
woord spreken en trok zich terstond
na de begrafenis in haar kamer te
rug.
Toen ze alleen was, viel ze in
een stoel neer en staarde lang voor
zich uit. Ze rilde alsof ze het koud
had en toen er geklopt werd schrok
ze en riep met heesche stem „bin
nen".
(Wordt vervolgd),
