ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOH 2EEU 'SCHVLAANDEREN
Onze demoralisatie en
hare gevolgen.
l)e Oorlogsbegrootiüg.
BRESKENSCHE GOüRANT
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25
franco per post f 1,40
A d v e r t e n t i e p r ij s v a n 1 5 regels 75 cent
Elke regel meer 15 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
E. BOOM—BLIEK
TNo.'7in breskens
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Tijdelijk verhoogd met 20 pCt.
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
33e Jaargang
Woensdag 24 October 1923
Nummer 2871
weggebroken, die tot nu de
demoralisatie nog tegen hield.
Deze oorlog zelf toch was min
of meer een gevolg van de be
staande mentaliteit, was alleen
mogelijk door den algemeenen
geestestoestand, doordat de ziel
der menschheid zich als 't ware
richtte naar wat ze nu zoo open
lijk toont te willen en te begee-
ren. Maar het is niettemin
onloochenbaar, dat de oorlog
met alles wat er aan vastzat,
dat het wereldgebeuren der laat
ste negen jaren niet enkel een
brutale uiting heeft tengevolge
gehad, maar dat het ook recht
streeks de moraliteit en de
gansche geestelijke gesteldheid
der menschheid heeft aangetast
en aldus in veel opzichten de
onmiddellijke oorzaak is van de
aigemeene demoralisatie, die we
wel genoodzaakt zijn te consta-
teeren.
De lange duur van de onbe
perkte heerschappij van het
geweld, het opzettelijk en zicht
baar verwringen van de waar
heid ten behoeve der eigen
belangen van ieder der oorlog
voerenden, het opzij zetten van
alle overwegingen van juridi-
schen en moreelen, zelfs van
religieuzen aard, het op de meest
grove wijze aantasten van het
recht door wie tot nu toe als
handhavers gelden, zoodra oor-
logs- of nationale belangen het
noodzakelijk maakten, het mis
kennen van alle hoogere motie
ven en hoogere behoeften en het
inspannen van alle volkskrachten,
jarenlang op tot bereiking van
een materieel doel en nog wel
een doel van vernietiging, ont
stellende ontrouw aan het gege
ven woord, de schending ol
opheffing van rechten, die tot
nu toe voor onaantastbaar en als
grondslag \an ons mo'erne
leven golden, dit alles heeft het
moreele geweten der menschheid
absoluut vernietigd en de mensch
heid vrijwel losgemaakt van de
banden van recht en moraliteit,
maar bovendien een mentaliteit
geschapen, waarvan vrijwel be
wuste minachting van alle hoo
gere idealen en ontkenning van
het hoogere leven van individu
en gemeenschap wel zeer frap
pante kenmerken zijn.
En deze gevolgen zor '.en
wellicht zich minder e r-sti^ neb
ben doen gevoelen en gemak
kelijker weer verdwijnen, wan
neer de oorlog eén ander einde
had genomen, het einde, dat de
wereld vol spanning verwachtte
en dat Wilson ongetwijfeld vöor
oogen stond toen hij zich naar
Europa inscheepte.
Maar de diepe teleurstelling,
die het vredesverdrag wekte,
het aigemeene gevoel van bedro
gen te zijn, toen men ontdekte
niet voor het beste en hoogste,
als men meende, het olfer van
goed en bloed en van de wel
vaart der wereld gebracht te
hebben, maar voor de zelfzuch
tige oogmerken van regeeringen
en kapitalisten, deze bittere ont
goocheling hebben een egoïsme
doen ontstaan, die de moreele
gevolgen van den oorlog voor
goed scheen te bestendigen en
met het uitroeien van het laatste
greintje geloof aan hoogere mo
tieven de menschheid als 't ware
de laatste kracht, maar ook den
wil ontnam om zich tegen de
voortschrijdende demoralisatie te
verzetten, laat staan om zich
uit den bestaanden moreelen
chaos omhoog te werken. En
zoo zien we nu in Europa een
mentaliteit, die zich als oorlogs
product zoo duidelijk toont, dat
we dezen oorlog met zijn na
sleep waardoor ook tengevolge
van de materieele ellende de
veerkracht der menschen gebro
ken is, wel kis de groote oor
zaak mogen zien van de duide
lijk demoralisatie.
Deze demoralisatie openbaart
zich geheel overeenkomstig de
oorzaken, die boven werden
aangegeven als een verregaande
vermaterialiseering van ons ge-
heele leven, een onbedekt uit
leven van de laagste hartstoch
ten en instincten en minachting
voor alle hoogere bedoelingen
en ontkenning, dat het leven
een ander doel zou kunnen heb
ben dan winst maken en een
geringschatting van rede en recht
Het is eigenlijk nog niet het
noodlottigst gevolg van den
oorlog, dat hij, na de schatten,
die hij ons rechtstreeks kostte,
nog bovendien, vooral ook door
den vrede, die hem beeindigen
moest, de materieele welvaart,
waarin de wereld, en vooral
Europa zich de laatste halve
eeuw verheugde, grootendeels
vernietigde. Het is ongetwijfeld
heel erg, dat duizenden in vrij
wel alle Europeesche landen
werkeloos werden, dat de be
lastingdruk op elk volk boven
matig toenam, dat overal be
drijven ten gronde gaan en
velen hierdoor endoor de waar
devermindering, soms zelfs het
volkomen waardeloos worden
van elïecten en ander bezit, de
materieele grondslag van hun
bestaan als onder de voeten
wegzonk en een troosteloos ver
schiet van armoede en zorg zich
opensloot en dat in de over
wonnen landen, Duitschland voor
al, en Rusland, aigemeene ellende
het volk neerdrukt en millioenen
bij millioenen, vooral in den
intellectueelen middenstand, het
leven een kwelling werd, naar
welker verlossing men uitziet.
Maar erger nog is de ont-
zaggelijke moreele ellende, de
verwildering en aigemeene de
moralisatie, die van dit alles en
rechtstreeks ook van de oor-
logsgebeurtenissen en daden,
van den vrede en de daaruit
ontstane internationale verhou
dingen en politiek, van het ge-
heele tragische gebeuren, dat
ons werelddeel als verwoest
heeft, het allernoodlottiest ge
volg zijn.
Want het zijn deze ellende,
deze verwildering en demora
lisatie, die den ondergrond zelf
van onze beschaving ondergraven
en die daardoor ons niet alleen
enorme verliezen kosten aan
ethisch bezit, maar tevens de
mogelijkeheid dreigen te ver
nietigen om ons uit het moeras
der materieele ellende omhoog
gggaüEsBTeft.
Harten Vrouw.
DOOR
HELLMUTH MIELKE.
UIT HET DUITSCH VERTAALD.
(Nadruk verboden).
31.
In plaats van antwoord te geven,
haalde Frémoire den brief weer
te voorschijn en toonde het
adres. Het was vluchtig met
potlood neergeschreven en was
gericht aan mevrouw Richod 1
Die eigenaardige glimlach, die
zijn gezicht zoo'n komische uit
drukking gaf, speelde daarbij om
Frémoire's lippen. Direct daar
na verborg hij het schrijven weer
in zijn jaszak.
,Wat een wonderlijk toeval,
dezen avond kunt u als buiten
gewoon gelukkig beschouwen 1"
zei hij. Maar laten we nu gaan".
Alsen begreep het gewicht van
dezen briefroof, want zoo be
schouwde hij de handelwijze van
den detective, maar dit middel
om hun doel te bereiken kwam
hem toch wat al te bedenkelijk
voor
,En wat wilt u met dezen
brief beginnen vroeg hij, toen
zij buiten stonden.
te werken. En zij dreigen met
des te ernstiger gevaren, omdat
ze zeiven vaak niet als gevaren
herkend worden, omdat men die
demoralisatie niet of slechts ten
deele waarneemt.
Wij zien wel, dat de misdaad
brutaler vormen aanneemt en
onbeschaamder optreedt, dat hij
in ontstellende mate zich ver
menigvuldigt en dat blijkbaar
niet alleen het verzet der massa
daartegen afstomt, maar dat ook
het geweten zelf merkbaar ruimer
wordt en de onderscheiding tus
schen goed en kwaad voor velen
haar groote beteekenis gaat ver
liezen. Maar er zijn ernstiger
verschijnselen van aigemeene
demoralisatie, die wij als zoo
danig vaak nauwelijks herkennen
of waarop wij weinig acht slaan
maar die toch daarom van in
grijpende beteekenis zijn, om
dat ze veelal de diepere oorzaak
blijken van den ruweren vorm
van demoralisatie, waarin de
toename en de grootere ombe-
schaamdheid van de misdaad
zich openbaart, en omdat de uit
werking van deze demoralisatie
verschijnselen zich juist wegens
den vorm en wegens de kringen,
waarin zij zich toonen, in rui
meren kring openbaart, en om
dat ze, afkomstig van wie het
gezag der moreele begrippen
te handhaven hebben en gericht
tegen de beginselen zelve, waarop
ons cultuur leven en onze mo
derne samenleving zijn gebouwd,
de grondslagen van dit leven
en van staat en maatschappij
meer rechtstreeks aantasten.
Het is ongetwijfeld een uiterst
gemakkelijke verklaring van de
heerschende mentaliteit en van
alles wat men niet goed acht,
dit eenvoudig op rekening van
den oorlog te schuiven. Veel
van wat zich nu zoo driest ver
toont, was ook voor den oorlog
al aanwezig. En we zijn zeker
niet ver van de waarheid, wan
neer we veronderstellen, dat de
uitwerking van den oorlog voor
een groot deel hierin bestaat,
dat hij de menschheid ruwer,
onverschilliger heeft gemaakt en
daardoor vaak de rem heeft
,Wel, hem open maken en
lezen, dat spreekt vanzelf".
.Maar als die heele geschiede
nis nu onschuldig isPichet zal
geweldig opspelen, zoodra hij
hoort van het onderscheppen van
zijn brief".
Frémoire trok zijn schouders
op. Die heer naast hem kwam
hem al heel naïef voor.
.Als de zaak geheel en al
onschuldig is, dan krijgt mevr.
Richod morgen ochtend haar
brief. Jules zal hem zelf dan
wegbrengen. Ik zal hem een
voudig zeggen, dat ik geen tijd
heb. Pichet echter zal niets te
weten komen. En wat het open
maken van dien brief betreft
kijk, dat doet men zoo".
Hij ging in de schaduw staan
van een huisportiekje en Alsen
zag tot zijn niet geringe verba
zing, hoe Frémoire den gegom-
den rand van de envelop met
zijn lippen in aanraking bracht.
Hij scheen daar veel oefening
in te hebben al heel gauw was
de rand losgeweekt, de detective
opende het couvert, zonder dat
de minste beschadiging viel te
bespeuren, op kunstige wijze.
„Ziezoo nu zullen we toch
eens zien, wat mijnheer Pichet
voor teeders aan mevrouw Ri
chod schrijft".
Hij ging met de te voorschijn
gekomen kaart wat meer naar
het licht, las haar vluchtig door,
draaide haai nog eens om en
gaf de kaart toen aan Alsen.
Pas op 1 Ik kom vanmiddag
tusschen 3 en 4 uur met een
Duitschen spion 1 P."
Dat waren de woorden, waar
mee Pichet gemeend had, zijn
en Alsens bezoek toch nog van
te voren ter kennis van mevrouw
Richod te moeten brengen.
.Dat is sterk 1" riep Alsen uit,
door de uitdrukking „spion"
getroffen, terwijl hij de kaart
aan Frémoire teruggaf, die haar
weer in de envelop deed en
deze handig dichtmaakte.
,Hm, het is een grondstelling
van alle detectives, dat desluwste
spitsboeven de grootste dom
heden begaan", antwoordde hij
op Alsens uitroep.
.Wilt u den brief behouden
,Dat zullen we morgen wel
zien", luidde het ontwijkende
antwoord, waarop de detectieve
Alsen verzocht hem thans te
willen verontschuldigen. Hij zou
den volgenden morgen om 8 uur
Alsen al weer komen ophalen
voor het voorgenomen bezoek.
,En als nu Pichet vanavond
Jules ergens aantreft vroeg
Alsen nog bij het afscheid.
,De beugel zal zijn oogen wel
Hink open houden. Hij heeft
alle reden, om zijn meester
voorloopig niet onder de oogen
te komen".
In gedaéhten verzonken keerde
Alsen naar zijn hotel terug. De
verdenking tegen Pichet en
mevrouw Richod had door die
bewuste kaart stellig heel wat
grootere afmetingen aangenomen.
Tusschen die beiden bestond de
een of andere verstandhouding,
waarvan zij de ontdekking vrees
den. Was het werkelijk eene
misdaad
Precies om 8 uur verscheen
Frémoire den volgenden morgen
om Alsen af te halen. De detec
tive droeg als Zondagsgewaad
een zwarte jas met lange pan
den en zag er daarin zoo moge
lijk nog kleinsteedscher uit dan
door de week.
Zij reden met de tram naar
de voorstad St. Josse-ten-Noode
in het Zuid-Oosten van Brussel.
Het was een tamelijk eind, en
toen zij uit de tram stapten,
moesten zij nog een aardig eindje
loopen, zooals Frémoire ver
klaarde.
De detective was dezen mor
gen al bizonder zwijgzaam; óf
hij was niet goed uitjgeslapen, óf
en moreele overwegingen, die
ontstellend is. De voorbeelden
zijn ook in het openbare leven
voor het grijpen. Mussolinie en
fascisme, de Spaansche staats
greep en de Roerbezetting, en
vele andere gebeurtenissen in
binnen en buitenland toonen op
duidelijke wijze de geringschat
ting van het recht, het beroep
op het geweld als beheerschende
factor in het leven, het geloof
aan het recht van de macht. En
het ii dit geloof, dat den rechts
staat, die onmisbare voorwaarde
voor onze moderne samenleving,
onmogelijk maakt.
Niet de misdaad in haar menig-
vui iiger optreden en brutaleren
vorm, maar de aantasting van
de beginselen zelve, waarop het
cultuurleven is opgebouwd, zijn
de ernstige democratie-verschijn
selen en de ernstige gevaren,
die ons bedreigen.
De Centrale Commissie voor
Bezuiniging, ingesteld door
de Nederlandsche Maatschappij
voor Nijverheid en Handel pu-
bliceertook dit jaar weder eenige
beschouwingen van een militairen
medewerker omtrent de Oorlogs-
begrooting voor het dienstjaar
1924.
Daarin wordt de vraag op
geworpen hoe de nota van wij
zigingen op de thans ingediende
ontwerp-begrooting er uit zal
zien. Die nota zal toch naar
het oordeel van den schrijver
tengevolge moeten hebben,
dat de uitgaven voor het VlIIe
Hoofdstuk al dadelijk met een
5 a 7 millioen gulden worden
verminderd, waarbij rog eene
bezuiniging van een 3 tal mil
lioenen in perspectief behoort
te worden gesteld.
Maar met die bezuiniging
zal de Minister dan eene an
dere richting moeten inslaan
dan tot nu toe. Hetgeen ten deze
het vorig jaar en ook weer op
deze bcgrooting is gedaan, voert
volgens 's Ministers eigen
uitlatingen in de Memoriên van
hij dacht ernstig over iets na.
Voor Alsen was het geheele
doel van dit bezoek niet recht
duidelijk. Wat zou die arme
zieke klerk Bas hun nu toch wel
voor belangrijks kunnen mee-
deelen Maar hij was langzamer
hand zoo'n vertrouwen gaan
stellen in de kundigheden van
Frémoire, dat hij diens bedoe
lingen absoluut niet wilde dwars-
boomen, vooral ook omdat hij ze
niet nauwkeurig kende.
Onderweg zei Frémoire, alsof
hij de verwondering van zijn
metgezel had geraden
.Ik had ook wel alleen kunnen
gaan. Maar voor mijn plan zijn
twee personen noodig. Eén, die
zich met den zieke en de vrouw,
die hem verpleegt, bezighoudt.
Deze rol, mijnheer, verzoek ik
u op u te willen nemen".
,lk En wat wilt u dan doen?"
vroeg Alsen ten zeerste verrast.
,Ik zou u verder willen ver
zoeken, om u om mij niet in het
minst te bekommeren, vooral
niet door vragen aan mij te
stellen, waardoor de opmerk
zaamheid van u zou worden
afgeleid",
„Dus per slot van rekening
wilt u het huis eens grondig
onderzoeken, niet waar
(Wordt vervolgd).