ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
IMelijltsch Omzicht
eeri
'6ïl
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
30e Jaargang
Zaterdag 4 Juni 1921
Nummer 2628
Ontmaskerd.
De voorziening in den
Woningnood.
BRESKENSCHE COURANT
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25
met 10 cent dispositiekosten.
Ad v e r t e n t i e p r ij s v a n 1 5 regels 75 cent
Elke regel meer 15 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
E. BOOM-BLIEK
TNo°2\ BRESKENS p°78$4r0
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Tijdelijk verhoogd met 20 pCt.
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
Voordat generaal Smuts naar
Europa vertrok om daar deel
te nemen aan de vergaderingen
van het vredeskabinet van het
Britsche rijk, heeft hij in het
Huis van Afgevaardigden, waar
een atem er aan herinnerde, dat
ook het Romelnsche rijk was
ineengestort, zijn vertrouwen
uitgesproken, dat het Britsche
rijk, zoo het voor den oorlog al
met het Romeinsche rijk te ver
gelijken was en mogelijk gefaald
zou hebben, thans op een vrijen,
I! raadplegenden grondslag met de
zelfbesturende gewesten als on
afhankelijke naties er heel wat
beter voor stond, en zijn hoop
tevens, dat het met dezen nieu
wen proef slagen zou.
Het kan verkeeren. Smuts,
eens de heftige bestrijder van
dit Britsche rijk, roept nu aller
hulp in voor zijn instandhouding,
die hij in het belang der wereld
acht. Of hij op die hulp, speci
aal van zijn land- en volksge-
nooten zal kunnen rekenen De
Franschen hebben onlangs harde
woorden over het Britsche im
perialisme gesproken en geschre
ven en gezegd, dat het idealis
me a la Wilson hun enkel tot
dekmantel daarvoor diende. En
het staat te vreezen, dat men
het daarmee in Zuid-Afrika over
't algemeen meer eens zijn zal
dan met Smuts voorstelling, als
iou de wereldvrede van het
voortbestaan van het Britsche
rijk afhankelijk zijn.
Dat voortbestaan lijkt zeker
voorloopig wel gewaarborgd.
Het Britsche rijk heeft al heel
wat stootjes doorstaan. Of het
er nu nog beter tegen kan dan
voor den oorlog Smuts zegt
het. Maar de moeilijkheden zijn
zeker niet geringer. Zeker, Ier
land is altijd een wonde plek in
het lichaam van het rijk geweest
Maar die wonde ettert de laatste
jaren wel bedenkelijk. En het
schijnt hier van kwaad tot erger
te gaan. De wraakoefeningen van
de Engelsche soldaten lokken
op haar beurt wraakoefeningen
ii')
De firma stond in zoo hoog
aanzien, en de groote zaakkennis
van den chef of fabrikant Wel-
lerwas alom geroemd. Men zeide
dat hij millioenen verdiende en
dit was genoeg om alle geld
mannen te bewegen hunne kapi
falen in zijn geprojecteerde
ondernemingen te steken, die
weder aan honderden werklieden
werk zouden verschaffen en
brood zouden verzekeren in de
slechte tijden die men doorstond
Niemand veronderstelde den
waren toestand der dingen, geen
mensch wist, dat het forsche
fabrieksgebouw op zulken zwak
ken bodem rustte, dat den onder
gang zoo nabij was.
Zelfs de bezitter, de eigenaar
teller, had zich niet kunnen
Voorstellen dat het gevaar zoo
van de opstandelingen uit, die
nu ook als .reprisals" huizen
van Engelschen en aanhangers
der regeering in brand beginnen
te steken. Ook het regeerings-
gebouw te Dublin, waar de
bureaux gevestigd war en, is door
de opstandelingen aan de vlam
men geofferd. Hoe moet dat nu
worden wanneer nog eens 50.000
soldaten naar Ierland worden
gezonden, als Lloyd George
heeft aangekonding De strijd
wordt er slechts verwoeder en
heftiger door. En daarbij is de
verhouding tusschen de Pro-
testantsche Unianisten en de
Katholieke Sinn-Feiners en Na
tionalisten er tengevolge van de
verkiezingen in Noordelijk Ier
land, waarbij de Unianisten een
waar schrikbewind uitoefenen, er
niet beter op geworden.
Maar Ierland is het niet alleen.
De mijnwerkersstaking bedreigt
Engeland's oeconomisch leven
en kweekt nieuwe klassenhaat.
En in Egypte toonên de natio
nalisten zich al verbetenen en
vaster besloten.
Het is hier een kwestie als de
lersche. Zoowel daar als hier
houden de onderworpen volken
nu den regeeringen den wissel
voor, dien ze zoo lichtvaardig
geaccepteerd hebben. En deze
drang naar zelfbeschikkingsrecht
laat zich niet terugdringen. Een
Engelsch blad schreef, dat alleen
de tegenwoordigheid van het
Britsche leger de Europeanen in
Egypte gered had. Men zou
beter kunnen zeggen, dat die
Europeanen nooit gevaar zou
den geloopen hebben, wanneer
dat Britsche leger er niet ge
weest was. Want de uitspat
tingen tegen Europeanen waren
enkel het gevolg van hei verzet
der Egyptenaren tegen de En
gelsche overheersching. Het zal,
voorloopig althans, een vruchte
loos verzet zijn. De Franschen
in hun boosheid over den Opper-
Silezischen twist, hebben het zoo
openlijk uitgesproken, dat de
wereldomvattende omvang van
het Britsche rijk het noodzake
lijk maakte, dat Engeland op de
groote knooppunten van het
omvangrijk en zoo nabij was,
en zijn geheel bestaan dreigde,
hij wist dat twee vrouwenhanden
gestadig bezig waren den grond
van het gebouw, waarop de
groote zaak der firma Weller
gevestigd was, te ondermijnen.
De fabrikant kende de onge
hoorde verkwisting zijner vrouw,
doch hij wilde ze niet inzien,
niet er aan denken. Alle zijne
vijf zinnen moest hij bij elkan
der houden, om zijne zaak voor
uit te zetten, of beter haar van
den nabijzijnden ondergang te
redden.
Des morgens was hij de eerste
in de fabriek en des nachts zag
men nog licht op zijn kantoor,
als hij in zijne boeken aan het
rekenen was.
Het tijdpunt kwam steeds na
der, waarop hij een besluit moest
nemen, en alles verlaten, of later
de fabriek aan de rechtmatige
erfgenamen móest overgeven,
dus als een bedelaar op straat
wereldverkeer beslag legde.
Zoo'n knooppunt is ook Egypte
geworden. En de Engelschen
mogen het wat meerdere vrij
heid gunnen, loslaten zullen zij
het nooit, tenzij gedwongen.
Maar zoover is het volgens
Smuts nog lange niet.
Toch verzwakken al die moei
lijkheden Engeland's positie
tegenover Frankrijk, nu de En
tente niet meer zoo heel harte
lijk is. Er is alle kans, dat de
scheur, die Opper-Silezie erin
haakte, weer bijgepleisterd zal
worden Maar dat neemt de
tegenstelling niet weg, waaruit
die twist is voortgekomen. Voor
al Italië schijnt zich voor dat
bijpleisteren nog al moeite te
geven. De twee districten Ry
binsk en Pless zouden aan Po-
len gegeven worden en het zuiver
Duitsche aan Duitschland, terwijl
het daarfusschen gelegen betwiste
gebied, waar wel de Duitschers
in de meerderheid zijn, maar
dat de Polen als deel van het
nijverheidsgebied opeischen, door
geallieerde troepen bezet en
onder het voorloopig bestuur der
Entente komen zou. Het is een
verschuiven der moeilijkheid.
Maar wie weet. Komt tijd, komt
raad, denken de Italianen onge
twijfeld. Misschien helpt het ook
om de hartstochten wat tot be
daren te brengen om' dan later
ia een rustiger atmosfeer de zaak
op te lossen.
Dat is ook het voordeel van
het betrekkelijk lange uitstel
van de vervolging tegen de
Duitsche oorlogsmisdadigers, die
de Entente bij vredesverdrag
geêischt had. Nu de processen
te Leipzig gevoerd worden, is
de internationale haat al een
beetje geluwd, zoodat Franschen
en Engelschen en Belgen er ge
makkelijker vrede mee zullen
hebben, wanneer niet alle Duit
sche beklaagden ter dood ver
oordeeld worden. Misschien komt
er zelfs nog wel eens een tijd,
dat ze hun eigen oorlogsmisda
digers, die er toch ook wel zullen
zijn, vrijwilllig ter verantwoor
ding roepen.
zou staan. Hij zou dan de be
zitting, waarvan hij zich onrecht
matig had meester gemaakt,
moeten afstaan aan Fred Weller
of als hij weigerde zou
hij zich moeten schuldig maken
aan een moord op hem, wien
zijn geheim bekend was, en dit
was de rechter Bernhardt. Deze
gedachte folterde hem. Dag en
nacht zag hij het beeld van den
rechter in dreigende houding
voor zich, en hoorde nog steeds
de woorden in zijne ooren klin
ken Ik kan mij niet langer
medeplichtig aan uwe misdaad
maken.
De schuld der dankbaarheid
bindt wel is waar nog mijne
tong, doch ik kan niet langer
leven met het bewustzijn van
het ongehoorde bedrog dat gij
sedert jaren gepleegd hebt, en
het nadeel, dat gij de rechte
erfgenamen aangedaan hebt.
Wilt gij niet terstond besluiten
de rechte erfgenamen in het
De Minister van Arbeid heeft
de volgende circulaire betreffen
de steun voor woningbouw ge
richt aan de gemeentebesturen.
Het groote aantal vragen om
voorschotten en bijdragen, krach
tens de woningwet en de ont
wikkeling van den particulieren
bouw voor woningen, die de
gunstige verwachtingen verre
overtreft, leiden er toe, dat de
Regeering haar standpunt met
betrekking tot de voorziening in
den woningnood nader bepaalt.
Onderstaande cijfers geveneen
beeld van den toestand. Aantal
woningen in uitvoering op 31
Januari 27704; bouwvergunning-
aanvragen, nog niet in uitvoe
ring dus voor den bouw, 6470;
woningbouw krachtens de woning
wet toegestaan op van I Januari
tot 1 Mei 1921 18497 woningen;
idem in behandeling 1000 mid
denstandswoningen toegestaan
in 1921 volgens Kon. Besluit
van 6 Nov. 1919, geschat 1200.
Aanvragen voor pr imiebouw
(zoowel arbeiderswoningen als
voor het grootste deel
middenstandswoningen) 31000;
geschat aantal woningen voor
beter gesitueerden 2200. Dat is
te zamen 88071. Hierbij dient
nog gevoegd te worden een
groot aantal woningen voor 1
Jan. toegestaan, doch nog niet
tot uitvoering gekomen.
Hieruit blijkt, dat thans reeds
een productie van ten minste
90.000 woningen in gang is of
weldra mag worden verwacht.
Zijn, afgezien nog van de
matei ieele en geldelijke midde
len de noodige arbeidskrachten
aanwezig om aan die productie
binnenkort te voldoen
Volgens de beschikbare gege
vens waren er op 31 Januari
1921 in ons land 28920 bouw
vakarbeiders werkzaam bij den
woningbouw. Ook al zouden,
nu de industriebouw sterk inge
krompen is, wellicht meer arbei
ders bij den woningbouw betrok
ken kunnen worden, dan nog
zal er een periode van vermoe-
bezit van hun eigendom te stel
len, dan zie ik mij verplicht dit
aan de justitie bekend te maken.
De fabrikant sprong verschrikt
op. Had hij gedroomd Of
waren het spookgestalten, die
hem voortdurend aan zijne schuld
herinnerden Neen De heldere
zon was zoo kalm als ooit. En
de zwartgerokte gestalte, die
den met een rouwfloers omzetten
hoed in de gehandschoende hand
hield, was niemand anders dan
de oude heer Bernhardt, wiens
eerbiedwekkend uiterlijk van
grooten angst, kommer en ver
driet, door slapelooze nachten
uitgemergeld was.
Doch gij zult mij den tijd la
ten, die gesteld is, zei de fabri
kant in zijne verbeelding. Kwel
en martel mij toch niet langer
door uwe bedreigingen Gij weet
niet welken zwaren last thans op
mij drukt. Ik kan in één slag
het noodlot te boven komejn! Het
verlorene weder terugwinnen I
delijk twee jaar noodig zij om
deze woningen te produceeren.
Deze opmerking betreft natuur
lijk het geheele land en slujt
niet uit, dat er plaatselijk, eenige
invloed van arbeidskrachten is.
De productie van bouwplan
nen houdt nog steeds aan, ge
tuige de nog dagelijks komende
verzoeken om premies of steun
krachtens de woningwet. Ging
de regeering door op den tot
dusver gevolgden weg en werden
al die verzoeken, voor zoover
er geen termen tot afwijzing
zijn, toegestaan, dan zouden er
een onschromelijke productie van
bouwplannen ontstaan, die bij de
schaarschte aan arbeidskrachten,
welke nu reeds plaatselijk be
staat, niet dan desorganiseerend
en vertragend bij de woning
productie zal kunnen werken.
Worden de circa 90.000 wo
ningen werkelijk gebouwd, bin
nen niet al te lange periode,
dan mag, over het algemeen en
afgezien van bijzondere plaatse
lijke toestanden, worden aange
nomen, dat de nijpende woning
nood zal zijn gelenigd.
Ik heb de volgende bereke
ning laten maken op grond van
de uitkomsten der woningtelling.
Om na te gaan hoeveel wo
ningen in gebruik zijn, is het
algemeen totaal der woningen
verminderd met het totaal der
leegstaande woningen. Daarbij is
gevoegd het cijfer der gezinnen,
die bij andere gezinnen inwonen.
Aldus is verkregen het benoo-
digde aantal woningen in den
engsten zin noodig.
Geen rekening is er mede
gehouden, dat onbewoonbaar ver
klaarde woningen op den duur
niet bij den voorraad mogen
worden gesteld en zoo spoedig
mogelijk dienen te worden ver
vangen.
Het op de boven geschatte
wijze verkregen getal dan is
verminderd met het algemeen
totaal der woningen vervolgens
is het percentage bereikt dat
het aldus verkregen tekort uit
maakt van het benoodigde getal
der woningen.
Hierbij dient bedacht, dat het
Of alles, ook het laatste, wat
de erfgenamen toekomtverliezen,
viel de rechter met waarschu
wende stem den fabrikant in de
rede. Ik kom hier om u te
waarschuwen voor gewaagde
speculation, die niet alleen den
ondergang dezer oude firma
verhaasten, doch ook zeer moge
lijk als de onderneming mislukt,
den naam Weller met het brand
merk der schande zullen bedek
ken. In naam van mijn client,
den ingenieur Fred Weller, voor
wiens rechten ik op moet treden,
ook als ik thans door mijne be
noeming verhinderd wordt, zijne
rechten te verdedigen, zal ik
mijne aanspraak tegen de uit
voering der nieuwe onderneming
laten gelden.
De rechter Bernhardt was van
zijn stoel opgestaan en stond
tegenover den fabrikant Weller.
(Wordt vervolgd,)
