ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
s
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
E. BOOM—BLIEK
30e Jaargang
Woensdag 16 Maart 1921
Nummer 2607
Woningbouw met steun
uit 's Rijks Kas.
yBfflLLBYO».
Ontmaskerd.
Ilede van Jhr deMuralt
te Sclioondijke,
BRESKENSCHE COURANT
Abonnementsprijs per drie maanden f 1.25
met 10 cent dispositiekosten.
A d v e r t e n t i e p r ij s v a n 1 5 regels 60 cent
Elke regel meer 12 cent. Ingez. Meded. 30 ct. p. regel.
Drukker-Uitgever
TNo'Tl" BRESKENS P?7S$4r0
Abonnements-Advertenties zeer billijk tarief.
Tijdelijk verhoogd met 20 pCt.
Advertenties worden aangenomen tot u i t e r 1 ij k
:-: Dinsdag- en Vrijdagmiddag 1 uur :-:
In de verslagen en Mededee-
lingen betreffende de Volksge
zondheid, in Maart uitgegeven
door den Gezondheidsraad, komt
een hoogst opmerkelijk verslag
voor: „Verslag over het jaar 1920
betreffende de financiëele con
trole van woningbouwvereni
gingen, werkende met steun uit
's Rijks kas". Heeft men het
verslag willen wegstoppen? Het
gaat schuil tusschen allerlei an
dere stukken en zelfs in de in
houdsopgave zou men het ver
geefs zoeken. ,£?it verslag gaat
blijkbaar uit van het Departe
ment van Arbeid en behelst de
bevindingen van den controle
dienst die aan dat departement,
afd. volksgezondheid, is inge
steld om het gebruik van de
voorschotten, die ingevolge art.
33 der Woningwet aan gemeen
ten uit 's Rijks kas zijn verstrekt,
na te gaan. Bemoedigend of
opwekkend is de lezing van dat
verslag nietdaarvoor bevat 't
teveel onverkwikkelijks. Maar de
vuile wasch, die hier wordt uit
gespreid, zal velen tot nadenken
moeten stemmen. Wij willen
daarom het onze doen om er
iets van te laten zien.
Met de instelling van den
Rijkswoningraad gingen alle
werkzaamheden van het vroegere
College van Bijstand over naar
het Departement van Arbeid,
afd, Volksgezondheid. Aan die
afdeeling werden in den loop
van 1920 een viertal, boekhoud-
kundigen verbonden, die in Juni
1920 de controle aanvingen. Hun
aantal moet worden uitgebreid,
zoo zegt 't verslag.
Voorloopig werd hoofdzake
lijk in Zuid-Holland gecontro
leerd, maar ook daarbuiten werd
al eens gesnuffeld. „De onder
vindingen bij het controleeren
opgedaan, zijn helaas, bij her
haling niet gunstig geweest."
„Leden-egoïsme" constateert
het verslag, d.w.z. zoodra de
leden van een woningvereeniging
maar goedkoop wonen, be
schouwt zij haar taak als ge-
91)
De majesteit van den dood
boezemde hem achting en eer
bied in. In de nabijheid van
zijn stervend kind, dat moge
lijk op dit oogenblik reeds in
de diepste bewusteloosheid in
sliep voor den eeuwigen slaap,
was het hem als eene ontheili
ging toegeschenen, zich door
eene luide opmerking te uiten.
Hij sprak dan ook met gedempte
stem.
Deze arme engel, hij streek
daarbij licht over het gelaat van
den knaap, zal wellicht spoedig
uit het lijden en drijven dezer
8lechte wereld verlost zijn. Zijne
reine ziel vermoedt niets van de
zware schuld die ik eens begaan
heb, door mij in de rechten van
anderen in te dringen en van
eindigd. Dit schijnt nog al eens
voor te komen.
„Bij dergelijke vereenigingen
wordt dikwijls een huur betaald,
welke zelfs niet voldoende bleek
om de onderhoudskosten te dek
ken, van het vormen van een
fonds voor verbetering der volks
huisvesting, welk voorschrift in
den regel in de statuten wordt
aangetroffen, was geen sprake,
hoewel zulks zeer wel mogelijk
zou zijn geweest." Zoo betaalden
te Middelharnis huurders met
inkomens van f2500,en f3000,
een huur van f150,In Coe-
vorden waren huurders met in
komens van f3000,f5500,
zelfs f12000,die van f234,
tot f390,huur per jaar be
taalden!
In veel gevallen bleek zelfs
voor gewoon onderhoud te wei-
nig gereserveerd te zijn.
De fameuse „huisjesmelker"
moest te vuur en te zwaard ver
delgd worden omdat hij de wo
ningen uitmergelde en liet ver
vallen. De woningvereenigingen,
die het verslag hier schetst, doen
hetzelfde uit „leden-egoïsme".
Wie bijt nu harder: de hond of
de kat?
En wat za' er moeten gebeuren
als die woningen snel vervallen?
Een beroep op de publieke kas
ligt natuurlijk 't naast bij de
hand. Maar dergelijk werk ge
lijkt toch niets op hetgeen de
ministers Goeman Borgesius en
Pierson zich voorstelden! Zouden
zij zich aan een illusie hebben
overgegeven?
Het bescheiden Ridderkerk
zal door dit verslag zekere ver
maardheid verkrijgen. Wat daar
gebeurt is, is dan ook wel zeer
bijzonder.
Van een bouwplan was f7000,
niet verantwoord. Het was van
de aanneemsom afgehouden om
dat de vereeniging eenige wer
ken in eigen beheer wilde uit
voeren, maar van die uitvoering
was geen bewijsstuk aanwezig.
Dat geld is dus Wij hopen
dat de Régeering krachtig ge
noeg is om dit door de justitie
te laten uitmaken. Voor een
tweede bouwplan moest voor
welk ongehoord bedrog mij nie
mand kan vrijspreken. Als hij
sterft, als zijne bleeke lippen
van den dood worden aangeraakt,
voor eeuwig gesloten zijn, dan
zult ge mijn. vreeselijk geheim
vernemen.
Nog sluit eenige hoop op
beterschap van mijn lieveling mij
den mond. Ik wil dat schrikke
lijk geheim, op dit heilig oogen
blik niet openbaren. Zie hoe
het aangezicht van den armen,
kleinen lijder samentrekt van
pijn. O, als het rampspoedige
oogenblik niet kan afgewend
worden, mocht dan de goede
God hem toch zonder hevigen
doodstrijd tot zich nemen.
Hij buigde zich over den knaap
en kuste vurig diens oogen en
lippen. Ada stond stijf en star
gelijk een beeld aan he' voeéo-
einde van het ziekbed. Een
vreeselijke angst had zich van
haar meester gemaakt.
Een geheim omgeeft uw leven?
ruim f2500, aan steenen gekocht
worden. De heeren 5.. stuks
gingen daarvoor reizen naar
Arnhem, Nijmegen en Rhenen
en verdeden zoo f775,—. De
voorzitter rekende voor verlet
kosten f125,per maand. De
vereeniging kocht bij de Grand
Bazar Francais te Rotterdam
voor f58,80 o.m. een beschuit-
pot, een tafelbel, 2 theepotten,
1 lepelbeker, 2 suikerschalen, 1
rookstel enz.
En men meene niet, dat alleen
in kleine gemeenten misstanden
voorkomen De voorzitter van
de Vereeniging Patrimonium te
Rotterdam genoot van Mei 1916
tot Mei 1920 f6500,en die
vereeniging had voor het opha
len van huren van 600 woningen
twee opzichters. Het verslag
wijst er op dat Vreewijk te
Rotterdam, met 1000 woningen,
de huren laat innen door één
opzichter! Bij d*t alles kan men
nog denken aan laakbaren zor
geloosheid, maar welk etiket
past hierop: „Om de onderhouds
kosten niet buitensporig hoog te
doen zijn, werden verschillende
kosten, welke bestreden moesten
worden uit de exploitatie-inkom
sten, gerangschikt onder de
stichtingskosten, of wel, men
bracht ze ten laste van een vol
gend jaar".
De controle van het departe
ment leverde het volgende re
sultaat:
„a. het technisch toezicht op
den bouw, door het gemeente
bestuur uitgeoefend, is onvol
doende".
Men maakte gevels duurder,
woningen grooter dan op het
goedgekeurde plan was aange
geven, en bood later de rekening
in den vorm van een verzoek om
voorschotverhooging aan de Re
geering aan.
bbij den bouw is niet de
noodige zuinigheid betracht".
De vereeniging „Goed Wonen"
liet zich een kantoorlokaaltje
maken, waarvan de betimmering
f300,kostte en dat beplakt
werd met papier, waarvoor f9,
per rol in rekening werd ge
bracht.
vroeg zij met bevende stem.
Een geheim dat mij voor de
wereld zou brandmerken Ik
geloof dat de angst en zorg voor
Willy uw verstand gekrenkt heeft.
Waarom moet gij voor mij iets
geheim houden, ik ben toch uwe
vrouw, spreek toch
De fabrikant antwoordde niet.
Eerst na een oogenblik, hij had
strak in het aangezicht van den
knaap gekeken, wendde hij zich
weder tot zijne vrouw.
Neen, nu nog niet ik wilde
u alleen voorbereiden Zoolang
de geest van mijn kind hier is,
hebt gij niets te vreezen van
het dreigend gevaarHebben
zich echter de oogen van mijn
lieveling gesloten, hij ademde
thans zwaar en ging met een
door tranen verstokte stem voort
dan is niets meer in de we
reld wat mij belet u de mede-
deeling te doen. Hij richtte zich
nu uit zijne ter neder gebogerie
houding op en zag Ada met
Dat er meer materialen in re
kening worden gebracht dan op
het werk ontvangen of ver
werkt zijn is blijkbaar nogal ge
bruikelijk. Bijv: In Zwijndrecht
bleek een partij lood van enkele
honderden kilogrammen niet in
den bouw verwerkt te zijn.
Wij laten 't hierbij.
Het verslag doet beurtelings
denken aan onkunde en aan er
gerlijke knoeierij. Men wachte
zich evenwel voor een al te snel
oordeel Deze eerste bevindingen
zijn hoogst onverkwikkelijk,
maar er zijn natuurlijk ook goe
de vereenigingen. Bovendien is
dit geheele werk gegroeid in
den oorlog, dien tijd van moreel
verval. Het is de vraag, of het
zóóver zou zijn gekomen, indien
we niet dien tijd van verwoesting
hadden gehad of indien eer
der scherp toezicht was gehou
den. Men mag sociale beweging
van de woningvoorziening niet
beoordeelen naar deze feiten,
veel minder haar op grond daar
van veroordeelen. Maar aan den
anderen kant mogen de liefheb
bers door dik en dun van het
verecnigingswerk en de tegen
standers van den particulieren
bouwer er tot zekere reserve
door gebracht worden.
Dat de Regeering de feiten
publiceert is goed en zal zui
verend werken, maar men ver
geet daarbij ook niet, hoeveel
duurder onze staatshuishouding
weer wordt, daar de contrólee-
rende ambtenaren die behalve
salarissen kosten veroorzaken
voor reis- en verblijf, en kosten
van administratie. Men kan
daar nu niet meer buiten, 'tbaat
dus niet, er over te klagen. Maar
men bedenke wel, dat hoe meer
de maatschappij zich zelve red
den kan en op dit terrein
de particuliere bouwerij in de
behoeften voorziet, hoe minder
goed belastinggeld behoeft te
worden gegooid naar kwaad
geld van onkunde en knoeierij.
W. v. d. B. Crt.
donkeren blik aan.
Moeder, lieve moederriep
plotseling de zieke knaap met
zwakke stem.
Beiden, de fabrikant en zijne
echtgenoote, waren door dien
kreet getroffen als had "een elec-
trische schok hen geraakt.
Ada was hevig verschrikt. Het
stervende kind riep aan de pooit
der eeuwigheid nog naar zijne
moeder. En willoos, gelijk iemand
die onzichtbaar werd voortge
duwd, moest zij dien roep volgen.
Hoezeer zij ook voor den dood
gruwde, die zij tot hiertoe nog
niet in het aangezicht gezien
had, ging zij toch tot den knaap
en boog zich over hem heen.
In haar kwam in eenmaal weder
de nog in haar sluimerende
moederliefde op.
Wenscht gij iets, mijn lief
kind vroeg zij op geheel ver
anderden en deelnemenden toon.
Hebt gij dorst
Zij bracht hare lippen bierbij
Zaterdagavond hield Jhr de
Muralt, lid van de Tweede Ka
mer iii de zaal van den heer
Bruijnooge een politieke voor
dracht. De zaal was geheel
bezet. Een aantal vrouwen had
den ook aaiti den oproep gehoor
gegeven.
Door omstandigheden was mevr.
Van Balen-Klaar verhinderd op
te treden.
Wij laten hier het stenogra
fisch verslag van de rede van
den Heer de Muralt volgen
Spreker ving aan met een
overzicht te geven van het ont
staan en het geleverde werk van
de Liberale partij in ons land.
Eensgezind was de Liberale
partij vooral toen zij den strijd
had te voeren voor het vast-
leggen van .de voornaamste
burgerlijke vrijheden in de wet
geving. Onder Thorbecke werd
deze strijd in het voordeel van
de liberalen beëindigd. In de
grondwet werd namelijk in 1848
de vrijheid van sprekendenken
en schrijven vastgelegd wat het
zelfde is als het recht van ver
eenigen en vergaderen, de vrij
heid van godsdienst en de druk
persvrijheid.
Ook na 1848 behielden de
liberalen hoe overigens ook
in de opvatting van het libera
lisme verdeeld nog voldoende
gemeenschappelijke strijdpunten
over, die hem samenbonden.
Spreker wijst in dit verband
op den schoolstrijd, op het op
komen voor „een school voor heel
de natieen op den strijd tegen
het bizonder onderwijs. Ook
het anti clericalisme in den
goeden zin van het woord
hield de liberalen van de meest
verschillende schakeeringen te
zamen.
De schoolstrijd is door de
liberalen verloren en het anti
clericalisme is van aard veran
derd mede omdat de z.g. chr.
tegenpartijen in dit opzicht ten
deele een andere richting zijn
opgegaan.
zoo na aan het kind dat hare
lippen met de ingevallen en koude
wangen in aanraking kwamen.
De kleine had de oogen thans
wijd geopend en blikte in de
oogen der moeder.
Ach, lieve mama, zei hij met
nauw hoorbare stem, gij zijt bij
mij Ach, hoe schoon Ben ik
reeds in den hemel
Dat trof de moeder tot in het
hart. De ijskorst scheen te bre
ken. Een traan viel, zonder dat
zij 't wist, op het aangezicht
van haar kind.
Mijn lieveling, zeide zij, ik
ben bij u, streek hem met de
hand over het hoofd en drukte
een kus op zijn aangezicht.
Het was of de moederliefde
op eenmaal in haar was weer
gekeerd. Of op dat oogenblik
alle feilen, alle misslagen in ver
getelheid gingen.
(Wordt vetvolgd.)
