1f|ieittb£~ en ^bMxUntuUab boot iMtsidijk
Wo 20I5. Woensdag April 1915.24e Jaargang
Het juiste oogenblik.
De oorlog ter zee.
-o>
BRESKENSCHE COURANTT
Abonnement per 3 maanden 0.50, franco
per post ƒ0.55, voor Belgis ƒ0.75 en 1 dollar
a 3 kwartalen bij vooruitbetaling voor Amerika.
Abonnementen worden mede aangenomen bij
boekhandelaren en brievengaarders.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den uitgever C. DIELEMAN te Breskens.
Advertentién van 15 regels 25 cents, elke
gewone regel meer 5 cents. Groote letters naar
plaatsruimte. Bij abonnement lager tarief.
AdvertentiSn worden ingewacht tot Dinsdag
en Vrijdagmiddag te twee ure.
Het is begrijpelijk dat het in den
grond boren van de Katwijk en de
omstandigheden waaronder dit heeft
plaats gevonden, een geweldige ont
roering in ons land heeft teweeg
gebracht.
De lading maïs was ten overvloede
geconsigneerd aan onze rsgeering.
Zoodat het staatsbelang er mede
gemoeid is.
En men dus voor groote gevolgen
zou kunnen vreezen.
Maar nogtans behoeft dit geval, hoe
ernstig ook, de vrees voor verwikke
lingen niet te verergeren.
Onze wakkere en beleidvolle regee
ring zal ook hier weer wel den juis-
ten en besten weg weten te kiezen,
die in de gegeven moeiljjke omstan
digheden zal leiden tot het waarach
tig belang en heil van ons land.
Voorzeker loopt deze niet langs het
oorlogpad.
Heeft men gedurende den ganschen
tjjd dat deze razernij woedt, gelegen
heid gehad zich voor te bereiden op
alle mogelijke gebeurlijkheden, even
zeer heeft men zich kunnen spiege
len aan het eindelooze wee, dat zij
met zich brengt.
Het zal niet noodig zijn dit diep-
droevig tooneel der wereld voor te
hangen, daar tot in elke stulp van
elk dorp dag op dag het kanongebul
der doordringt en ieder met angst
en schrik vervult.
Indien nu de aanval in de vallende
duisternis, zonder dat er eenige waar
schuwing of onderzoek aan vooraf
gaat, noch de nationaliteit van de
onderzeeër bekend is, is geschied lou
ter om te trachten ons in den oorlog
te betrekken door tot verwikkelingen
te lokken, dan moge het middel even
duister genoemd worden als de daad
zelve.
En juist daarom moge dit voor on
ze regeering eene dubbele aanwijzing
zjjn zich niet in die mate te laten
prikkelen om aan den wereldoorlog
mee te doen, omdat feitelijk een an
dere mogendheid langs dezen weg
voor ons het oogenblik zou bepalen
ons in den strijd te mengen, niet in
ons belang, doch in dat van de eene
of andere partij der strjjdvoerenden.
Vertrouwen we aan onze regeering
het hoogste belang van land en volk
toe door haar zooveel wijsheid toe te
schatten dat zij, indien het, hetgeen
Gode verhoede, voor ons onmogelijk
zou zijn buiten den onmetelijken vol-
kerenslag te blijven, zelve het oogen
blik daarvoor gekomen acht, doch
zich niet laat verlokken door zooda
nige drogredenen, die niet in het minste
belang zijn van ons neutrale Neder
land.
De „Katwijk."
Vrijdagmiddag werden de kapitein
en de bemanning van het stoomsehip
Katwijk door het stoomschip Vlis-
singen van het loodswezen te Vlis-
Bingen aangebracht. Bij het op last
van het departement van Marine in
gestelde onderzoek is het volgende
gebleken Het schip kwam van
Baltimore en was bestemd naar Rot
terdam met een lading graan, gecon
signeerd aan de Nederlandsche regee
ring.
Het was des middags door het
vaarwater van de Downs geloodst
naar het Sunk-lichtschip en had van
daar koers gesteld langs de Gallopen
naar het lichtschip Noord-Hinder.
Daar de gezagvoerder voor het uit
gaan den raad had gekregen, om dit
traject alleen over dag te bevaren,
kwam hij te ongeveer 7 uur 80 min.
ten anker in 20 vaam water op 7 mijl
afstand ten Westen van laatstgenoemd
lichtschip.
Het tij liep over de West, zoodat
het schip O.N.O. voorlag.
Dadelijk werd het ankerlicht gehe-
schen en werden de twee groote
electrische lampen klaar gemaak, die
het schip buiten boord moeten ver
lichten.
Als kenmerken had het schip bui
ten boord geschilderd de Nederland
sche vlag, voorop lang 15 meter en
achterop 10 meter en daartuschen in
met groote letters„Katwijk Rotter
dam".
Bovendien liet men de natievlag
waaien, benevens de kantoorvlag en
het naamsein
De tweede stuurman was met twee
matrozen bezig met de lampen, die
de aan dek staande vlag en naam
sein goed verlichtten, doch met spie
ren buiten boord gevoerd moeten
wordeD, om ook den romp te verlich
ten. Op de brug stond een uitkijk,
overigens was er niemand aan dek.
Plotseling voelde men een hevigen
schok en de stuurman zag aan bak
boord voor de brug een groote water
kolom boven de verschansing komen.
De olielampen vlogen uit de beu
gels en er ontstond direct brand.
De kapitein en de geheele beman
ning kwamen onmiddellijk aan dek.
De booten werden uitgedraaid en
afgevierd.
De tweede stuurman ging met ne
gen man in de stuurboordsboot en de
kapitein, nadat hjj eerst zijn porte
feuille met papieren uit do kajuit had
gehaald, in de bakboordsboot met
twaalf man.'
In de hoop, dat het schip nog zou
blijven drijven, bleven de booten eerst
in de nabijheid.
Zjj zagen toen plotseling vlak bij
een onderzeeboot uit het water op
rijzen. Nummers of naam werden
niet gezien.
Zjj had een rechte voorsteven met
laag voorschip, daarna een verhoo
ging, waar op eenige afstanden ver
moedelijk periscopen en daarachter
weer een laag achterschip.
Zoowel in het Duitsch, als in het
Engelsch werd de onderzeeboot, die
op ongeveer 16 meter passeerde, aan-
gepraaid, doch men ontving geen ant
woord.
Menschen had men dan ook niet
kunnen onderscheiden.
De kapitein praaide ook nog om de
sloepen naar de Noord-Hinder te'slee
pen, doch ook daarvan werd geen no
titie genomen
De onderzeeboot verdween daarop
in de duisternis.
Na omstreeks 20 minuten zonk de
Katwijk.
De booten roeiden toen naar het
lichtschip Noord-Hinder, waar zij ach-
tereenvol gens omstreeks 2 uur en
half drie aankwamen. Schepen waren
op het oogenblik van de ramp niel in
zicht. De bemanning heeft niets kun
nen redden. Gelukkig is niemand om
gekomen of gekwetst.
Onder de geredde papieren bevin
den zich de bewijzen, dat de lading
geconsigneerd was aan het Neder
landsche gouvernement.
Niemand, ook de uitkijk op de brug
niet, heeft vóór den schok iets van
de onderzeeboot gezien of heeft iets
hooren praaien
De kapitein deelt hierover nog het
volgende mede
Woensdagavond ongeveer half acht
waren we ongeveer een mijl of zeven
ten Westen van het lichtschip Noord
Hinder.
Met het oog op het gevaar van
mijnen besloot ik te ankerenhet
schemerde toen al en behalve de an
kerlichten gaf ik order het groote
petroleumgaslicht uit te steken.
Juist toen men hiermede bezig was,
vond er een vreeselijke ontploffing
plaats in het voorschip.
Het dek scheurde open en we
werden bedolven onder een golf van
water en graan.
De uitkijk, die op de brug stond,
had niets gezien, doch een seconde
of tien nadat we getorpedeerd waren,
zag hij de periscoop van een duikboot
boven water.
Toen en ook naderhand konden we
echter geen van allen zien van welke
nationaliteit zij was.
Het schip zonk spoedighet voor
ste gedeelte het eerst.
We lieten onmiddellijk beide boo
ten uit, waarin we allen ODgedeerd
p'aats konden nemen.
We roeiden achter de „Katwijk"
om en toen we dicht bij den onder
zeeër waren, het was toen al bijna
geheel donker, en een paar schimmen
daarbij meenden te zien, riep ik om
hulp.
Er volgde eehter geen antwoord,
integendeel, de duikboot verwijderde
zich daarop zoo snel ze kon van de
plaats waar ze lag.
Al roeiende bereikten we daarop
doodop, het was gelukkig een kalm
deinende zee, circa half drie de
„Noord-Hinder", waar we gastvrij
werden opgenomen.
Van daaruit werd om hulp aan
Vlissingen geseind en om half elf
'8 morgens haalde het loodstransport-
schid ons af.
In Vlissingen had ik nog een on
derhoud met den kolonel en daarna
vervolgden we onze reis naar Rotter
dam.
Als een bijzonderheid deelt de ka
pitein nog mede, dat zeven uur Woens
dagmorgen de uitkijk van de Noord-
Hinder gezien heeft, dat de Ptarmi
gan, een Engelsche boot, welke dicht
langs het lichtschip voorbijvoer, ook
werd getorpedeerd.
Het schip zonk bijna onmiddellijk
en het vermoeden bestaat, dat alle
opvarenden verdronken.
Ongeveer tegelijkertijd passeerde de
Vechtstroom.
Coöperatieve Superphos-
phaatfabriek in Zeeland.
De heeren G. A. Vorsterman van
Oyen, te Aardenburg, P. Lindenbergh
te Wemeldinge en K. van der Slikke
te Wolphaartsdijk, tezamen vormende
het dagelijksch bestuur van een com
missie, die eertijds werkzaam was
om voor Zeeland een coöperatieve
superphosphaatfabriek te stichten,
hebben thans opnieuw pogingen aan
gewend om dat doel te bereiken.
Gisteren is daarvoor te Goes een
vergadering van belanghebbenden ge
houden om het nut en de mogelijk
heid van de stichting eener zoodani
ge fabriek nader te overwegen.
De voorzitter wees er op, dat in
Zeeland 67 coöperatieve landbouw-
vereenigingen bestaan, die in 1914
hebben aangekocht plm. 85 millioen
K.G. kunstmeststoffen en 1.2 millioen
K.G. voedermiddelen, voor een bedrag
van ruim ƒ2,000,000, wat door onge
veer 5500 leden dier yereenigingen is
gedragen.
Onder deze 85 millioen KG. kunst-
mestststoffen zijn begrepen nagenoeg
6 millioen K.G. Chilisalpeter, 1 mil
lioen K.G kalizouten, 2 millioen K.G.
slakkenmeel, 9 millioen KG. ammo
niak superphosphaat (gemengd uit 8
millioen K.G. zwavelzuren ammoniak
en 6 millioen K.G. superphosphaat)
en 17 millioen K.G. superphosphaat.
Indien allen zich aansluiten bij de
te stichten fabriek voor het bereiden
van superphosphaat, zou daar jaarlijks
ongeveer 23 millioen K.G. moeten
worden bereid.
Kunnen de Zeeuwsche landbouwers
zich bovendien verstaan met die van
de Zuid-Hollandsche eilanden, waar
de behoefte aan een coöperatieve fa
briek dringend wordt gevoeld, dan
zou de hoeveelheid waarschijnlijk nog
verdubbelen.
Men heeft dit jaar in Zeeland een
prijs moeten betalen voor superphos
phaat welke, zonder den trust der fa
brikanten, ondanks den oorlogstoe
stand ten minste f 1 per K.g. lager
had kunnen zjjn.
Bij een even groot gebruik van
superphosphaat als in 1914 zouden
de Zeeuwsche landbouwers dus min
stens 280,000 te veel hebben betaald.
De heer Vorsterman van Oyen acht
te dan ook een coöperatieve fabriek
en daarnaast een coöperatieve Han-
delsvereeniging van dringend belang.
De laatste zou, onder leiding van
een bekwaam koopman, chili salpeter,
slakkenmeel, zwavelzuren ammoniak,
grondstoffen en voedermiddelen kun
nen aankoopen.
De voorzitter lichtte de plannen
nader toe.
Voor stiohting van de fabriek en
aankoopen vaD grondstoffen is ƒ800.000