Breskensche Courant
Op elk
Purol
25
I f üan €^en
Het geheim der Visschershut
Het 11H-IUI -schandaal.
De R 101.
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
FEUILLETON
40ste Jaargang
Zaterag 11 October 1930
Nummer 3571
ABONNEMENT:
per kwartaal 1,25;
buiten Breskens 1,40.
Buitenland f 6,50 per
jaar.
Zondagsblad per kwar
taal f 0,65; en buiten
Breskens f 0,725Bui
tenland f 3,50 per jaar.
Verschijnt:
- iederen DINSDAG- en VRIJDAGAVOND
Advertentiën worden aangenomen tot uiterlijk 1 uur nam.
Uitgave:
J. C. LE BLEU, Dorpsstraat 35, BRESKENS
Tel. 21 Postrekening 70179
ADVERTENTIËN:
van l 5 regels f 0,75;
iedere regel meer 15 ent.
Ingez. mededeelingen 30
cent per regel.
Handclsadverlcntiën bij
regelabonnement groote
korting. Tarief op aan
vraag verkrijgbaar.
GR A TI S verzekering voor de f s-\ gulden bij levens- 1
abonnes tegen ongelukken, en lange ongeschikt-
Wel voor de volgende bedragen:
gld bij dood i-j jo* gld bij ver- tam gld bij ver- a gld bij ver
door lies van een ^es van een es van cen
hcid tot werken een ongeluk hand[of Voet oog duim
De risico Van bovenstaande verzekering is herverzekerd bij de Ongevallen-Verzekering-Maatschappij „Fatum" te 's-GraVenhage.
gld bij ver
lies van een
wijsvinger
av gld bij verlies
anderen vinger
Wat was de oorzaak van de ramp?
door:
Schout-bij-naclit B. D. Beelitz.
Geringe ballast Topzwaarte
verminderd motorisch hefvermo
gen.
Het staat in ieder geval reeds vast',
dat het luchtschip piet in de lucht,
doch eerst bij de botsing met den
aardbodem in brand is geraakt. Uit
het feit, dat het verscheidene personen
gelukt is zich met zeer geringe ver
wondingen 'te redden, volgt, dat de
dalende beweging van het luchtschip
relatief zeer langzaam moet zijn ge
weest en dat de ontbranding van hel
gaslichaam eerst na de botsing met
de aardoppervlakte plaats vond.
Daarom moeten wij de, door vaklieden
zoo gaarne ais ongeluksverwekker be
tichte rooksalon hier geheel en al
buiten beschouwing laten. Het zou bo
vendien i mmers wel zeer onwaarschijn
lijk zijn geweest, dat er zich midden
in den nacht, toen zoowel passagiers
als gondelwachters sliepen, nog eenige
menschen in den rooksalon zouden
hebben bevonden. Daarenboven is het
vanzelfsprekend, dat een luchtschip met
waterstofvulling bij een botsing met het
aardoppervlak in brand raakt. De da
lende beweging drukt de gebroken gas-
cellen tegen de gloeiende motoren, zoo
dat het gas, zoodra het in aanraking
komt met de cylinderkoppen, onmid
dellijk in lichte laaie staat. En water
stofgas - vooral in zulke enorme hoe
veelheden - brandt als pek.
Het is mij echter niet geheel en al
duidelijk, waarom de commandant en
de overige navigatoren het luchtschip
voortdurend op zulk een geringe hoog
te hebben gehouden. Het is toch wel
niet aan te nemen, dat zulk een ervaren
lucht-navigator als Majoor Scott was,
zich niet bewust zou zijn van de ge
varen van een vlucht op zulk een
geringe hoogte en dan nog wel in den
nevel? Waarschijnlijk moet dus dit
lage vliegen een gedwongen manoeuvre
zijn geweest, want zelfs het schouw
spel van een verlichte „ville Lumière"
zou een commandant van een lucht
schip niet mogen hebben verleid om
zoo laag te blijven vliegen in plaats
van de meer zekere weg boven de ne
vel te kiezen en op de sterren te koer
sen, die eenige honderden meters hoo-
ger zeker te zien waren geweest.
Om deze hoogte te kunnen bereiken
had het luchtschip natuurlijk in de
46.
Ook nu scheen het haar te hinderen,
want zij antwoordde op de grommende
bemerkingen van Lize over de slechte
eigenschappen van het ontslagen dienst
meisje. „Jaj ja, gij hebt goed praten
bemoeit je nergens mee en laat alles
maar aan mij over. Ik houd het huis
knap en jij gaat maar schilderen en
pianospelen. Dat gaat zoo niét langer.
We moeten zien een ander dienstmeisje
te krijgen en dan maar wa|t zuiniger
leven".
Na deze opmerkingen stond juffrouw
Johanna met een zucht op en ging
weer in de gang om haar werk voort
te zetten. Ondanks de korrelige op
merkingen konden de twee zusters Port-
mans het best met elkaar vinden. Zij
leefden al twintig jaar zoo met elkaar.
Beiden waren klein en nogal breed ge
vormd én hun voorkomen en hun wie
gelende gang maakte zulk een koddi-
gen indruk, dat zij dikwijls het voor
werp waren van den spot der straat--
|cwj£d.
eerste plaats voldoende ballast aan
boord moeten hebben, zóóveel zelfs,
dat het ook in staat zou zijn geweest
de later opdagende, hoogere bergen
van Zuid-Frankrijk gemakkelijk over te
vliegen. De mogelijkheid bestaat echter,
dat men erop had gerekend, bij de
aankomst in Zuid-Frankrijk zooveel
brandstof te hebben verbruikt, dat de
ze gewichtsvermindering bij de aan
komst in Zuid-Frankrijk voor de eerste
opstijging voldoende was. zoodat men
vóór dien tijd met het luchtschip ei
genlijk steeds een weinig te hoog
bleef voor de draagkracht van het
schip zelve. Dit is bij de grootste snel
heid der motoren geenszins ontoelaat
baar - integendeel, iedere motor van
het luchtschip kan bij deze snelheid
ongeveer twee ton van het totale
scheepsgewicht „dynamisch" dragen
een schip van meerdere tonnen kan
dus op deze wijze gemakkelijk op een
constante hoogte worden gehouden.
Nu stel ik mij zoo voor, dat er ge
durende de vaart van de R. 101 plot
seling een zware nevel optrad, waar
door de navigatie van het luchtschip
zich gedwongen zag, naar aardob-
jecten georiënteerd te blijven en te da
len. Doch het remmen van de vaart
moest noodzakelijkerwijze ook het dy
namische hefvermogen verzwakken,
waardoor het schip reeds een neiging
tot doorzakken zou gaan vertoonen.
Nu moet - volgens de experts - het
schip reeds bij de eerste vaart een
buitengewone neigfng -hebben "vertoond
om "topzwaar te worden, hetgeen door
den inbouw van een nieuwe gascel
te verklaren zou zijn. Misschien dat
men door de verplaatsing van de con
stante scheepsgewichten dit nog ee-
nigszins heeft gecorrigeerd - en dat
is zeer waarschijnlijk of beter: het
zou onvergeeflijk zijn geweest het niet
te doen - in ieder geval is het zeer
goed mogelijk, dat daarmede deze boeg
afwijking nog niet geheel en al werd
weggenomen. Traden deze drie fac
toren, namelijk geringe ballast top
zwaarte en verminderd motorisch
hefvermogen bij een langzame nevel
vaart gelijktijdig op en moest men
plotseling, tengevolge van een op
doemende hindernis, als b.v. een berg
of een hoogen heuvel een korte, steile
boog omhoog beschrijven, dan is het
tevens begrijpelijk, dat het 237-Meter
lange luchtschip niet in staat is gewelest
in den daarvoor beschikbaren tijd deze
hindernis te ontwijken. Volgens mij
is dit de verklaring van de ramp -
maar, zooals ik reeds opmerkte, mer.
zal de ambtelijke onderzoekingen moe
ten afwachten, om de ware oorzaak
Het lachwekkende van hun verschij
ning werd nog verhoogd door de klee
ding die zij droegen en die geheel
uit de mode was. Zij waren ouder-
wetsch zoowel in kleeding als in op
treden. Hun verschijning was allesbe
halve schitterend, en als zij over straat
gingen, prikkelde hun stijfnorsch uit
zicht de jeugd nog meor tot spot.
Doch die hen beter kende wist dat
zij een hart van goud hadden en de
goedhartigheid zelve waren. De beide
zusters behoorden tot een oud achtens
waardige familie uit Leiiden en als
er één ding was w'aarop zij trptsch
waren' dan was het op hun onbespro
ken, onberispelijk verleden en op hun
fatsoenlijke afkomst. Zij waren arm
en als Johanna niet zoo 'zuinig in
het huishouden om had kunnen gaan.
hadden zij van de kleine rente, die
hun kapitaaltje afwierp, niet rond kun
nen komen. Zij was het eigenlijke
hoofd van het huis, bestuurde de za
ken en regelde de inkomsten en uit
gaven,
De andere zuster, Lize, was een
droomster, vol idealen en droombeelden
die altijd luchtkasteelen bouwde, maar
nooit vefder kwam dan een paar oude
deuntjes op de piano, die zij tot in het
oneindige repeteerde en daarbij de won
van de catastrophe te kunnen ophelde
ren. Over het algemeen is en blijft
het een onomstootelijke waarheid, dat
een luchtschip des te veiliger is naar
mate het verder van het aardoppervlak
verwijderd blijft. Ook een zeeschip is
ver buiten het bereik van de kust
veiliger, dan in de nabijheid van het
land en vooral bij nevel. Nevel is voor
iedere scheepvaart-tak van oudsher de
gevaarlijkste vijand geweest en zal dit
ook altijd blijven, ondanks radio-ba
kens en draadlooze, die het gevaar
wel verminderen, doch niet opheffen.
Tegenover het zeeschip heeft het lucht
schip echter het enorme voordeel de
nevel te kunnen vermijden, door hooger
te stijgen, tenminste - wanneer de nevel
zelf met een groote hoogte heeft, wat
echter slechts sporadisch voorkomt.
Een opheffing van het brandgevaar
voor luchtschepen zal slechts dan In
treden. als alle verkeersluchtschepen
met het onbrandbare Heliumgas zijn
gevuld. Dit bevindt zich voorloopig
nog in het bezit van de Vereenigde
Staten, waar echter een Helium-uit-
voerverbod heerscht. Misschien vinden
de Amerikanen in deze zware cata
strophe, waardoor wederom zoovele
vrouwen en kinderen" tot weduwen en
weezen zijn geworden, aanleiding dit
uitvoerverbod op te heffen, waarmede
zij zich zeer verdienstelijk zouden ma
ken voor de verdere ontwikkeling en
beveiliging der luchtscheepvaart en
waarvoor de geheele wereld hen ver
plicht zou zijn.
(Nadruk verboden).
Aan wien de schuld?
Misdadige zorgeloosheid.
Uit den stroom van berichten over
de ramp der „R 101" en de uitkomsten
van het voorloopig onderzoek kun
nen de voornaamste feiten thans reeds
opgemaakt worden. Er blijkt zelfs al
uit, wat de eigenlijke oorzaak van het
ongeluk was.
Bij de eerste proeven is al geble
ken, dat het luchtschip ondeugdelijk
was. Het was te zwaar en de motoren
werkten niet zooals het behoorde. Toen
derlijkste gezichten trok, benevens eeni
ge producten van haar schilderkunst,
die nooit buiten de deur waren geweest
en slechts den toorn van Johanna uit
lokten. Niettemin bleef zij hardnekkig
gelooven dat de vonk van het genie
in haar was, nooit had haar de illusie
verlaten, ondanks haar bijna vijftig
jaren, dat zij nog eens wat bijzonders
worden zou en voor iets bijzonders
bestemd was, en in aanleg achtte zij
zich ver verheven boven haar zuster,
die zij soms met een meewarigen blik
kon gadeslaan.
Doch met dat al stond zij onder
de leiding van haar practische zuster
en buiten haar piano en -schildersezel
deed zij alles wat Johanna wilde. Zij
moest dikwijls booze verwijten in ont
vangst nemen over haar uitgaven voor
haar schildersprullen, zooals Johanna
het noemde, doch op dit punt wilde
zij zich niet bukken. Zij zou liever
minder eten dan zich dit genot ont
zeggen.
Als aan 'teind der maand de mid-
delen schaarsch werden, hield Johanna
gewoonlijk een vermanende rede tot
haar zuster om haar te overreden het
schilderen op te geven en zich met fijn
handwerk bezig te houden, dat ten
minste nog geld i nbracht. Dan hoorde
werd het luchtschip in tweeën gesne
den en een tusschenstuk ingelascht.
Daardoor kon ongeveer 20.000 kubieke
meter meer gas worden ingenomen en
steeg het draagvermogen beduidend.
Ook de motoren werden veranderd.
Daarna ondernam men twee zeer korte
proefvluchten, we kc geen bevredigend
verloop hadden. Het draagvermogen
was nog altijd veel te gering en de
motoren konden niet ten volle de kracht
leveren, waarvoor zij berekend waren.
Ondanks dat werd besloten de vlucht
naar Britsch-lndië door te zetten, om
dat men van het Parlement credieten
trachtte te krijgen voor den 'bouw van
nieuwe luchtschepen. Vóór het vertrek
verklaarde Lord Thompson nog: ,Ik
heb den premier beloofd, dat wij 20
October weer in Londen terug zullen
zijn," d.i. juist vóór de bijeenroeping
van het parlement. Men moest zich
dus haasten!
De start was reeds een mislukking
omdat de met zware olie gestookte
motoren aan den gang gebracht moes
ten worden door kleinere motore^,
welke niet wilden werken en eers|t
gerepareerd moesten worden. Daarna
kon men starten, doch het luchtschip
steeg slechts langzaam. De boeg stak
omnoog, de achtersteven raakte bijna
den grond. Ooggetuigen verklaarden
dat het een beangstigend gezicht was.
De afstand Cardington-Beauvais is
600 K.M. en het luchtschip heeft daar
over acht uur gevlogen; het voer dus
zeer langzaam. De radioberichten wa
ren niet optimistisch. De motoren
werkten „bevredigend"t maar in de
radio-taal werkten de motoren meestal
„uitstekend^' zoodat de aanduiding be
vredigend" op zichzelf reeds betee-
kende, dat de werking der motoren
heel wat te wenschen overliet. De
geredde istuurman heeft verklaard, dat
het luchtschip in den storm in heit
geheel niet meer te besturen was.
Volgens hem was de commandant van
plan geweest, bij Beauvais een nood
landing uit te voeren en wanneer de
ervaren majoor Scott bij nacht op on
bekend terrein dergelijke voornemens
koestert, moet de toestand wel heel
hachelijk zijn geweest. Als ma joor Scott
o)ok maar een sprankje hoop 'had ge
had' zou hij nog getracht hebben het
vliegveld Le Bourget, bij Parijs, te
bereiken, waar men hem bij de landing
behulpzaam had kunnen zijn.
Eén van de geredden verklaart dat
Lize haar zwijgend ,aan. doch ver
anderde niet.
Ondanks deze luttele Oneenigheden
leefden de twee kleine zusters in vrede
met elkander. Zij bewoonden een aar
dig en flink huis, dat hun onbelast ei
gendom was, aan de Prins Hendrik
kade te Amsterdam. Dit huis met een
kapitaaltje, dat een rente opleverde van
nog geen twaalfhonderd gulden, was
al wat de Leidsche zaakwaarnemer
Portmans aan zijn weduwe en drie
dochters na had kunnen laten.
Want de Portmans waren eigenlijk
een Leidsche familie, die altijd in Lei
den had gewoond. Toen haar man
was gestorven had mevrouw Portmans
een groot huis gehuurd op goeden
stand in Leiden, om kamers te gaan
verhuren en aldus met behulp van de
kleine rente in haar onderhoud en dat
harer kinderen te voorzien. Het was een
hard gelag voor haar geweest, dat zij,
die zich altijd zonder zorgen had kun
nen bewegen en van niemand afhan
kelijk was geweest, thans Op deze wijze
moest leven, doch zij had haar trots
overwonnen en zich dapper er door
heen geslagen.
Haar huurders waren meestal stu-,
denten. Altijd waren haar kamers be
zet, en het gold els «en voorrecht
PRIKA
ZUIVERE
KRISTAL
STIJFSEL
PER PAKJE
de boeg van het schip loodrecht naar
de aarde dook. Het schip is dus niet
bij vergissing in de boomen gestuurd,
wat trouwens zeer onwaarschijnlijk is
bij een behoorlijk bestuurbaar lucht
schip. De bovengenoemde stuurman ver
klaarde, dat zij op een hoogte van 50
Meter vlogen en dat is geen hoogte,
waarop men zich met een luchtschip
vrijwillig begeeft. Hieruit volgt dusi,
dat het draagvermogen van het schip
reeds lang voor de ramp ontoereikend
was geworden.
Uit het onderzoek is reeds gebleken,
dat een van de grootste gascellen tij
dens de vlucht gescheurd is; vermoede
lijk bevond deze cel zich in het nieuw-
ingebouwde middenstuk en is het schip
doorgeknikt. Daarbij zouden meerde
re gascellen gescheurd en leeggeloo-
pen zijn, waardoor het luchtschip daal
de. De op het hoogste tourental loo-
pende motoren werden door den schok
plotseling stopgezet, waardoor zij rood
gloeiend werden en de uit de reser
voirs stroomende zware olie vlam de
den vatten. Deze vlammen zouden dan
de waterstofcellen bereikt hebben. Bo
vendien was de bemanning ongeoefend
en eenvoudig overgenomen van den
Britschen vliegdienst: zij hadden
slechts de twee onbeduidende proef
vluchten meegemaakt.
„Het schip was ondeugdelijk. Het
chauvinisme, dat deed verlangen naar
een zuiver Engelsch luchtschip, leidde
in dit geval tot het verlaten van den
beproefden Zeppelinbouw. Men was
trotsch op het stalen geraamte' dat
niet met ijzerdraden bespannen was
en voor de eerste maal is hier ge
vlogen met motoren, die met zware
onder de studenten bij mevrouw Port
mans thuis te zijn. Zij was een hospi
ta zooals weinigen en bezat in .het
bijzonder de in een huisvrouw zoo
te waardeeren gave om het ieder bij
haar thuis te maken. Haar kamer
bewoners, voor het meerendeel uit
jongelieden bestaande, vonden bij Port
mans een echt tehuis en in mevrouw
Portmans een ware moeder, die zij
raadplegen konden in hun moeilijk
heden. Die er eenmaal was, ging er
niet gaarne meer weg.
Zoo ging alles goed en zelfs zoo,
dat mevrouw Portmans nimmer de
rente van haar klein kapitaal behoefde
aan te spreken, want meestal waren
haar pensiongasten uit de rijkste krin
gen, die goed betaalden. Doch toen
haar dochters grooter werden vond
mevrouw Portmans het toch bezwaar
lijk jonge mannen in huis te hebben
die in voortdurend contact kwamen
met drie jonge meisjes.
Familieleden kwamen haar waarschu
wen en zeiden dat het onvoorzichtig
was. Zij wezen haar op de gevolgen
die zulk een huiselijken omgang kon
hebben, waren overvloedig in hun raad
gevingen en ontrieden haar sterk om
het pension voort te zetten.
£XCgrdt vervolgd).