ALGEMEEN NIEUWS-
EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
Wekelijksch Overzicht.
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSE
:N VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
30e Jaargang
Zaterdag 19 Maart 1921
Nummer 2608
Rede van Jkr deMuralt
te Sckoondijke,
BRESKENSCHE COURANT
Abonnementsprijs per drie maanden I 1.25
met 10 cent dispositiekosten.
Advertentieprijs van 1 5 regels 60 cent
Elke regel meer 12 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
E. BOOM—BLIEK
™oe,0°n BRESKENS p,°78$4ro
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Tijdelijk verhoogd met 20 pCt.
Advertenties worden aangenomen tot u i t e r 1 (j k
Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur
Het is beter ten halve gekeerd
dan ten heele gedwaald, zegt
een spreekwoord.
Lenin denkt er ook zoo over
en heett verklaart voor de ver
betering van den economischen
toestand ^an Rusland besprekin
gen met de regeeringen der
overige Europeesche landen nood
zakelijk te achten.
Zou het helpen
Die andere Europeesche landen
kunnen het zelf nog niet vinden.
Lloyd George heeft aan de
Londensche conferentie voor
gesteld, dat de Turksche souve-
reiniteit over Smyrna te hand
haven.
Zuid-Slavië zal niet deelnemen
aan de conferentie van Porto
Roso, zoolang Italië geen begin
heeft gemaakt met de uitvoering
van het verdrag van Rapallo.
Terwijl de bezettingen in
Duitschland voortgaan, verklaar
de Dr. Simons voorloopiggeene
nieuwe voorstellen inzake de
schadevergoeding te doen.
De vrede is er nog niet, zelfs
Amerika behoeft den plicht tot
vrede in Europa niet te waar-
'borgen wanneer dat land in het
verbond der volkeren wordt
opgenomen.
En steeds gist het nog in alle
landen.
Ook in Spanje is het niet pluis.
Daar worden de mooidaanslagen
op hoogst moderne wijze uit
gevoerd. Daar is de minister
president Dato vermoord, terwijl
hij in een auto huiswaarts keerde,
door een 22-jarige anarchist,
welke de auto volgde in een
motor met zijspanwagen en van
daar uit een bombardement
opende op de auto.
In Berlijn wilde men het op
grooter schaal probeeren. Ter
wijl Zondag op de Liegessaüle
ongeveer duizend personen de
zuil bezochten, bemerkte men
daar een brandende lont, welke
naar een doos liep welke 6 K.G.
dynamiet en piciine bevatte.
Slechts door het doortastend
optreden van beambten der veilig
heidspolitie, die de lont op het
laatste oogenblik doorsneden,
werd een vreeselijk ongeluk
voorkomen.
Nauwelijks is men van de
schrik bekomen, of weder wordt
Berlijn opgeschrikt door een
moordaanslag, en wel op Talaat
Pasja, de vroegere Turksche
Grootvisier.
De aanslag had plaats Dins
dagmiddag half een in de Hardin-
bergstrasse. De moord is ge
pleegd uit bloedwraak door de
24jarige Salomon Teiliriaan, af
komstig uit Perzië.
Hoewel dergelijke berichten
uit Oostenrijk ons niet bereiken,
gaat dit land gebukt onder de
eischen van de commissie van
herstel.
Overeenkomstig de bepalingen
v*n art. 2 en 6 van 't 8e hoofd
stuk van het vredesverdrag van
St. Germain, moet zij onmiddel
lijk 6000 melkkoeien aan Italië,
jRoemenie en Joegoslavië afleve
ren. Volgens het vredesverdrag
is Oostenrijk inderdaad verplicht
aan Italië 4000 melkkoeien, 1000
vaarzen, 50 stieren, 1000 kal
veren, 1000 trekossen en 2000
fokvarkens af te staanboven
dien aan Joegoslavië 1000 koeien,
500 vaarzen, 25 stieren, 1000
kalveren, 500 trekossen, 1000
paarden, en 1000 schapen, en
aan Roemenië 1000 koeien, 500
vaarzen, 25 stieren, 1000 kalve
ren, 500 trekossen, 1000 paarden
en 1000 schapen.
Is het niet erger als tijdens
den oorlog toen alles geoorloofd
was
Het verhongerend Oostenrijk
kan geen melk missen, wordt
zelfs met melk gevoed van andere
landen. En toch eischt de com
missie van herstel dat datzelf
de uitgemergelde land, onmid
dellijk 6000 melkkoeien zal
uitleveren aan landen welke het
absoluut niet noodig hebben.
Dit is het werk van den vre
de Het werk van de commis
sie van herstel, om landen en
volken op te heffen.
't Is wel diep treurig.
ii.
Het voorafgaand vrijzinnig
ministerie Cort van der Linden
heeft zich beroemd gemaakt,
omdat mede door zijn beleid en
bedachtzaamheid ons land bui
ten den oorlog is gebleven en
belangrijke wetten tot stand
werden gebracht. Men geve eere
wien eere toekomt.
In 1918 waren er nirt minder
dan 9 vrijzinnige partijen in het
strijdperk. Toen in Leeuwarden
een lid van de S. D. A. P. (wat
nog niet wil zeggen ,een socia
list" want de S. D. A. P. telt
maar vyeinig socialisten) tot
Troelstra zeide dat het toch
gevaar voor de S. D. A P. moest
opleveren, dat er 9 vrijzinnige
partijen instede van 3 optraden,
antwoordde Pieter Jelles: Trek
je van die vrijzinnigen maar
niets aan, die breken elkaar de
beenen zvel kapot".
Inderdaad zoo is het, zeide de
heer de Muralt en het is daarom
dat de L. U. al het mogelijke
heeft gedaan om alle vooruit
strevende vrijzinnigen onder één
vaan te vereenigen.
I)it staat nu te gelukken, maar
helaas! de groep van Vrijzinnig-
Democraten houdt zich afzijdig
en doet niet mede. Alle andere
vooruitstrevende vrijzinnigen zul
len zich vereenigen in een nieuwe
partij die zal worden genoemd
„De Vrijheidsbond"De naam
is maar bijzaak
De Vrijzinnig-Democraten wei
geren met ons mede te gaan
zeide spreker, omdat zij niet
samen willen werken met de
z.g. conservatieve elementen die
tot de fusie zullen toetreden.
Spreker begrijpt dit niet Die
z.g. conservatieve elementen
zijn toch gebonden aan een
program dat zij hebben te teeke
nen Het zijn bovendien dezelf
de elementen waarmede in 1913
de Vrijzinnig-Democraten en
thousiast zijn opgetrokken en
I die zich toen aan het verkiezings
contract volmaakt hebben ge
houden.
Het was toch in 1913 x>k be
kend dat die z.g. conservatieven
niet veel voelden voor het vrou
wenkiesrecht, voor het algemeen
kiesrecht en ook de financieele
gelijkstelling van het openbaar
en het bizonder onderwijs. Heb
ben zij zich aan de afspraak
gehouden? vraagt spreker! Wat
voor reden is er te veronder
stellen, dat zij zich in de Kamer
na 1922 in de groote lijnen
daar komt het op aan en niet
op kleinigheden niet zullen
houden aan een gemeenschap
pelijk program, waarmede we
in 1922 de verkiezingsstrijd zul
len voeren?
De Vrijzinnig-Democraten
althans de leider de heer Mar-
chant waren vroeger sterk
tegen de Staatspensionneering
gekantBij de concentratie heb
ben zij die toch onvoorwaarde
lijk moeten accepteeren. Ook de
V. D. hebben woord gehouden
en zijn zelfs thans zeer sterke
voorstanders van de staatspen-
sioneering geworden.
Spreker geeft toe dat een
democratische groep het gemak
kelijkst zichzelve blijft, wanneer
het elke vermenging met te
roode of te conservatieve ele
menten afwijst. Maar naast par
tijbelang bestaat er toch een
landsbelang. Wanneer dit belang
het best gediend wordt door
„geven en nemendoet men
goed iets van zijn standpunt af
te wijken, mits dit niet ontaard
in een definitief afglijden naar
het conservatisme. De geschie
denis heeft echter geleerd dat
in een politieke concentratie de
conservatieven altijd vooruitmoe
ten en de vooruitstrevenden maar
zeer weinig terug.
Nog nooit is er in ons land
een belangrijke vrijzinnige wet
tot stand gekomen wanneer de
vrijzinnigen bij de stembus ver
deeld waren.
De vrijzinnigen waren ver-
eenigd toen de ongevallenwet,
leerplichtwet, algemeen mannen-
kiesrecht, passief vrouwen-kies
recht, persoonlijke dienstplicht,
wet op het arbeidscontract (toen
waren V. D. en L. U. bij de stem
bus samen opgetrokken onder het
blanco artikel) werden aange
nomen. Ook de evenredige
vertegenwoordiging, de gezond
heidswet werden aanvaard onder
drang van de vereenigde vrij
zinnigen.
Spieker vraagt aan de V. D.
uitdrukkelijk mede te deelen
welke groote wet, van vrijzin-
nigen geest, tot stand kwam
wanneer de vrijzinnigen verdeeld
waren opgetrokken bij de voor
afgaande stembus.
Men kome niet met de Inva
liditeitswetDeze is niet vi ij-
zinnig en het premievrij pensioen
voor de loonarbeiders dat er in
zit is bovendien een feitelijk
gevolg van het optreden van de
geconcentreerde vrijzinnigen on
der het Ministerie Cort van der
Linden, waarmede de geringe
rechtsche meerderheid (v/d. Laar
c.s. medegeteld) rekening had te
houden. De uitvoering van de
achturen-arbeidswet zoude zeker
een ander verloop hebben gehad
indien de vrijzinnigen aan het
roer waren.
Ook kome men niet met het
feit dat het vrouwenkiesrecht is
ingevoerd onder het Ministerie
Ruys, omdat een ieder weet dat
de hoofdstrijd hierover is ge
voerd en gewonnen onder Cort
van der Linden, bij de Grond
wetsherziening, toen de weg tot
invoering van het vrouwenkies
recht werd geëffend. Zonder de
concentratie van 1913 zouden de
vrouwen wellicht nog niet het
kiesrecht hebben.
Eendracht maakt macht en
verdeeldheid brengt, voor de
practische politiek waar het
ten slotte op aan komt zwakte!
Spreker hoopt dat vooral de
vrouwen, die nog niet zoo ver
ward zitten in de partijpolitiek
en met geen politieke personen-
kwesties te rekenen hebben, zich
aan zullen sluiten bij die vrij
zinnige partij die eenheid wil in
de groote lijnen, echter vrijheid
van onderling afwijkende stem
mingen in de Kamer toelaat waar
het geen principieele zaken be
treft.
Natuurlijk moeten de groote
lijnen vooruit worden uitgestip
peld en zich bewegen in de
gezonde democratische richting.
Daaroe dient het opgesteld pro
gram.
Spreker wil erkennen dat het
hem spijt dat de Vrijzinnig
Democraten niet mede doen. Hij
voelt voor hen heel wat meer
dan voor menigen Vrij Liberaal,
die wellicht in den Vrijheidsbond
zal treden. Hij voor zich offert
dan ook werkelijk wat op, maar
hij is er van overtuigd, dat het
menigen vrij-liberaal ook moeite
zal kosten om spreker als partij
genoot te slikken. Het pleit echter
voor hen dat zij dit toch doen.
Beide partijen moeten inzien dat
de vrijzinnigheid er in het al
gemeen door gebaat zal worden
en dat samenwerking de eenige
mogelijkheid opent om aan de
opkomende revolutionnaire en
reactionnaire partijen het hoofd
te bieden.
Spreker voorspelt een débacle
voor de V.D. bij de aanstaande
stembus. Zij zullen met eere
sneven maar het ware beter dat
zij niet sneefden en hun krachten
gaven aan den herbouw der
vrijzinnige partijen. Aan zoo
maar dood gaan heeft niemand
voordeel 1
Spreker deelt mede hoe in
1918 op een Zaterdagavond 5
vrijzinnige sprekers op 5 plaatsen
in de provincie Utrecht elkaar
afbraken van 812 uur 's nachts.
Wat voor voordeel kan daarin
zitten Men jaagt de kiezers er
mede naar rood en zivart.
Is het niet opvallend dat de
Vrijzinnig-Democratische Bond
nooit een krachtige partij is
geworden Het aantal zetels
zou feitelijk tienmaal zoo groot
moeten zijn als die van Unie
liberalen al3 men zoo de voor
treffelijkheid van de door die
partij beleden beginselen ver
neemt en Marchant de oude
sokkenboel bij de Unie-liberalen
hoort uitteekenen. Zeker de L.U.
verloor in 1918 wel 3/3 van haar
zetels, maar zij verloor die niet
aan de Vrijzinnig.Democraten,
wat temeer bewijst de weinige
aantrekkingskracht van die par
tij die niets van ons verlies wist
op te nemen en zelf verloor.
De verdeelde vrijzinnige par
tijen verliezen de zetels niet aan
elkaar maar gezamellijk aan
anderen. Daarom is die verdeeld
heid voor de vrijzinnigheid in
't algemeen zoo af te keuren.
De liberalen van de vrijheids
bond zijn beu van die vliegen-
vangerij en vooral de vrouwen
moeten aan de spelbrekers het
halt toeroepen en lid van dien
bond worden.
Spreker behandelde hierop
uitvoerig het algemeen program
van de nieuwe partij.
Dit program daalt niet in
details af. Zoo is er niets in
omschreven omtrent het onder
wijs, de staatspensionneering enz.
terwijl het natuurlijk vaststaat
dat die zaken in het partijprogram
nader breedvoerig zullen worden
omschreven.
In de eerste paragraaf van het
program komt tot uitdrukking
dat het Koningschap voor ons
land de beste regeeringsvorm is.
De Vrijheidsbond gelooft niet
dat het in de Novemberdagen
van 1918 beter zou zijn gegaan
indien Nederland toen een Re
publiek zou zijn geweest. Troel
stra als president acht zij voorloo-
pig een gevaarlijke proefneming.
Bij een bestaande republikeinsche
regeeringsvorm'zou ook David
Wijnkoop bij een relletje
gemakkelijk op den troon kunnen
springen. Ook met een derge-
lijken president zou Nederland
niet goed af zijn, is de beschei
den meening van den Vrijheids
bond. De nieuwe liberale partij
is intusschen van oordeel dat het
niet zou aangaan dat, voor het
geval een wettelijke directe
nakomeling van Koningin Wil-
helmina zou ontbreken, de een
of andere weggestuurde Duitsche
vorst zoo maar op den troon
zou komen. In zoo'n geval neme
het Volk een beslissing. Spreker
is er van overtuigd dat Koningin
Wilhelmina, ook al was zij een
gewone burgervrouw, tot goed
voorbeeld zou kunnen strekken
voor een ieder. De Koningin
handhaaft op uitnemende wijze
de constitutie, is als vorstin sober
in haar levensopvatting en zorgt
voor de opvoeding van haar
dochter op een wijze boven allen
lof verheven. Dit alles heeft er
niet weinig toe bijgedragen dat
het Nederlandsche volk in Jde
merkwaardige tijden die wij
beleven in het algemeen zijn
Koninginne trouw is gebleven.
De Vrijheidsbond stelt zich
op het standpunt dat leger en
vloot niet zoo maar kunnen wor
den afgeschaft. Natuurlijk zullen
bezuinigingen in het defensiestel
sel moeten worden aangebracht,
allereerst ten opzichte van de
persoonlijke lasten en zeker ook
in de financieele lasten. Spreker
meent voldoende getoond te
hebben dat hij dien kant op wil.
Hij herinnert er aan dat hij in
de Tweede Kamer in 1919, tal
van bezuinigingen op personeele
en financieele lasten heeft be
pleit. De bezuiniging op de per
soneele j lasten is thans in uit
voering gekomen, Het contingent