Breskenssche Courant
TWEEDE BLAD
Het leven van Thomas Ëata
Zaterdag 4 October 1930. No. 3569.
oeMI*BIBIMttWilllt"Mm^:l''1^ mKammaunmzaxF*
*^)e 'vcv\eressaxx\e ipacjuva.
sc\va\ &er ^tvca's.
VOOR DE JEUOD.
De wijze Papegaai
en de brutale Roover.
Sport.
van de
van
Een romantische episode uit de wereld
geschiedenis.
Volgens berichten uit Zuid-
Amerika moet de legendarische
schat der Inca's, waarnaar eeu
wenlang reeds gezocht is. thans
gevonden zijn.
De particuliere expeditie van den
Ecuadorischen advocaat Julio Torres
moet volgens de berichten in de Andes
van Alausi. op het grondgebied van
den staat Ecuador den legendari6chen
schat der Inca's gevonden hebben. Tor
res deelt mede. dat de schat zich be
vindt in een rotshol in de buurt van
het Indianendorp Nizac. De Indianen
bewaakten hem en hadden tegenover
Torres en zijn mannen een vijandige
houding aangenomen.
Of Torres nu werkelijk den echten
schat gevonden heeft of alleen een
kleinere verzameling juweelen en kunst
voorwerpen. zooals er al meer gevon
den zijn. zal pas over verscheidene
weken kunnen worden vastgesteld. Ten
slotte weet niemand, waaruit de echte
schat precies bestond en hoe groot hij
is. Men weet slechts, 'dat hij niet
bestaat uit de kunstschatten van één
tempel of één koninklijk paleis, maar
verzameld is uit het geheele Rijk der
Inca's. Men moet dus onderzoeker^,
of de gevonden schat ook inderdaad
goud smeedwerk uit verschillende stre
ken en tijdperken vertoont.
Op gevaar af. dat binnenkort Torres
niet den echten schat gevonden blijkt
te hebben, willen wij toch eenige bij
zonderheden over den schat der Inca's
mededeelen. waarover zooveel legenden
in omloop zijn. Als deze schat bestaat,
verhaalt hij ons het ontroerende feit
van den ondergang van een groot volk
en een hooge beschaving. En verder
is hij dan een aanklacht tegen de
Spaansche veroveraars en .beschavers,"
die met onbeschrijflijke wreedheid een
vredelievend volk onderdrukt hebben.
De Spaansche veroveraar Pizarro, die
in de geschiedenis als een edel en moe
dig held voortleeft, had met zijn ge
harnaste ruiters en geweren het leger
der Inca's verslagen, dat gebrekkig ge
wapend was en hem niet kon weer
staan. Daarbij nam hij hun keizer Ata-
hualpa gevangen. Deze werd door zijn
volk als een god beschouwd en was
a.h.w. de belichaming van het Inca-rijk.
Zijn leven was het leven, zijn dood de
dood van dat rijk. De gevangenneming
geschiedde naar den wil der goden
en om niet te zondigen door verzet
tegen dien wil vocht het volk niet
langer tegen de Spanjaarden. Het lot
van het Inca-rijk scheen beslist.
De Spanjaarden zelf gaven de Inca's
echter nieuwen hoop. Want zij kwamen
niet als kolonisten in de moderne be-
teekenis van het woord, zij aasden
Een zeker koning had een papegaai,
die alles wist. Hij zat op een gouden
stok naast den koning en van alles
rat de koning at, kreeg hij de lekker
ste stukjes.
Wanneer er in de stad brand gesticht
was of gestolen, dan wist de pape
gaai dadelijk, wie het gedaan had. Dat
was nog. eens gemakkelijk. Zoo kwam
het, dat alle goede menschen veel van
den papegaai hielden, maar de slechte
rnenschen, die hadden een hekel aan
hem.
Ergens in het land van den koning
leefde een rooversbende, die de reizi
gers bestal en al heel wat onschuldige
menschen vermoord had. Eerst waren
er wel 50 roovers geweest, maar nu
waren er nog maar veertien. Hoe kwam
tilt? Wei, hit was het werk van den
slechts op het goud. waarvan in het
land onmetelijke voorraden voorkwa
men. Zij waren wreed, onmensche-
lijk, onbeschaafd. Maar zij waren goe
de Psychologen. Zij beloofden Ata-
hualpa vrij te laten, wanneer zij als
losprijs al het goud uit het land kre
gen.
De Inca's kenden de ..waarde van het
goud" niet. In hun oogen was goud
een metaal, waaruit mooie sieraden en
gebruiksvoorwerpen konden worden ver
vaardigd. maar het was niets vergele
ken bij het leven van den keizer en het
voortbestaan van hun volksleven. En
dan zouden zij weer als vroeger kunnen
leven, maar thans zonder den wil der
goden te weerstaan. Het is duidelijk,
dat een volk. dat jaarlijks ontelbare
menschenoffers bracht ter eere der go
den, geen noemenswaardig offer zag in
liet afstaan van zijn. goudvoorraad. Zij
ledigden hun tempels en paleizen en
brachten bijeen, wat rijk en arm aan
gouden voorwerpen bezat. Het land
was volgens onze begrippen fabelachtig
rijk en de bijeengebrachte schatten
moeten milliarden waard geweest zijn.
En dit alles zou in de hantjen der
Spanjaarden komen.
De Spanjaarden waren echter nog
betere psychologen. Zij wisten, dat
staat en keizer één waren en dat het
vrijlaten van den keizer zou neerkomen
op een weer opleven van het verzat
en dat het volk op de v, dating wacht
te om zich onder leiding van den
keizer vrij te maken van de over-
heerschers. Zij dachten, twee vliegen
in één klap te kunnen vangen door het
goud in ontvangst te nemen, maar toch
den keizer te dooden en den staat te
vernietigen.
Atahualpa is door de Spanjaarden
in aiie stilte gedood. Maar op onver
klaarbare wijze drong net gerucht toch
door tot de bewaarders van den schat,
die hem toeh wegvoerden en verborgen
in de spelonken van hun onbegaanbare
rotsen. Slechts een klein deel er van
viel in handen der Spanjaarden.
En hier begint de legende van den
schat der Inca's. Nu heeft men geen
andere gegevens meer dan de verhalen
der inboorlingen. Van den schat is geen
spoor meer te vinden. Het eenige feit,
dat ook historisch bevestigd is. is de
rol. die de stamaanvoerder Manco na
den dood van den keizer gespeeld
heeft. Hij verzamelde de laatste ge
trouwen en - door de Spanjaarden
schijnkoning uitgemaakt - trok hij zich
terug in het gebied der tegenwoordi
ge provincie Villoabamba. in een bijna
ontoegankelijken doolhof van be
sneeuwde bergtoppen en niet te over
bruggen kloven.
De schat speelde echter eeuwenlang
een grooten rol in de fantasie der
op geld beluste Europeanen. Ontel
bare malen heeft men ernaar gezocht.
De steeds geld tekort komende regee
ringen der Andes-republieken besteed
den er hun welwillende belangstelling
papegaai. Telkens, als er in het bosch
een reiziger vermoord was, zei de pape
gaai, welken roover het gedaan had en
dan kon die roover zich verschuilen
waar hij wilde, 'thielp niets! De pape
gaai vertelde aan den koning, waar
heen de roover gevlucht was. En dan
duurde het niet lang of de soldaten
van den koning hadden den moordenaar
te pakken.
Op een dag riep de rooverhoofd-
man zijn kameraden bij elkaar en sprak
hen toe: ..Mannen, zóó gaat het niet
langer! Die verschrikkelijke papegaai
verraadt ons allemaal. Ons aantal wordt
hoe langer hoe kleiner en over een jaar
is er niemand van ons meer over. W,ie
moet dan hier op het bosch passen en
zorgen, dat er geen enkele reiziger
onbestolen doorheen komt? Mannen,
we moeten handelen. Onze strijd gaat
niet tegen den koning, noch tegen zijn
soldaten, maar tegen den papegaai. Als
dat beest er niet was, konden wij onge
stoord ons vak uitoefenen. Wat moet
er gedaan worden
De hoofdman zweeg. Nog nooit had
hij goovecl achter elkaar gesproken. De
aan. En de laatste decennia hebben
ook de geleerden er zich mee bemoeid,
omdat zij daaruit ontzaglijk veel zouden
kunnen opmaken over de beschaving
der Inca's. In 1911 heeft de Peruviaan-
sche Yale-Universiteit een expeditie
uitgerust die wel niet den schat, maar
toch wel het paleis van koning Manco
gevonden heeft, zoodat een gedeelte
van de legende historisch waar bleek
te zijn.
Volgens de geruchten moet de schat
bewaard worden door de nakomelingen
van dezen keizer Manco, terwijl het
geheim van de bergplaats slechts mon
deling overgeleverd wordt. En de In
dianen, die zelf in de bitterste armoede
leven, bewaren den schat, omdat hij
het laatste overblijfsel is uit hun oude
Inca-rijk en omdat de overlevering zegt
dat deze schat eenmaal de nakome
lingen van koning. Manco in staat
zal stellen, het oude rijk in alle heer
lijkheid weer op te richten.
Een bekende geschiedenis, waarvan
de waarheid vaststaat wordt verteld
door een jager, die een Incameisje van
den dood redde. Tot belooning voerde
zij hem geblinddoekt in een spelonk,
waar onmetelijke schatten lagen op
gestapeld en stond hem toe. daar zijn
zakken mee te vullen. Daarna werd
hij weer geblinddoekt weggevoerd. Hij
trachtte de spelonk later wel terug
te vinden, maar zonder resultaat.
Of advocaat Torres nog gelukkiger
is geweest dan deze gelukkige, wij
kunnen het nauwelijks hopen. Want
de schat der Inca's kan nooit zoo
schoon zijn als de daarover bestaande
legenden. En hij zal in de schatkist dei-
wisselende regeeringen van Ecuador
ook wel niet zoo veilig bewaard wor
den als door de laatste afstammelingen
der Inca's.
(Nadruk verboden).
Door Dr. O. Vink.
Iets meer dan een halve eeuw ge
leden werd in een van de armste stre
ken van Moravië. te Zlin, het derde
kind van den straatarmen schoenlap
per Bata geboren. Dit kind was men-
schelijkerwijze gesproken voorbestemd
om een hongerlijder te worden, zooals
alle bewoners van die arme streek.
In het rijke Weenen noemde men de
omstreken van Zlin verachtelijk de pan
toffelgieterij, omdat men zich daar
voornamelijk bezighield met het maken
van pantoffels. De kleine Thomas ging
nauwelijks lang genoeg naar school,
om te leeren lezen, op zijn zestiende
jaar kon hij maar heel .gebrekkig
schrijven, want hij moest ook als kind
al werken van *s morgens vroeg tot
in den nacht.
Deze jongen is thans de grootste
schoenfabrikant ter wereld. Hij betee-
kent voor de schoenindustrie hetzelfde
wat Ford in de automobielindustrie
is. Hij heeft in zijn productiesysteem
Ford zelfs nog overtroffen en is nu een
klassiek voorbeeld geworden van den
groot-industrieel, wiens eerzucht en
macht grenzen aan het fantastische. Hij
is niet tevreden met zijn eigen land
en zelfs niet met Europa. Hij heeft
met zijn schoenen al bijna de geheele
wereld veroverd. Te .Pirmasens, heb
centrum der Duitsche schoeneninidus-
strie, is 10 pCt. der bevolking wer
keloos geworden, doordat Bata zijn
schoenen ook in Duitschland impor
teerde. Binnen drie jaar slaagde hij er
in. zijn productie zonder eenige hulp
van de bank van 3 op 22 milljiben
andere roovers zwegen ook. Zij waren
het allemaal met hun hoofdman eens,
maar wisten al evenmin raad als hij.
Eindelijk kwam een van de roovers
uit de rij naar voren. Hu, wat een
leelijke man was dat. Je kon zien,
dat hij nergens bang voor was, zoo
wreed waren zijn oogen.
„Ik weet wat!" zei hij.
„Wat? Zeg op!" klonk het van
alle kanten.
„Hoe komt het, dat die vogel alles
aan den koning verklappen kan?"vroeg
de roover.
Niemand antwoordde. Dat vonden ze
een te diepzinnige vraag.
De roover lachte. „Wel, wat zijn
jullie dom. Natuurlijk door zijn tong!"
Dit was den anderen roovers te mach
tig. Ze liepen boos op hun kameraad
toe en zeiden: „Zeg. als je soms voor
den gek wilt houden, zullen we je mo-
ris leerenI" En de hoofdman zei: „We
zijn hier niet bij elkaar om grapjes te
maken!" Toen werd de roover weer
ernstig en zei: „Inplaats, diat 'jullie
me dankbaar zijn, worden jullie boos!
Als je dan precies weten wilt,, wat ik
paren schoenen per jaar te brengen.
Aan hem is het te danken, dat Tsjecho
Slowakije thans het land is, dat de
grootste schoenen-export ter wereld
bezit.
Duitschland tracht zich tegen Bata
te verdedigen. In April van dit jaar
begon men invoerrechten te heffen op
Tsjecho-Slowaaksche schoenen om den
invoer van schoenen tegen te houden.
Wat doet Bata ertegen Hij kocht de
zer dagen van het Pruisische rijk een
stuk land in Opper Silezië. dat duizen
den Hectaren groot is om daarop fa
brieken en arbeiderswoningen te bou
wen. Binnenkort zullen daar 1000 ar
beiders tewerkgesteld worden. Zoo zal
hij zich ook in Duitschland nestelen.
En Bata zal ook daar op groote aan
plakbiljetten zijn systeem verkondigen.
In het kader der bestaande econo
mische verhoudingen worden fabrieken
opgericht, waarin alle arbeiders, ver-
koopers. enz. geïnteresseerd zijn en
niemand twijfelt eraan of Bata zal ook
in Duitschland met zijn systeem geld
verdienen, wanneer de overheid het
hem niet belet.
Toen Bata te Zlin geboren werd.
was het een gehucht. Nu is het een
flinke fabrieksstad, die uitsluitend be
staat door en voor Bata'js arbeiders.
Maar dat is nog niet het voornaamste.
Bata's productie overtreft alles wat
tot nu toe op zijn gebied gepresteerd
is. Terwijl in Duitschland een gerouti
neerd fabrieksarbeider 3 a 4 paar schoe
nen per dag maakt vervaardigen Ba
ta's meerendeels jonge en onervaren
arbeiders er 10 a 12.
Bata noemt twee redenen, waarom
zijn systeem zooveel succes heeft. De
eerste is de rationalisatie van het werk
zooals men die vindt bij Ford. Maar
de tweede is, dat de arbeiders zoo
veel meer presteeren, omdat zij zelf
belang hebben bij een grooten winst.
Iedere kleine afdeeling van Bata's fa
brieken is om zoo te zeggen een apart
bedrijf, dat geheel zelfstandig werkt
met verlies of winst. Iedere werkplaats
is een aparte zaak. En van den op
zichter tot den jongsten leerling heeft
ieder persoonlijk belang bij het bloeien
van die zaak. Bata is van meening, dat
alle ondernemingen over de geheele
wereldop deze manier zullen moeten
worden ingericht, wil men de pro
ductie op een hoog peil houden.
Nu wordt door de vele vijanden
van Bata wel beweerd, dat de Tsje
chische schoenenkoning zijn arbeiders
schandelijk uitbuit. Ondanks deze aan
tijgingen heeft hij echter in Tsjecho-
Slowakije zijn systeem weten door te
voeren. En in Duitschland hebben ver
schillende rechtbanken wel principieel
toegegeven, dat de werkmethoden van
Bata onsociaal zijn, maar ook daar heelt
men tot nu toe niet anders gedaan dan
onderdeelen van zijn systeem af te
keuren.
Hoe dit ook zij, in ieder geval heeft
deze man een zoo succesvollen en ro-
mantischen loopbaan gehad, als in den
tegenwoordigen tijd in de industrie mo
gelijk is. Hij begon als een klem
stukwerkertje, dat in Oostenrijk wo
nende, niet eens de Duitsche taal
machtig was. Hij trok te voet naar
Praag en leerde daar verkoopen. Hij
ging toen zonder een cent op zak
naar Amerika en leerde den Amerikaan-
schen handelsgeest kennen. Hij zag
wat reclame vermag en maakte spoe
dig kennis met den „band zonder eind"
in werkplaatsen waar het Taylorsy-
steem toegepast werd. Hij kwam weer
straatarm in Tsjecho-Slowakije terug.
Hij sliep niet meer dan vier uur, stond
,s morgens om vier uur op en werkte
door tot 's nachts twaalf uur. Met
het geld, dat hij zoo overhield, werd
bedoel: de tong van den papegaai
moet er uit! Als hij zijn tong kwijt
is, kan hij immers niks meer vertel
len!"
Nu waren de roovers niets kwaad
meer. Ze schaamden zich, omdat ze
boos geworden waren. „Dat is een
goed plan," zei de hoofdman naden
kend. „Maar hoe wd je dien pape
gaai z'n tong afsnijden Dat is heusch
zoo gemakkelijk niet. Als je vóór dien
tijd gesnapt wordt, is 'tje dood!"
„Laat dat maar aan mij over," ant
woordde de roover. „Maar wat krijg ik
van jullie, als ik 'tzaakje opknap?"
„Drie jaar lang de helft van onzen
roof," zei de hoofdman.
„Top"" zei de roover. Hij dacht:
dan wordt ik schatrijk en ga ik in een
mooi huis in de stad wonen. En daar
voor wilde hij zijn leven wel eens wa
gen 1 Hij ging op stap. Vóór hij hel
bo6ch verlaten had, bezocht hij een
zwarte kraai, dié hij vroeger eens van
een lijmstok gered had. Die kraai kon
enkele tooverkunsten, dat wist de roo
ver en daarom ging hij op de kraai
toe, nam beleefd zijn hoed af en zei;
hij fabrikant. Op den dag der oor
logsverklaring liet hij twee paarden
loopen tot ze dood neervielen, om den
sneltrein naar Weenen te halen en zoo
een opdracht te kunnen krijgen tot
levering van 50.000 paar zeildoeksche
schoenen. Dat was het begin van zijn
carrière.
Op het oogenblik werkt Thomas Bata
nog even hard en hij heeft ook zijn
arbeidstijd niet bekort. Toen zijn dok
ter hem onlangs verandering van lucht
voorschreef ging hij met stenotypistes,
schrijfmachines, telefoon en al in een
verankerde luchtballon en werkte daar
op een hoogte van 1000 M. boven
Zlin. -
Bata kent thans nog slechts één
doel: de prijs van een paar heeren
schoenen te verlagen tot f 1.50. Dal
is om zoo te zeggen zijn geloof. Mis
schien is hij voor de productie en
voor de menschheid gevaarlijker dan
de langzame, laksche middelmatigheid,
die wij tot dusver meegemaakt hebben.
In ieder geval behoort hij tot die man
nen, die in Europa zoowel als in
Amerika den toon aangeven en aan
wier macht wij niet durven te tornen,
misschien wel omdat wij nog niet ten
volle de invloed ervan beseffen.
(Nadruk verboden).
VOETBAL.
SLUIS.
Zondag 28 dezer werd alhier een
Voetbalmatch gespeeld tusschen S. V.
V. Rood—Wit I en Zeeuwsch-Vlaam-
sche Boys I (Oostburg). Deze had tot
uitslag 7—2 in 't voordeel van Rood-
Wit.
De wedstrijd was bedoeld als re
turn-match, daar Oostburg in haar
eigen plaats een beker verspeeld had
en de Sluizenaren bij tegenbezoek een
fraai voetbalbeeld in de kleuren te
verspelen stelde. Dit beeld was wel
willend geschonken door een oud
voetballer van hier.
Oostburg was over de geheele linie
te licht tegenover Rood—Wit, alhoe
wel ze dikjvijls spannend spel leverden.
De spelers van beide clubs waren
het dikwijls niet eens met de uitspra
ken van den scheidsrechter.
WATERLANDKERKJE.
Uitslag Voetbalwedsttijd.
Gespeeld: D. O. S. I Waterland-
kerkje tegen N. G, Rooden Hoek,
gewonnen door Waterlandkerkje met
2-1.
D. O. S. II wint van Roodenhoek
II met 2—0.
De leiding van den scheidsrechter
Boekhout van Breskens. was in orde.
Hoogwatergetij Breskens.
vm nam
D AO EN
Zaterdag 4 Oct. 12.34 12.58
Zondag 5 12,12 12,36
Maandag 6 12.45 1.09
Dinsdag 7 1,02 1,26
Volle Maan Dinsdag 7 October om
19,15.
LieM op
«oop Rljwiolon enz.
(waaronder zijn begrepen
wagens, karren, enz.)
Zaterdag 4 Oct. nam. 7.04
Zondag 5 6.05
Maandag 6 6.04
Dinsdag 7 6.03
„Mijnheer de kraai, ik ga naar het pa
leis van den koning om den wijzen
papegaai zijn tong af te snijden. Kunt
U me misschien met een van Uw too
verkunsten helpen
Toen de kraai dat hoorde, kraste
hij van genoegen
„Gxaai-graai-graai,
De papegaai Weg met de pa
pegaai!
Oraai-graai-graai
Nu kwam hij op den roover z'n
schouder zitten en kraste hem in z'n
oor:
„Ga naar den zwarten kater,
In den tienden boom,
Gooi hem met nat water.
Aai hem langs zijn koon,
Laat je driemaal krabbelen.
Tel tot zeventien,
Niemand op de wereld.
Kan jou dan nog zien!"
„Dank U wel. meneer de kraai," zei
de roover verheugd, en terwijl de raaf
krassend wegvloog om den kater te
waarschuwen, dat iemand hem spreken
moest, (iep de roover naar den tienden