Breskensche Courant Het vergaan der J, 101", Het geheim der Visschershut Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen. De weg naar succes. FEUILLETON 40ste Jaargang Woensdag 15 October 1930 Nummer 3572 ABONNEMENT: per kwartaal 1,25; buiten Breskens ,40. Buitenland 6,50 per jaar. Zondagsblad per kwar taal 0,65; en buiten Breskens f 0,725Bui tenland 3,50 per jaar. Verschijnt: - iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND Advertentiën worden aangenomen tot uiterlijk 1 uur nam Uitgave: J. C. LE BLEU, Dorpsstraat 35, BRESKENS Tel. 21 Postrekening 70179 ADVERTENTIËN: van 5 regels f 0,75; iedere regel meer 15 ent. Ingez. mededeelingen 30 cent per regel. Handelsadvertentiën bij regelabonnement groote kortingTarief op aan vraag verkrijgbaar. GR A TIS verzekering voor de /-% y-\ gulden bij levens- i gld bij dood p* gld bij ver- gld bij ver- j gld bij ver- p* gld bij ver- j gld bij verlies abonne s tegen ongelukken, en Ji f lange ongeschikt- J Ji J door lies van een j(es uan een "f ^cs van een J j lies van een Jij van eiken wel voor de volgende bedragen: heid tot werken een ongeluk hand of voel oog duim wijsvinger anderen vinger De risico vao bovenstaande verzekering is herverzekerd bij de Ongevallen-Verzekering-Maatschappij „Fatum" te 's-Gravenhage. De dringende behoefte aan Helium. door: Dr. B. Sartorius. Hoewel het onderzoek naar de oor zaak van deze ramp nog niet afge- loopen is, kunnen wij reeds met zeker heid zeggen, dat de gevolgen zeker minder vreeselijk zouden zijn geweest, wanneer het luchtschip met Helium zou zijn gevuld, inplaaj^ van met water stof. Het is niet de eerste maal, dat de vulling met waterstof noodlottig is geworden voor een luchtschip. Wij den ken hierbij aan het vergaan van de Duitsche Zeppelin „L. 2" bij een proefvlucht op 17 October 1913. Ten gevolge van een ontploffing verbrandde het luchtschip in enkele minuten geheel en de 23 inzittenden vonden allen den dood in de vlammen. Eigenlijk zou het meer onze verba zing moeten opwekken, dat een derge lijke vlucht steeds zoo goed afliep. Waterstof is één der gevaarlijkste vul lingen, die men zich kan voorstellen. Op zichzelf is waterstof wel niet ont plofbaar - wanneer er geen zuurstof bij kan komen, zou men er rustig een vlam bij kunnen houden - doch de zuurstof is overal aanwezig in de ons omringende lucht en bij vermen ging daarmede ontstaat het gevreesde, zeer explosieve „knalgast" waarmede o.a. pantserplaten worden doorgesne den. Als een met waterstof gevuld luchtschip in brand raakt, is daarmede zijn lot bezegeld. De dunne wanden, die de gascellen van de buitenlucht scheiden, branden in enkele minuten door en zoodra op één enkele plaats de waterstof in aanraking met de lucht komt, ontstaat een ontploffing, die weer andere ontploffingen veroorzaakt. Dan kan niets de inzittenden van den dood in de vlammen meer redden. Daar het kleinste vonkje reeds deze ramp kan veroorzaken, is op de Duitsche lucht schepen het rooken ten strengste ver boden. Dr. Eckener heeft dadelijk na het vernemen van het ongeval als zijn meening uitgesproken, dat de ramp niet zulk een omvang zou hebben aange nomen, wanneer het luchtschip met Helium gevuld ware geweest. Hij heeft er ook steeds op gewezen, dat een geregelde verbinding met luchtsche pen over den Atlantischen Oceaan niet tot stand kon komen, wanneer er geen Helium kon worden gebruikt. Helium is n.l. niet brandbaar en kan niet ont ploffen, in welke verhouding men het ook met lucht vermengt. Het is dus het ideale draaggas voor luchtschepen en luchtballons. „Maar waarom wordt hét daarvoor dan niet gebruikt?" zal men vragen' Het antwoord is gemakkelijk gegeven. Het eenige land. dat genoeg Helium procudeert, om er luchtschepen mede te vullen, is Amerika. En om zijn eigen militaire luchtverkeer een voor sprong te geven, heeft Amerika den uitvoer van Helium verboden. Dit kan men niet al te zeer veroordeelen, want de productie van Helium is er zelfs voor het eigen land ontoereikend en de prijs kan. ondanks alle pogingen tot verlaging, niet verder worden gedrukt dan tot „slechts" f 2t- per kubieke Me ter. Het winnen van Helium gaat na melijk met groote bezwaren gepaard. Helium komt overal in de atmos feer voor, doch op de voor ons bereik bare hoogten slechts in uiterst geringe hoeveelheden. Op 80 a 100 K.M. hoog te bestaat onze dampkring bijna uit sluitend uit Heliumwij zijn echter niet in staat Helium in noemenswaardi ge hoeveelheden uit onverschillig welke luchtlaag te winnen. Wij zijn dus aan gewezen op den Heliumvoorraad in het binnenste der aarde. Het komt daar in vele aardgassen voor en zoo wint men het ook in Amerika uit de daar in grooter aantal voorhandene aard- gasbronnen en stijgt dikwijls mee op jjn petroleum- of warmwaterbronnen. Men kan het ook winnen uit radio actieve gesteenten en daarom behoeft de hoop niet te worden opgegeven! dat te eeniger tijd ook buiten Amerika Helium kan worden bereid in voor de luchtvaart bruikbare hoeveelheden. He- liumbronnen, die echter niet zeer veel produceeren. zijn in het bezit van En geland (in Canada een bron met 33 pCt. Helium), Frankrijk (in Afrika), Japan (op Formosa) en Duitschland (in het eigen land met een productie van 19 pCt.) Helium kan ook kunstmatig worden bereid en zoolang er geen praktisch bruikbare, natuurlijke vindplaatsen zijn, moeten wij daaiop onze hoop vestigen. In 1926 hebben de Berlijnsche schei kundigen Fritz Paneth en Krirt Peters Helium bereid uit waterstof. De geringe hoeveelheden Helium, die zij zoo ver kregen, komen voor praktisch ge bruik echter niet in aanmerking; toch heeft ons de ervaring geleerd, dat de behoefte aan een uitvinding steeds vrij spoedig door die uitvinding wend ge volgd. Laten wij daarom hopen, dat het menschelijke genie ons ook ditmaal niet in den steek zal laten en de zoo vurig gewenschte bereiding van Helium in voldoende hoeveelheid binnen af- zienbaren tijd mogelijk wordt (Nadruk verboden). Gesprekken met John. D. Rocke feller, Wij kennen allen uit de foto's het door duizenden fijne rimpeltjes be dekte geziciit van John. Rockefeller, vermoedelijk de rijkste man ter we reld. Vele van deze foto's, die vooral uit de negentiger jaren afkomstig zijn en geregeld door de wereldpers hun ronde doen, stellen hem voor bij het golfspel, zijn meeste geliefkoosde sport naast schieten met pijl en boog. Het meeste van wat ik hier laat volgen, deelde hij mij mede op het golf- veld, hoewel hij enkele van de behan delde onderwerpen ook wel heeft be sproken aan tafel of tijdens de auto- mobieltochten. die ik met hem maakte door de prachtige bosschen van zijn landgoed te Cleveland. Bij al die ge sprekken gebruikte hij nooit het woord je „ik," maar sprak hij altijd van ,wij" als hij het over succes had. „De menschen denken altijdi" zei hij eens, „dat ik een geweldige werker ben geweest, die van 's morgens vroeg tot 's a\o ids laat in touw was en zomer en winter doorwerkte zonder één dag vacantie. Maar toen ik in de vijftig was, nam ik al lange vacanties; toen heb ik al de boomen voor deze bos schen geplant, terwijl ik wegen en tuinen liet aanleggen, om naar buiten te kunnen gaan en tiaar met mijn ge zin te kunnen genieten van mijn vacan ties. Ik heb nimmer al mijn gedachten aan mijn werk gegeven en dat heeft nooit uitsluitend mijn leven gevuld. Ik heb wel veel van mijn tijd gegeven voor Zondagsschoolwerk en liefdadig heid. En kan het van de zakenmerir schen, die mij dikwijls komen op zoeken, niet begrijpen, dat zij zich zoo volkomen laten beheerschen door hun zaken. Het lijken mij geen levende menschen meer toe." Toch is Rockefeller de man geweest, die het type van den modernen onder nemer creërde en zijn zaak was de eerste, waarin niet meer met den „mensch" gerekend werd en de deug den van den ondernemer geen persoon lijke eigenschappen meer waren, maar objectieve economische principes wer den. Zoo vroeg ik Rockefeller eens. hoe hij op het idee gekomen was, de „Standard Oil" te vormen, de eerste trust ter wereld. Zijn antwoord luidde ongeveer als volgt: r,Eigenlijk kwam het idee van aarteen" sluitjng niet van ons. De menschen van de „Western Union Telegraph Compa ny" zijn ermee begonnen door een paar kleine telegraaflijnen Op te koopen De Standard Oil was bovendien niet zoozeer het resultaat van een idee, als wel van een bittere noodzakelijk heid. In dien tijd werden alle petro- Teumraffinaderijen bedreigd door een bankroet, omdat de prijs der petroleum lager was dan de productiekosten. Overal heerschte ontstemming en ja- louzie. Zoo had ik een paar jaar lang tot een van mijn concurrenten geen woord gesproken. Toen riep ik hem op een goeden dag toe. of wij niet eens met elkaar konden spreken. Hij ging daarop pi en twee uur lang spra ken wij over de olie. Hij was er even' als ik van overtuigd, dat het zoo niet langer ging. En tenslotte verkocht hij mij zijn zaak voor een zeer behoorlijk bedrag. „Hoe kwam u aan het geld daar voor? „Dat was de eerste keer, dat ik een iets grooter bedrag bij een bank op" nam, en wel 10.000 Dollar. Dat wlas een groote som voor dien tijd, die zoo arm aan kapitaal was. Ik kreeg het geld, omdat de directeur van de bank mij persoonlijk kende en wist hoe eenvoudig ik leefde, hoe zuinig ik was en omdat mijn vroegere baas hem ver teld had, dat ik als betrouwbaar bekend stond. Als men crediet wil krijgen!, moet men eerst een goeden naam hebben. Die had ik al bij mijn eerste transactie. Later vroeg ik de menschen altijd of zij contant geld verlangden of aandeelen Standard Oil. Mijn chèque boekje kon ik langzamerhand wel 'thuis houden, want zij namen haast altijd aandeelen. „Lateri" vervolgde Rockefeller, ..heb ik den trust steeds meer uitgebreid om meer te kunnen doen en 'meer kapitaal te krijgen, om één groote belangrijke zaak te stichten inplaats van een groot aantal kleine zaakjes De mogelijkheid van die zaak bleken duidelijk, toen ons kapitaal van 5 mil- lioen dollar onvoldoende bleek te zijn. Wij brachten bet daarom op 17 millioen en konden ook dit bedrag nog renda bel maken. Het doel bleef echter steeds hetzelfde: onze zaak uitbreiden. 47. Maar met al hun raadgevingen was er geen een onder hen, die de we duwe een ander middel van bestaan aan de hand deed of op andere wijze bereid was te steunen, ofschoon ze er allen warmpjes inzaten. Wat had zij daaraan Zij stond voor het ge val dat de kapitaalrente niet voldoende was om behoorlijk rond te komen zonder een of andere bijverdienste. Daar waren drie gezonde jonge meis jes, die gevoed en gekleed moesten worden overeenkomstig haar stand en opvoeding en die in geenerlei wijze in staat waren voor zichzelf te zorgen, daar de familiewaardigheid niet toeliet dat ze in dienstbaarheid zouden gaan. Mevrouw Portmans begreep ook zelf genoeg de moeilijkheid jonge heeren In tours' te hebben bij haar dochters, en noe licht dit tot ongewenschte ver houdingen kon leiden en haar huis in opspraak brengen, doch wat zou ze anders Daarom zette zij haar pension, dat ?ulk een winstgevende zaak was, maar voort. Zij waarschuwde voortdurend haar dochters, hield ze kort en zorgde, dat ze zoo weinig mogelijk met de inwonende jongelui in aanraking kwa men. Maar dat was niet zoo gemakkelijk. Want de dochters waren jong en le venslustig en al waren zij nog zoo goed opgebracht met strenge begrip pen van fatsoen en eer, dat nam niet weg dat zij het gezelschap der jonge heeren geenszins schuwden en menige glimlach en verstolen handdruk ge wisseld werd, zonder dat moeder het zag. Alles ging goed totdat er iets ge beurd,e, dat den vrede en het geluk der familie Portmans verstoorde en een droeve schaduw over het huis wierp. Er was onder de pensiongasten één jongeman, die in het bijzonder de gunst van de Portmans genoot, niet zoozeer om zijn deftige, adel lijke afkomst, maar meer om de aan trekkelijkheid, die er van zijn persoon uitging en terstond tot sympathie voor hem stemde Hij was student aan de universiteit en zijn naam was jonker Albert van Grafhorst. Mevrouw Portmaijs dweepte met hem- werd nimmer moede zijn lof te bezingen en hij was de eenige. dien ze in haren intiemen familiekring toe liet. Daar was het dat haar dochter Lien, de jongste en ook de knapste van het drietal, en de jonker elkander leerden kennen en "liefhebben. Zij beloofden elkander trouw en mevrouw Portmans gaf haar toestem ming tot de verloving onder voorwaar de dat ook de familie van den jonker van heeler harte zou toestemmen. Als deze weigerde zou zij het ook doen) want haar. familietrots liet het niet anders toe. Toen hij zijn candidaats- examen achter den rug had, ging de jonker de toestemming zijner ouders vragen, doch hij stuitte op de botte weigering van zijn vader, den ouden heer van „Grafhorst". En toen de jonker bleef aandringen en zeide dat hij niet terug kon, omdat hij zijn woord van trouw gegeven had, en dat hij ook niet terug wili'de, wend hij van het kasteel weggezonden met het verbod om nooit terug te keeren als hij bij zijn voornemen volhardde. Onder deze omstandigheden wilde ook mevrouw Portmans geen toestem ming geven tot een verloving en daar zij nu een verhouding tusschen de twee jonge menschen ongewenscht en niet oorbaar achtte, verzocht zij den jonker elders kamers te zoeken en liet haar dochter niet meer toe in zijn ge zelschap te komen, Hij ging, doch op denzelfden dag dat hij het huis van mevrouw Portmans verliet was ook haar jongste dochter spoorloos ver dwenen. Twee dagen later ontving zij een brief uit Engeland, waarin slechts het volgende stond: „Wij zijn heengegaan omdat wij niet anders konden. Wij zijn aan elkander verbonden door plechtige geloften, die noch door ons noch door anderen verbroken mogen wor den. Wij gelooven, dat God ons heeft samengebracht en wat Hij heeft samengevoegd zal de mensch niet scheiden. Wij zijn hier gisteren in den echt verbonden en begeven ons thans naar lndië. Vaartwel. Moge God u allen zegenen. Albert. Lien". Na het ontvangen van dezen korten brief schreide mevrouw Portmans vele dagen om het verlies van haar lieve ling. Maar deze gebeurtenis deed meer dan al de raadgevingen van haar fa milie. Zij zond onmiddellijk al haar huurders heen, trok zich terug op een kleine woning en begon een leven van strerlge afzondering, dat voor de twee overblijvende dochters gelijk stond met volkomen afscheiding van de wereld. Het werd de droeve ervaring der twee zustersi dat zij moesten bdcttn om daardoor een steeds beter en goed- kooper product te leveren". Dat zegt de oude man ,zoo ter loops, terwijl hij een golfballetje weg slaat. Hij vertelt echter niets van de werkmethode van zijn trust, of van het feit, dat hij in 1882 negen door hem beinvloede trusts deed ontstaan. Ook zegt hij niet. dat hij in 1890 de anti- trustwet afkocht, die overigens zijn trust geen nadeel berokkend heeft en dat hij die trust een buitengewonen dienst bewees, door de belangen van de groote spoorwegmagnaten ermee te verbinden. „Wat deed u in dien tijd, als de menschen contant geld verlangden „Op de een of andere manier sloe gen wij er ons altijd doorheen. Toen wisten wij al. hoe wij de banken er-, toe moesten bewegen, ons geld te lee- nen Deze methode was: de spoorweg- koningen aandeelen te geven, waardoor wij voor het transport van onze pro ducten geheime tarieven en kortingen kregen. Op deze wijze wisten wij con" curreerende zaken te verlammen even als de tusschenhandelaren. Zoo kwam de petroleumhandel van de Vereenigde Staten en van bijna de geheele wereld in onze handen!! In 1907 werd de Standard Oil voor deze praktijken veroordeeld tot een geldboete van 29 millioen Dollar, maar in hooger beroep werd het vonnjs ver- nietjgd. „!k denk bijna nooit meer aan den strijd van die jaren, verklaarde Rocke feller. „Ik ben blijj dat ik dien tijd voor den „misstap" harer jongere zus ter. een misstap, zooals haar moeder het gewoon was te noemen. De vrees, dat hetzelfde zou kunnen geschieden met haar andere dochters, had mevrouw Portmans aangegrepen, vervolgde haar als een nachtmerrie en daarom be waakte zij ze bijna als gevangenen en ontzegde haar alle vrijheid van be weging. De familie kwam, zoo als het gaat, om haar' verwijten te doen over haar onvoorzichtigheid en om haar t* vertel len dat ze schande gebracht had over zich zelf en een oneer was voor de familie. Ze stond hun fier te woord zeide dat ze van hen, van wien ze geen hulp of sympathie ontving, ook geen beleedigingen verwachtte en dat ze het alleen wel zou dragen. Toen waren ze heengegaan om zich nooit meer bij haar te laten zien. Nu stond ze dan geheel alleen en moest zich met haar dochters maar zien te redden van de sobere rente. Er had zich een zekere haat en afkeet van de wereld van mevrouw Portmans meester gemaakt en ze deed haar best om deze gevoelens op haar kinderen over te brengen, (Wordt vefvolgd).

Krantenbank Zeeland

Breskensche Courant | 1930 | | pagina 1