ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
Wekelijksch Ovefzicht.
De oveibevolking van Java
Geen Geweten.
BRESKENSCHE COURANT
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25 i
franco per post f 1,40
Ad vertentlepr Ijs van 1 5 regels 75 cent
Elke regel meer 15 cent Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
E. BOOM—BLIEK
TNoe.'T BRESKENS p{$g™
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
35 e Jaargang
Zaterdag 28 November 1925
Nummer 3084
Met het verdrag van Locarno
schijnt het nu wel in orde. Aan
de goedkeuring van het Engelsche
Lagerhuis viel niet te twijfelen.
En de motie daar na een lange
rede van Chamberlain aangeno
men kan dan ook moeilijk ver
rassen. Maar omtrent de houding
van den Rijksdag heerschte nog
altijd onzekerheid. De sociaal
democraten toonden een beden
kelijke neiging den Duitsch-nati-
onalen hun ietwat zonderlinge
houding betaald te zetten door
alle tegen het verdrag te stem
men, en zoo een Rijksdagontbin
ding uit te lokken, die den tegen
stemmers waarschijnlijk niet al
te best bekomen zou. Maar de
daar omtrent heerschende onze
kerheid is door het besluit der
socialisten om voor te stemmen
thans opgegeven. De goedkeuring
der verdragen is daarmeè ver
zekerd. En de onderteekening te
Londen zal dus al zal het wegens
het overlijden van de koning
moeder Alexandra niet met de
eerst gedachte ceremoniën ge
schieden omstreeks December
kunnen plaats hebben. De eerste
stap op den nieuwen weg zal
daarmee gezet zijn. En een aan
vankelijke ontspanning in de on
derlinge verhoudingen verzekerd,
waarnaar Europa sinds de vrede
van Versailles vergeefs snakte.
Maar al is het dan met het
verdrag van Locarna in orde,
daarmee is het in Europa en de
wereld nog lang niet in orde.
De Franschen sukkelen nog met
hun financien en zijn daarin niet
de eenigen. De Chineezen met
hun generaals, de Egyptenaren
met de Engelschen en den Sy-
riers met de Fransche overheer-
sching, de Marokkanen over de
Fransche en Spaansche imperia
lisme en de Italianen met Musso
lini en het fascisme.
Dat laatste gesukkel is zeker
nog niet het minst gevaarlijk. Dr.
Streseman heeft wel, toen de so
cialist Hilferding in de Duitsche
Rijksdag aan dit gesukkel herin-
40.
ROMAN VAN
RE1NHOLD ORTMANN.
„Ja, juffrouw, aan den jongen
heb ik kunnen ondervinden wat
een zegen het is goede kinderen
te bezitten Alles, wat u hier in
dit vertrek ziet, is van hem af
komstig de boeken, de schil
derijtjes, de gemakkelijkeleunstoel
daar ja wat eigenlijk nog veel
meer is de kamer zelfwant hoe
zou ik in het bezit van dit huisje
hebben kunnen blijven, als hij
niet ieder kwartaal stipt de hy
potheekrente betaalde 1"
„Uw zoon schijnt dus geluk
kigerwijze in zeer goeden doen
te zijn
„O ja, den hemel zij dank, het
gaat hem heel goed. Bijna in
iederen brief schrijft hij, hoeveel
geld hij verdiend en hoe gemak
kelijk het hem valt, dit allemaal
voor ons te doen. Op het gym
nasium en als student heeft hij
het ondanks zijn studiebeurs,
zwaar te verantwoorden had en
dikwijls honger moeten lijden
maar nu vloeit het geld hem ook
des te rijkelijker toe".
nerde, en daarbij over Mussolini
minder vleiende opmerkingen
maakte, als minister van buiten-
landsche zaken, die de goede ver
standhouding tusschen Duitsch-
land en de andere staten moet
beschermen, die opmerkingen
terug gewezen met de bemerking,
dat het hier binnenlandsche aan
gelegenheden gold, waarmee de
Duitsche Rijksdag en andere
buitenlanders niet te maken had
den. Maar het kon wel eens zijn,
dat hij hierin niet zoo heelemaal
gelijk had en dat het den Duit-
schen Rijksdag en ons wel alle
maal bleek aan te gaan, wat in
Italië gebeurt. Elk volk heeft de
regeering, die het verdient. En
wanneer Italië thans gekromd
ligt onder de hak van Mussolini's
fascistische dictatuur, dan zal het
wel wezen, omdat een dergelijke
dictatuur bij het Italië van tegen
woordig past. Het is toch ook
wel merkwaardig, dat de oppo
sitie zich zoo betrekkelijk weinig
krachtig laat gelden. Alle bladen,
die tegen Mussolini en de fas
cistische terreur in verzet kwa
men, zijn thans verboden en op
geheven of hebben den huig naar
den wind Ieeren hangen. Het
laatst heeft de Corriere della
Sera, te Milaan verschijnend, den
strijd opgegeven. En Mussolini
heeft feitelijk de wet tegen de
drukpers nauwelijks meer noodig
om de vrije gedachte in Italië te
muilbanden Zelf nadert hij steeds
meer ook naar den officieelen
vorm de positie van een Oostersch
alleenheerscher. Het nieuwe wets
ontwerp betreffende de positie
van den eersten minister-staats
secretaris, dat thans in de Kamer
in behandeling komt, maakt hem
nog alleen verantwoordelijk aan
den koning, dat is aan zich zelf,
als degeen, door wiens bemid
deling de koning voortaan de
uitvoerende macht uitoefent en
de chef van de andere ministers,
die hij feitelijk benoemt en ont
slaat en die aan den koning en
aan hem, dat is dus in den prak
tijk aan hem, verantwoordelijk zijn.
Tegenover deze volstrekte macht
staat in werkelijkheid geen an
dere. Het parlement bestaat nog,
„Dan komt hij u stellig ook
I heel vaak een bezoek brengen 7"
Over het gelaat van de oude
vrouw gleed een lichte schaduw.
„Neen, ik heb hem integendeel
sinds jaren niet gezien. Hij heeft
namelijk tot korten tijd geleden
bij een beroemden professor ge
werkt en het is zeer wel mogelijk,
dat hij het daar verbazend druk
had. Overigens wanneer het
tenminste niet onbescheiden is,
zooveel belangstellingvoorvreem-
de menschen bij u te veronder
stellen zoudt u misschien wel
eens een van zijn brieven willen
lezen
Het zou bepaald een beleedi-
ging voor de vriendelijke vrouw
geweest zijn, indien Ingeborg zich
daartoe niet zonder meer bereid
had verklaard en reeds bracht
Regine, wier wangen zich in
zusterlijke trots hooger hadden
gekleurd, sinds er van haar
broeder sprake was, een van de
zorgvuldig bewaarde brieven te
voorschijn.
Het was een mooi, gelijkmatig
en karakteristiek handschrift, dat
zich voor Ingeborgs oogen ver
toonde. Meer uit beleefdheid dan
uit werkelijke belangstelling be
gon zij te lezenmaar reeds na
de eerste woorden werd haar
belangstelling op een geheel on-
maar heeft over de eerste minis
ter niets te zeggen en mag zelfs
niets behandelen dan wat deze
eerste minister hen te behande
len geeft. Maar bovendien be
staat dat parlement vrijwel uit
sluitend uit fascisten, die aan
Mussolini als hun hoofd onder
worpen zijn. Wanneer men nu
nog bedenkt, dat de autonomie
der gemeenten is opgeheven en
de groote gemeenten door fas
cistische gouverneurs bestuurd
worden en dat overal, zelfs bij
het onderwijs, fascisten de plaat
sen hebben ingenomen in het
landsbestuur en de openbare be
trekkingen, dan begrijpt men, dat
Mussolini feitelijk ltalie's alleen
heerscher Is.
Nu is het waar, dat dat ltalie's
eigen zaak is, zoo goed als het
iemands eigen zaak geacht kan
worden als hij zijn vrouw slecht
behandelt. Maar wie van die be
handeling kennis draagt, kan niet
nalaten er eens op duidelijke
wijze zijn meening over te zeg
gen. Bovendien staat de zaak
hier nog wel een beetje anders,
omdat de invloed van wat in
Italië gebeurt zich ook buiten
Italië doet gevoelen.
De invloed blijkt rechtstreeksch
tengevolge yan de houding die
Mussolini tegenover het buiten
land aanneemt, waarvan indertijd
Griekenland en onlangs, zij het
op andere wijze, Oostenrijk de
dupe is geworden, toen de Oosten-
rijksche regeering haar nederige
verontschuldigingen moest aan
bieden voor socialistische aan
vallen op de Italiaansche dictator
ten einde het gevaar af te wen
den, waarmee Mussolini dreigde,
dat hij n.l. 60.000 fascisten,
Noord-Tirol zou laten binnen
rukken. De bedreiging die een
dergelijke houding voor den we
reldvrede inhoudt, is duidelijk.
Maar de indirecte invloed is voor
de wereld buiten Italië een nog
positief gevaar. In alle landen
beginnen zich fascistische groe
pen te vormen, die de vrijheid
bedreigen en het gevaar van een
nieuwe heftige strijd over heel
de wereld de verdediging der
volksvrijheden oproepen. De strijd
verwachte wijze geboeidwant
daar luidde de brief aldus
„In de eerste maal moet ik u
vandaag van een verovering mel
ding maken, die ik hier gemaakt
hebt, van een verovering, waar
u werkelijk wel eenigszins trotsch
op mag wezen. Een gelukkig
toeval verschafte mij de gelegen
heid met juffrouw Ingeborg Wall-
roth, de dochter van mijn ver
eerden professor, over u te spre
ken en ons gesprek eindigde
daarmee, dat zij mij een heel
vriendelijken groet voor u meegaf.
Dat zal u misschien heel onbe
langrijk toeschijnen maar u kunt
mij op mijn woord gelooven, dat
ik het als iets verheugends zou
beschouwen, wanneer u zooals
ik het geluk had, de jonge dame
te kennen. Zij is niet alleen het
schoonste en bekoorlijkste, maar
stellig ook het reinste en edelste
vrouwelijke wezen, dat ik ooit
op mijn levensweg heb ontmoet.
Ik kan niet aan haar denken,
zonder oprecht en van harte te
wenschen, dat al het aardsche
geluk eens haar deel zal mogen
worden. Zij is, zooals ik heden
vernam, verloofd met een van
mijn voormalige studiemakkers,
een doctor Siegmund Artois en
ik geloof, dat zij in hem een
goeden en trouwen levensgezel
tusschen de Engelsche macht
hebbers en de nationalistische
beweging in Egypte, welken strijd
juist de laatste maanden weer
zulke scherpe vormen aanneemt,
toont duidelijk, dat een volk zich
niet blijvend als een onmondig
kind laat behandelen. Zelfs de
Syriërs willen dat niet, evenmin
de Marokkanen en de Chineezen.
Hoeveel minder dan de Europee-
sche volken. En het fascisme
kan ook wanneer het overwint,
daarom alleen de mogelijkheid
van nieuwe revolutie en heftige
beroeringen te voorschijn roepen.
Dit is het groote gevaar waar
mee het dreigt, een gevaar, dat
in Italië al zichtbaar begint te
worden. Het is een van de rede
nen, waarmee het ondanks Lo
carno met de wereld nog altijd
niet in orde is Een andere vraag
is, of het ooit heelemaal in orde
zal komen.
door
Mr. J. OERR1TZEN,
Oud-lid der Tweede Kamer.
Een der moeilijkste problemen,
waarvoor de Regeering in Indie
staat, is wel de binnen betrek
kelijk korten tijd te verwachten
overbevolking van Java.
De inheemsche bevolking van
dat eiland wordt thans op 37
millioen geschat en neemt jaar-
lijksch met circa millioen toe.
Blijft de bevolking naar verhou
ding toenemen, dan zal er bin
nen enkele tientallen van jaren
op het eiland zelf voor een aan
zienlijk aantal inheemschen geen
werk en daardoor geen voedsel
zijn.
De Indische regeering is diep
doordrongen van den ernst van
dit vraagstuk en is reeds in ver
schillende opzichten handelend
opgetreden. De maatregelen, waar
door zij die bevolking tracht te
keeren, zijn tweeërleilo, be
vordering eener fabrieksnijverheid
op Java en 2o. bevordering der
1 emigratie van Javanen naar de
zal treffen. Dat ik mij desondanks
over dit groote nieuws niet van
harte kan verheugen, doch mij
zelfs op een gevoel van pijnlijke
teleurstelling moet betrappen, kan
ik waarschijnlijk alleen daaruit
verklaren, dat ik mij als den
echtgenoot van juffrouw Ingeborg
slechts een man van geheel bij
zondere deugden en bekwaam
heden had kunnen voorstellen
zoo'n soort van stralenden held,
zooals ze in de Sagen voor
komen. Maar dat is natuurlijk
heel dwaas van me, want het
beslissende voor haar toekomstig
geluk is toch maar, dat zij hem
liefheeft
Het schemerde voor de oogen
van de lezeres. Zij voelde, dat
haar wangen brandden en of
schoon er van hetgeen er verder
in den brief volgde, geen regel
meer tot haar doordrong, staarde
zij toch nog minutenlang kwasi
gewichtig op het papier, om den
anderen maar niet door haar
uiterlijk te verraden, hoezeer zij
zich schaamde wegens de onbe
scheidenheid, waaraan zij zich
tegen haar wil had schuldig ge
maakt.
„Inderdaad een heel aardige
en liefdevolle brief", sprak zij
eindelijk met onzeker klinkende
stem, terwijl zij het epistel aan
schaars bevolkte buitengewesten.
Het denkbeeld van bevordering
der fabrieksnijverheid van re-
geeringswege is in den wereld
oorlog ontstaan. Wel werd in het
Nederlandsche Parlement reeds
af en toe de wenschelijkheid be
toogd om een Indische groot
industrie te scheppen, om de
Indische bevolking uit den land-
bouwstaat tot den industrieelen
staat op te heffen, maar het
bleef bij beschouwingen.
De wereldoorlog bracht in
Indie, evenals in vele andere
landen, duidelijk aan het licht,
hoe men in tal van opzichten
voor de bevrediging van zijn
maatschappelijke behoeften op
het buitenland was aangewezen.
Indie, bijna geheel zonder eigen
fabrieksnijverheid, was dit nog
meer dan andere landen. En het
was de wensch naar een eigen
industrie, die in September 1915
leidde tot de instelling van een
Commissie tot bevordering van
de fabrieksnijverheid.
Verschillende industrieën in
Indie moesten, na een kommer
vol bestaan, öf opgeheven öf ver
plaatst worden de rubberfabriek
te Bandoeng, de in Indie wer
kende oliefabrieken, welker lij
densgeschiedenis nog maar te
goed in het geheugen ligt, de
kaarsenfabriek te Balik Papan,
die naar China verplaatst werd.
Het geeft op den duur niets, een
industrie kunstmatig in het leven
te roepen. De Rhein-Elbe Union,
door voordeelig contract met de
Regeering, er toe verlokt een fa
briek voor bruggenbouw en
spoorwagensfabricage in Cheribon
te vestigen, heeft de fabriek doen
sluiten en het personeel is naar
Duitschland teruggekeerd. Hoe
het met de papierfabriek te Pa-
dalarang zal gaan, wanneer deze
haar product slechts leveren kan
tegen marktprijs, is een vraag,
die de toekomst zal moeten be
antwoorden.
Van een inlandsche groot-in*
dustrie is binnen afz enbaren tijd
geen sprake, om de eenvoudige
reden, dat de Inlandsche Maat
schappij geen ondernemers, noch
bedrijfsleiders voortbrengt. Ver-
de weduwe teruggaf. U kunt
met recht trotsch zijn op uw zoon.
Onder geen voorwaarde zou zij
zich thans bekend hebben kunnen
maken en daar zij vreesde, dat
men haar ronduit naar haar naam
zou vragen, nam zij afscheid met
een plotselingen haast, die voor
haar vriendelijke gastvrouw stel
lig iets bevreemdends had.
Onder het stamelen van veel
woorden van dank, waarvan de
warmte door haar groote verle
genheid wel een weinig beïnvloed
werd, nam zij afscheid van Valen-
tins moederop het voorhoofd
van zijn zuster echter drukten
haar frissche lippen zulk een
hartelijken kus, dat Regine vol
blijde verbazing naar de schoone
jonge dame opkeek, door wie zij
zulk een bevoorrechting werd
waardig gekeurd.
Niet langs den moeilijk begaan-
baren weg, dien zij gekomen
was, doch over den breeden land
weg, die rechts op den boschrand
aanliep, keerde Ingeborg naar het
heerenhuis van Lindow terug,
De opgewektheid, waarmee zij in
den vroegen morgen was uit
gegaan, was vervlogen en had
plaats gemaakt voor een droo-
merig zachte, peinzende stem
ming.
(Wordt vervolgd.)