Breskenssche Courant TWEEDE BLAD Het leven van Thomas Ëata Zaterdag 4 October 1930. No. 3569. oeMI*BIBIMttWilllt"Mm^:l''1^ mKammaunmzaxF* *^)e 'vcv\eressaxx\e ipacjuva. sc\va\ &er ^tvca's. VOOR DE JEUOD. De wijze Papegaai en de brutale Roover. Sport. van de van Een romantische episode uit de wereld geschiedenis. Volgens berichten uit Zuid- Amerika moet de legendarische schat der Inca's, waarnaar eeu wenlang reeds gezocht is. thans gevonden zijn. De particuliere expeditie van den Ecuadorischen advocaat Julio Torres moet volgens de berichten in de Andes van Alausi. op het grondgebied van den staat Ecuador den legendari6chen schat der Inca's gevonden hebben. Tor res deelt mede. dat de schat zich be vindt in een rotshol in de buurt van het Indianendorp Nizac. De Indianen bewaakten hem en hadden tegenover Torres en zijn mannen een vijandige houding aangenomen. Of Torres nu werkelijk den echten schat gevonden heeft of alleen een kleinere verzameling juweelen en kunst voorwerpen. zooals er al meer gevon den zijn. zal pas over verscheidene weken kunnen worden vastgesteld. Ten slotte weet niemand, waaruit de echte schat precies bestond en hoe groot hij is. Men weet slechts, 'dat hij niet bestaat uit de kunstschatten van één tempel of één koninklijk paleis, maar verzameld is uit het geheele Rijk der Inca's. Men moet dus onderzoeker^, of de gevonden schat ook inderdaad goud smeedwerk uit verschillende stre ken en tijdperken vertoont. Op gevaar af. dat binnenkort Torres niet den echten schat gevonden blijkt te hebben, willen wij toch eenige bij zonderheden over den schat der Inca's mededeelen. waarover zooveel legenden in omloop zijn. Als deze schat bestaat, verhaalt hij ons het ontroerende feit van den ondergang van een groot volk en een hooge beschaving. En verder is hij dan een aanklacht tegen de Spaansche veroveraars en .beschavers," die met onbeschrijflijke wreedheid een vredelievend volk onderdrukt hebben. De Spaansche veroveraar Pizarro, die in de geschiedenis als een edel en moe dig held voortleeft, had met zijn ge harnaste ruiters en geweren het leger der Inca's verslagen, dat gebrekkig ge wapend was en hem niet kon weer staan. Daarbij nam hij hun keizer Ata- hualpa gevangen. Deze werd door zijn volk als een god beschouwd en was a.h.w. de belichaming van het Inca-rijk. Zijn leven was het leven, zijn dood de dood van dat rijk. De gevangenneming geschiedde naar den wil der goden en om niet te zondigen door verzet tegen dien wil vocht het volk niet langer tegen de Spanjaarden. Het lot van het Inca-rijk scheen beslist. De Spanjaarden zelf gaven de Inca's echter nieuwen hoop. Want zij kwamen niet als kolonisten in de moderne be- teekenis van het woord, zij aasden Een zeker koning had een papegaai, die alles wist. Hij zat op een gouden stok naast den koning en van alles rat de koning at, kreeg hij de lekker ste stukjes. Wanneer er in de stad brand gesticht was of gestolen, dan wist de pape gaai dadelijk, wie het gedaan had. Dat was nog. eens gemakkelijk. Zoo kwam het, dat alle goede menschen veel van den papegaai hielden, maar de slechte rnenschen, die hadden een hekel aan hem. Ergens in het land van den koning leefde een rooversbende, die de reizi gers bestal en al heel wat onschuldige menschen vermoord had. Eerst waren er wel 50 roovers geweest, maar nu waren er nog maar veertien. Hoe kwam tilt? Wei, hit was het werk van den slechts op het goud. waarvan in het land onmetelijke voorraden voorkwa men. Zij waren wreed, onmensche- lijk, onbeschaafd. Maar zij waren goe de Psychologen. Zij beloofden Ata- hualpa vrij te laten, wanneer zij als losprijs al het goud uit het land kre gen. De Inca's kenden de ..waarde van het goud" niet. In hun oogen was goud een metaal, waaruit mooie sieraden en gebruiksvoorwerpen konden worden ver vaardigd. maar het was niets vergele ken bij het leven van den keizer en het voortbestaan van hun volksleven. En dan zouden zij weer als vroeger kunnen leven, maar thans zonder den wil der goden te weerstaan. Het is duidelijk, dat een volk. dat jaarlijks ontelbare menschenoffers bracht ter eere der go den, geen noemenswaardig offer zag in liet afstaan van zijn. goudvoorraad. Zij ledigden hun tempels en paleizen en brachten bijeen, wat rijk en arm aan gouden voorwerpen bezat. Het land was volgens onze begrippen fabelachtig rijk en de bijeengebrachte schatten moeten milliarden waard geweest zijn. En dit alles zou in de hantjen der Spanjaarden komen. De Spanjaarden waren echter nog betere psychologen. Zij wisten, dat staat en keizer één waren en dat het vrijlaten van den keizer zou neerkomen op een weer opleven van het verzat en dat het volk op de v, dating wacht te om zich onder leiding van den keizer vrij te maken van de over- heerschers. Zij dachten, twee vliegen in één klap te kunnen vangen door het goud in ontvangst te nemen, maar toch den keizer te dooden en den staat te vernietigen. Atahualpa is door de Spanjaarden in aiie stilte gedood. Maar op onver klaarbare wijze drong net gerucht toch door tot de bewaarders van den schat, die hem toeh wegvoerden en verborgen in de spelonken van hun onbegaanbare rotsen. Slechts een klein deel er van viel in handen der Spanjaarden. En hier begint de legende van den schat der Inca's. Nu heeft men geen andere gegevens meer dan de verhalen der inboorlingen. Van den schat is geen spoor meer te vinden. Het eenige feit, dat ook historisch bevestigd is. is de rol. die de stamaanvoerder Manco na den dood van den keizer gespeeld heeft. Hij verzamelde de laatste ge trouwen en - door de Spanjaarden schijnkoning uitgemaakt - trok hij zich terug in het gebied der tegenwoordi ge provincie Villoabamba. in een bijna ontoegankelijken doolhof van be sneeuwde bergtoppen en niet te over bruggen kloven. De schat speelde echter eeuwenlang een grooten rol in de fantasie der op geld beluste Europeanen. Ontel bare malen heeft men ernaar gezocht. De steeds geld tekort komende regee ringen der Andes-republieken besteed den er hun welwillende belangstelling papegaai. Telkens, als er in het bosch een reiziger vermoord was, zei de pape gaai, welken roover het gedaan had en dan kon die roover zich verschuilen waar hij wilde, 'thielp niets! De pape gaai vertelde aan den koning, waar heen de roover gevlucht was. En dan duurde het niet lang of de soldaten van den koning hadden den moordenaar te pakken. Op een dag riep de rooverhoofd- man zijn kameraden bij elkaar en sprak hen toe: ..Mannen, zóó gaat het niet langer! Die verschrikkelijke papegaai verraadt ons allemaal. Ons aantal wordt hoe langer hoe kleiner en over een jaar is er niemand van ons meer over. W,ie moet dan hier op het bosch passen en zorgen, dat er geen enkele reiziger onbestolen doorheen komt? Mannen, we moeten handelen. Onze strijd gaat niet tegen den koning, noch tegen zijn soldaten, maar tegen den papegaai. Als dat beest er niet was, konden wij onge stoord ons vak uitoefenen. Wat moet er gedaan worden De hoofdman zweeg. Nog nooit had hij goovecl achter elkaar gesproken. De aan. En de laatste decennia hebben ook de geleerden er zich mee bemoeid, omdat zij daaruit ontzaglijk veel zouden kunnen opmaken over de beschaving der Inca's. In 1911 heeft de Peruviaan- sche Yale-Universiteit een expeditie uitgerust die wel niet den schat, maar toch wel het paleis van koning Manco gevonden heeft, zoodat een gedeelte van de legende historisch waar bleek te zijn. Volgens de geruchten moet de schat bewaard worden door de nakomelingen van dezen keizer Manco, terwijl het geheim van de bergplaats slechts mon deling overgeleverd wordt. En de In dianen, die zelf in de bitterste armoede leven, bewaren den schat, omdat hij het laatste overblijfsel is uit hun oude Inca-rijk en omdat de overlevering zegt dat deze schat eenmaal de nakome lingen van koning. Manco in staat zal stellen, het oude rijk in alle heer lijkheid weer op te richten. Een bekende geschiedenis, waarvan de waarheid vaststaat wordt verteld door een jager, die een Incameisje van den dood redde. Tot belooning voerde zij hem geblinddoekt in een spelonk, waar onmetelijke schatten lagen op gestapeld en stond hem toe. daar zijn zakken mee te vullen. Daarna werd hij weer geblinddoekt weggevoerd. Hij trachtte de spelonk later wel terug te vinden, maar zonder resultaat. Of advocaat Torres nog gelukkiger is geweest dan deze gelukkige, wij kunnen het nauwelijks hopen. Want de schat der Inca's kan nooit zoo schoon zijn als de daarover bestaande legenden. En hij zal in de schatkist dei- wisselende regeeringen van Ecuador ook wel niet zoo veilig bewaard wor den als door de laatste afstammelingen der Inca's. (Nadruk verboden). Door Dr. O. Vink. Iets meer dan een halve eeuw ge leden werd in een van de armste stre ken van Moravië. te Zlin, het derde kind van den straatarmen schoenlap per Bata geboren. Dit kind was men- schelijkerwijze gesproken voorbestemd om een hongerlijder te worden, zooals alle bewoners van die arme streek. In het rijke Weenen noemde men de omstreken van Zlin verachtelijk de pan toffelgieterij, omdat men zich daar voornamelijk bezighield met het maken van pantoffels. De kleine Thomas ging nauwelijks lang genoeg naar school, om te leeren lezen, op zijn zestiende jaar kon hij maar heel .gebrekkig schrijven, want hij moest ook als kind al werken van *s morgens vroeg tot in den nacht. Deze jongen is thans de grootste schoenfabrikant ter wereld. Hij betee- kent voor de schoenindustrie hetzelfde wat Ford in de automobielindustrie is. Hij heeft in zijn productiesysteem Ford zelfs nog overtroffen en is nu een klassiek voorbeeld geworden van den groot-industrieel, wiens eerzucht en macht grenzen aan het fantastische. Hij is niet tevreden met zijn eigen land en zelfs niet met Europa. Hij heeft met zijn schoenen al bijna de geheele wereld veroverd. Te .Pirmasens, heb centrum der Duitsche schoeneninidus- strie, is 10 pCt. der bevolking wer keloos geworden, doordat Bata zijn schoenen ook in Duitschland impor teerde. Binnen drie jaar slaagde hij er in. zijn productie zonder eenige hulp van de bank van 3 op 22 milljiben andere roovers zwegen ook. Zij waren het allemaal met hun hoofdman eens, maar wisten al evenmin raad als hij. Eindelijk kwam een van de roovers uit de rij naar voren. Hu, wat een leelijke man was dat. Je kon zien, dat hij nergens bang voor was, zoo wreed waren zijn oogen. „Ik weet wat!" zei hij. „Wat? Zeg op!" klonk het van alle kanten. „Hoe komt het, dat die vogel alles aan den koning verklappen kan?"vroeg de roover. Niemand antwoordde. Dat vonden ze een te diepzinnige vraag. De roover lachte. „Wel, wat zijn jullie dom. Natuurlijk door zijn tong!" Dit was den anderen roovers te mach tig. Ze liepen boos op hun kameraad toe en zeiden: „Zeg. als je soms voor den gek wilt houden, zullen we je mo- ris leerenI" En de hoofdman zei: „We zijn hier niet bij elkaar om grapjes te maken!" Toen werd de roover weer ernstig en zei: „Inplaats, diat 'jullie me dankbaar zijn, worden jullie boos! Als je dan precies weten wilt,, wat ik paren schoenen per jaar te brengen. Aan hem is het te danken, dat Tsjecho Slowakije thans het land is, dat de grootste schoenen-export ter wereld bezit. Duitschland tracht zich tegen Bata te verdedigen. In April van dit jaar begon men invoerrechten te heffen op Tsjecho-Slowaaksche schoenen om den invoer van schoenen tegen te houden. Wat doet Bata ertegen Hij kocht de zer dagen van het Pruisische rijk een stuk land in Opper Silezië. dat duizen den Hectaren groot is om daarop fa brieken en arbeiderswoningen te bou wen. Binnenkort zullen daar 1000 ar beiders tewerkgesteld worden. Zoo zal hij zich ook in Duitschland nestelen. En Bata zal ook daar op groote aan plakbiljetten zijn systeem verkondigen. In het kader der bestaande econo mische verhoudingen worden fabrieken opgericht, waarin alle arbeiders, ver- koopers. enz. geïnteresseerd zijn en niemand twijfelt eraan of Bata zal ook in Duitschland met zijn systeem geld verdienen, wanneer de overheid het hem niet belet. Toen Bata te Zlin geboren werd. was het een gehucht. Nu is het een flinke fabrieksstad, die uitsluitend be staat door en voor Bata'js arbeiders. Maar dat is nog niet het voornaamste. Bata's productie overtreft alles wat tot nu toe op zijn gebied gepresteerd is. Terwijl in Duitschland een gerouti neerd fabrieksarbeider 3 a 4 paar schoe nen per dag maakt vervaardigen Ba ta's meerendeels jonge en onervaren arbeiders er 10 a 12. Bata noemt twee redenen, waarom zijn systeem zooveel succes heeft. De eerste is de rationalisatie van het werk zooals men die vindt bij Ford. Maar de tweede is, dat de arbeiders zoo veel meer presteeren, omdat zij zelf belang hebben bij een grooten winst. Iedere kleine afdeeling van Bata's fa brieken is om zoo te zeggen een apart bedrijf, dat geheel zelfstandig werkt met verlies of winst. Iedere werkplaats is een aparte zaak. En van den op zichter tot den jongsten leerling heeft ieder persoonlijk belang bij het bloeien van die zaak. Bata is van meening, dat alle ondernemingen over de geheele wereldop deze manier zullen moeten worden ingericht, wil men de pro ductie op een hoog peil houden. Nu wordt door de vele vijanden van Bata wel beweerd, dat de Tsje chische schoenenkoning zijn arbeiders schandelijk uitbuit. Ondanks deze aan tijgingen heeft hij echter in Tsjecho- Slowakije zijn systeem weten door te voeren. En in Duitschland hebben ver schillende rechtbanken wel principieel toegegeven, dat de werkmethoden van Bata onsociaal zijn, maar ook daar heelt men tot nu toe niet anders gedaan dan onderdeelen van zijn systeem af te keuren. Hoe dit ook zij, in ieder geval heeft deze man een zoo succesvollen en ro- mantischen loopbaan gehad, als in den tegenwoordigen tijd in de industrie mo gelijk is. Hij begon als een klem stukwerkertje, dat in Oostenrijk wo nende, niet eens de Duitsche taal machtig was. Hij trok te voet naar Praag en leerde daar verkoopen. Hij ging toen zonder een cent op zak naar Amerika en leerde den Amerikaan- schen handelsgeest kennen. Hij zag wat reclame vermag en maakte spoe dig kennis met den „band zonder eind" in werkplaatsen waar het Taylorsy- steem toegepast werd. Hij kwam weer straatarm in Tsjecho-Slowakije terug. Hij sliep niet meer dan vier uur, stond ,s morgens om vier uur op en werkte door tot 's nachts twaalf uur. Met het geld, dat hij zoo overhield, werd bedoel: de tong van den papegaai moet er uit! Als hij zijn tong kwijt is, kan hij immers niks meer vertel len!" Nu waren de roovers niets kwaad meer. Ze schaamden zich, omdat ze boos geworden waren. „Dat is een goed plan," zei de hoofdman naden kend. „Maar hoe wd je dien pape gaai z'n tong afsnijden Dat is heusch zoo gemakkelijk niet. Als je vóór dien tijd gesnapt wordt, is 'tje dood!" „Laat dat maar aan mij over," ant woordde de roover. „Maar wat krijg ik van jullie, als ik 'tzaakje opknap?" „Drie jaar lang de helft van onzen roof," zei de hoofdman. „Top"" zei de roover. Hij dacht: dan wordt ik schatrijk en ga ik in een mooi huis in de stad wonen. En daar voor wilde hij zijn leven wel eens wa gen 1 Hij ging op stap. Vóór hij hel bo6ch verlaten had, bezocht hij een zwarte kraai, dié hij vroeger eens van een lijmstok gered had. Die kraai kon enkele tooverkunsten, dat wist de roo ver en daarom ging hij op de kraai toe, nam beleefd zijn hoed af en zei; hij fabrikant. Op den dag der oor logsverklaring liet hij twee paarden loopen tot ze dood neervielen, om den sneltrein naar Weenen te halen en zoo een opdracht te kunnen krijgen tot levering van 50.000 paar zeildoeksche schoenen. Dat was het begin van zijn carrière. Op het oogenblik werkt Thomas Bata nog even hard en hij heeft ook zijn arbeidstijd niet bekort. Toen zijn dok ter hem onlangs verandering van lucht voorschreef ging hij met stenotypistes, schrijfmachines, telefoon en al in een verankerde luchtballon en werkte daar op een hoogte van 1000 M. boven Zlin. - Bata kent thans nog slechts één doel: de prijs van een paar heeren schoenen te verlagen tot f 1.50. Dal is om zoo te zeggen zijn geloof. Mis schien is hij voor de productie en voor de menschheid gevaarlijker dan de langzame, laksche middelmatigheid, die wij tot dusver meegemaakt hebben. In ieder geval behoort hij tot die man nen, die in Europa zoowel als in Amerika den toon aangeven en aan wier macht wij niet durven te tornen, misschien wel omdat wij nog niet ten volle de invloed ervan beseffen. (Nadruk verboden). VOETBAL. SLUIS. Zondag 28 dezer werd alhier een Voetbalmatch gespeeld tusschen S. V. V. Rood—Wit I en Zeeuwsch-Vlaam- sche Boys I (Oostburg). Deze had tot uitslag 7—2 in 't voordeel van Rood- Wit. De wedstrijd was bedoeld als re turn-match, daar Oostburg in haar eigen plaats een beker verspeeld had en de Sluizenaren bij tegenbezoek een fraai voetbalbeeld in de kleuren te verspelen stelde. Dit beeld was wel willend geschonken door een oud voetballer van hier. Oostburg was over de geheele linie te licht tegenover Rood—Wit, alhoe wel ze dikjvijls spannend spel leverden. De spelers van beide clubs waren het dikwijls niet eens met de uitspra ken van den scheidsrechter. WATERLANDKERKJE. Uitslag Voetbalwedsttijd. Gespeeld: D. O. S. I Waterland- kerkje tegen N. G, Rooden Hoek, gewonnen door Waterlandkerkje met 2-1. D. O. S. II wint van Roodenhoek II met 2—0. De leiding van den scheidsrechter Boekhout van Breskens. was in orde. Hoogwatergetij Breskens. vm nam D AO EN Zaterdag 4 Oct. 12.34 12.58 Zondag 5 12,12 12,36 Maandag 6 12.45 1.09 Dinsdag 7 1,02 1,26 Volle Maan Dinsdag 7 October om 19,15. LieM op «oop Rljwiolon enz. (waaronder zijn begrepen wagens, karren, enz.) Zaterdag 4 Oct. nam. 7.04 Zondag 5 6.05 Maandag 6 6.04 Dinsdag 7 6.03 „Mijnheer de kraai, ik ga naar het pa leis van den koning om den wijzen papegaai zijn tong af te snijden. Kunt U me misschien met een van Uw too verkunsten helpen Toen de kraai dat hoorde, kraste hij van genoegen „Gxaai-graai-graai, De papegaai Weg met de pa pegaai! Oraai-graai-graai Nu kwam hij op den roover z'n schouder zitten en kraste hem in z'n oor: „Ga naar den zwarten kater, In den tienden boom, Gooi hem met nat water. Aai hem langs zijn koon, Laat je driemaal krabbelen. Tel tot zeventien, Niemand op de wereld. Kan jou dan nog zien!" „Dank U wel. meneer de kraai," zei de roover verheugd, en terwijl de raaf krassend wegvloog om den kater te waarschuwen, dat iemand hem spreken moest, (iep de roover naar den tienden

Krantenbank Zeeland

Breskensche Courant | 1930 | | pagina 5