ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
Wekelijksch Omzicht.
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
35i Jaargang Zaterdag 14 November 1925 Nummer 3080
Geen Geweten.
Twee arbeiders.
'(ENSCHE COÜSANT
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25 j Drukker-Uitgever
franco per po.t f 1,40 jj E. B O O M—B L I E K
Advertentl.e p r (j s van 1 5 regels 75 cent j
Elke regel meer 15 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel, j ™',02°1n BRESKENS p)°'j|l4ro
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
De wet van oorzaak en gevolg
beheerscht ook het wereldgebeu
ren. Wij zijn nooit beter in de
gelegenheid geweest, dat op te
merken dan in de moeilijke jaren,
die op den grooten oorlog volgde.
Te Versailles waar de overwin
naars hun vredesvoorwaarden op
stelden, meenden zij deze wet
terzijde te kunnen stellen en naar
eigen inzicht en verlangen een
nieuwe wereldvrede te kunnen
opbouwen, die met het gebeurde
en de natuurlijke krachten en
verhoudingen geen rekening hield.
Maar de onontkombare wet heeft
zich fel en langdurig gewroken.
Van deze wraak zijn wij allen,
maar het meest toch de mede
spelers in dit lugubere dra a,
de ongelukkige dupe geworden.
En het zou van een lichtzinnige
naïeviteit getuigen, wanneer men
meende, dat de eerste stap, -die
men te Locarno op dezen ver
keerden weg heeft terruggezet,
in staat zou zijn al de gevolgen
van de fout onmiddellijk terzijde
te stellen.
Ondanks den tegenstand der
Duilsch nationalen, die voor de
oogen van de Duitsche kiezers
den roem van hun patriotisme
willen doen uitschijnen en mis
schien ook wel tegen de ge
deeltelijke erkenning van de re
sultaten van Versailles in inner
lijk verzet zijn, zal ten slotte,
't zij met of zonder Rijksdagont
binding, dit verdrag van Locarno
er wel komen.
Maar dat verdrag kan alleen
zijn uitwerking toonen, wanneer
de erkenning van de zijde der
overwinnaars, dat het niet moge
lijk is een volk van 70 millioen,
wonend in het hart van Europa,
afs factor in Europa's leven uit
te schakelen of dit volk met ge
weld in een voortdurend gebukte
houding te dwingen, wanneer
deze erkenning, die in het verdrag
besloten ligt, niet tot de onvermij
delijke consequentie voert dat de
gevolgen die men aan Duitsch-
land's machteloosheid meende te
36.
ROMAN VAN
REINHOLD ORTMANN.
.Binnen I" riep een stem met
gemaakte onverschilligheid en uit
de ouderwetsche groene sofa
verhief zich bij Edith's komst de
lenige gestalte van den doctor,
zonder eenig teeken van verbazing
of van bijzondere opwinding.
Hij hield een cigaret tusschen
de lippen en het geheele, armoe
dig gemeubileerde vertrek was
met een dichte cigarettenrook
gevuld,
„Goeden dag, dierbare Edith",
aldus begon hij met een onbe
vangenheid, die zijn tooneel-
spelerstalenten alle eer aandeed.
Ik verzoek je mij te verontschul
digen, dat hier een beetje rook
hangt, maar ik had je werkelijk
later verwacht".
Zij scheen den stoel, dien hij
voor haar had klaar gezet, niet
op te merken en het klonk in
tegenstelling met zijn beleefde
woorden ijzig koel, foen zij
antwoordde„Wat gaf je het
recht om mij ten slotte hier te
verwachten Voel je je zoo ge-
kunnen verhinderen, zooveel mo
gelijk moeten worden te niet ge
daan.
Nu Duitschland zich uit zijn
gebukte houding kan oprichten,
moet dit ook de rechten van zijn
positie kunnen herwinnen. Het
zal ongetwijfeld nog strijd en
moeite kosten, voor men deze
tweede, belangrijke stap doet,
omdat men daarmee feitelijk de
strekking van het verdrag van
Versailles te niet zou doen.
Maar de natuurlijke ontwikke
ling der gebeurtenissen zal ook
daartoe onvermijdelijk dwingen.
En alleen door het herstel van
de natuurlijke verhoudingen zul
len de gevolgen ter zijde te
stellen zijn van de verkrachting
van de groote levenswet, die de
overwinnaars uit den grooten
oorlog in het bewustzijn van hun
macht meende te kunnen ne-
geeren.
Niet enkel Duitschland zou er
de goede resultaten van ervaren
Erger wellicht nog dan deze over
wonnene lijdt op het oogenblik
de Fransche overwinnaar onder
de lichtzinnige pogingen, waartoe
het overwinningsgevoel de over
winnaars van Versailles verleidde.
Want het is duidelijk, dat zich
thans in Frankrijk's finantieele
ontreddering de erstige gevolgen
openbaren van Frankrijk's over
spanning om een positie te ver
overen en te handhaven, die met
Frankrijk's krachten niet in over
eenstemming is en dat zich hierin
opnieuw de onderworpenheid
ook van volken aan de groote
levenswet uitspreekt. Een staat
kan evenmin als een mensch bo
ven zijn macht reiken zonder dat
de gevolgen zich op de ernstige
wijze demonstreeren.
Painlevé's nieuwe ministerie
heeft nu de nieuwe plannen ont
worpen, waardoor men Frank
rijk's finantien gezond hoop te
krijgen. Door middel van een
amortisatiekas en een kapitaals
heffing benevens een persoonlijke
belasting op elk inkomen gedu
rende 14 jaar hoopt men Frank
rijk's enorme vlottende schulden
last te kunnen delgen. Maar wat
beteekent een aflossing van een
heei en al in den rol van mijn
onbeperkten heer en gebieder,
dat er volgens uw meening slechts
een vluchtig neergeschreven bevel
noodig was om mij te roepen?"
„Ik moet inderdaad wegens
den vorm van mijn brief om
excuus vragen", merkte hij glim
lachend op. Maar ik denk, dat
men het onder oude vrienden
niet zoo nauw neemt met zulke
uiterlijkheden. Het kwam er im
mers op aan, geen minuut te
verliezen en aangezien ik mij niet
voor de derde maal aan het
gevaar kon blootstellen door je
achtenswaardige moeder te wor
den afgewezen, moest ik mij wel
met jou in verbinding stellen,
zoo goed en zoo kwaad dat met
de voorhanden middelen te ver
richten was. Je bent daarom toch
niet boos op mij
Hij had niet rustiger kunnen
spreken, indien er werkelijk van
de meest onverschillige zaken
sprake zou zijn geweest en zijn
gelaatsuitdrukking veranderde in
het minst niet, toen hem een
toornige blik uit Edith's fonke
lende oogen trof.
„Ik ben bij den professor ge-
v eest", sprak zij kortaf. Hij was
een en al verontwaardiging over
den eisch, jou zijn dochter tot
echtgenoote te moeten geven"."
milliard 's jaars op een schuld van
90 a 100 milliard. Naast nieuwe
belastingen zal een enorme be
snoeiing der uitgaven noodzake
lijk zijn. Men zal de oorzaak der
ontreddering moeten aantasten,
dat is Frankrijk's leven boven
zijn stand. Zoolang die oorzaak
blijft bestaan is alle belasting
vermeerdering slechts om een
bodemloos vat te vullen.
Met deze oorzaak zal ook
Mussotini blijven worstelen. Door
geweld heefl hij Itali: aan zich
zelf en aan de fascistische partij
onderworpen en met geweld
blijft hij die handhaven. Maar
ook hier geldt tegenover het ge
weld, de onverbiddelijke wet van
oorzaak en gevolg. Alle geweld
lokt nieuw geweld uit. En de
samenzwering, die Mussolini naar
het leven stond, maar bijtijds ont
dekt werd, is niet anders dan het
gevolg van de fascistische samen
zwering tegen de vrijheid van
Italië.
Voorhands is die laatste samen
zwering gelukt. Mussolini en zijn
zwarthemden regeeren en knup
pelen allen neer wat zich tegen
hun heerschappij verzet. En om
dat knuppels tegen menschen
zelf niet meer voldoende blijken,
worden ook vrijheid van veree-
niging en vergadering en van
drukpers doodgeknuppeld. Het is
de strijd tusschen het geweld en
het leven, dat vrijheid tot on
misbare bestaansvoorwaarde heeft
die in Italië gestreden wordt. En
de uitslag van een dergelijke
strijd kan nooit dubieus zijn.
Ondanks de fascistische knuppels
zal Mussolini het moeten afleg
gen.
Maar het ernstige gevaar dat
dreigt is, dat in den strijd nog
andere dingen verloren dreigen
te gaan dan Mussolini en de
fascisten Want dit is ook een
onverbiddelijke wet, dan dat het
met geweld overbuigen naar één
kant, straks een even ver terug
springen naar den anderen kant,
tot onvermijdelijk gevolg heeft.
En bij de nederlaag van het ver
drukkende fascisme zal daarom
straks het zoo lang uit zijn stand
gedrongen leven, zich wreken
„Dat kan ik mij levendig voor
stellen", merkte Artois op, terwijl
hij boven de lamp een nieuwe
cigaret aanstak. Hij heeft mij
immers laatst al tamelijkondubbel-
zinnig te kennen gegeven, hoe
hij over mij als schoonzoon
denkt".
„Je was er dus op voorbereid,
dat ik je een weigerend antwoord
zou komen brengen
Hij keek haar plotseltng recht
in het gelaat en glimlachte, zoodat
zijn goedverzorgde witte tanden
onder zijn knevel zichtbaar wef-
den.
„Ik twijfelde er integendeel
geen oogenblik aan, dat je mij
als de bewerkster van mijn geluk
zou verschijnen. Een verstandige
vrouw kan alles verlangen van
den man, die verliefd op haar is
vooral wanneer hij zijn eerste
jeugd al ver achter den rug heeft
en de bruiioft voor de deur staat".
„Zwijg 1" riep zij met bevende
stem. Praat mij niet van deze
verwenschte bruiloft en ontzeg je
tenminste het genoegen, mij
bovendien nog te hoonen. Ja, ik
heb gedaan, wat je van me ver
langd hebt. Thans bestaat er
echter voor jou ook geen reden
meer, om mij die docementen te
weigeren waarvan het bestaan
mij zoo lang tot je slavin heeft
door een fel overslaan naar den
kant van bandeloosheid en wan
orde.
De eindelijke wegvaging van
het fascistisch bewind zal alle
bewind, alle orde dreigen weg
te vagen en in Italië den chaos
der revolutie scheppen.
Het is ook de onverbiddelijke
wet van oorzaak en gevolg, die
zich hier laat gelden. Wie wind
zaait zal storm oogsten. En Mus
solini heeft erger dan wind ge
zaaid.
„patroon en werkman, twee
onmisbare factoren, noodig voor
een gezond, bloeiend en
winstgevend bedrijf".
Als men eens om zich heen
kijkt in de wereld van het sociaal
gebeuren, ziet men weinig anders
dan strijdstrijd tusschen
zooals het heet kapitaal en
arbeid. En men krijgt den stevi-
gen indruk, dat het met die twee
grootmachten dan ook bekeken is,
met andere woorden dat alleen
kapitaal en arbeid de factoren
zijn, waarom zich het productie
proces groepeert.
Ongetwijfeld zijn zij belangrijk,
zelfs onmisbaar.
Zonder arbeid is er niets.
Arbeid is de bron van alle wel
vaart en dus ook van alle be
schaving. Maar arbeid alleen is
gemaakt. Ik ben gekomen om
ze terug te eischen mijn eigen
brieven, zjoowel als dat bewuste
schrijven, waarmee mijn onge
lukkige vader afscheid van dit
aardsche leven nam. Het zou een
schandelijk bedrog zijn, indien je
ook nu nog mocht weigeren ze
mij te overhandigen.
Doctor Artois volhardde onver
schillig in zijn gemakkelijke hou
ding, terwijl de rustig-opgewekte
uitdrukking van zijn knap, bleek
gelaat in 't geheel geen verande
ring onderging.
„Wat zouden die onnoozele
papieren jou kunnen baten, beste
Edith Zij zullen bij mij beter
bewaard zijn dan op elke andere
plaats en wanneer de ambtenaar
van den burgerlijken stand jou
en den professor als echtelijk
verbonden in zijn registers zal
hebben ingeschreven, heb je im
mers niet in het minst meer van
die papieren te vreezen".
„Wat zeg je Je zoudt werkelijk
den euvelen moed hebben, te
weigeren aan mijn rechtvaardigen
eich te voldoen
„Men doet niet graag afstand
van zijn dierbaarste gedenkschrif
ten en je begrijpt, dat juist
deze papieren mij bijzonder na
aan het hart liggen. Later wei-
licht over eenige jaren zal
niet voldoende, want indien er
slechts gewerkt wordt, zonder dat
over kapitaal beschikt kon wor
den, zou onze maatschappij er
geheel anders uitzien. Misschien
zou zij er heelemaal niet „uit
zien" om de eenvoudige reden,
dat zij er niet zou zijn.
Men moet zich maar eens voor
stellen, hoe het zijn zou, als wij
op een Maandagmorgen aan het
werk zouden gaan en al ons
„kapitaal" weg was. Want „ka
pitaal" beteekent alle hulpmid
delen bij het productie-proces,
zooals machines, motoren, werk
banken, hamers, schepen, loco
motieven, automobielen, wagens,
ketelhuizen, bakkersovens, enz.
Het zou ondenkbaar zijn en
onmogelijk. Vroeger was het
wat andersin den tijd van de
Germanen was er nagenoeg geen
kapitaalde pijl en boog, be
nevens de vischhengel waren wel
het voornaamste, maar in ieder
geval was het voldoende om het
dagelijksch broed op te halen.
Ook in tropische streken, waar
de bevolking zoo weinig talrijk
en de natuur zóo overvloedig is,
dat de vruchten van den boom,
gevogelte en wild in overvloed
aanwezig zijn, kan men zich
wellicht zonder of althans met
weinig kapitaalsgoederen behel
pen.
Maar in de moderne maat
schappij is dat uitgesloten, zoodat
naast de arbeidsfactor het kapitaal
bij het productieproces moet
helpen. Het kapitaal maakt het
nuttig effect van den arbeid
grooter. In het algemeen geldt,
dat hoe meer kapitaal er is, des
te grooter het nuttig effect van
arbeid wordt, m. a. w. hoe grooter
de opbrengst van den arbeid.
Om een voorbeeld te noemen:
Verondersteld, dat iemand visch
wil vangen, maar hij heeft geen
kapitaalsgoederenhij zal met
zijn hand misschien vijf vischjes
per dag vangen.
Nu wordt hem een hengel
dat is kapitaal ter hand ge
steld; ongetwijfeld zal het nuttig
effect van zijn vangst grooter zijn
laten wij zeggen dat hij nu tien
vischjes vangt.
het mij misschien eerder mogelijk
zijn, je wensch te vervullen".
Edith was de tafel genaderd,
waaraan hij zat. Het doodsbleeke
gelaat achter den sluier was ge
heel en al vertrokken door harts
tochtelijke haat. Zij drukte haar
tot een vuist gebalde rechterhand
op haar naar adem hijgende borst
en boog zich zoo ver naar hem
toe, dat hij voor haar fonkelenden
blik onwillekeurig een oogenblik
de oogen moest sluiten.
„Ellendeling 1" siste zij hem toe.
Maar zoolang als ik leef, zal ik
je dat nooit vergeven !"-
Een minuut later was doctor
Siegmund Artois weer alleen.
Maar zijn glimlach was thans
verdwenen en terwijl hij de rest
van zijn cigaret tusschen zijn
vingers fijn kneep, bemerkte hij
niet eens, dat hij zich daarbij
leelijk brandde.
„Een duivelsche vrouw 1" knar
setandde hij. En hoeveel schooner
is zij dan die andere I Maar ik
moet de macht over haar behou
den, opdat niet zij mij op zekeren
dag den voet op den nek zetl
Later ah later zullen wij naar
ik hoop op een geheel anderen
toon tot elkander spreken".
(Wordt vervolgd.)