Friesclrf.
binnenland.
Keehtszaken.
Ciemenj i
Advei
Wed.
denis door heeft het ondeiwije
van de jeugd, de algemeene
ontwikkeling der menschen, de
cultuur van den geest aartsvij
anden in de wereld gehad, ook
in het kleine wereldje, dat Ne
derland heet. Die vijand is overal
dezelfde de antivrijheidsgeest,
de vrees voor het licht, de zucht
naar het halfduister, wat ten
slotte overhuifd kan worden met
het ééne woord: „Domperij".
Welnu, domperij bedreigt ons
land, door beperking van den
verplichten leertijd, door ver
mindering van het schooltoezicht,
door besnoeiing van de beschik
bare leer- en geldmiddelen, door
opheffing van ingestelde of door
royeering van voorgenomen stich
tingen ten bate van Lager,
Middelbaar en Hooger Onder
wijs, door intrekking of weige
ring van subsidies aan Ambachts
cursussen, Volksuniversiteiten,
Leeszalen, Musea, Tooneel, Ont
spanning enz.
De steun aan dat alles wordt
nu overgelaten aan „het parti
culier imtiatiet".
De vrijgevige burgerhand zal
de gesloten staatsportemonnaie
moeten vervangen, anders zal
het een na het ander naar den
kelder gaan.
Maar, als dit inderdaad zal
gebeuren, als werkelijk particu
lier zal geoll'erd worden, dan is
't in ons landje zeker en wis,
dat daarbij weer verschillende
kleuren voor den dag zullen
komen. De ruime, breede, vrije
ontwikkeling van den geest,
onder heel het volk en or er
heel het land, zal zeker schade
lijden, als dat groote werk als
brokkelwerk zal worden uitge
voerd. Dan profiteert niet de
geheele gemeenschap van de
volheid der gemeentschappelijke
hulpmiddelen.
Dan beschijnt niet eenerlei
licht, zoo zuiver mogelijk ge
houden, ouderdom en jeugd,
stedelingen en plattelanders, de
overgroote middenmoot des volks.
Dan worstelt weer opnieuw het
klare en vrije inzicht voor zijn
moeilijk bestaan, dan viert, als
aan een begin van nieuwe
Middeleeuwen, de domperij haar
hoogtij 1
Overdrijven we niet Is het
al zoo ver? Neen, zoover is het
nog niet, maar moet het zoo ver
komen Moeten we eenvoudig
wachten, totdat het zoover ge
komen zal zijn Er is gevaar, er
is haast bij het werk.
Dat zegt een man van gezag,
dat zegt Prof. Casimir, wiens
woord klinkt in college- en
vergaderzaal, in vak- en dag
blad. Hij roept om hulp ter
handhaving van het bedreigde
geestelijke leven in ons land en
volk, en zeer bepaald het
intellectueelgeestelijke leven,
dat het meest bedreigd en het
bitterst gehaat wordt.
Daarom moet er komengees
telijk verweer. Er wordt getracht,
den wijzer van den vooruitgang
achteruit te zetten. Groot ge
vaar voor de toekomst van ons
volk dreigt. Vermindering van
verstandelijke ontwikkeling be-
teekent vermindering van kansen
in den strijd om het be-
staan, en veislechtering van onze
wereldreputatie op cultureel ter
rein I
Daarom de handen aan den
ploeg, voor het te laat is. Er
moet onmiddellijk verzet worden
aangeteekend tegen verlaging
van het verstandelijk peil en er
moeten hulpmiddelen worden
gezocht om het verlorene te her
winnen.
Wat .Heemschut" deed voor
behoud van natuurschoon, dat
moet .Geestelijk Verweer" doen
tot schut van ons geestelijk be
zit.
Blijve die professorale roep
niet onverhoord.
Financieele verhouding
tusschen rijk en provincie.
In de zomervergadering van
1922 van de Provinciale Staten
van Zeeland is een voorstel van
den heer van Niftrik aangeno
men om er bij de Koningin op
aan te dringen, de linancieele
verhouding tusschen rijk en pro
vincie te herzien en aan de
rijksregeering te verzoeken, een
egalisatie-systeem te ontwerpen
in dezen zin, dat de kosten van
den technischen dienst op alle
provincies in gelijke mate
drukken.
Ged. Staten hebben in dien
geest een uitvoerig adres tot
de Kroon gericht en thans leggen
zij aan de Piov. Staten het ant
woord over, ingekomen van den
minister van binnenlandsche za
ken, waarin deze meedeelt, dat
het geopperde denkdeeld om
met betrekking tot de provin
ciale financiën te geraken tot
een egalisatiesysteem, in dezen
zin, dat de provinciale kosten
voor den technischen dienst op
alle provincies in gelijke mate
zouden drukken, tusschen hem
en den minister van Waterstaat
een punt van gedachtenwisseling
heeft uitgemaakt.
In verband hiermee wijst de
minister er in de eerste plaats
op, dat zoodanig systeem, naar
het hem voorkomt, zou leiden
tot verzwakking van het ver
band tusschen het lichaam, het-
we.k over de gelden beschikt,
en de contribuabelen, die de
gelden moeten opbrengen, zoo
dat bedoeld systeem met ware
te achten in het belang van
zuinig beheer en vermindering
van belasting. De minister meent
er bevendien nauwelijks op te
behoeven te wijzen, hoe bezwaar
lijk het zou zijn, een regeling
tot stand te brengen, krachtens
welke de minder zwaar belaste
provincies vrijwel rechtstreeks
een deel der uitgaven zouden
dragen van de zwaarst belaste
provincies. De minister sluit zich
dan ook bij de zienswijze van
zijn genoemden ambtgenoot aan,
dat het tegenwoordige systeem,
waarbij het rijk de helpende
hand biedt in die gevallen, waar
bij meer dan een algemeen
provinciaal belang betrokken is,
niet behoort te worden verlaten
Omtrent het tweede punt in
het adres ter sprake gebracht,
merkt de minister op, dat de
rijksuitkeering krachtens de wet
van 17 juni 1905, niet bedoeld
is als een rijksbijdrage naar de
wisselende behoefte van de
provincies, maar als een schade
loosstelling voor het verlies van
hetgeen tot het jaar 1906 gemid
deld jaarlijks op de staatsbe-
grooting krachtens deprovinciale
wel ten behoeve van de provin
cies was uitgetrokken ter zake
\an de uitgaven in art. 72 van
die wet omschreven. Verhooging
van die rijksbijdrage ware mits
dien in strijd te achten met hare
strekking.
Mr. TROELSTRA.
„Het Volk" bericht, dat de
heer Troelstra, indien hij uit-
genoodigd werd, er niet aan
zou denken, in een ministerie
plaats te nemen. Zijn gezond
heidstoestand reeds zou hem
beletten, zulk een positie te
aanvaarden.
Breskenst Woensdagmorgen,
terwijl het nog donker was, kwam
paard en wagen van den land
bouwer Cammaert van Hoofd
plaat aan de kom onzergemeente,
nabij de haven, in aanraking met
een electrische geleidingsdraad,
welke des nachts was^tfgeknapt,
en over den weg lag. Hetpaard
was op slag dood. Direct daarna
trof het paard van W. du Bois
alhier hetzelfde lot. Persoonlijke
ongelukken hadden, wonder
boven wonder, niet plaats.
Breskens. Naar we verne
men heeft het lid van Pi ovinciale
Staten, Dr. Wallien alhier, de
volgende vragen gesteld aan
Gedeputeerde Staten.
1. Is het waar, wat leidende
personen beweren, dat het tot
stand komen der waterleiding
volgens het bestaande plan in
Zeeuwsch-Vlaanderen in 1925
verzekerd is
Volgens couranten berichten
besloten de gemeenten Eede,
St. Kruis, Aardenburg, Cadzand,
Nieuwvliet, Groede, Zuidzande,
Hoofdplaat, Schoondijke niet
aan te sluiten, nam Breskens
nog geen besluit en is de deel
name in Zeeuwsch-Vlaanderen
Oost. niet algemeen.
Deze vraag wordt gedaan
in verband met een in de zo-
merzitting door het geacht lid
van Ged. Staten gedane toe-
zegging, waarbij als vaststaand
werd verzekerd dat wanneer
meerdere gemeenten niet mee
werkten dit plan niet door zou
gaan en voor een nieuw plan
wederom de toestemming der
Provinciale Staten voor het ver-
leenen van een risicogarantie
noodig zou zijn.
2. Heeft de door Ged. Staten
aan de gemeenten die besloten
niet toe te treden, o. a. aan de
gemeente Groede, gerichte cir
culaire, waardoor deze zaak we
derom in de gemeenteraden
moet worden behandeld, de be
doeling deze gemeenten alsnog
tot toetreden te bewegen
3. Acht het college niet dat
het risico te groot wordt, wan
neer zooveel gemeenten beslui
ten niet aan te sluiten.
De Chr. Hist. Kiesvtreeni-
ging alhier heeft tot de Gemeente
raad een motie gericht, verzoe
kende niet toe te treden tot
deelname aan de op te richten
Waterleiding voor Zeeuwsch-
Vlaanderen.
Een firma te Kopenhagen
heeft het voornemen alhier een
station te vestigen voor het
verzenden van levende kreeften.
Daartoe werd vanaf Frederiks-
haven (Denemarken) een kotter
met een groote lading kreeften
hierheen gedirigeerd.
Het vaartuig heeft een z» aren
storm moeten doorstaan in de
Deensche wateren. Heden wordt
het hier verwacht.
Goocheltoeren werken al
tijd bijzonder op de fantaisie
der kinderen. De ouders, die
hun kleinen Maandagmiddag
naar Prof. Talt laten gaan,
(zie advertentie in dit nummer),
kunnen zich dan ook verzekerd
houden, dat de jeugdige bezoe
kers een heerlijken middag zuilen
hebben. De loegangspiijs is
laag gesteld en ook. uit dien
hoofde verwachten wij op beide
voorstellingen een goed Dezette
zaal. Wij bevelen een bezoek
aan deze goochelvoorstellingen
gaarne aan.
Vanaf volgende week Zater
dag zal alhier in „Sumajo" de
film vertoond worden van „Tar-
zan, de Aapmersch".
Wij kunnen deze film aan
bevelen, er is veel van te leeren.
Groede. Dinsdagavond ver
gaderde de Raad onzergemeente
Alle leden waren tegenwoordig.
Na voorlezing der notulen van
de beide vorige vergaderingen,
welke onveranderd worden vast
gesteld, wordt mededeeling ge
daan van een missieve van Ged.
Staten van 19 October inzake
verandering jaarmarkt te Scher-
penisse, hetwelk voor kennis
geving wordt aangenomen.
Voorts goedkeuring Raads
besluit van 4 September, behel
zende verhooging percentage der
geldleeningen groot f5100 en
f 30u0.
Proces-veibaal van kas-opne-
ming waarbij bleek dat aanwezig
moet zijn f 8808.06, terwijl in
kas was f 8808.38, alzoo een te
veel van 32 cent.
Een verzoek van het Kerk
bestuur der Ned. Herv. Gem.,
om verhooging van huur voor
gebruik van het z.g. Fransche
Kerkgebouw, wordt op voorstel
van den Voorzitter gerevooijeerd
naar het college van B. en W.,
teneinde hierop van advies te
dienen.
Mededeeling wordt gedaan van
op 12 October j.l. door B. en
W. uiigeloote aandeelen, zoo
mede aanwijzing van den plaats
vervangend Burgemeester inge
volge art. 77 der Gemeentewet.
Voorlezing wordt gedaan van
een schrijven van Ged. Staten,
alsmede van missieves van het
Comité voor Drinkwatervoor
ziening in Zeeuwsch-Vlaanderen,
verzoekende alsnog te besluiten
tot toetreding.
De nieuwe Raad was van
oordeel hierop niet in te gaan
en hun eenmaal genomen besluit
te handhaven.
Op verzoek van Ged. Staten
wordt de begrooting 1923 ge
wijzigd.
De verordening op de heffing
van rechten voor het gebruik
van de lijkkoets wordt gewijzigd.
Met algemeene stemmen word
besloten voor de bijdrage aan
de Landbouwschool geen geld-
leening aan te gaan, doch deze
post af te sctirijven van het
vermoedelijk batig saldo der
rekening 1922.
De begrooting voor 1924 wordt
vastgesteld tot een bedrag van
f 68846.551/2, met een post van
f 3244.20'/2 voor onvoorzien.
De Hoofdelijke Omslag wordt
vastgesteld op f20.000, welk
bedrag f 1000 lager is dan het
vorige jaar.
Aan de Vereeniging van Bur
gemeesters, Secretarissen en
Ontvangers in het Voormalig
Vierde District zal met ingang
van 1 Januari a.s. een vaste
bijdrage worden verstrekt van
f 13 per jaar.
llet tractement van den Ge
meente-werkman wordt verhoogd
met 1 60 en alzoo gebracht op
f 9ö0. Voor aankoop materieel,
zal alsdan geen vergoeding meer
worden verstrekt.
Voor het herstel van het
kerkraam der Ned. Ilerv. Kerk
wordt een bedrag van f 150 uit
getrokken.
Voor het onderhoud straten
en pleinen f800.
b. en W. wordt machtiging
verleeud om over te gaan tot
het doen plaatsen van een haag
rond het kerkhof.
Aan Adr. Casteleijn wordt het
bij hem in pacht zijnde stukje
grond wederom voor 7 jaar ver
pacht tegen een som van 18
per jaar.
De begrooting Electr. Bedrijf
wijst een tekort aan van f3620.75.
Bij den rondvraag vraagt de
heer J. B: Becu welk advies B.
en W. aan Ged. Staten hebben
verstrekt inzake het verbod rij
den met aaneengekoppelde wa
gens en korte dissel.
De Voorzitter zegt, dat niet
het advies van B. en W. is ge
vraagd, doch wel het tijdstip
van ingang, dat naar het oordeel
van dat college het meest ge-
wenscht voorkomt om als tijd
van ingang van verbod te doen
gelden.
De Wethouder Lombaard
vraagt of het juist is, dat het
licht om 10 uur gedoofd wordt.
De Voorzitter zegt, dat dit
drie dagen heeft geduuid, de
oorzaak was het herstellen der
klok. Deze is nu verzet en thaus
gaat het licht om kwart over
elf uit.
De heer van ilaneghem vraagt
of het niet mogelijk is de kin
deren, wonende aan den straat
weg, de school aan den Kruis-
dijk te doen bezoeken.
Deheer Lombaard meent,
dat het practisch onmogelijk is,
daar hel personeel aan die school,
gezien het aantal kinderen, te
gering is.
De Voorzitter zegt een onder
zoek toe, en zal in de eerst
volgende vergadering het resul
taat zijner bemoeiingen mede-
deelen.
Hierna sluit de Voorzitter de
Vergadering.
Schoondijke. De al'deeling
van de Unie voor Vrouwenbe-
langen alhier had Dinsdagavond
hare deuren geopend voor het
publiek om op zoo'u wijze ken
nis te doen nemen van haar
werken en streven. Als meerdere
malen was de al'deeling ook nu
weer gelukkig in haar avond.
Het vrij talrijke publiek werd
door den voorzitter, den heer
Wage in 'tkort op de hoogte
gesteld van eenige der voor
naamste bepalingen in voor
noemde Unie en de hoop werd
daarbij uitgesproken, dat meer
deren lid zouden worden van
de zoo gunstig bekend staande
vereeniging in ons land. Daarna
werd met de Vlaamsche Leeuw
door het zangkoor onder direc
tie van Mevrouw Lemaire den
spreker voor dezen avond dr'
Réné de Clercq begroet, waarna
ook het Wilhelmus werd ge
zongen en de heer de Clercq
het woord verkreeg. Webehoe
ven slechts te verwijzen naar
het enthousiatische verslag uit
Breskens en uit üostburg daar
omtrent en constateeren, dat
spreker ons eenige schoone
oogenblikken deed genieten, een
openbaring voor velen der aan
wezigen, die allen vol lol waren
over hetgeen door spreker werd
ten gehoore gebracht.
Ter afwisseling zong het zang
koor nog eenige liederen en gaf
de dirigente nog enkele solo
nummers ten beste.
Met genoegen kan de afdee-
ling wel op dezen avond terug-
School- en Kerknieuws.
Aardenburg. Mej. S. E.
de Molenaar alhier slaagde te
Venlo voor het examen vrije-
en orde oefeningen.
Oostburg. Voor het examen
vrije- en orde-oefeningen is deze
week geslaagd mej. M. Nijssen
alhier.
Arondissements-Rechtbank te
Middelburg.
Ter civiele openbare terecht
zitting van bovengenoemde
Rechtbank van Woensdag j.l. is
de heer Mr W. M. G. Jolles,
oud-rechter in de ontbonden
Rechtbank te Zierikzee, geïn
stalleerd als rechter in de Arron-
dissements Rechtbank te Middel
burg,
Hooger beroep is ingesteld
door J. I. J. B., zonder beroep,
12 jaar, te Groede bij vonnis
van den Kinderrechter op 3J
October 1923 veroordeeld tot 3
maanden tuchtschool wegens
mishandeling. M. Crt.
Predikbeurten.
Nkd. Hbrv. Kerk.
Zondag 11 Nov. 1923.
Biervliet n 2 u ds Meloen.
Breskens v 91/, u ds Bremer.
Zendingsrede.
n 1.30 11 Zondagschool.
11 51j2 u ds Bremer.
Groede v 9.30 ds v Griethuijsen.
Hoofdplaat v 9.30 u ds Meloen.
Schoondijke v 9.30 u ds Scholte.
H. Avondmaal.
Nieuwvl. n 2 u ds v Griethuijsen
Waterlandk. n 2 u ds Scholte.
IJzendijke v 9.30 ds Castelein.
Oogstpredikalie.
Evangelistie Schoondijke.
nm. 2 ure ds Bremer.
Ev. Luth. Gem. Groede.
\m. 9.30 u ds Bergman.
HoogwatergetijTireskens.
DAGEN. vm. nam
Zaterdag 10 Nov 1.43 2.07
Zondag 11 2.26 2.50
Maandag 12 3.12 3.36
Dinsdag 13 4.02 4.26
Licht op
«oor Rijwielen enz.
Zateidag 10Nov. 4.50 nam
Zondag 11 4.48
Maandag 12 4.47
Dinsdag 13 4.45
Eerste Kwartier Donderdag 15
November vm. 10.01.
Letteren en Kunst.
OPVOERINGEN in de
Vlaamsche Schouwburg
te Gents
Zondag 11 November a.s. n. 2.30
Jongelingszonde, Spel in 3 bedr.
Vooraf: Zielegrootheid.
Spel in 1 bedrijf,
nam. 7-30 u. Frasquita,
Zangspel in 3 bedrijven.
Maandag 12 November a.s.
nam. 7-30 u. Frarquita.
Dinsdag 13 Nov. a.s.
nam. 7.30 u.
Mijn papa 't Kamerlid,
blijspel in 3 bedrijven,
Vooral Een reisavontuur,
Blijspel in 1 bedrijf.
Donderdag 15 Nov. nam. 7.30 u.:
Jongelingszonde,
Vooraf: Een reisavontuur,
Vlaamsche Schouwburg
te Brugge.
Zondag 11 INov. a.s.
Nora (een poppenhuis),
Tcoreebpel in 3 bedrijven.
tffisss
Dollars f2 1
f 11.52 f 11.5
f p. mills
f 12 90. Frans
f 15 00, Kron
f 0.40.
STORM OP
30 Visschcr
De geregie
N01mberstor !-
loopen drie
Nooidtee bi
woed. Iedere
eischt gerej tl
visschersleven f
kustdammei r-
gebroken, spri Ie
weilanden ov<
Dit jaar wa sr
dan ooit tevoi n,
die na de Oc|''
steld waren,
nield.
Gevreesd won t
booten vergas i-
zee in de nac ig
en Zondag.
Over de jon te
boven de N< in,
deelen de Eq >g
het volgende
Gedurende
der vorige
Britsche Eilan ge
stormen gete nd
bereikte een 1 ler
dan 60 mijlen
de provincie,
bereikte de w rid
van 70 mijlen
in Londen sni en
50 mijlen per ar-
genomen.
Deze stormèor-
zaakt door ee ee-
den en intensi 'an
de streek tusi en
IJsland in dei in-
dinavië
achtig
Noord- >a.
Eeu de
Zaterd a"
Deium d-
delde 73
mijlen per uu
ln Schotlani :hte
sneeuw, welke "ge
der hooger g 'ren
bedekte.
ERNSTIG M#UR
Men meldt
Eindhoven
Zo.idagnacl tere
H. Berg uit tere
v. d. Ven uit
van den zesdl 'tijd
te Gent. Ev< >ven
schijnt men ii ge
slipt te zijn e oom
te zijn aangei ">ks
is de heer v.
reusachtige vi otor
naar huis geri daar
aankwam, vro kom
ik vandaan.
Aanvankelij
een grapje, n
dat de man
had bekomen,
een dokter is
vroeg hem, w
rijder gelaten
meende hij
hebben, doch
dat de tweedi
nsg op de du#^11
had.
Na 2'/2 uur
hem in, een
Meerveldhovei
nader onderzo'ook
hij een herseo be
komen.
KRUITMA(|>E
LUCHT
aan
eek,
1 ei ding
door
Men
duo-
elijk
te
eek,
ijsel
men
den
Bij
itma
in de
loden
Gistermorgi
gazijn te Gua
lucht gevlogei
en 8 gewonde
IN LOSSl-fJAG,
een lading
Aanbe^
