Voor de school
ESVEHA :J:. met I
MIÜO iji tetfrt#le3
prijzen
OPROEP tot DEELNAME
aan het
CONCOURS d'ELEGANCE
op 19 september a.s.
30 JAAR GELEDEN
Van de Sowjet-Unie had Hitier helemaal niets
te vrezen. Na vergeefse pogingen van ge
allieerde zijde om een Engels-Frans-Russisch
militair verdrag te sluiten, waardoor vermoe
delijk een tweede wereldoorlog zou zijn voor
komen, had Duitsland toenadering tot Rus
land gezocht. Dit leek Stalin een betere part
ner. Hitler had n.l. minder gewetensbezwaren
dan de Westerse democratieën. Stalin kreeg
van Hitier toestemming om met Finland, de
Baltische Staten - Estland, Letland en Lit-
tauen en Roemenië te doen wat hij wilde.
Afgesproken werd, dat Polen zou worden ver
deeld. Op 23 augustus 1939 werd het Non
agressiepact tussen het Nationaal-Socialis-
tische Duitsland en het Communistische Rus
land gesloten. Dat Stalin daarmee zijn com
munistische partijgenoten in de gehele wereld
in grote verlegenheid bracht - in hem zagen
de communisten immers dè tegenstander van
het Fascisme en de Duitse concentratiekam
pen zaten toen al vol met communisten i—
liet hem koud. Hij rekende bepaald op de
vindingrijkheid van zijn proletarische vrienden
aller landen om zijn kromme daden recht
te praten.
BEWIJZEN
Hoewel Hitier uitging van het standpunt, dat
„de overwinnaar geen rekenschap van zijn
daden wordt gevraagd", wilde hij toch een
aanleiding hebben voor de reeds vastgestelde
aanval op Polen. Daarvoor zorgde de SS. Uit
een concentratiekamp werd een aantal ge
vangenen gehaald, in Poolse uniformen ge
stoken en daarna... gedood. De dode licha
men werden even vóór de Poolse grens op
Duits grondgebied neergelegd. Het moest net
lijken (of een afdeling Poolse soldaten de
grens hadden overschreden, doch door waak
zame grenswachten was neergeschoten. Een
als Poolse soldaten verklede afdeling SS-ers
„bezette" het radiostation van Gleiwitz in
Opper-Silezië, een Pools sprekende SS-er
hield een anti-Duitse toespraak. Dit alles
speelde zich af op 31 augustus. Een dag later,
's morgens om 4.45 uur, zou Hitier deze
„Poolse agressie" beantwoorden.
DE VELDTOCHT
Duitsland had, sinds de machtsovername van
Hitler in 1933, een zeer sterk leger en een
even machtige luchtmacht opgebouwd. Reeds
vóór de Nazi's aan het bewind waren, was al
getornd aan het verdrag van Versailles, waar
bij aan Duitsland defensiebeperkingen waren
opgelegd. Zo had Generaloberst Freiherr von
Seeckt steeds een Generale Staf, zij het dan
in burger, weten te handhaven. Duitse offi
cieren van land- en luchtmacht oefenden vol
gens schema in Rusland. De toegestane
Reichswehr van 100.000 man vormde het
kader van het nieuwe Duitse leger, dat, zo
dra Hitier het voor het zeggen had, met voor
bijzien van welk verdrag ook, werd gevormd.
Een modern leger van meer dan 100 divisies,
waaronder zeer beweeglijke en uiterst modern
bewapende pantserdivisies, en een luchtmacht
van bijna 5000 moderne vliegtuigen stonden
in 1939 de Führer ter beschikking.
Terwijl, wegens de bezuinigingsmaatregelen,
in Engeland en Frankrijk de produktie van
militaire vliegtuigen nauwelijks steeg, was in
1939 de Duitse vliegtuigproduktie het vijf
voud van die van 1934.
Het was dan ook een sterke legermacht, die
tegen Polen in het veld werd gebracht. Vijf
legers werden langs de grenzen van Polen
opgesteld. Eén ten noorden in Oost-Pruisen,
3 langs de Noord-West en Westgrens en één
langs de Tsjechisch-Poolse grens. De sterkte
van de totale aanvalsmacht bedroeg 60 divi
sies, waaronder 9 pantserdivisies, gesteund
door een kleine 3000 vliegtuigen. Algehele
leiding Generaloberst Von Brauchitsch.
Polen stelde daar tegenover 900 vliegtuigen,
40 infanteriedivisies, 11 cavaleriedivisies en
38 tankcompagnieën. De Poolse opperbevel
hebber, Veldmaarschalk Smigly-Rydz, had
zijn leger in kleinere legertjes opgesplitst en
langs de Duits-Poolse grenzen verspreid.
Het Duitse aanvalsplan was verre van origi
neel en erg doorzichtig. Van het NW en W
uit zouden de Duitse legers een kleine cirkel
beschrijven en van Oost-Pruisen en Tsjecho-
Slowakije uit een tweede grotere cirkel. Snel
heid was een voorwaarde voor het gelukken
van het plan. Nu tanks de cavaleriepaarden
hadden vervangen, kon op snelheid van actie
worden gerekend. De Polen zouden de eersten
zijn, die zouden kennis maken met een geheel
nieuw type van oorlogvoeren de „Blitz
krieg".
De Duitse veldtocht werd vrijwel volgens plan
uitgevoerd. Vooral de aanvallen van de Duit
se Duikbommerwerpers - Stuka's had
den een demoraliserende invloed op de Pool
se verdediging. Daarentegen was de Poolse
luchtmacht al op de eerste dag uitgeschakeld.
Toch gaf de Poolse verdediging ten Noorden
van Danzig zich pas op 2 oktober over, ter
wijl ten Oosten van Warschau een geïsoleer
de Poolse groep onder Generaal Kleeberg
eerst op 5 oktober capituleerde.
Op 17 september hadden 30 Sowjet-Russi-
sche divisies de Poolse Oostgrens overschre
den. Een dag later ontmoetten de Russen hun
Duitse bondgenoten te Brest-Litowsk. Op 29
september ondertekenden Rusland en Duits
land het verdelingsverdrag van Polen. Een
volk van 35 miljoen inwoners had in één
maand zijn vrijheid verloren. Een half miljoen
Poolse soldaten waren in krijgsgevangen
schap gevoerd. Vele Poolse militairen slaag
den er echter in om via Oost-Europa in En
geland terecht te komen. Deze Poolse solda
ten zouden later een groot aandeel hebben in
de bevrijding van ons land. Ook enkele
Poolse marineschepen wisten de Engelse ha
ven te bereiken.
OORLOGSMISDADEN
Wat de Poolse bevolking te wachten stond,
werd reeds in de eerste dagen van de oorlog
duidelijk. Tijdens de ontruiming van de stad
Bydgoscz (Bromberg) openden Duitse bur
gers, in het geheim bewapend, het vuur op
de terugtrekkende Poolse troepen. De Poolse
soldaten vuurden terug en bij deze bloedige
achterhoedegevechten werden 238 Polen en
223 Duitse burgers gedood. Spoedig echter
kwamen Duitse soldaten hun volksgenoten te
hulp. Zodra de stad in Duitse handen was,
begon de moordpartij pas goed. 10.500 Pool
se burgers werden gedood en nog 13.000
zouden later in concentratiekampen omkomen.
Een der eerste bladzijden van het aanklach-
tenboek voor het proces van Neurenberg
werd met Pools bloed geschreven.
NEDERLAND MOBILISEERT
Reeds 'tijdens de „Sudetencrisis" in 1938
waren in ons land militaire maatregelen ge
nomen. Zo waren de grensbataljons in oor
logsopstelling gebracht en waren langs de
grens overal versperringen aangelegd. In het
voorjaar van 1939, toen Italië onverhoeds
Albanië aanviel, waren opnieuw de grens
bataljons in het geweer geroepen. Op 22
augustus betrokken de grensbataljons weder
om de oorlogsstellingen. De pas benoemde
Minister-President, Jhr. Mr. De Geer, zag
het allemaal niet zo ernstig in. Hij bevond
zich in de spannende augustusdagen rustig
met vacantie in Zwitserland. Pas op drin
gend verzoek van de Ministerraad begaf hij
zich naar Nederland. Te Velp zette hij echter
zijn vakantie voort. Donderdagmorgen, 24
augustus, was de Ministerraad bijeen. Ook
de Minister-President was toch naar Den
Haag gekomen. Men besloot nog niet tot mo
bilisatie. De Geer vertrok dadelijk weer naar
zijn vakantie-adres te Velp. Op aandringen
van Koningin Wilhelmina, de Minister van
Defensie, Dijxhoorn, en de Minister van Bui
tenlandse Zaken Van Kleffens, werd 's mid
dags nu zonder De Geer weer verga
derd. Tot het bevel tot voormobilisatie werd
alsnog besloten. 50.000 man werden onder
de wapenen geroepen. De Minister President
werd mededeling van het besluit gedaan. Op
28 augustus had de algehele mobilisatie
plaats. De lichtingen van land- en zeemacht
1924 t.m. 1939 kwamen onder de wapenen,
250.000 man totaal. Op 30 en 31 augustus
werden de troepen naar hun concentratie
gebieden gedirigeerd. Zowel mobilisatie als
concentratie verliep rustig en vlot. Tot opper
bevelhebber van land- en zeemacht werd be
noemd Generaal I. H. Reynders. Over het
algemeen kan worden gezegd, dat ons volk
de gebeurtenissen kalm onder de ogen zag.
De ouderen namen aan, dat - evenals in de
Eerste Wereldoorlog - Nederland wel neu
traal zou blijven. Het oproepen van duizen
den huisvaders betekende wel een verandering
in even zovele gezinnen. Het weer was mooi
en de mensen konden het binnenshuis niet
uithouden. In de dorpen en steden was het
druk op straat. Zo ook in Den Haag, waar
op vrijdag 1 september, op het gerucht, dat
de Koningin is aangekomen, een grote men
senmenigte zich rond het Paleis Noordeinde
verzamelt. De wachtende mensen zien inder
daad de hofauto's voorrijden. De koninklijke
familie stapt haastig uit. Maar kort daarop
komen Koningin Wilhelmina, Prinses Juliana
en Prins Bernhard met Prinses Beatrix op
de arm weer naar buiten. Zij lopen naar het
standbeeld van de grondlegger van de staat
der Nederlanden, Willem de Zwijger. Ko
ningin Wilhelmina blijft daar staan, heft de
hand omhoog en roept met luide stem
„Leve het Vaderland!" De mensen nemen
deze kreet over en voelen zich zoals zo
vaak in de Vaderlandse geschiedenis - op
dit donkere moment in het wereldgebeuren
meer dan ooit verbonden met het Oranje
huis.
DE LES UIT HET VERLEDEN
De verbijsterende snelheid, waarmee een tot
de tanden gewapende dictatoriale macht, zon
der enige oorlogsverklaring, het ene land na
het andere overviel, heeft op de generatie,
die de Tweede Wereldoorlog bewust heeft
meegemaakt, een grote en blijvende indruk
gemaakt. Ook werd duidelijk, dat toegeven
aan een dictatoriale macht slechts agressie
van die zijde aankweekt. Tevens bleek wel,
dat nationale ontwapening geen oorlog kan
vermijden. Dit alles heeft ertoe geleid, dat
ons land na 1945 de politiek van neutraliteit
heeft laten varen. Al snel waren Nederland,
België, Luxemburg, Engeland en Frankrijk
door het Pact van Brussel militair met elkaar
verbonden. Toen bleek, dat Stalin t.a.v. de
omringende landen en West-Berlijn eenzelfde
politiek wilde volgen als Hitier, sloten meer
landen zich aaneen tot de NATO, uitgaande
van de leus „Geen tweede München".
De geschiedenis gaat snel en de mens vergeet
snel. Wie iets van het ontstaan van het At
lantisch bondgenootschap wil begrijpen stelle
zich op de hoogte van de gebeurtenissen in
de 30-er jaren.
ESVEHA MULTO RINGBANDEN en INTERIEURS
fnnvm in ,A, fl
zie onze étalage
WOLTERS, KRAMER, PRISMA WOORDENBOEKEN
PASSERS, LINIALEN en TEKENDRIEHOEKEN, VERF, PENSELEN,
SCHETSBOEKEN, PUNTENSLIJPERS, POTLODEN, GUM,
BOEKHOUD- en andere SCHRIFTEN, VULPENNEN,
BALL-POINTS, SNELSCHRIJVERS enz.
Markt 12 - AXEL - tel. 01155-2020* (3 lijnen)
vervolg van pagina 1
Tijdens de Poolse feesten zal een
CONCOURS D'ELEGANCE
worden georganiseerd op het terras
van „DE HALLE".
leder vanaf 12 jaar kan hieraan deelnemen, bijv.
in oud-Hollandse dracht, als hippe tiener op fiets
of brommer, in sportieve kleding in sportauto enz.
Een jury bepaalt de meest elegante deelnemers,
waarvoor prijzen van f 100,-, f 50,- en 25,- be
schikbaar zijn.
Inschrijfgeld 2,50 per persoon, waarvoor na af
loop een waardebon van f 2,50 wordt uitgereikt.
Voor deelname en inlichtingen:
MEVR. v. a. BOSSE, Kanaalkade 4
vïEVR. HAMELINK, Evertsenstraat 17
Boekhandel VINK