;pÊ BLAD-
Resident Von Hindenburg's sterfbed.
wSjeett bestuurscrisis in Centraal-Europa
*tbH L der opvolging.
Jand volgt geïnteresseerd de gebeurtenissen.
r B
VRIJDAG
3 AUGUSTUS 1934
Donderdagmorgen, 20 jaar na het uitbreken van
den oorlogi overleed Duitschland's grootste veldheer
en zijn tweede rijkspresident.
Hitier heeft de beide functies van rijkspresident en
rijkskanselier in zijn persoon vereenigd.
je oude grijze veldinaar. j gewekt, dat de Putscli daarmee was ge-
I I J J 1 r-1 T rv J IIi- fie I, I uf.nn
nt«l
'"ege
'rhaal
Ginkt:
le|ijk,
Z'«-S
'IJlt
.1(4
is cet;
n doei,
ogen
P|j maar in de laatste jaren
de nieuwe machthebbers,
tteudeck als president der
M zijn roem sleet, eens
van Europa verworven,
d,t deze oude Duitsche eik
ht, militaire begaafdheid
id, tenslotte geveld is
't misnoegen en 't leed,
■treden in de laatste Juni-
:r en de zijnen. De oude
de verraderlijke moord-
r 'Bdage11 als een gruwel heb-
J i, en deze heeft hem ten-
sterfbed geworpen,
jand hebben voor zijn per
mits eerbied gehad. Vader-
heeft de thans ontslapene
de republiek heeft hij de
i burgeroorlog willen be-
had geweigerd, een bede was geweest om wijze bedreigt.
cn 1
ie voo
om st
op 3
ellen i
zilvett
en
roor
w
en
"evet
zulk
aag
von Beneckendorf und Hin-
tweede president van de
5 fC! iliek, is in 1847 geboren.
1 iv van den oorlog was hij
vo "maar toen het mis ging
°a ïgea de Russen, aanvaardde
diensten, welke de generaal
van had aangeboden. Door de
et vo wenberg en de Adasurischc
ie Von Hindenburg den va-
v rond van de Russen; naar
-rSes s de oorlog gewonnen,
i, 1916 werd Von Hindenburg
"n~ 1 hef van den generalcn staf
r ber 1918 tot..opperbevelheb-
n"ea geheele Duitsche leger, liet-
-an. Omtschland den oorlog vcr-
n- >ar huis terugleidde.
t( erd Vón Hindenburg tot pre.
za' luitsche republiek gekozen als
®ev,„frik Ebert; in 1932 werd
ge i
ie der opvolging- hield zelfs
het ziekbed van den presij
ublieke meening in ge-
rach ting. Von Hindenburg
emeene volksfiguur, inaar
van den nieuwen pre-
ne aanwijzing inhouden van
:h de ontwikkeling der bin-
politiek en als definitieve»
ikt.
sche ft er van, dat hij de beslis-
nieu schuiven en voorloopig als
me: end president zal optreden,
chter ook vele andere namen
Hitler's rechterhand; gene
is z pp, stadhouder in Beieren;
n<x®essen, een der eerste vorste -
ers van het nationaal-socia-
reealk Hertog van Brunswijk zou
i ges aken. Deze laatste is getrouwd
liter van den ex-keizer;; hij is
koo; m den oning van Engeland
hm Fetdinand van Rusland,
waarschijnlijk echter is de
welke Reuter geeft. Dit
1, dat na het overlijden van
burg het rijkspresidentschap
ijnlijlc zal worden waargeno-
presidentvan het Leipzi-
shof, Erwiu Bunike, hetgeen
tmming zal zijn met de be
den Rijksdag, in 1932 geno-
hierop zal bekend worden
it Hitler is uitgenoodigd het
«schap te aanvaarden, waarop
j, een voijcss^mmjngr zal wor-
ireven. De kiezers zullen dan
worcien gesteld met ja
Hitler's candidatuur te be
is eehter uitgesloten, dat er
candidaat zal worden gesteld,
kte berichten verlui-
1ter officieel, dat
tler bij decreet tot
jdent is benoemd als
van von hindenburg
Rijkskanselier blijft.
eindigd. Eerst achteraf is nu gebleken,
dat een ware burgeroorlog in het land
heeft gewoed en zelfs in het begin dezer
week de «ationaal-socialistische opstande
lingen zich op sommige plaatsen van Stier
marken en Karinthië nog wisten te hand
haven. Bij de onderdrukking van de re
volutie zijn aan regecringszijde circa 100
man gesneuveld en dubbel was 't aantal
dooden aan de zijde der oproerlingen.
De Putsch blijkt terdege voorbereid te
zijn geweest en de muiters beschikten
over eene uitnemende bewapening. Dui
delijk is gebleken, dat heel de geweld
dadige actie vanuit Duitschland geïnstru
eerd is geweest en dat van daar uit ook
de wapens zijn geleverd. Op Duitsch
bevel ook hebben de opstandelingen ten
slotte het laatste verzet gestaakt. De
regeering te Berlijn heeft ingezien, dat
een „succes" in Oostenrijk als gevolg van
de felle Europeesche reactie, den neder
laag slechts volkomener had kunnen ma
ken, daar in dat geval militair ingrijpen
van andere mogendheden in Oostenrijk,
én i n Duitschland, zéker zou zijn
geweest. Als gevolg van dat inzicht zijn
de Duitsche gezant te Weenen en de in
specteur der Oosten rij ksche Nazi's, Dr.
Habicht, dan ook geofferd geworden en
zijn S.S-troepeii handelend opgetreden
tegen de ligionnaires, die zich uit Duitsch
land naar Oostenrijk wilden begeven om
aan den strjjd tegen de Weensche re
geering deel te nemen.
De begrafenis van Dr. Dollfuss, den
vermoorden Bondskanselier, op Zaterdag
j.f.', is een indrukwekkende Oostenrijksche,
vaderlandsche manifestatie geworden. Kar
dinaal Innitzer heeft een ontroerende
rede gehouden, waarin hij de deugden van
den vermoorden kanselier als katholiek,
als vaderlander en man van den vrede
roemde. Hij herinnerde er aan, dat de
laatste verzuchting van den vermoorde,
wien men ook zelfs geestelijken bijstand
niet méér bloed te laten vloeien.
Starhemberg, vicc-kanselier en leider van
de Heimwehren, huldigde Dollfuss als
kameraad en oprecht leider van het Oos
tenrijksche volk. Hij zwoer dure eeden, dat
nooit een compromis zou worden gesloten
met het naiionaal-socialisme, maar dat in
de ontwikkeling van het land de geest
en 't werk van Dr. Dollfuss zouden voort
leven. Dien eed zwoeren nog vele an
dere sprekers en die werd in stilte her-
haald door de massa, welke in diepe ont
roering getuige was van de plechtigheid,
welke mede door de weduwe van den
vermoorden staatsman en door diens
ouders werd bijgewoond,
Na de begrafenisplechtigheden is de
nieuwe regeering definitief samengesteld.
Schuschnigg werd Bondskanselier, prins
Starhemberg bleef vice-kanselier, Fey
werd volkscommissaris en kreeg de por
tefeuille van Binnenlandsche Zaken; ook
de andere ministers zijn aangebleven.
Met de benoeming van Von Papen als
„Sondergesandler" te Weenen, meende
Hitier zich allereerst op een gemakkelijke
wijze van zijn vice-kanselier, die wars en
,,te veel" was, te ontdoen, daarmee tevens
een betere verhouding met Oostenrijk
scheppend, waar de „katholieke" Von Pa
pen persona grata werd verondersteld. Von
Papen wil men als persoon te Weenen
wel aanvaarden, maar men heeft bezwaar
tegen hem als de gezant, die na een mis
lukte gewelddadige intrige, nu op andere
wijze het pad van Hitier naar Weenen
zou moeten banen. Met Hitier en het
nationaal-socialisme wil men te Weenen
niets meer van doen hebben. Ook groote
Europeesche mogendheden, in de eerste
plaats Italië, wenschen vooraf zekerheid
omtrent de bedoelingen, waarmee Von Pa
pen naar Weenen komt. Die mogendheden
zullen Oostenrijk steunen bij liet stellen
van cischen te Berlijn, waarborgen
verlangende, van het staken van alle ver.
dere bemoeiingen van de Duitsche regee
ring met de binnenlandsche politieke ver.
houdingen in Oostenrijk.
Voor Oostenrijk is het intusschen een
gevaar, dat andere buitenlandsche in
vloeden zullen moeten worden aanvaard,
om Duitsche invloeden af te weren!
Het verluidt, dat aan de regeering van
Hitier zware eischen zullen worden ge
steld. Er is zelfs sprake van een
ultimatum! O.m- zal ontbinding van de
Oostenrijksche na ionaal-socialistische legi
oenen in Duitschland worden verlangd.
Het sabelgekletter is niet van de lucht.
Vooral van Italiaansche zijde komt de
dreiging; de passen naar de Oostenrijksche
grenzen zijn vervuld van krijgsrumoer.
De Berlijnsche regeering is diep ge
schokt door het feit, dat juist de Italiaan
sche regeering, aan welke ze zich gees
telijk verwant gevoelt, het heftigst tegen
haar opponeert en ze op de scherpste
De positie van Hitler is ernstig ge
schokt en slechts weinigen buiten Duitsch
land, vertrouwen, dat het huidige bewind
te Berlijn zich zal kunnen handhaven.
Een groot gevaar bedreigt het land;
doordat al het andere, wat georganiseerd
was, is neer -of uiteengeslagen, staat er
geen lichaam klaar om het bewind over
te nemen. De anarchie, liet communisme
zullen misschien „lieerschen", als Hitler's
dreigende hand neerzinkt
•Tenzij
De Rijksweer!
De aanvoerder van de nat.-soc. Putsch',
Holzweber, en de directe moordenaar van
Dollfuss, Plazetta, zijn van de week ge
vonnist; beiden zijn ter dood veroordeeld
geworden en opgehangen» De overige be
klaagden zullen vermoedelijk tot dwang
arbeid worden veroordeeld.
Ook Spanje is weer onrustig. Daar wordt
een nieuwe revolutie voorbereid. De minis
ter-president gaf toe, dat deze voorberei
ding hem bekend is, maar dat de regee
ring haar maatregelen heeft genomen. De
dreiging schijnt van de beide uiterste kan
ten te komen, maar het ergst is men in
Spanje beducht voor een Putsch van
rechts, van de zijde n.l. der monarchisten-
In de Ver. Staten luwt de stakingskoorts.
Bericht wordt, dat de openbare mee-
ning zich gunstiger gaat stellen tegenover
de gedachte aan een herziening der Eu
ropeesche schulden.
Ook president Roosevelt's opinie wij
zigt zich in den aangegeven zin.
BINNENLAND.
Een belangrijke Kieswetwijzi
ging voorgesteld. Tegen de
kleine partijtjes. Geen vrij
gestelden meer in Gemeente
raden en Provinciale Staten.
Instelling van een Werkloos-
heidssubsidiefoiids. Een
Nederlandsche reisweefc.
Arbeidsconnflicten. Dr.
Dollfuss herdacht. Uitwij
zing van een Nederlandschen
correspondent te Berlijn.
De regeering heeft bij de 'i *cade Ka
mer een ontwerp ingediend tot wijziging
van de Kieswet, waarmee voldaan wordt
aan het verlangen van de velen in ons
land, die 't parasiteeren van politieke vrij
buiters op de levenssappen der groote par
tijen zóó althans wordt het door die
„velen" voorgesteld een verderf van
ons politieke leven achten en een gevaar
meenen voor onze democratische instel
lingen. De vo9rgestclde wijziging houdt
voor de toewijzing van zetels voor de
Tweede Kamer, elke lijst van onwaarde,
waarop niet genoeg stemmen voor ten
minste drie zetels zijn verkregen. Dat zal
velen van het beginnen van een nieuwe
politieke actie afhouden, méér dan de
De eerste oorlogsdagen van 1914.
Nadat op 23 Juni 1914 de Oostenrijk*
sche troonopvolger Franz Ferdinand en
zijn gemalin te S'erajewo waren vermoord
door den Servischen nationalistischen stm
dent Gavrilo Prineip, verklaarde Oosten*
rijk Servië den oorlog op 28 Juli.
Op 31 Juli werd in ons land het be*
vel tot mobilisatie gegeven.
We herinneren vervolgens:
1 Augustus Duitschland verklaart Rus*
land den oorlog.
2 Augustus Duitschland eischt vrijen
doortocht door België*
welks regeering de hulp
inriep van Engeland.
3 Augustus Duitschland verklaart
Frankrijk den oorlog.
4 Augustus Duitschland dringt België
binnen. Engeland cn België!
verklaren daarop Duitsch*
land den oorlog.
tig
zol:
s ]l
jl Een ware burgeroorlog heeft in
Oostenrijk gewoed. Honder
den deelnemers zijn gesneu
veld. - De begrafenis van
Or. Dollfuss, den vermoorden
Jjjwil 'Bondskanselier. Heilige be
loften
aaii zijn baar. De
nieuwe regeering is gefor
meerd onder Schuschnigg als
Bondskanselier. De benoe
ming van Von Papen als ge-
*ant te Weenen. Groote
Europeesche mogendheden
lebben er bezwaren tegen.
t den
Dollfuss de
waseezui-
moora
Augustus 1914
Augustus 1934
f250.waarborg, welke bij de inlevering
van. candidatenlijsten zullen worden ge-r
eischt
We veronderstellen, dat de voorgestel
de wijziging een goede kans maakt in
de Stateu-Oencraal, zij het tegen heftig
verzet in van de nu nog vertegenwoor
digde kleine politieke groepen.
Een andere voorgestelde wijziging keert
zich tegen het zitting nemen van z.g-
vrijgestelden van belangen-organisaties in
de Gemeenteraden of de Provinciale Staten.
Uit Eerste en Tweede Kamer kunnen de
zulken niet worden geweerd zonder
Grondwetsherziening.
De regeering heeft ons .aar voornemen
kenbaar gemaakt om de abnormale- las
ten der werkloosheid meer gelijkmatig
over het land te gaan verdeelcn. Voor.
de abnormale lasten dus van werkloos*
heid in een industriestreek of -gemeente,
moeten nu ook degenen gaan opbrengen*
die in plaatsen wonen, waar het spook
der werkloosheid minder beangstigend op
treedt. Het komt ons rechtvaardig voor-
De „bijdragen van het rijk" gaan daar
toe worden omgezet in „bijdragen uit liet
„Werkloosheids-subsidiefonds". In dat
fonds zullen worden gestort alles naar
de voorloopige plannen 46 millioen
per jaar als rijksbijdrage, 25 opcenten van
de gcmeentefondsbelasting, 10 opcenten
der vermogensbelasting, 75 opcenten dec
personeele belasting en 40 °/o van da
hoofdsom der grondbelasting. De bijdra
gen worden slechts verstrekt, als de be
trokken gemeenten naar genoegen der re
geering de tering voldoende naar de
nering zullen hebben gezet. Alweer ver
scherpt rijkstoezicht derhalve op 't beleid
der gemeentebesturen.
De Nat. Reisverceniging heeft in sa-1
menwerking met verschillende geïnteres
seerden een Nederlandsche reisweek ge
organiseerd, welke van 2027 Augustus
zal worden gehouden. De Spoorwegen
geven dan reductie op sommige prijzen
en datzelfde geldt voor hotel- en pension
houders, exploitanten van reis- en ont-
spanningsgelegenheden. Enz. Een aai 2
propaganda voor het rei/en in eigen land.
De dreiging vau een arbeidsconflict op
Tholen is afgewend, doordat de regeering
de boeren verplicht heeft om een arbi
trale uitspraak te aanvaardeen. Dat is een
precedent in onze geschiedenis. Wie deze
uitspraak niet aanvaardt, wordt van ver
deren landbouw-steun uitgesloten.
In Helmond dreigt een conflict aafl
Van Thiel's Scbrocfboutenfabriek, waaf
250 man werkzaam zijn. Door de mo
dern en katholiek georganiseerde arbei
ders is een ultimatum gesteld ter af
wering van een aangekondigde loonsver
laging van 510 ,<yo. Het ultimatum loopt
op Zaterdag a.s. af.
Gelukkig is er ook nog iets tc vermel
den omtrent ecnige werkverruiming. De
regeering wil n.l. een aanvang maken met
den aanleg van het kanaalvak Jutphaas—
Wijk bij Duurstede, als onderdeel van de
scheepvaartverbinding van Amsterdam
met den Rijn.
De heer Zaalberg is afgetreden als
voorzitter van het Werkfonds 1934, het
welk liet 60 millioen-potje voor werkver
ruiming beheert. Men zegt, dat de lieer
Zaalberg zich niet met de regeerings-
in/ichten heeeft kunnen vereenigen. Hij is
opgevolgd door Ir. Hacke, Dir.-Gen. van
den Arheid.
Ook in ons land is bewijs van deel
neming gegeven met het overlijden van
Bondskanselier Dollfuss. De pauselijke
gezant in Den Haag heeft Zaterdagmor
gen in een der Haagsche kerken een re
quiemmis gecelebreerd, waarbij tal van
diplomaten en Nederlandsche Kamerleden,
alsmede ontzaglijk veel volks aanwezig
was.
Naar „Het Volk" bericht, zal zijn cor
respondent te Berlijn uit Duitschland wor
den uitgewezen. De regeering van Hitler
verleent slechts 'gastvrijheid aan de bui
tenlanders, die in het nationaal-socialistiscH
gareel willen loopen.
Inderdaad is den bedoelden corresporu
dent, den heer L. J. van Looi, op Woens
dag het uitwijzingsbevel beteekend gewor
den. Hij wordt beschuldigd, de Duitsche
toestanden „op een moedwillig vervalschie,
hatelijke of beleedigende wijze" te hebben
gecritiseerd.
Binnen 14 dagen moet hij het gebied
van het Duitsche rijk hebben verlaten;
