Kiem*- en ÉfrwtUnfuUtib
wr
lUmfotm.
in
BRESKENSCHE COURANT.
Abonnement per 3
7.d
B.Oi:
inga
VI*
maanden Z0.50, franco
per post 0.55, voor België ƒ0.75 en 1 dollar
3 kwartalen bij vooruitbetaling voor Amerika.
Abonnementen worden mede aangenomen bij
boekhandelaren en brievengaarders.
No 1811.
Zaterdag 19 April 1913.
32e Jaargang.
Advertentiën v .n 15 regels 25 cents, elke
gewone regel meei cents. Groote letters naar
plaatsruimte. Bij abonnement lager tarief.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag
en Vrijdagmiddag te twee ure.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag:- en Vrijdagravond by den uitgever C. DIELEMAN te Breskeus.
De werkstaking in België.
De Brusselscho correspondent van
,N. R- C. heeft een onderhoud ge-
£met den leider der -socialisten
der Velde en met den minister-
jdent De Broqueville.
- Denkt u, vroeg hij den eerste,
t de staking algemeen zal zyn
- Ik schat het aantal stakers tus-
ebt) schee de drie en vierhouderdduizend.
Bet grootste gedeelte daarvan bevindt
zich natuurlijk in de industrie-distric-
ten, in de steenkool-Borinage in de
uuh. berste plaats maar ook in de groote
htei steden, vooral in Brussel, zal het aan
tal stakers zeer aanzienlijk zijn. Te
Gent bijv. zouden Dinsdag 20000 man
dsn arbeid moeten nederleggen.
-Waarom Dinsdag?
- Oiodat er Maandag nog velen
Ajl zullen zijn die het eerst nog eens
[gillen aanzien. Maar als zij het be
merken welk een geweldige strijd
macht aantreedt, zullen de wankel-
(■'moedigen vanzelf het voorbeeld van
ol hunne meer voortvarende makkers
rolgen.
- Dus u denkt dat het aantal sta-
ira gaandeweg zal toenemeD
- Zeer zekerde twijfelaars moe-
d slechts de uitwerking gezien heb
ben om overtuigd te zijn van de
kracht, die van de stakenden uitgaat.
-Indien de staking werkelijk slaagt,
jojj wanneer zal men dan meenen de over
winning te hebben behaald
Dat is niet stellig te bepalen,
zei de heer Van der Velde, ge moet
niet vergeten dat we niet strijden
ff» j voor de invoering van het algemeen
kiesrecht, maar dat wij tevreden zul
ke zijn indien de staking uitwerkt,
dat de bestudeering van het kiesrecht-
vraagstuk in behandeling wordt ge
nomen. Dit moet, lettende op de op
vatting behalve bij links, ook bij een
wel van rechts, toch tot herziening
- Dus zoodra een daad of verkla
ring van de regeering er aanleiding
geeft, aan te nemen dat de deze
voor herzieniDg geopend is, zal men
'n de staking oph,ffen
- Zeker.
- Bestaat dan niet de kans, dat
stakers met dit weinig tastbaar
resultaat niet tevreden zijn en deD
strijd zullen willen doorzetten
- Dit is een vraag, waarop ik u
zoo vlak voor het uitbreken der sta
king het antwoord schuldig moet blij
ven.
Zullen intusschen de socialisti-
*che leiders geen moeite doen, om
zoo spoedig mogelijk tot een vergelijk
te komen
- De socialistische parlementsleden
zullen Dinsdag bijeenkomen om hunne
houding in de Kamervergadering te
7an de woning van den heer Van
der Velde begaf de correspondent zich
nssr het ministerie van oorlog, waar
Premier hem de houding, die de
iD de komende dagen zal
aannemen, ten duidelijkst uiteenzette.
De minister wees erop dat ^e over
winning door de katholieke party ten
vorigen jare bi] de stembus behaald,
mede een der hoofdoorzaken is van
het uitbreken der staking
De ontevredenheid toch, zeide
hij, naar aanleiding van deze over
winning, die de katholieke meerder
heid met 10 zetels versterkte, veroor
zaakte het uitbreken van gedeeltelij
ke siakingen in de industriecentra.
De opwinding kon toen alleen door
de meer bezadigde socialistische lei
ders gekalmeerd worden, door een al-
gemeene werkstaking voor het ver
krijgen van het algemeen kiesrecht
in uitzicht te stellen. Ik heb den
indruk ontvangen, en met mij velen,
dat de leiders als de heer van der
Velde, een man dien ik zeer hoog
schat en persoonlijk als een mijner
sympathiekste tegenstanders beschouw
slechts hebben toegegeven aan den
grooten drang, uitgeoefend door de
massa, die opgezweept is door de
kleine leidertjes, de werkelijke agi
tators. Want ik heb hun dikwijls
gezegd: „Wacht toch tot het volgend
jaar wanneer de algemeene verkiezin
gen weer plaats vinden. De kiezers
hebben ziqh nog geen enkele maal be
treffende hot vraagstuk van herzie
ning uitgesproken. Indien de kiezers
zich dus op dit punt kunnen uitspre
ken, dan hebt gij op grondwettelijke
wijze verkregen wat gij nu door uw
onwettig optreden niet kunt verkrij
gen. Doch het is maar al te waar,
dat de meer bezadigde elementen in
de socialistische partij niet steeds
hunne opvattingen ingang kunnendoen
vinden.
Staat dan de regeering sympa-
hiek tegenover het beginsel van her
ziening
Ik ben van oordeel dat onze
kieswetten niet zoo volmaakt zijn,
dat zy niet voor verbetering vatbaar
zijn en ik ben de laatste om bespre
kingen betreffende dit vraagstuk te
ontwijken. Doch u zult mij toegeven
dat dit niet onder dwang van buiten
mag geschieden. Ik ben de vertegen
woordiger van hst bewind en als zoo
danig heb ik er voor te waken dat
de constitutioneele bevoegdheden van
de regeering worden geëerbiedigd.
Onder den druk van een bedreiging
mogen wij niet toegeven, ook omdat
dit een precendent zou scheppeD dat
maar Al te gevaarlijk voor "de toe
komst zou blyken.
Excellentie, wilt u mij een op
merking vergunnen. Van socialistische
zijde wordt bewoerd dat het doel der
stakiDg niet is herziening te eischen,
maar dat men slechts wenscht dat
de bestudeering van het kiesrecht-
vraagstuk in behandeling worde ge
nomen. Indien nu de regeering het
beginsel van herziening niet ongene
gen is, had men toch het uitbreken
van de staking kunnen voorkomen
zonder zich tot iets te binden.
Het denkbeeld van de commis
sie ziet er onschuldiger uit dan het
is, z:i de minister. Wanneer in de
kamer iets naar eene commissie ver
wezen wordt, wil dit wel eens zeggen
dat het op de lange baan geschoven
wordt. Maar een commissie die het
vraagstuk van de herziening zooge
naamd ter bestudeering in behande
ling neemt, is uit den aard der zaak
een grondwettelijke commissie, en
haar arbeid moet dus uitloopeu op
eene herziening van de grondwet. Dit
nu is eene principiëele kwestie ten
opzichte waarvan wij niet van ons
standpunt mogen afwijken.
Ik ben trouwens zooveel moge
lijk aan dezen wensch tegemoet ge
komen. Ik ben zelfs in deze verder
gegaan dan vele van mijne vrienden
verlangden. Men heeft gezegd La
ten wij praten. Ik heb geantwoord
Gij weDscht een geschikt salon voor
conversatie over deze kwestie? Wel
nu, laten wij een commissie benoe
men, waarin de herziening van de
provinciale en gemeentelijke kieswet
ten besproken wordt.
Men zal dan tevens gelegenheid
vinden van gedachten te wisselen be
treffende het kiesrecht vraagstuk voor
het geheele land. Als hoofd der re
geering kou ik niet verder gaan De
heer van der Velde begreep dit zeer
goed nu gaf hij in zijn rede blijk,
dat hij met mijn plan meeging. De
heer Paul Hijmans, de liberale leider,
die eenig8zins opgewonden was door
een rede van den heer Woeste, die
soms een scherpe vorm aansloeg,
maakte zich echter hierover te heftig
en zag den stap voorbij, dien ik ge
daan had. Ik geloof dat we in die
zitting hadden kunnen hereiken dat
de staking van de baan was geweest,
't Is jammer. Meer kon ik niet doen.
U moet niet vergeten dat voor eene
verandering in de grondwet een meer
derheid van tweederde vereischt
wordt. Bij de laatste verkiezingen is
echter van kiesrechthervorming geen
sprake geweest. Is het dus niet lo
gisch de kiezers zich eerst over dit
punt te laten uitspreken Men heeft
mij voorgeworpen dat de legerkwestie
ook niet bij de verkiezingen genoemd
is. Doch de regeering heeft nooit den
raad van de kiezers gevraagd waar
het uitbreiding der bewapening of
militaire hervormingen gold. Dit hangt
immers voor een deel samen met den
internationalen toestand, en indien
de regeering wel overtuigd is van de
noodzakkelijkheid van versterking der
weermacht, dan is het haar plicht
daar ten spoedigste voor te zorgen.
Maar een verandering in de grondwet
is een andere zaak. Ik kan dan ook
mijne houding in geen enkel opzicht
betreurenik weet dat ik het moge
lijke heb gedaan.
En nu de staking een voldongen
feit is, heb ik alle maatregelen geno
men, die noodig zijn om de orde te
bewaren, indien ongeregeldheden uit
breken mochten. De socialistische
leiders verzekeren wel dat de staking
vredelievend zal zijn en ik ben er van
overtuigd dat zij dit ook wenschen
doch evenzeer weet ik dat zy niet
voor al hunne volgelingen kunnen in
staan. Ik heb dus in de verschillen
de werklieden-centra troepen gedeta
cheerd, die, naar ik hoop, er toe zul
len medewerken om het uitbreken van
troebelen te voorkomen. Want de
kalmere elementen zullen zich gerust
gevoelen in de wetenschap dat voor
de handhaving der orde wordt ge
waakt, terwjjl de oproerigen zich wel
tweemaal zullen bedenken eer zij tot
handtastelijkheden overgaan. Doch zoo
het tot onregelmatigheden komen zou,
dan zal de orde tot eiken prijs wor
den gehandhaafd.
Indien het echter blijkt dat de
staking in volkomen orde verloopt en
tevens dat het geheele economisch
leven stilstaat, dan zal toch iets ge
daan moeten worden
Neen. De regeering zal hare
eens vastgestelde houding Diet laten
varen. Wij mogen niet aan toegeven
denken, omdat dit tengevolge zou heb
ben, dat het „stakingsdwangmiddel"
telkens weer zou worden toegepast,
indien de socialistische partij iets
wenscht te verkrijgen. Het is niet
uit eigenliefde, dat ik zoo onvermurw
baar ben, maar ik voel my verant
woordelijk ook voor de regeeringen,
die na mij zullen komen. Zooals ik
ook in een mijner redevoeringen den
hoer Paul Hijmans toevoegdeWan-
Deer u misschien na eenigen tyd op
mijne plaats zult zitten, zult u er
dankbaar voor zijn, dat er vóór u
een minister geweest is, die de wet
ten heeft weten te doen eerbiedigen.
Indien echter de Kamer, gezien
den ernst van den toestand, zich
daarmede bezighoudt?
Het is mogelijk dat de zittingen
van de Kamer incidenten naar aan
leiding van de staking zullen voor
vallen. Doch de Kamer kan een on
constitutioneel middel als de staking
niet de aandacht schenken om er den
W6ttelijken gang van zaken door te
laten influenceeren.
Trouwens het geheele kabinet
is deze meening toegedaan. De mi
nisterraad en dit kunt u ten opzichte
van geruchten die den laatsten tijd
de ronde doen, ten stelligste verze
keren, is volkomen eensgezind. Er
heerscht volstrekt geen verschil van
meening.
Wat is nu uwe meening over
het verloop en de uitwerking der sta
king
Indien zij ordelijk is, zal zij verloo-
pen. Zij zal dan misschien vier, vijf
weken duren. Zij zal misschien in
druk maken. Doch practisch zal zij
niets, mag zij niets uitwerken. Wjj
mogen niet voor afdreigen buigen.
De heer Broqéville stond op. Het
onderhoud was geëindigd. Echter
nog een vraag, Excellentie. In de
laatste weken is dikwyls de naam
van den Koning genoemd, en zyn in
grijpen in den toestand te berde ge-
