ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOH 2EEU 'SCHVLAANDEREN Onze demoralisatie en hare gevolgen. l)e Oorlogsbegrootiüg. BRESKENSCHE GOüRANT VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25 franco per post f 1,40 A d v e r t e n t i e p r ij s v a n 1 5 regels 75 cent Elke regel meer 15 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel. Drukker-Uitgever E. BOOM—BLIEK TNo.'7in breskens Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief. Tijdelijk verhoogd met 20 pCt. Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur 33e Jaargang Woensdag 24 October 1923 Nummer 2871 weggebroken, die tot nu de demoralisatie nog tegen hield. Deze oorlog zelf toch was min of meer een gevolg van de be staande mentaliteit, was alleen mogelijk door den algemeenen geestestoestand, doordat de ziel der menschheid zich als 't ware richtte naar wat ze nu zoo open lijk toont te willen en te begee- ren. Maar het is niettemin onloochenbaar, dat de oorlog met alles wat er aan vastzat, dat het wereldgebeuren der laat ste negen jaren niet enkel een brutale uiting heeft tengevolge gehad, maar dat het ook recht streeks de moraliteit en de gansche geestelijke gesteldheid der menschheid heeft aangetast en aldus in veel opzichten de onmiddellijke oorzaak is van de aigemeene demoralisatie, die we wel genoodzaakt zijn te consta- teeren. De lange duur van de onbe perkte heerschappij van het geweld, het opzettelijk en zicht baar verwringen van de waar heid ten behoeve der eigen belangen van ieder der oorlog voerenden, het opzij zetten van alle overwegingen van juridi- schen en moreelen, zelfs van religieuzen aard, het op de meest grove wijze aantasten van het recht door wie tot nu toe als handhavers gelden, zoodra oor- logs- of nationale belangen het noodzakelijk maakten, het mis kennen van alle hoogere motie ven en hoogere behoeften en het inspannen van alle volkskrachten, jarenlang op tot bereiking van een materieel doel en nog wel een doel van vernietiging, ont stellende ontrouw aan het gege ven woord, de schending ol opheffing van rechten, die tot nu toe voor onaantastbaar en als grondslag \an ons mo'erne leven golden, dit alles heeft het moreele geweten der menschheid absoluut vernietigd en de mensch heid vrijwel losgemaakt van de banden van recht en moraliteit, maar bovendien een mentaliteit geschapen, waarvan vrijwel be wuste minachting van alle hoo gere idealen en ontkenning van het hoogere leven van individu en gemeenschap wel zeer frap pante kenmerken zijn. En deze gevolgen zor '.en wellicht zich minder e r-sti^ neb ben doen gevoelen en gemak kelijker weer verdwijnen, wan neer de oorlog eén ander einde had genomen, het einde, dat de wereld vol spanning verwachtte en dat Wilson ongetwijfeld vöor oogen stond toen hij zich naar Europa inscheepte. Maar de diepe teleurstelling, die het vredesverdrag wekte, het aigemeene gevoel van bedro gen te zijn, toen men ontdekte niet voor het beste en hoogste, als men meende, het olfer van goed en bloed en van de wel vaart der wereld gebracht te hebben, maar voor de zelfzuch tige oogmerken van regeeringen en kapitalisten, deze bittere ont goocheling hebben een egoïsme doen ontstaan, die de moreele gevolgen van den oorlog voor goed scheen te bestendigen en met het uitroeien van het laatste greintje geloof aan hoogere mo tieven de menschheid als 't ware de laatste kracht, maar ook den wil ontnam om zich tegen de voortschrijdende demoralisatie te verzetten, laat staan om zich uit den bestaanden moreelen chaos omhoog te werken. En zoo zien we nu in Europa een mentaliteit, die zich als oorlogs product zoo duidelijk toont, dat we dezen oorlog met zijn na sleep waardoor ook tengevolge van de materieele ellende de veerkracht der menschen gebro ken is, wel kis de groote oor zaak mogen zien van de duide lijk demoralisatie. Deze demoralisatie openbaart zich geheel overeenkomstig de oorzaken, die boven werden aangegeven als een verregaande vermaterialiseering van ons ge- heele leven, een onbedekt uit leven van de laagste hartstoch ten en instincten en minachting voor alle hoogere bedoelingen en ontkenning, dat het leven een ander doel zou kunnen heb ben dan winst maken en een geringschatting van rede en recht Het is eigenlijk nog niet het noodlottigst gevolg van den oorlog, dat hij, na de schatten, die hij ons rechtstreeks kostte, nog bovendien, vooral ook door den vrede, die hem beeindigen moest, de materieele welvaart, waarin de wereld, en vooral Europa zich de laatste halve eeuw verheugde, grootendeels vernietigde. Het is ongetwijfeld heel erg, dat duizenden in vrij wel alle Europeesche landen werkeloos werden, dat de be lastingdruk op elk volk boven matig toenam, dat overal be drijven ten gronde gaan en velen hierdoor endoor de waar devermindering, soms zelfs het volkomen waardeloos worden van elïecten en ander bezit, de materieele grondslag van hun bestaan als onder de voeten wegzonk en een troosteloos ver schiet van armoede en zorg zich opensloot en dat in de over wonnen landen, Duitschland voor al, en Rusland, aigemeene ellende het volk neerdrukt en millioenen bij millioenen, vooral in den intellectueelen middenstand, het leven een kwelling werd, naar welker verlossing men uitziet. Maar erger nog is de ont- zaggelijke moreele ellende, de verwildering en aigemeene de moralisatie, die van dit alles en rechtstreeks ook van de oor- logsgebeurtenissen en daden, van den vrede en de daaruit ontstane internationale verhou dingen en politiek, van het ge- heele tragische gebeuren, dat ons werelddeel als verwoest heeft, het allernoodlottiest ge volg zijn. Want het zijn deze ellende, deze verwildering en demora lisatie, die den ondergrond zelf van onze beschaving ondergraven en die daardoor ons niet alleen enorme verliezen kosten aan ethisch bezit, maar tevens de mogelijkeheid dreigen te ver nietigen om ons uit het moeras der materieele ellende omhoog gggaüEsBTeft. Harten Vrouw. DOOR HELLMUTH MIELKE. UIT HET DUITSCH VERTAALD. (Nadruk verboden). 31. In plaats van antwoord te geven, haalde Frémoire den brief weer te voorschijn en toonde het adres. Het was vluchtig met potlood neergeschreven en was gericht aan mevrouw Richod 1 Die eigenaardige glimlach, die zijn gezicht zoo'n komische uit drukking gaf, speelde daarbij om Frémoire's lippen. Direct daar na verborg hij het schrijven weer in zijn jaszak. ,Wat een wonderlijk toeval, dezen avond kunt u als buiten gewoon gelukkig beschouwen 1" zei hij. Maar laten we nu gaan". Alsen begreep het gewicht van dezen briefroof, want zoo be schouwde hij de handelwijze van den detective, maar dit middel om hun doel te bereiken kwam hem toch wat al te bedenkelijk voor ,En wat wilt u met dezen brief beginnen vroeg hij, toen zij buiten stonden. te werken. En zij dreigen met des te ernstiger gevaren, omdat ze zeiven vaak niet als gevaren herkend worden, omdat men die demoralisatie niet of slechts ten deele waarneemt. Wij zien wel, dat de misdaad brutaler vormen aanneemt en onbeschaamder optreedt, dat hij in ontstellende mate zich ver menigvuldigt en dat blijkbaar niet alleen het verzet der massa daartegen afstomt, maar dat ook het geweten zelf merkbaar ruimer wordt en de onderscheiding tus schen goed en kwaad voor velen haar groote beteekenis gaat ver liezen. Maar er zijn ernstiger verschijnselen van aigemeene demoralisatie, die wij als zoo danig vaak nauwelijks herkennen of waarop wij weinig acht slaan maar die toch daarom van in grijpende beteekenis zijn, om dat ze veelal de diepere oorzaak blijken van den ruweren vorm van demoralisatie, waarin de toename en de grootere ombe- schaamdheid van de misdaad zich openbaart, en omdat de uit werking van deze demoralisatie verschijnselen zich juist wegens den vorm en wegens de kringen, waarin zij zich toonen, in rui meren kring openbaart, en om dat ze, afkomstig van wie het gezag der moreele begrippen te handhaven hebben en gericht tegen de beginselen zelve, waarop ons cultuur leven en onze mo derne samenleving zijn gebouwd, de grondslagen van dit leven en van staat en maatschappij meer rechtstreeks aantasten. Het is ongetwijfeld een uiterst gemakkelijke verklaring van de heerschende mentaliteit en van alles wat men niet goed acht, dit eenvoudig op rekening van den oorlog te schuiven. Veel van wat zich nu zoo driest ver toont, was ook voor den oorlog al aanwezig. En we zijn zeker niet ver van de waarheid, wan neer we veronderstellen, dat de uitwerking van den oorlog voor een groot deel hierin bestaat, dat hij de menschheid ruwer, onverschilliger heeft gemaakt en daardoor vaak de rem heeft ,Wel, hem open maken en lezen, dat spreekt vanzelf". .Maar als die heele geschiede nis nu onschuldig isPichet zal geweldig opspelen, zoodra hij hoort van het onderscheppen van zijn brief". Frémoire trok zijn schouders op. Die heer naast hem kwam hem al heel naïef voor. .Als de zaak geheel en al onschuldig is, dan krijgt mevr. Richod morgen ochtend haar brief. Jules zal hem zelf dan wegbrengen. Ik zal hem een voudig zeggen, dat ik geen tijd heb. Pichet echter zal niets te weten komen. En wat het open maken van dien brief betreft kijk, dat doet men zoo". Hij ging in de schaduw staan van een huisportiekje en Alsen zag tot zijn niet geringe verba zing, hoe Frémoire den gegom- den rand van de envelop met zijn lippen in aanraking bracht. Hij scheen daar veel oefening in te hebben al heel gauw was de rand losgeweekt, de detective opende het couvert, zonder dat de minste beschadiging viel te bespeuren, op kunstige wijze. „Ziezoo nu zullen we toch eens zien, wat mijnheer Pichet voor teeders aan mevrouw Ri chod schrijft". Hij ging met de te voorschijn gekomen kaart wat meer naar het licht, las haar vluchtig door, draaide haai nog eens om en gaf de kaart toen aan Alsen. Pas op 1 Ik kom vanmiddag tusschen 3 en 4 uur met een Duitschen spion 1 P." Dat waren de woorden, waar mee Pichet gemeend had, zijn en Alsens bezoek toch nog van te voren ter kennis van mevrouw Richod te moeten brengen. .Dat is sterk 1" riep Alsen uit, door de uitdrukking „spion" getroffen, terwijl hij de kaart aan Frémoire teruggaf, die haar weer in de envelop deed en deze handig dichtmaakte. ,Hm, het is een grondstelling van alle detectives, dat desluwste spitsboeven de grootste dom heden begaan", antwoordde hij op Alsens uitroep. .Wilt u den brief behouden ,Dat zullen we morgen wel zien", luidde het ontwijkende antwoord, waarop de detectieve Alsen verzocht hem thans te willen verontschuldigen. Hij zou den volgenden morgen om 8 uur Alsen al weer komen ophalen voor het voorgenomen bezoek. ,En als nu Pichet vanavond Jules ergens aantreft vroeg Alsen nog bij het afscheid. ,De beugel zal zijn oogen wel Hink open houden. Hij heeft alle reden, om zijn meester voorloopig niet onder de oogen te komen". In gedaéhten verzonken keerde Alsen naar zijn hotel terug. De verdenking tegen Pichet en mevrouw Richod had door die bewuste kaart stellig heel wat grootere afmetingen aangenomen. Tusschen die beiden bestond de een of andere verstandhouding, waarvan zij de ontdekking vrees den. Was het werkelijk eene misdaad Precies om 8 uur verscheen Frémoire den volgenden morgen om Alsen af te halen. De detec tive droeg als Zondagsgewaad een zwarte jas met lange pan den en zag er daarin zoo moge lijk nog kleinsteedscher uit dan door de week. Zij reden met de tram naar de voorstad St. Josse-ten-Noode in het Zuid-Oosten van Brussel. Het was een tamelijk eind, en toen zij uit de tram stapten, moesten zij nog een aardig eindje loopen, zooals Frémoire ver klaarde. De detective was dezen mor gen al bizonder zwijgzaam; óf hij was niet goed uitjgeslapen, óf en moreele overwegingen, die ontstellend is. De voorbeelden zijn ook in het openbare leven voor het grijpen. Mussolinie en fascisme, de Spaansche staats greep en de Roerbezetting, en vele andere gebeurtenissen in binnen en buitenland toonen op duidelijke wijze de geringschat ting van het recht, het beroep op het geweld als beheerschende factor in het leven, het geloof aan het recht van de macht. En het ii dit geloof, dat den rechts staat, die onmisbare voorwaarde voor onze moderne samenleving, onmogelijk maakt. Niet de misdaad in haar menig- vui iiger optreden en brutaleren vorm, maar de aantasting van de beginselen zelve, waarop het cultuurleven is opgebouwd, zijn de ernstige democratie-verschijn selen en de ernstige gevaren, die ons bedreigen. De Centrale Commissie voor Bezuiniging, ingesteld door de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel pu- bliceertook dit jaar weder eenige beschouwingen van een militairen medewerker omtrent de Oorlogs- begrooting voor het dienstjaar 1924. Daarin wordt de vraag op geworpen hoe de nota van wij zigingen op de thans ingediende ontwerp-begrooting er uit zal zien. Die nota zal toch naar het oordeel van den schrijver tengevolge moeten hebben, dat de uitgaven voor het VlIIe Hoofdstuk al dadelijk met een 5 a 7 millioen gulden worden verminderd, waarbij rog eene bezuiniging van een 3 tal mil lioenen in perspectief behoort te worden gesteld. Maar met die bezuiniging zal de Minister dan eene an dere richting moeten inslaan dan tot nu toe. Hetgeen ten deze het vorig jaar en ook weer op deze bcgrooting is gedaan, voert volgens 's Ministers eigen uitlatingen in de Memoriên van hij dacht ernstig over iets na. Voor Alsen was het geheele doel van dit bezoek niet recht duidelijk. Wat zou die arme zieke klerk Bas hun nu toch wel voor belangrijks kunnen mee- deelen Maar hij was langzamer hand zoo'n vertrouwen gaan stellen in de kundigheden van Frémoire, dat hij diens bedoe lingen absoluut niet wilde dwars- boomen, vooral ook omdat hij ze niet nauwkeurig kende. Onderweg zei Frémoire, alsof hij de verwondering van zijn metgezel had geraden .Ik had ook wel alleen kunnen gaan. Maar voor mijn plan zijn twee personen noodig. Eén, die zich met den zieke en de vrouw, die hem verpleegt, bezighoudt. Deze rol, mijnheer, verzoek ik u op u te willen nemen". ,lk En wat wilt u dan doen?" vroeg Alsen ten zeerste verrast. ,Ik zou u verder willen ver zoeken, om u om mij niet in het minst te bekommeren, vooral niet door vragen aan mij te stellen, waardoor de opmerk zaamheid van u zou worden afgeleid", „Dus per slot van rekening wilt u het huis eens grondig onderzoeken, niet waar (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Breskensche Courant | 1923 | | pagina 1