ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCHVLAANDEREN
HEREENIGD.
VERSCHIJNT WOENSDAGS EN ZATERDAGS IN ALLE PLAATSEN VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
E. BOOM—BLIEK
28e Jaargang
Woensdag 24 September 1919
Nummer 2457
BRESKENSCHE COURANT
Abonnementsprijs per drie maanden 95 cent
Franco per post f 1.—
Advertentieprijs van 1—5 regels 50 cent
Elke regel meer 10 cent. Bij abonnement lager tarief
Drukker-Uitgever
TNof02T BRESKENS p°7s$4ro
Abonnements-Advertenties worden tijdelijk berekend
met 20 pCt. toeslag
Advertenties worden aangenomen tot uiterlijk
:-: Dinsdag- en Vrijdagmiddag 2 uur
Wat Limburgers en
Zeeuwen in Belg ie zou
wachten.
Bij N. Veenstra te 's Graven-
hage is uitgekomen Wat de
annexatie door België voor Lim
burg en Zeeland beteekent, door
Dr. P. van Limborgh.
In zijn leiding zegt de schrij
ver
„Dr. Felix Rutten verklaarde
reeds in den Haag, dat hij voor
de Limburgers .het beslotenlot
der Vlamingen" niet wenschte,
Nu komt de „agent" van M. Hij-
mans gluipend en lleemend be-,
loven, dat men de Fransche taal
niet zal opdringen, dat men den
godsdienst zal beschermen
Als de vos de passie preekt,
Boer, pas op uw ganzen
Limburgers en Zeeuwen, indien
gij soms bezoek mocht krijgen
van een „agent" van de anne
xatie, laat hem dan eens een punt
zuigen aan de cijfers en feiten
die volgen. Als er in een koffie
huis een „agent" staat te decla-
meeren, laat hem dan dit boekje
even kijken. Dat zal wel afdoen
de zijn."
En dan volgt een geweldig re
quisitoir, een goede veertig blad
zijden lang, van wat België tegen
de Vlamingen heeft misdaan.
Voorop de bekende bevolks-
statistiek van 31 December 1910:
Er waren toen, van de 7-423.784
inwoners 3 220.662 die enkel
Vlaamsch spraken, 2 833.334 die
enkel Fransch spraken en 871.288
die Vlaamsch en Fransch spra
ken. Bij dit laatste getal teekent
echter de schrijver aan, dat er
hoogstens een kwart mill. Vlamin
gen zijn, die behoorlijk Fransch
spreken en een verstaanbaren
Franschen brief kunnen schrijven
maar dat al wie op school of
straat een kladje straat-Fransch
of Brusselsch Koeterwaalsch
heeftopgevangen erbij wordt ge
rekend om de tweetaligheid van
de bevolking grooter te laten lij
ken.
Verder waren er 31.415 inwo
ners die enkel Duitsch spraken
(na de voorloopige inlijving van
I 27)
Ik zal u niet lang ophouden
I en voortaan zulRn de bewoners
van de pastorij en de Hall vreem
den voor elkaar zijn. Zonder
de aanhoudende beleefdheid van
I uw familie zouden wij nooit iets
anders geweest zijn wat om
meer dan een reden beter was
geweest.
Mijnheer Garland zweeg plot
ting, onwillekeurig had hij
weer te veel gezegd.
„Wat bedoelt u? Ik wil gaarne
weten wat u met „meer dan een
reden" bedoelt".
„Ik had liever gezwegen want
bet is een van die dingen die
men het liefst niet noemt. En
bet kan nooit weer gebeuren
want op uitdrukkelijk verzoek
van mijn schoondochter zal
Malmedv-enz. is dat aantal na
tuurlijk aanmerkelijk grooter) en
een aantal die Duitsch vereerrig-
den. Dan 330.893 kinderen be
neden de twee jaar, die niet mee
waren geteld.
Het is ondoenlijk van het ma
teriaal, dat dr. v. Limborgh bij
een heeft gegaard een volledig
overzicht te geven. Men leze het
boekje zelf 1 Onze landgenooten
weten over het algemeen bitter
weinig van wat onze stam- en
taalbroeders in België moeten uit
staan. Deze brochure kan hen
op de hoogte brengen. Een en
kele greep uit den grooten voor
raad bewijsmateriaal.
Neem Groot-Brussel (de oude
stad met de voorsteden). In het
eigenlijke Brussel wonen 120.360
Vlaamsch-sprekende (van wie
78.228 uitsluitend of meestal
Vlaamsch spr ken), te Etterbeek
19.517 (13.776). te Elsene 29.634
(14.760), te Sint-Gilles 36 043
(16.101), te Schaarbeek 56.194
(34,848). „Dit alles," zegt de
schrijver, „onder het voorbehoud,
dat de Waalsche en Franschkil-
jonsche gemeentebeambten de
taaistatistieken niet vervalscht
hebben."
Hoe staat het nu met het la
ger onderwijs in Groot-Brussel?
Op 1 November 1918: te Brus
sel 5 Vlaamsche klassen tegen
553 Fransche, te Etterbeek 3
Vlaamsche tegen 84 Fransche,
te Elsene geen enkele Vlaam
sche tegen 230 Fransche, te St.
Gilles 5 Vlaamsche klassen, te
gen 147 Fransche, tè Schaar
beek 18 Vlaamsche tegen 232
Franschhe. Dit alles bij ge
meente- en particuliere scholen
samen. Na den wapenstilstand
zijn te Brussel de laatste Vlaam
sche klassen opgeheven
„Het gevolg van dit geest
moordend stelsel", zegt de schr.,
blijft niet uitde verbeesting
van een groot aantal schoolkin
deren. Het Bulletin communal
van Brussel 1909. Tome II, blz.
721, constateert officieel dat er
in de Brusselsche scholen 11 (elf)
pCt. van de kinderen meer dan
3 jaar ten achter zijn in hun
studies en dus abnormaal zijn.
voortaan voor ieder lid van uw
familie mijn huis gesloten zijn".
„Mijnheer Garland maar ik
zag wel dat hij een beetje ver
liefd was maar hij is toch
zeker niet zoo dwaas geweest
om
„Ik weet niet wat u dwaas
noemt", zeide de dominee ver
ontwaardigd, „maar ik zou uw
zoon veel harder kunnen beoor-
deelen".
„O, u vergist u", zeide de
moeder bedeesd. Jonge lui zijn
door een mooi gezichtje dade
lijk bekoord. Charley houdt van
coquetteeren in het bijzonder
met getrouwde vrouwen. Hij
meent het niet kwaad en
iedereen doet het".
„Waardoor het geen kwaad
wordt, onderstel ik", klonk het
antwoord van den' ouden man
op bitteren toon. Maar ik en
gelukkig ook mijn schoondoch
ter denken er anders over. Nu
u de zaak hebt genoemd en het
Het sociaal-democratisch onder
wijzersblad l'Etincelle (15 Octo
ber 1913) schrijft: Het grootste
ongeluk voor een schoolkind van
de goede stad Brussel, is arm
te zijn en Vlaming.
Een ander citaat
Maar ook buiten de taalkwes
tie om is de achterlijkheid van
België op schoolgebied een be
schaafd land onwaardig. In Zee
land zijn er geen menschen boven
de 10 jaar, die hun naam niet
kunnen schrijven. Hier een vol
ledig tafereel ophangen van het
Belgisch analfabetendom is niet
mogelijk ik zal de Zeeuwen
alleen maar rondleiden bij hun
naaste buren, in Oost-Vlaande-
ren, en wel aan de hand van
de statistiek van het Ministerie
van Binnenlandsche Zaken te
Brussel.
En dan volgen de cijfers op
31 Dec. 1910: Aalst, 23 pCt.
van de ingezetenen boven de 15
jaar zijn analfabeetGeeraards-
bergen 25 pCt., Ronse 21 pCt.,
Eekloo 14 pCt., Maldeghem 21,
Gent 12, Beveren-Waas 20 pCt.
enz. Hamme met 14,178 in
woners heeft 2970 van de 7276
inwoners boven de 15 jaar, die
analfabeet zijn, dit is 42 pCt.
Bii de bovenstaande cijfers
dient overwogen te worden dat
de als analfabeten opgeschreven
personen zichzelf als zoodanig
aangegeven hebben. Er zijn er
dus in werkelijkheid veel meer.
In België kan zeker 30 pCt. van
de volwassen bevolking niet
schrijvenin sommige Vlaam
sche streken zeker 60 pCt.
Deze cijfers zijn de verplet-
terendste beschuldiging tegen de
plichtvergeten franskiljonsche
regeerders, die de geheele
Vlaamsche bevolking en ook een
goed deel van de Waalsche
werkliedenbevolking stelselmatig
dom houden om ze gedwee te
houden.
Zoo telt het Waalsche arron
dissement Mons op 119.350 in
woners boven de 15 jaar 37.837
analfabeeten of 20 pCt. Het
arrondissement Charleroy op
304.315 inw. boven de 15 jaar,
53.633 analfabeten of 17 pCt.
me blijkt dat u er niet geheel
onbekend mee zijt, wees dan nu
ook zoo goed aan mijnheer Char
les Crux te zeggen dat, zoo hij
ooit den drempel van mijn huis
durft te overschreiden of
schoon ik een oud man ben heb
ik nog een sterke hand hij
er een zweep in zal vinden.
Neem me niet kwalijk mevrouw",
voegde hij kalmer er bij. „Ik
zal nu zwijgen omdat ik het
treuriger vind voor u de moe
der van zoo'n zoon te zijn dan
het voor mij is om den vader
van den mijnen te wezen".
„Waarom? Welk verschil is
er tusschen hen Of tusschen
uw gedrag en het mijne
„Al het verschil tusschen het
een pleister leggen over een
booze zweer en het onverschrok
ken blootstellen aan het licht,
van een wel leelijke en ernstige
wond maar een die door Gods
genade genezen kan worden.
Al het verschil tusschen den
Nu iets over het middelbaar
onderwijs: „voor het geheele
Vlaamsche land buiten Groot-
Brussel, (bijna 4000.000 inw.) 8
openbare gymnasia van het rijk
en 3 gemeentelijke voor jongens;
geen enkel voor meisjes. 11
openbare scholen met 6-jarigen
cursus voor jongens, geen enkele
voor meisjes. 27 middelbare
scholen met3-jarigen cursus voor
jongens, 14 voor meisjes. Deze
scholen zijn schaarsch bevolkt.
De salarissen van het onderwij
zend personeel zijn ellendig. In
een rijks middelbare school is 't
aanvangssalaris van een leeraar
of leerares 2100 fr. (pl.m. nu
ƒ700) voor 24 a 28 uren les per
week Zulk een salaris durft
men in Nederland aan den con
cierge niet aanbieden.
Naast het openbaar onderwijs
staat dan het „vrije" zonder
vast programma, zonder inspec
tie, zonder gediplomeerd per
soneel, zonder eindexamen. De
„vrije" meisjesscholen of pensio
naten zijn eigenlijk family-hotels,
waar Vlaamsche meisjes wat
koeterlransch leeren brabbelen.
Salarissen van 50 gulden en
minder in de maand voor 24
uren les per week zijn er dood
gewoon. Schrijver dezes heeft
als doctorandus in de letteren
een jaar les gegeven aan een
bijzonder gymnasium op een
maandelijksch salaris van 100 fr.
per maand voor 24 uren les in
de week. In België vindt men
zoo iets niet buitengewoon.
Dan het hooger onderwijs. Dat
bestaat in het Vlaamsch niet.
Mijnheer Hijmans en Kardinaal
Mercier achten de Nederland-
sche taal ongeschikt als voertaal
van het academisch onderwijs
Uw taal Nederlanders, die ge
sproken wordt in de Universi
teiten en Technische Hooge-
scholen van Noord-Nederland,
en waarin Arser, Lorentz, Zee
man, van 't Hot, Kamerlingh,
Onnes, van der Waals, leerden,
dachten, schreven en onderwezen.
Holland 6 Nobelprijzen voor
de wetenschappen, Begië 0 (zeg
ge nul) 1
Het zal volstaan, hier de lijst
zondaar die zich verheugt over
zijn zonde en haar zoo verbergt
dat hij alle straffen ontloopt, en
de zondaar die berouw heeft en
door het verlaten van zijn zon
dig pad de genade deelachtig
wordt in het koninkrijk der He
melen te worden opgenomen. Ik
hoop, zoo 't Gode behaagt, daar
mijn armen jongen te zien en
die arme Charlotte ook, me
vrouw".
„U zegt zonderlinge dingen",
zeide mevrouw Crux met een
verlegen blik mijnheer Garland
aanziende, maar u zult wel ge
lijk hebben, u is een predikant.
Maar, wat ik u verzoeken mag,
beschouw mijnheer Keith Gar
land en mijnheer Charles Crux
niet uit het zelfde oogpunt. Wat
uw zoon is kan ik natuurlijk
niet weten maar mijn zoon ge
draagt zich altijd goed. Hij gaat,
zooals u zult gezien hebben,
iederen Zondag met zijn familie
naar de kerk. Hij maakt visites
aan te halen van de Belgische
hoogescholen
Rijksuniversiteit te Gent: Fransch
Rijks-universiteit te Luik
Fransch. Vrije Universiteit te
BrusselFransch. Katholieke
Universiteit te Leuven Fransch
met uitzondering van enkele
Vlaamsch in 1913 geopende leer
gangen. Hooger Handelsinsti
tuut te Antwerpen Fransch.
Rijks Landbouwhoogeschool te
GemblouxFransch. Rijks-
Veeartsenijschool te Kureghem
(Brussel), Fransch. Technische
scholen, verbonden aan de 4
Universiteiten Fransch.
Vlaanderen is in hoofdzaak
landbouwstreek, maar heeft geen
hoogere landbouwschool in eigen
taal.
Vlaanderen doet meer dan Wal
lonië aan veeteelt, maar heeft
geen veeartsenijschool in eigen
taal.
Vlaanderen's ondergrond be
vat steenkool, vóór den oorlog
geschat op een waarde van 80
milliarden francs, maar het heeft
geen mijnbouwschool in eigen
taal.
Maar de Vlamingen mogen
wèl het grootste gedeelte van
de belastingen betalen waarmee
die vreemde scholen op hun
bodem worden gespijsd.
Werden Limburg en Staats-
Vlaanderen door België gean
nexeerd, dan werd de geheele
bevolking van die streken voor
jaren en jaren uitgesloten van
alle hooger onderwijs, in af
wachting dat het middelbaar
onderwijs aldaar geweldig ver-
franscht zou zijn, en prettig
vooruitzicht 1
Begrijpt gij nu, Nederlanders,
waarom de radicale vlaamschge-
zinden, beu van vruchteloos de
eigen onwillige regeering te
smeeken en te dreigen, liever van
een vreemden overweldiger hun
recht, hun elementairste recht,
aanvaarden dan hun volk te zien
stikken in achterlijkheid en on
kunde
De schrijver vertelt dan, hoe
stiefmoederlijk het Vlaamsch bij
het vakonderwijs wordt behan
deld hoe het in het leger wordt
daar waar zijn zusters ook ko
men en ik verzeker u dat wij er
bijzonder op letten met wie we
omgaan. Beatrice is de eenige
die zich met menschen van twij-
felbare gehalte bemoeitze lach
te om die vreeselijke ontdek
king, ik bedoel dat mevrouw
Keith Garland een dienstbode is
geweest en zelfs als zij alles
wist, dan zou zij er zich nog
niets van aantrekken. O mijn
heer Garland u weet niet met
hoeveel moeilijkheden een moe
der te worstelen heeft".
„Maak u ter wille van ons
niet moeilijk", zeide de dominee
oprijzend. Ik'heb alles verteld
wat u wenschte te weten en wat
ik te zeggen had. Wees verze
kerd dat mijn bezoek het laatste
is dat tusschen de Hall en de
pastory gewisseld zal worden.
Wordt vervolgd.
