30 jaar
geleden
Onveilige aannemers worden bij DOW geweigerd
De nalatenschap
van
Gerard van Gistelle
HITLER BEGINT DE TWEEDE WERELDOORLOG MET MISREKENING
Berlijn, 3 september 1949 - 9 uur
in de morgen. Voor het gebouw van
het Ministerie van Buitenlandse Za
ken stopt 'n Engelse auto. De Britse
gezant, Sir Nevile Henderson, stapt
uit en gaat haastig het gebouw bin
nen. Hij wordt verwacht. In een der
zalen wordt hij ontvangen door een
tolk, Dr. Paul Otto Schmidt. De
beide mannen geven elkaar zwijgend
een hand. Sir Henderson gaat niet
zitten. Hij overhandigt een document
en verdwijnt weer even spoedig als
hij gekomen is.
Nauwelijks is de Britse gezant vertrokken of
Dr. Schmidt spoedt zich naar de Rijkskanselarij,
in een kamer zijn de Führer van het Duitse rijk,
Adolf Hitler, en de Duitse Minister van Buiten
landse Zaken, Von Ribbentrop, al enige tijd bij
een. Zij weten, dat er een belangrijke boodschap
van de Engelse regering op handen is. Dr.
Schmidt wordt haastig toegelaten. Na een „Heil
Hitier" krijgt hij onmiddellijk de gelegenheid
om de Engelse boodschap voor te lezen. Hij doet
dat langzaam - vertalend uit het Engels - en
nadrukkelijk
„...Alle operaties tegen Polen dienen onverwijld
te worden afgebroken en de Duitse strijdkrachten
dienen onmiddellijk op eigen grondgebied te
worden teruggetrokken. Zo niet..., dan treedt
om 11 uur de oorlogstoestand tussen Duitsland
en Engeland in..."
Als Dr. Schmidt de voorlezing beëindigd heeft,
volgt er een volstrekte stilte. Hitier zit onbe
weeglijk achter zijn bureau. Von Ribbentrop staat
voor het raam en kijkt naar buiten... Plotseling
keert de Führer zich naar Von Ribbentrop.
„Wat nu...?" vraagt hij woedend en verwijtend.
Von Ribbentrop aarzelt een ogenblik en zegt
dan „Nu kunnen we ieder moment ook het
Franse ultimatum verwachten..."
Na weer de Hitlergroet te hebben gebracht ver
laat de tolk het vertrek. In de kamer er naast is
het vol mensen Ministers, hoge partijfunctiona
rissen en officierenu. Dr. Schmidt vertelt de in
houd van het Britse ultimatum. Ook in de wacht
kamer reageert men met terneergeslagen gezich
ten. De enige, die wat zegt, is Goëring. Hij ver
zucht „Als we deze oorlog verliezen, dan moge
God ons bijstaan."
MISREKENING
Geen der Duitse leiders, hetzij in de partij, hetzij
in het leger, had verwacht, dat Engeland en
Frankrijk Polen zouden bijstaan. De voorgeschie
denis van de Tweede Wereldoorlog had ook niet
die indruk gegeven. Nimmer hadden de Westerse
mogendheden gereageerd op Hitiers daden van
toenemende agressie. Niet in maart 1936, toen,
in strijd met gemaakte afspraak, het Rijnland
werd herbezet. Ook niet in maart 1938, toen
Duitse troepen Oostenrijk binnenvielen. Niet in
september 1938, toen door Engeland en Frank
rijk tijdens de beruchte Conferentie van München
het Tsjechische Sudetengebied aan Hitier cadeau
werd gegeven. Niet in maart 1939, toen Hitier
Bohemen en Moravië bezette en niet op Goede
Vrijdag van datzelfde jaar, toen de Italiaanse
dictator, Mussolini, deze datum zeer geschikt
achtte om Albanië te overvallen.
Al deze gebeurtenissen hadden Hitier aange
spoord tot steeds ergere provocatie. En in dit
kader was het Führerbesluit gevallen om vóór
1 september operatie „Fall Weisz" te laten uit
voeren, met als doelde totale staatkundige
vernietiging van het buurland Polen.
Op het terrein van Dow Chemical in Terneuzen zullen aannemers of onder
aannemers die te weinig of geen veiligheidsmaatregelen nemen, hiervan wor
den geweerd. De, direktie van Dow maakt zich ernstig bezorgd over twee dode
lijke ongevallen die zich op 14 en 21 augustus op het Dow-terrein hebben voor
gedaan.
VEILIGHEIDSVERPLICHTINGEN
Op een bijeenkomst in de kantine van het
bedrijf wezen maandagmiddag ir. G. H. Wat-
kins, produktie-direkteur van Dow-Neder-
land, ir. H. P. Cooper, chef van het inge
nieursbureau van Dow en ir. K. Post, hoofd
van de construktieafdeling van Dow-Terneu-
zen, tweehonderd vertegenwoordigers van
aannemers en onderaannemers op hun veilig
heidsverplichtingen. Daarbij kwam ook naar
voren dat Dow al een maand of vijf geleden
aannemers suggesties had gedaan om hun
veiligheid te vergroten door problemen rond
deze zaak aan de orde te stellen in kleine
werkgroepen. Dat is tot nu toe niet gebeurd.
,U hebt te zorgen dat uw mensen goed wer
ken, maar bovenal dat ze veilig werken', al
dus ir. Watkins die zich duidelijk verbolgen
toonde over de ongelukken van de laatste tien
dagen.
Op 14 augustus werd er een werknemer ge-
ëlektrokuteerd bij werk aan een schakelpaneel
(de man had de hoofdschakelaar niet omge
zet, waardoor er een spanning van 1500 volt
op de kast kwam te staan). Op 21 augustus
liep een ander dodelijke verwondingen op
toen er bij de aanleg van een koelwaterleiding
een betonnen damwand naar beneden kwam.
VEILIGE UREN
De heer C. A. J. Kuyl, administratief direk-
teur van Dow-Nederland lichtte het doel van
de bijeenkomst toe, door te stellen dat Dow
formeel niets met de ongelukken te maken
heeft, maar dat veilig werken op het Dow-
terrein toch de bedrijfssfeer verhoogt.
,Wij vinden het als bedrijf dat zelf aan vei
ligheid de hoogste prioriteit geeft en dat 4,5
miljoen veilige uren op zijn naam heeft
staan, niet leuk wanneer aannemers niet de
hoogste waarde zouden hechten aan veilig
werken'.
Naar de mening van de Dow-funktionarissen
wordt er in Europa nog vrijwel niets aan
veiligheidstraining gedaan. De direktie hoopt
dat aannemers en onderaannemers in de toe
komst met volle inzet gaan werken aan de
veiligheid.
Dode en gewonde
bij frontale aanrijding
nabij Schoondijke
Woensdagavond om ongeveer kwart over elf
zijn nabij Schoondijke twee personenauto's
frontaal met elkaar in botsing gekomen. Hier
bij werd de 31-jarige G. J. Geysen uit Goes
op slag gedood. De bestuurder van de andere
auto, de 43-jarige J. F. Hemelaar uit Axel,
portier-bewaker bij de N.S.M., te Sluiskil,
die een personeelslid vervoerd had, werd le
vensgevaarlijk gewond in het St. Anthonius-
ziekenhuis te Oostburg opgenomen.
Beide auto's waren total-loss.
Prins Bernhard
komt naar Hulst
Prins Bernhard zal op zaterdag 20 september
in Hulst eregast zijn bij een reünie van het
oorlogsvrijwilligersbataljon 1-14 RI.
De prins wordt tegen 11 uur per helicopter
in Hulst verwacht. Er staat een ontvangst op
het gemeentehuis op het programma en een
lunch met de reünisten van 1-14 RI. De prins
vertrekt omstreeks 2 uur.
Het oorlogsvrijwilligersbataljon' 1-14 RI werd
bij de bevrijding van Zeeuwsch-Vlaanderen
in september 1944 in opdracht van prins
Bernhard opgericht door de arts J. Casparie
te Hulst. Het onderdeel werd vrijwel onmid
dellijk ingezet bij de bewaking van de Wester -
schelde en later bij de bezetting van Duits
land. De ongeveer 800 vrijwilligers die het
bataljon telde waren vrijwel geheel gerecru-
teerd in Zeeuwsch-Vlaanderen. Aanvankelijk
droeg het bataljon de naam Rudolf Fassaert',
een Oost Zeeuws-Vlaamse illegaal, die door
de Duitsers gevangen was genomen en van
wie men aannam dat hij was geëxecuteerd.
Dat laatste bleek niet het geval te zijn omdat
Fassaert kans zag uit de gevangenis in Mid
delburg te ontsnappen.
In het Axels stadsarchief berust een copie
(helaas geen fotocopie) van een stuk uit het
archief te Gent (register van Goede 1457
1460, reeks 330, No. 28), vermeldende de
nalatenschap van Gerard van Gistelle, de va
der van Joost van Gistelle, welke laatste ook
wel de grote reiziger werd genoemd. Ik
meende het al vroeger te publiceren, maar
het is beter Iaat dan nooit. Zoveel mogelijk
zal ik het in onze tegenwoordige taal weer
geven.
Het begint met „Dat es de staet van goede,
toebehorende Joncker Joesse van Ghijstele
zone van wylen edele ende weerder joncheer
Gheraerde van Ghijstele, die hij haddebij ede
ler ende weerder vrouwe lijsbetten swilden,
vrouwe van der maelsteden ende evachteche
vrauwe vander scautheetendomme van hulst en
hulsterambacht ziere gheselnede was, nu wet-
telicke gheselnede van edelen en weerden
heere Joos van Cuninghem (Cruningen),
Ruddere etc."
Gerard van Gistele, gunsteling van Filips de
Goede was in 1441 schepen geweest van de
Bank van de Keure, maar werd in 1449 door
Filips benoemd tot Groot Baljuw van Gent.
In de twisten tussen Filips en de Gentenaren
over de Gabelle of zoutbelasting moest Gerard
uit Gent vluchten, omdat een door hem ge
geven belofte aan de Gentenaren door Filips
niet werd gehonoreerd. Zijn kasteel de
Moere, bij Zuiddorpe werd verwoest, zoals
hier verder blijkt.
Een zekere Gheraerdt van Massemene was
„tandren tijden" tot voogd aangesteld en
moet het goed „verpaerdt ende verdeelen"
voor de kinderen le mer Janne, 2e mer
Guye, 3e vrouwe Margrieten, 4e vrouwe
Jacquemijne en 5e mer Joos. Deze Joos was
in 1460 14 jaar en dus niet meerderjarig.
Er waren 2 bastaardkinderen jonkvrouw
Clare en jonkvrouw Cornelie, die niet in de
erfenis deelden, maar telken kersmesse zou
den ontvangen Clara 3 pond en Cornelie
1 pond groten.
De vrouw van Gerard van Gistelle was eerst
gehuwd geweest met een heer van Gruut-
huuse, een Brugs edelman. Daarop slaat een
zin „Mijnen heere van Gruuthuuse, mijnre
vrouwen eerste man was" Ze is later gehuwd
met Joos van Cruningen.
Getuigen bij de opmaking der erfenisacte zijn:
„Louis van Masemene, Janne vander Moure,
jocobszone, Achillet van Ghijstele, Simoen
damman, Vrancke de Groet, Pieter Brechts,
Philips van der Moure janszone als „Maghen
ende vrienden".
Daarna komt in het stuk een opsomming der
goederen, waaruit blijkt, dat Gerard vele vaste
goederen bezat, benevens erfelijke renten,
hofsteden, moeren, huizingen en molens in
verschillende plaatsen als Mechelen (steeds
gespeld Machline), Callo, Temse, Zaamslag,
Copwijk, Ghenderdijk, Stoppeldijk, Hulster-
lo, Absdale, Beoostenblij, Zuiddorpe, Axel,
Peereboom, Biervliet, Schoondijke, Gent en
Rijssel. Hij bezat ook op verschillende plaat
sen het recht van visserij en jacht.
Van de molens worden er 2 genoemd in de
prochie van Zuutdorpe; ene bij de kerke, die
node van nieuws gemaakt moet worden, ene
te Weersaxhole (Bontekoe) en ene meulene
staende in de procie van Scoenendijke
(Schoondijke?), up de kant van de zee.
Waar de familie van Gistelle in 1460 ver
bleef is niet uit het stuk op te maken. Er
komt n.I. in het bewuste stuk deze zin voor
,,'t Hof ende heerlichede van der Moure, ghe-
leghen ende streckende in de prochie van
Zuutdorpe, dwelke voor de oorloghe lestleden
zeer heerlic behuust was van veele sconen
huusinghen, gefundeert uten water, die alle
in de tijt van der horloghe afgebrand werden
in zulker wijs als datter anders niet en es
bliven staen dan sticken van murraghen, zeer
te vallen (bouwvallig) welc voor seyt hof groot
es met der plaetsen daer de huussen op ston
den... 25 gemeten 207 roeden".
Hier staat dus, dat het Hof van der Moere
te Zuiddorpe verwoest was. Maar hoe men
verder in het stuk ook zoekt, nergens wordt
(vervolg op pag. 2)
Weg HulstZwartenhoek
bijna klaar
Het hele voorjaar heeft men hard gewerkt
aan de aanleg van de grote rechte verbinding
van de weg Hulst naar de brug van Sas van
Gent, over Drieschouwen.
Wat men vanaf de wegen waarop straks deze
weg zal aansluiten niet ziet, is dat de weg
op de aansluitingen met deze wegen nu zo
goed als klaar is.
De voorbereidende werkzaamheden namen
nog al wat tijd in beslag, er moesten huizen
worden gesloopt, dijken geslecht, wegen op
gehoogd en alle bochten werden uit de weg
genomen. In tegenstelling met de nieuw aan
gelegde wegen rond Hulst, waar eerst de
kruispunten werden afgewerkt, ligt de krui
sing op Drieschouwen nog geheel in de oude
toestand. Hierdoor kon men rustig, zonder
hinder van het verkeer, ongestoord en on
opgemerkt doorwerken. Het ziet er naar uit
dat deze nieuwe 71/2 meter brede rijweg met
daarnaast vrijliggend 3 meter breed rijwiel
pad, nog voor de winter voor het verkeer zal
worden opengesteld. Eerst moet echter nog
het kleine, slechts 6 meter lange duikertje,
honderd meter ten oosten van Drieschouwen
vervangen worden door een grote nieuwe 30
meter lange duiker. Met het graven van de
sleuven, waarin de 100 vierkante elementen
van 2 meter breed en 2 meter hoog in drie
rijen zullen worden gelegd, is men thans be
gonnen. Dit zal dan tevens de laatste duiker
zijn die voor de grote watergang van de
Belgische grens naar Axel zal worden gelegd.
De nieuwe weg Hulst-Sas van Gent zal
straks een van de kortste verbindingen zijn
vanuit Hulst naar de Nederlandse en Bel
gische kust.
Frankering bij abonnement ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1969
83e jaargang no. 47
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
AXELSE COURANT
Hootdredaktlo
J. C. VINK
Redaktle en admlnlatratle:
Axel, Markt 12
Telefoon 2020* (3 lijnen
Postbus IB
Drukker-u It geefster:
Drukkerij Vink
Abonnementsprijs: losse nummers 15 cent - Halfjaar-abonnement: Axel f 4,—. Andere plaatsen f 4,50. Buitenland f 6,50 - Advertentieprijs: 10 cent per mm. BIJ kontrakten belangrijke reduktle. Ingez. mededelingen 30 ct. per mm. Kleine adver
tenties 1-10 woorden f 1,elk woord meer 15 cent.
(zie vervolg pagina 4)
30 jaar geleden pag.
1
Prins Bernhard naar Hulst pag.
1
Chauffeur uit Westdorpe gedood
pag.
2
Restauratie oude molens
in Zeeland pag.
2
Jeugdhengelwedstrijd pag.
3
20e Europese kampioenschappen
handboogschieten pag.
3