Voor de school ESVEHA :J:. met I MIÜO iji tetfrt#le3 prijzen OPROEP tot DEELNAME aan het CONCOURS d'ELEGANCE op 19 september a.s. 30 JAAR GELEDEN Van de Sowjet-Unie had Hitier helemaal niets te vrezen. Na vergeefse pogingen van ge allieerde zijde om een Engels-Frans-Russisch militair verdrag te sluiten, waardoor vermoe delijk een tweede wereldoorlog zou zijn voor komen, had Duitsland toenadering tot Rus land gezocht. Dit leek Stalin een betere part ner. Hitler had n.l. minder gewetensbezwaren dan de Westerse democratieën. Stalin kreeg van Hitier toestemming om met Finland, de Baltische Staten - Estland, Letland en Lit- tauen en Roemenië te doen wat hij wilde. Afgesproken werd, dat Polen zou worden ver deeld. Op 23 augustus 1939 werd het Non agressiepact tussen het Nationaal-Socialis- tische Duitsland en het Communistische Rus land gesloten. Dat Stalin daarmee zijn com munistische partijgenoten in de gehele wereld in grote verlegenheid bracht - in hem zagen de communisten immers dè tegenstander van het Fascisme en de Duitse concentratiekam pen zaten toen al vol met communisten i— liet hem koud. Hij rekende bepaald op de vindingrijkheid van zijn proletarische vrienden aller landen om zijn kromme daden recht te praten. BEWIJZEN Hoewel Hitier uitging van het standpunt, dat „de overwinnaar geen rekenschap van zijn daden wordt gevraagd", wilde hij toch een aanleiding hebben voor de reeds vastgestelde aanval op Polen. Daarvoor zorgde de SS. Uit een concentratiekamp werd een aantal ge vangenen gehaald, in Poolse uniformen ge stoken en daarna... gedood. De dode licha men werden even vóór de Poolse grens op Duits grondgebied neergelegd. Het moest net lijken (of een afdeling Poolse soldaten de grens hadden overschreden, doch door waak zame grenswachten was neergeschoten. Een als Poolse soldaten verklede afdeling SS-ers „bezette" het radiostation van Gleiwitz in Opper-Silezië, een Pools sprekende SS-er hield een anti-Duitse toespraak. Dit alles speelde zich af op 31 augustus. Een dag later, 's morgens om 4.45 uur, zou Hitier deze „Poolse agressie" beantwoorden. DE VELDTOCHT Duitsland had, sinds de machtsovername van Hitler in 1933, een zeer sterk leger en een even machtige luchtmacht opgebouwd. Reeds vóór de Nazi's aan het bewind waren, was al getornd aan het verdrag van Versailles, waar bij aan Duitsland defensiebeperkingen waren opgelegd. Zo had Generaloberst Freiherr von Seeckt steeds een Generale Staf, zij het dan in burger, weten te handhaven. Duitse offi cieren van land- en luchtmacht oefenden vol gens schema in Rusland. De toegestane Reichswehr van 100.000 man vormde het kader van het nieuwe Duitse leger, dat, zo dra Hitier het voor het zeggen had, met voor bijzien van welk verdrag ook, werd gevormd. Een modern leger van meer dan 100 divisies, waaronder zeer beweeglijke en uiterst modern bewapende pantserdivisies, en een luchtmacht van bijna 5000 moderne vliegtuigen stonden in 1939 de Führer ter beschikking. Terwijl, wegens de bezuinigingsmaatregelen, in Engeland en Frankrijk de produktie van militaire vliegtuigen nauwelijks steeg, was in 1939 de Duitse vliegtuigproduktie het vijf voud van die van 1934. Het was dan ook een sterke legermacht, die tegen Polen in het veld werd gebracht. Vijf legers werden langs de grenzen van Polen opgesteld. Eén ten noorden in Oost-Pruisen, 3 langs de Noord-West en Westgrens en één langs de Tsjechisch-Poolse grens. De sterkte van de totale aanvalsmacht bedroeg 60 divi sies, waaronder 9 pantserdivisies, gesteund door een kleine 3000 vliegtuigen. Algehele leiding Generaloberst Von Brauchitsch. Polen stelde daar tegenover 900 vliegtuigen, 40 infanteriedivisies, 11 cavaleriedivisies en 38 tankcompagnieën. De Poolse opperbevel hebber, Veldmaarschalk Smigly-Rydz, had zijn leger in kleinere legertjes opgesplitst en langs de Duits-Poolse grenzen verspreid. Het Duitse aanvalsplan was verre van origi neel en erg doorzichtig. Van het NW en W uit zouden de Duitse legers een kleine cirkel beschrijven en van Oost-Pruisen en Tsjecho- Slowakije uit een tweede grotere cirkel. Snel heid was een voorwaarde voor het gelukken van het plan. Nu tanks de cavaleriepaarden hadden vervangen, kon op snelheid van actie worden gerekend. De Polen zouden de eersten zijn, die zouden kennis maken met een geheel nieuw type van oorlogvoeren de „Blitz krieg". De Duitse veldtocht werd vrijwel volgens plan uitgevoerd. Vooral de aanvallen van de Duit se Duikbommerwerpers - Stuka's had den een demoraliserende invloed op de Pool se verdediging. Daarentegen was de Poolse luchtmacht al op de eerste dag uitgeschakeld. Toch gaf de Poolse verdediging ten Noorden van Danzig zich pas op 2 oktober over, ter wijl ten Oosten van Warschau een geïsoleer de Poolse groep onder Generaal Kleeberg eerst op 5 oktober capituleerde. Op 17 september hadden 30 Sowjet-Russi- sche divisies de Poolse Oostgrens overschre den. Een dag later ontmoetten de Russen hun Duitse bondgenoten te Brest-Litowsk. Op 29 september ondertekenden Rusland en Duits land het verdelingsverdrag van Polen. Een volk van 35 miljoen inwoners had in één maand zijn vrijheid verloren. Een half miljoen Poolse soldaten waren in krijgsgevangen schap gevoerd. Vele Poolse militairen slaag den er echter in om via Oost-Europa in En geland terecht te komen. Deze Poolse solda ten zouden later een groot aandeel hebben in de bevrijding van ons land. Ook enkele Poolse marineschepen wisten de Engelse ha ven te bereiken. OORLOGSMISDADEN Wat de Poolse bevolking te wachten stond, werd reeds in de eerste dagen van de oorlog duidelijk. Tijdens de ontruiming van de stad Bydgoscz (Bromberg) openden Duitse bur gers, in het geheim bewapend, het vuur op de terugtrekkende Poolse troepen. De Poolse soldaten vuurden terug en bij deze bloedige achterhoedegevechten werden 238 Polen en 223 Duitse burgers gedood. Spoedig echter kwamen Duitse soldaten hun volksgenoten te hulp. Zodra de stad in Duitse handen was, begon de moordpartij pas goed. 10.500 Pool se burgers werden gedood en nog 13.000 zouden later in concentratiekampen omkomen. Een der eerste bladzijden van het aanklach- tenboek voor het proces van Neurenberg werd met Pools bloed geschreven. NEDERLAND MOBILISEERT Reeds 'tijdens de „Sudetencrisis" in 1938 waren in ons land militaire maatregelen ge nomen. Zo waren de grensbataljons in oor logsopstelling gebracht en waren langs de grens overal versperringen aangelegd. In het voorjaar van 1939, toen Italië onverhoeds Albanië aanviel, waren opnieuw de grens bataljons in het geweer geroepen. Op 22 augustus betrokken de grensbataljons weder om de oorlogsstellingen. De pas benoemde Minister-President, Jhr. Mr. De Geer, zag het allemaal niet zo ernstig in. Hij bevond zich in de spannende augustusdagen rustig met vacantie in Zwitserland. Pas op drin gend verzoek van de Ministerraad begaf hij zich naar Nederland. Te Velp zette hij echter zijn vakantie voort. Donderdagmorgen, 24 augustus, was de Ministerraad bijeen. Ook de Minister-President was toch naar Den Haag gekomen. Men besloot nog niet tot mo bilisatie. De Geer vertrok dadelijk weer naar zijn vakantie-adres te Velp. Op aandringen van Koningin Wilhelmina, de Minister van Defensie, Dijxhoorn, en de Minister van Bui tenlandse Zaken Van Kleffens, werd 's mid dags nu zonder De Geer weer verga derd. Tot het bevel tot voormobilisatie werd alsnog besloten. 50.000 man werden onder de wapenen geroepen. De Minister President werd mededeling van het besluit gedaan. Op 28 augustus had de algehele mobilisatie plaats. De lichtingen van land- en zeemacht 1924 t.m. 1939 kwamen onder de wapenen, 250.000 man totaal. Op 30 en 31 augustus werden de troepen naar hun concentratie gebieden gedirigeerd. Zowel mobilisatie als concentratie verliep rustig en vlot. Tot opper bevelhebber van land- en zeemacht werd be noemd Generaal I. H. Reynders. Over het algemeen kan worden gezegd, dat ons volk de gebeurtenissen kalm onder de ogen zag. De ouderen namen aan, dat - evenals in de Eerste Wereldoorlog - Nederland wel neu traal zou blijven. Het oproepen van duizen den huisvaders betekende wel een verandering in even zovele gezinnen. Het weer was mooi en de mensen konden het binnenshuis niet uithouden. In de dorpen en steden was het druk op straat. Zo ook in Den Haag, waar op vrijdag 1 september, op het gerucht, dat de Koningin is aangekomen, een grote men senmenigte zich rond het Paleis Noordeinde verzamelt. De wachtende mensen zien inder daad de hofauto's voorrijden. De koninklijke familie stapt haastig uit. Maar kort daarop komen Koningin Wilhelmina, Prinses Juliana en Prins Bernhard met Prinses Beatrix op de arm weer naar buiten. Zij lopen naar het standbeeld van de grondlegger van de staat der Nederlanden, Willem de Zwijger. Ko ningin Wilhelmina blijft daar staan, heft de hand omhoog en roept met luide stem „Leve het Vaderland!" De mensen nemen deze kreet over en voelen zich zoals zo vaak in de Vaderlandse geschiedenis - op dit donkere moment in het wereldgebeuren meer dan ooit verbonden met het Oranje huis. DE LES UIT HET VERLEDEN De verbijsterende snelheid, waarmee een tot de tanden gewapende dictatoriale macht, zon der enige oorlogsverklaring, het ene land na het andere overviel, heeft op de generatie, die de Tweede Wereldoorlog bewust heeft meegemaakt, een grote en blijvende indruk gemaakt. Ook werd duidelijk, dat toegeven aan een dictatoriale macht slechts agressie van die zijde aankweekt. Tevens bleek wel, dat nationale ontwapening geen oorlog kan vermijden. Dit alles heeft ertoe geleid, dat ons land na 1945 de politiek van neutraliteit heeft laten varen. Al snel waren Nederland, België, Luxemburg, Engeland en Frankrijk door het Pact van Brussel militair met elkaar verbonden. Toen bleek, dat Stalin t.a.v. de omringende landen en West-Berlijn eenzelfde politiek wilde volgen als Hitier, sloten meer landen zich aaneen tot de NATO, uitgaande van de leus „Geen tweede München". De geschiedenis gaat snel en de mens vergeet snel. Wie iets van het ontstaan van het At lantisch bondgenootschap wil begrijpen stelle zich op de hoogte van de gebeurtenissen in de 30-er jaren. ESVEHA MULTO RINGBANDEN en INTERIEURS fnnvm in ,A, fl zie onze étalage WOLTERS, KRAMER, PRISMA WOORDENBOEKEN PASSERS, LINIALEN en TEKENDRIEHOEKEN, VERF, PENSELEN, SCHETSBOEKEN, PUNTENSLIJPERS, POTLODEN, GUM, BOEKHOUD- en andere SCHRIFTEN, VULPENNEN, BALL-POINTS, SNELSCHRIJVERS enz. Markt 12 - AXEL - tel. 01155-2020* (3 lijnen) vervolg van pagina 1 Tijdens de Poolse feesten zal een CONCOURS D'ELEGANCE worden georganiseerd op het terras van „DE HALLE". leder vanaf 12 jaar kan hieraan deelnemen, bijv. in oud-Hollandse dracht, als hippe tiener op fiets of brommer, in sportieve kleding in sportauto enz. Een jury bepaalt de meest elegante deelnemers, waarvoor prijzen van f 100,-, f 50,- en 25,- be schikbaar zijn. Inschrijfgeld 2,50 per persoon, waarvoor na af loop een waardebon van f 2,50 wordt uitgereikt. Voor deelname en inlichtingen: MEVR. v. a. BOSSE, Kanaalkade 4 vïEVR. HAMELINK, Evertsenstraat 17 Boekhandel VINK

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1969 | | pagina 4