ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
de mimi
Afschaffing Staatslotelij.
---■
-
Speeltuinen.
BRESKENSl.
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25
franco per post f 1,40
A d v e r t e n 11 e p r ij s v a n 1 5 regels 75 cent
Elke regel meer 15 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
E. BOOM—BLIEK
TNO,02T BRESKENS p°78$;°
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
34e Jaargang
Woensdag 14 Januari 1925
Nummer 2995
De invoering der machines
is niet alleen van groote betee-
kenis geweest op de wijze der
productie, doch vooral op 't ka
rakter van voortbrenging. Die
invoering toch heeft in de eer
ste plaats ten gevolge gehad,
dat de levende arbeidskrachten
vervangen werden door doode.
En naarmate de machines vol
maakter werden, werd ook de
vervanging van de levende door
doode krachten des te gemak
kelijker. Het is een niet te ont
kennen feit, dat de moderne na
tuurwetenschap op technisch ge
bied de vervanging van de le
vende door de doode natuur
gebracht heeft. De stoom en de
electriciteit zijn gekomen in de
plaats van paarden en menschen.
Het gevolg daarvan is geweest,
dat de voortbrenging zich fei
telijk heeft losgemaakt van be
grensde krachten en gebruik is
gaan maken van de onbegrensde.
Zoolang toch de voortbrenging
gebonden was aan de mensche-
lijke en dierlijke krachten, was
de productie niet vrij in haar
ontwikkeling. Deze laatsten toch
hadden een bepaald voortbren-
gingsvermogen en konden hoog
stens een streng opgevoerd ma
ximum voortbrengen. Voor even-
tueele uitbreiding was dus in de
eerste plaats noodig da beschik
king over de noodige en daarbij
ook nog geschikte krachten.
Deze waren niet altijd te vin
den en daarbij ook nog slechts
in beperkte mate aanwezig. Men
voelt, dat de productie dus fei
telijk gebonden was.
De moderne natuurwetenschap
du heeft daartoe in staat ge
steld door de uitvinding der
machines, die kwellende banden
doorgesneden. In plaats van de
tijdelijke en aan een bepaalde
plaats gebonden krachten van
levende wezens, ging men de
onbeperkte krachten van de
doode natuur en van organiiche
stoffen aanwenden. De produc
tie-kracht werd daardoor bevrijd
van de kwellende banden, die
de uitbreiding tegenhielden en
38.
Den secretari» te «preken.
Weer een Engelschman, prut
telde de pennenlikker, en met
moeite opstaande, ging hij een
aangrenzend vertrek binnen.
Gaat u binnen, zei hij, toen
hij na een oogenblik terug kwam.
De secretaris lag half in een
leuningstoel, zijn vest open en
zijn das losgemaakt. Hij richtte
zich op, wees, toen hij den be
zoeker bemerkte, met een ge
baar van vermoeidheid, een
leuingstoel aan tegenover den
zijnen, en met een gezicht, dat
zijne verbazing er over uitdrukte,
dat men in een land kwam zon
der er toe te zijn gedwongen,
zeide hij
Wien heb ik de eer te ont
vangen
Tragomer nam uit zijn zak een
enveloppe, van een rood zegel
Voorzien, en antwoorde met een
groet
Sir Christian Fergusson van
Liverpool en hier is een brief
van den Franschen consul te
Colombo, die mij in de geachte
aan de ongebreidelde productie
stond niets meer in den weg.
Maar dit proces bracht ook een
groote verandering. Het klein
bedrijf werd grootbedrijf. Door
de aanwending toch van de ma
chines werd de voortbrenging
los van de levende en dus be
perkte krachten en werd't meest
gewichtige deel van den te ver
richten arbeid geheel afhanke
lijk gemaakt van de directe me
dewerking van den arbeider en
werd dit feitelijk overgedragen
aan een automatisch werkend
stelsel van levenlooze lichamen.
Daardoor ontstond het grootbe
drijf, waarvan de aangroeiing
der stedelijke bevolking het ge
volg was. De concentratie van
de fabrieken vormde de groote
fabrieks- en handels-centra, waar
door een noodzakelijke uitbouw
van de steden noodig was. En
het is die groei van de steden
geweest, die de kwestie der
speeltuinen tot een sociaal en
zelfs tot een economisch vraag
stuk maakte.
Van welk groot belang dit
probleem is kan b ijken uit het
artikel in ,De Telegraaf" van
17 Dec. 1.1., waarin de schaduw
zijden van de groote steden ten
opzichte van de jeugd geschetst
worden. ,De ton van de straat
jongen", zoo luidt het opschrift
en uitvoerig wordt hierin aan
getoond, dat door het ontbreken
van de noouige speeltuinen de
straatschenderij aan de gemeente
Amsterdam maar even het ba
gatel van een ton per jaar kost.
En hoe dit komt kan blijken
uit het eene voorbeeld, dat ge
noemd blad geeft en dat wij
hieronder laten volgen
„Het is op den Sloterweg.
Een troepje jongens benut de
vrijheid van een Woensdagmid
dag om eens naar hartelust een
partijtje te voetballen. Vreugde
kreten begroeten ieder succesje,
allen gaan op in het spel, de
jongens zijn in één woord vol
maakt gelukkig. Maar het blijkt
hoe vergankelijk ook dit aard-
sche geluk is. Een „smeris" na
dert, de man doet zijn plicht het
balletje wordt ingerekend en
uit is de pret. Zoodra heeft de
welwillendheid van den gouver
neur aanbeveelt.
Meneer is Engelschman, zei
de secretaris, terwijl hij het pa
pier aannam met vriendelijke
onverschilligheid. Ja, wij zien
hier als bezoekers niets dan En-
gelschen of Amerikanen. Fran
schen komen nooit. Zij reizen
niet. En dan, wat is er in dit
duivelsche land te zien Het
etablissement De strafkampen?
Een treu-ig schouwspel. Enfin I
Ieder zijn smaak 1 Hij wierp een
blik op den brief en hernam
Meneer maakt een vergelijkende
studie van de verschillende straf-
systemen, in de koloniën toege
past door de Europeesche staten?
Een ondankbaar werk 1 De ge
deporteerden, ellendig vee, me
neer, en moeilijk te leiden 1 Zij
meenen allen bij hun komst hier
een Eldorado te vinden. Zij
worden wel ontgoocheld als ze
kennis maken met het bagno, de
slaapzalen, waar zij vastgeketend
liggen, en de surveillanten, die
hen bewaken, den revolver in
den gordel. O 1 als ze zich goed
gedragen, is het bestuur vader
lijk voor hen. Zij worden op de
bureaux geplaatst, hun lot wordt
verzacht, zij worden schier ge
lukkig gemaakt. Maar hoeveel
man echter zijn hielen gelicht,
of onze „specpittriae" ontdekt
een hoop straatsteenen.,.. en stuk
voor stuk keilen ze die in het
slootje dat in een minimum van
tijd wordt gedemt. De sport is
den jongens onmogelijk gemaakt
baldadigheid en straatschen
derij komen voor den dag, als
een noodzakelijke veiligheidsklep
voor hun jeugdige levenskracht.
Maar publieke werken heeft een
paar dagen werk eer de zaak
weer in het reine is.'
Het geraamde bedrag van een
ton per jaar is uit officieele rap
porten en wij mogen dus gerust
aannemen, dat het werkelijke
bedrag eerder hopger dan lager
is. En dit alles fs een gevolg
van de dichtbebouwde centra
van groothandel en industrie,
waar in de eerste plaats de be-
noodigde ruimte in beslag wordt
genomen voor alles wat hiermee
verband houdt.
Een gelukkig verschijnsel mag
het dan ook wel genoemd wor
den, dat bij den verderen uit
bouw der groote steden reke
ning wordt gehouden met de
noodzakelijkheid van speeltuinen.
De jeugd heeft nu eenmaal be
hoefte aan ontspanning, aan li
chaamsbeweging, wil zich kun
nen uiten en moet daarvoor
plaats en gelegenheid hebben.
En voor de groote steden wordt
het dan ook langzaam maar ze
ker een sociale, zelfs economi
sche eisch, de kinderen in de
gelegenheid te stellen om zich
ongestoord aan het luchtspel te
kunnen overgeven. De stadskin
deren missen in vergelijking met
hen, die op het platte land le
ven, toch al zooveel. Het is
daarom goed, dat het verdien
stelijke streven van hen, die
ijveren voor speeltuinen, ook
van sociaal economisch stand
punt gesteund wordt.
Ingezonden Mededeeling.
Als U hoes! A NGA
I iiillliiiiiimiiiiiiiiiiimiiii 1
- bom bons
Doos 60*90ct.Bij Apoth.en drogisten
zijn die gunsten waard De
meesten hebben maar één ge
dachte ontvluchten.
De secretaris haalde even adem.
Zijn toehoorder had naar hem
geluisterd met een oplettendheid
die hem vleide. Hij maakte zich
gereed te vervolgen, maar Tra
gomer vroeg hem
Komen er veel ontvluchtingen
voor
Tamelijk veel, maar ze zijn
bijna altijd nutteloos. Opdat een
galeiboef kan ontsnappen, is het
noodzakelijk dat een schip hem
opneemt. Wij hebben vroeger
de ontvluchting gehad van Ro-
chefort met Olivier Pain, die als
het type is gebleven van een
goed volvoerde ontvluchting.
Maar opdat zulk een poging
zal slagen, moet men veel geld
uitgeven en buiten medeplichti-
tigen hebben. De eenige kans
voor ontvluchten is, zich van een
boot meester te maken en te
trachten Australië te bereiken.
Maar dan loopen ze gevaar van
honger te sterven of door de
haaien te worden opgegeten.
En vanwaar ontvluchten zij 't
gemakkelijkst
Van het eiland Nou. De laatste,
die ons die poets heeft gebakken,
is weggegaan in de you-you van
Verschenen is het wetsont
werp, houdende maatregelen tot
afschaffing van de Staatsloterij.
Aan de Memorie van Toe
lichting is het volgende ont
leend
Bij de wet van 6 Juni 1905
is het aanleggen of houden van
een loterij hier te lande verbo
den. Bevatte art. 9 dezer wet
niet de bepaling, dat zij op de
Nederlandsche Staatsloterij niet
van toepassing was, dan zou met
het in werking treden van die
wet deze staatsloterij van zelf
zijn afgeschaft. Zij werd door
den toenmaligen wetgever alleen
gehandhaafd uit overweging, dat
deze afschaffing een eigen re
geling vorderde en daarom bij
een afzonderlijke wet moest
plaats hebben.
Waar de wetgever zich in
1905 op het standpunt stelde,
dat het beteugelen van den
speelhartstocht een openbaar
volksbelang is en dat de ex
ploitatie van dien hartstocht van
overheidswege veroordeeling ver
dient, daar valt het te betreu
ren, dat het door het toenmalig
kabinet voorbereide voorstel van
wet, tot afschaffing der Staats
loterij, ingediend bij K. B. van
6 Juni 1903, den weg naar het
Staatsblad niet heeft kunnen
voleinden, doordat onder een
opvolgend kabinet dat wets
voorstel is ingetrokken.
Het tegenwoordige kabinet,
dat ook boven omschreven
standpunt inneemt, acht het noo
dig, teneinde aan de Loterijwet
1905 hare volledige toepassing
te geven, dat de Nederlandsche
Staatsloterij wordt afgeschaft.
Het liefst zou het die afschaf
fing zonder meer zien bepaald,
maar het erkent, dat een dade
lijke afschaffing in hooge mate
onbillijk zou werken tegenover
dien breeden kring van perso
nen, die in de inkomsten, voort
vloeiende uit den verkoop van
loten, een mid lel van bestaan
vinden.
Deze personen zijn vooral
de laatste jaren voorname-
den bewaker, nadat hij hem van
zijn uniform had beroofd en
stevig vastgebonden. Maar hij
is in zee achterhaald en terug
gebracht. Het was een gewezen
onderwijzer, veroordeeld wegens
aanslag op de zeden. Hij heeft
vijf jaar celstraf gekregen
En wat doet u, als de ont
vluchtingen gelukken?
Wij zorgen vóór alles, dat de
kranten er niet over spreken,
opdat de Minister het niet te
weten zal komen. OI meneer,
de Pers 1 Dat is de aanhoudende
zorg voor het bestuur.
Zijn er, op dit oogenblik, ver
oordeelden die voorbeeldig zijn
wat han gedrag aangaat, en die
eenige gunst verdienen, zooals u
daar straks zei
O I ik zie, dat u een ernstig
onderzoek instelt, zei de secre
taris, terwijl hij Christian met
nieuwsgierigheid beschouwde.
Ja. Ik moet bij mijn terug
komst een studie in het Century
Magazine publiceeren en ik wil
goed gedocumenteerd zijn.
De secretaris nam een register
en bladerde het door, toen zeide
hij
Wij hebben hier een oud notaris,
die tot twintig jaar is veroordeeld,
omdat hij een heele provinciestad
lijk gekozen uit hen, die niet
voldoende inkomsten hadden en
dikwerf door anderen arbeid in
hun levensbehoeften niet kon
den voorzien. Hun dit middel
van bestaan rauwelijks te ont
nemen, acht de Minister van
Financiën niet raadzaam.
Hij wil de afschaffing der
Staatsloterij in rechtstreeks ver
band brengen met het overlijden
of ontslag van die verkoopers
der loten, de collecteurs. Indien
en voor zoover daardoor
loten vrijvallen, wil hij den om
vang der Staatsloterij inperken,
in dezer voege, dat, zoodra de
onkosten, aan het beheer der
Staatsloterij verbonden, oneven-
redig groot worden in verhou
ding tot haar opbrengst, de
Staatsloterij wordt opgeheven.
Dit tijdstip mag geacht wor
den te zijn aangebroken, indien
het aantal uit te geven loten tot
beneden 5250 een vierde van
het tegenwoordig uitgegeven
aantal is gedaald.
Vermoedelijk aldus de
Minister zal het eenige ver
wondering wekken, dat de re
geering bij den tegenwoordigen
toestand van 's Rijks schatkist
een voorstel van wet heeft voor
bereid, waarbij een jaarlijksche
bate van ongeveer f 600.000
wordt prijsgegeven. Die ver
wondering zal echter verdwijnen,
indien gelet wordt op de ge
leidelijke wijze, waarop de voor
gestelde afschaffing der Staat-
loterij zal plaats grijpen. Het
geringe offer, dat de Rijksschat
kist voorloopig zal brengen,
wordt, naar het oordeel van de
regeering, ten volle gerechtvaar
digd door het doel, hetwelk de
afschaffing der Staatsloterij be
oogt en dat de Loterijwet 1905
wel in uitzicht heeft gesteld,
maar niet in haar geheel heeft
bereikt.
Het voornemen bestaat om
telken male als door ontslag of
overlijden van een collecteur een
aantal loten vrijvalt, dit aantal
achterwege te laten en om telkens
wanneer dit aantal een veelvoud
van 420 heeft bereikt, den voor
elk lot te betalen inleg, den
koopprijs, dien collacteurs en
had geruïneerd. Hij bewijst ons
de grootste diensten. Dan is er
in het hospitaal een dokter tot
levenslange straf veroordeeld,
wegens vergiftiging zijner mai-
tresse. Laatst, tijdens een pok
ken-epidemie, was zijn toewijding
bewonderenswaardig. Maar in
't bijzonder vestig ik uwe aan
dacht op een jongen man van
goede familie, tot levenslange
straf veroordeeld wegens moord
op zijn maïtresse. Hij is tot een
buitengewoon mysticisme ver
vallen. Hij sticht den aalmoeze
nier door zijn vroomheid. En
als de gouverneur hem daarin
vrij liet en de reglementen zich
er toe leenden, zou hij zeker
priester worden. Men|is verplicht
geweest hem van zijne kamera
den te verwijderen, die hem uit
scholden en mishandelden, en
hem zeker gedood zouden heb
ben, onder voorwendsel dat hij
een verklikker was.
En hoe heet die vreemde
kerel
Hij heette Fréneuse, Thans is
hij ingeschreven als No. 2317.
Tragomer sidderde. Zijn gelaat
werd bleek en zijn hart kromp
samen.
(Wordt vervolgd,)