DE HERINDELING
IN ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 4 JANUARI 1969
83e jaargang no. 14
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Naar buiten toe is de eerste storm die oplaaide na het bekend worden van de
memorie van Antwoord van de minister van Binnenlandse Zaken de stilte weer
wat teruggekeerd rondom de plannen om het aantal gemeenten in Zeeuwsch-
Vlaanderen tot een minimum te reduceren.
Achter de schermen wordt er overigens hard gewerkt om de minister en de Kamer
leden te overtuigen van de minder gunstige gevolgen van dit plan en de herindelings-
voorstellen te reduceren tot een wat minder ingrijpende omvang.
Zo hebben de dagbladen kort geleden nog melding gemaakt van een welwillende en
begrijpende houding ten aanzien van het drie gemeentenplan voor de Kanaalzone
(Terneuzen met Biervliet, Hoek en Zaamslag, Axel met Zuiddorpe, Koewacht en
Overslag en Sas van Gent met Westdorpe en Philippine).
Na interne besprekingen en voorlegging van de bezwaren verbonden aan de nieuwe
reuzengemeente Terneuzen heeft men nu ook weten te bereiken dat de leden van
de Tweede Kamer die namens de verschillende fracties de herindelingsplannen
zullen behandelen thans op dinsdag 14 januari nogmaals een bezoek zullen brengen
aan de Kanaalzone en daar besprekingen zullen voeren met de gemeentebesturen
van Sas van Gent, Westdorpe en Philippine en anderzijds met Axel, om alsnog
kennis te nemen van de bezwaren die men heeft tegen het voorstel van de minister
voor één grote gemeente in de Kanaalzone en anderzijds om kennis te nemen van
de mogelijkheden voor een zelfstandig voortbestaan en verdere ontwikkeling van
deze nieuwe zuid-gemeenten.
Wij menen degenen die geïnteresseerd zijn in de toekomst van onze gemeente niet
te mogen onthouden het betoog dat door burgemeester en wethouders van de ge
meenten Sas van Gent, Westdorpe en Philippine is opgesteld, en waarin deze hun
bezwaren tegen de ministeriële plannen naar voren brengen. Een verweer dat vrijwel
ongewijzigd ook voor de andere bij de herindeling in de Kanaalzone betrokken
gemeenten geldt
NAAR GROOT-TERNEUZEN
Voor de gemeente Terneuzen is een grote
toekomst weggelegd. Hier langs de Wester-
schelde alsmede aan het kanaal Gent-Ter-
neuzen, maar toch vooral ten westen en ten
oosten van het huidige Terneuzen, voorziet
het structuurplan een stad van 100.000 en
meer inwoners. Dit gaat niet in enkele jaren
maar de voorwaarden voor industrievestiging
aan diep vaarwater in de Westerschelde zijn
gunstig en het verbeterde kanaal, aan
stonds toegankelijk voor schepen van 50.000
ton zal ongetwijfeld ook industrie in Z.-Vl.
en waarachtig niet alleen in Terneuzen
stimuleren.
Straks, na samenvoeging met de gemeenten
Biervliet, Hoek en Zaamslag kan Terneuzen
door niets en niemand gehinderd, hier langs
het Scheldefront alles bieden aan wonen,
werken en ontspanning wat een stad van
100.000 inwoners te bieden heeft en bieden
moet. Het zal nog vele jaren duren voor
het zover is, maar alle mogelijkheden wor
den opengelaten en aan de toekomst wordt
gewerkt.
In het belang van Zeeuwsch-Vlaanderen van
de provincie Zeeland en dus daarmede ook
in nationaal belang, is te wensen dat de ont
wikkeling waarop de eerste schreden zijn ge
zet, een zeer voorspoedige zal zijn.
EEN HAVENSCHAP
Een bovengemeentelijk lichaam, waaraan ook
het Rijk en de Provincie zullen deelnemen,
zal de kanaal-, haven- en industriebelangen
leiden en niet alleen in het gebied van de
gemeente Terneuzen, maar in het gehele ge
bied van de kanaalzone tot aan de grens met
België.
Dit Havenschap zal met Rijk en provincie,
én in overleg én met inspraak van de ge
meenten, die een deel van eigen zeggenschap
inboeten, een slagvaardig en een eenvormig
beleid voeren zoals dat door de belangen van
de gehele kanaalzone wordt vereist.
EEN MONSTERGEMEENTE
Er komt zeer binnenkort een wetsontwerp in
behandeling bij de Tweede Kamer der Staten-
Generaal dat, indien het onverhoopt in die
vorm zou worden aangenomen, een monster
gemeente Terneuzen - eerder een district -
schept ter lengte van zo'n 25 K.M. en 13
K.M. „diep", omvattend de gemeenten Ter
neuzen, Biervliet, Hoek, Zaamslag, Axel,
Zuiddorpe, Koewacht, Overslag, Sas van
Gent, Westdorpe, Philippine...
Waarom wil men een dergelijke gemeente
vormen, welke al die voormalige zelfstandige
gemeenten niet nodig heeft, er ook niets me
de kan aanvangen en zich er ook niets aan
gelegen kan laten liggen omdat de ontwikke
ling van de eigen stad haar reeds voor een
loodzware taak stelt.
Het is niet te verwonderen dat men in Ter
neuzen zelf zich afvraagt of dit experiment
van het district-Terneuzen slagen kan. Het
zal niet slagen en het is ook volstrekt onnodig
dit experiment, waarvan men de voordelen
niet kan zien maar de nadelen des te duide
lijker, te ondernemen.
In werkelijkheid worden er geen argumenten
voor een dergelijke districtsgemeente aange
voerd.
Er wordt in de Memorie van Toelichting bij
het wetsontwerp gezegd „dat de gemeente
lijke indeling van de kanaalstrook moet zijn
ingesteld op de schepping van een stede
bouwkundig geheel van op de duur maxi
maal 100.000 inwoners, een stedebouwkun
dig geheel, waarin industrie, havenactivitei
ten, woonwijken, grootstedelijke recreatieve
en winkelvoorzieningen op de daarvoor ge
ëigende plaatsen kunnen worden gesitueerd.
Gemeentegrenzen mogen daarbij geen hin
derpaal vormen" (blz. 20 der Mem. v. Toel.).
Een ieder is het eens met een stad Terneuzen
van 100.000 en meer inwoners. Maar gaat
Groot-Terneuzen dat „Stedebouwkundig ge
heel" zoeken in Sas van Gent, in Axel, in
Zuiddorpe, in Westdorpe, in Philippine
Moeten er daarom duizenden hectaren agra
risch gebied en agrarische gemeenten met
een beperkte woonfunctie ten behoeve van
Zuid-Zeeuwsch-Vlaanderen, bij Groot-Ter
neuzen worden gevoegd Waar zijn de ge
meentegrenzen die Groot-Terneuzen in haar
ontwikkeling een strobreed in de weg leg
gen
De toelichting bij het Wetsontwerp strooit
met woonfuncties tot zelfs in Zuiddorpe en
Overslag toe - die zijn dan blijkbaar ook
opgenomen in de dynamiek aan het Schelde
front - maar al die toekomstige woon
kernen moeten dan wel binnen de gemeente
Terneuzen worden getrokken, om volstrekt
onduidelijke redenen.
Moet het stedebouwkundig geheel bestaan
uit Terneuzense woonwijken over de gehele
kanaalstreek verspreid Terneuzen zal wel
wijzer wezen; het heeft de handen meer dan
vol en de eigen stad heeft - begrijpelijk
voorrang.
Voor het overige wordt in de toelichting ge
schermd met de gebruikelijke termen die dan
zogenaamd moeten aantonen waarom slechts
van één kanaalgemeente en niet van twee of
drie het heil kan worden verwacht. Het is al
„schaalvergroting", „bestuurskracht", doel
matig en slagvaardig optreden", „evenwich
tige ontwikkeling der streek" wat de klok
slaat, maar men wordt er niet wijzer van.
Zelfs het komend Havenschap, dat in het
hele gebied handelend zal optreden en zowel
eenheid als slagvaardigheid van beleid waar
borgt, wordt gehanteerd niet - zoals men zou
verwachten - om gemeenten de eigen huis
houding en het eigen lokaal bestuur te laten,
maar om ze tot randgebieden van een stad-
ver-weg te degraderen.
HET WETSONTWERP
EEN RAMP VOOR ZUID
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
In plaats van een evenwichtige ontwikkeling
der streek zoals men het zo gaarne voor
stelt - zal, indien dit wetsontwerp wordt
aangenomen - hetgeen het Parlement moge
verhoeden een onevenwichtige ontwikke
ling van de zo belangrijke kanaalstreek er
het gevolg van zijn.
Bij gebreke van een werkelijke motivering
van het voorstel van de Minister van Binnen
landse Zaken, zoekt men naar de achtergron
den, naar wat niet wordt gezegd. Wij vinden
die in de volgende factoren
De te annexeren gemeenten - afgezien van
Biervliet, Hoek en Zaamslag - moeten in
haar ontwikkeling worden lamgelegd ten bate
van het stedebouwkundig geheel langs de
Westerschelde.
Ten eerste is dit een schreeuwende onrecht
vaardigheid ten opzichte van de andere helft
der kanaalzone en van de bevolking aldaar.
Ten tweede moet de stad-Terneuzen zich uit
eigen krachten in een langdurig proces kun
nen ontwikkelen zonder dat dit gaat ten koste
van anderen, ten koste ook van een oneven
wichtige ontwikkeling der streek.
Vervolgens, omdat al die gemeenten tot de
achtergebleven gebieden, tot de randgebieden
van de stad Terneuzen gaan behoren - er
is terecht gesproken van Sas van Gent als
het voeteinde van Terneuzen zal Terneu
zen, dat als gevolg van grootscheepse an
nexatie kapitale sommen meer uit het Ge
meentefonds krijgt, deze sommen voor een
zeer aanmerkelijk deel ten behoeve van de
stad - waarvoor zij chronisch geld te kort
blijft komen kunnen aanwenden en blijven
plaatselijke gemeenschappen verstoken van
voorzieningen - al zijn die gemeenschappen
dan klein - die voor haar even belangrijk
zijn.
Men zou dus kunnen zeggen dat Terneuzen et
toch wél belang bij heeft een districts-ge-
meente te worden. Maar wanneer dat belang
verkregen moet worden ten koste van ande
ren waar is dan het algemeen belang dat met
annexatie moet worden gediend
Dat een snelle ontwikkeling van Terneuzen
(naar 100.000 inwoners) ten koste van an
deren zal gaan is duidelijk. Om deze 100.000
snel te bereiken zulen de huizen worden ge
bouwd in Terneuzen.
Als gevolg daarvan komen (of moeten) de
mensen naar Terneuzen. Voor deze mensen
worden scholen (ook voor voortgezet en be
roepsonderwijs), winkels, verzorgende bedrij
ven gebouwd en worden voorzieningen getrof
fen op sport- en cultureel gebied. Dacht u
dan dat Sas van Gent, Philippine, Westdorpe
en Sluiskil en ook Axel, Zuiddorpe en Koe
wacht gelijk op gaan?
De geschiedenis is er, om het tegendeel te
bewijzen. Deze constructie is dus in strijd
met de belangen van de bevolking in deze
gebieden en dus in strijd met het algemeen
belang.
Tenslotte is daar ook ongetwijfeld de ten
dens om gemeenten sowieso op te heffen.
Dan vraagt men zich niet af welke de functie
is der gemeente, statisch of dynamisch, nu
en in de toekomst, maar dan pleegt men an
nexatie omwille van de annexatie en acht
men het voor de dynamische, evenwichtige
ontwikkeling der -streek en voor een slag
vaardig beleid nodig om b.v. Zuiddorpe bij
de stad Terneuzen te voegen...!
Moet de industriële ontwikkeling van Zuid-
Zeeuwsch-Vlaanderen worden stopgezet
Mag de infrastructuur hier niet worden ver
beterd
Mag de woonfunctie van bijv. Philippine en
Westdorpe niet worden verwezenlijkt Mag
de logische afbouw van Sluiskil, dat op het
ogenblik deels tot Terneuzen, deels tot West
dorpe behoort, niet snel worden gerealiseerd
Heeft de bevolking van Zuid-Zeeuwsch-
Vlaanderen niet recht op een eigen, aange
past, stadcentrum maar moet het naar het
13 K.M. verder gelegen Terneuzen worden
verwezen waarmede het geen enkele binding
heeft
Dit zijn allerminst rethorische vragen. De
landsgrens doorsnijdt een gebied dat econo
misch en maatschappelijk wezenlijk één ge
heel vormt, wij bedoelen het Belgisch-Gents
industriegebied dat zich over de Nederlandse
grens voortzet. Wie langs het Belgisch ge
deelte van het kanaal rijdt, ziet met respect
naar de gigantische industriële ontwikkeling
aldaar. Hij rijdt door het gebied van twee
gemeenten, Gent en Zelzate; het bestaan van
twee gemeenten blijkt daar allerminst een be
lemmering te zijn van de werkelijk dyna
mische, evenwichtige ontwikkeling der streek.
Dit is de proef op de som, de weerlegging,
met een groot tastbaar voorbeeld, van de
tyrades in de regeringsstukken als zouden
een doelmatige en slagvaardige ontwikkeling
van de kanaalzone slechts mogelijk zijn indien
geheel Noord, Midden en Zuid-Zeeuwsch-
Vlaanderen één gemeente vormen. Natuur
lijk is er ook voor het Belgische industrie
gebied één lichaam dat met de behartiging
van de haven-, kanaal- en industriebelangen
met wezenlijke eigen zeggenschap is belast.
In de Memorie van Antwoord bij het wets
ontwerp wordt gepoogd de mogelijkheid van
de Industriële ontwikkeling van Zuid-
Zeeuwsch-Vlaanderen af te zwakken. Alsof
al bij voorbaat te kennen wil geven
men
industrie onder Terneuzen maar niet in het
zuiden. Het Gentse gebied is nog niet „vol"
zo merkt de Memorie van Antwoord op.
Maar wij dachten dat ook naar de toekomst
moet worden gekeken en dat, zoals rond Ter
neuzen, ook rond Sas van Gent mogelijkheden
voor de toekomst moesten worden geschapen.
Welnu, het kan niet zijn dat de ontwikke
ling van Belgisch Vlaanderen, mede bevor
derd door het verbrede kanaal, aan de lands
grens, welke economisch een steeds geringere
betekenis krijgt, halt zou houden. De industrie
die er in Zuid-Zeeuwsch-Vlaanderen is en
er in Terneuzen nooit was, is ontstaan vanuit
en in samenhang met het Belgisch gebied
waarmede het economisch een eenheid vormt.
De industriële expansie zal alleen dan voor
de landsgrens blijven staan indien, zoals het
wetsontwerp doet, men de ontwikkeling van
Zuid-Zeeuwsch-Vlaanderen bewust stagneert,
alle industrie naar Groot-Terneuzen haalt
(in zoverre ondernemers zich laten halen)
evenals de woonwijken etc. en anderen de
mogelijkheid tot verbetering der infrastruc
tuur onthoudt. En waarom zouden bedrijven
uit Nederland zich niet in Zuid-Zeeuwsch-
Vlaanderen mogen vestigen
NIET EEN MAAR
DRIE GEMEENTEN
De grote vergissing die het wetsontwerp be
gaat bestaat niet hierin dat het schaalvergro
ting hanteert voor wat op groter schaal in
regionaal verband door regionale bestuurs
organen moet worden behartigd - hetgeen
het Havenschap zal doen - maar dat het
oog noch oor heeft voor schaalverkleining
die evenzeer geboden is door de zich scherp
manifesterende vraag naar democratisering,
door de eisen van inspraak van de bevolking,
door de afstand tussen bestuurden en be
stuurders zo klein te houden als mogelijk is.
In vragen van gemeentelijke herindeling loopt
men over de mening van de bevolking heen;
de bevolking wordt geacht haar belangen en
die van haar plaatselijke gemeenschap niet
te kunnen zien en gemakshalve wordt verzet
tegen opheffing der gemeente als (dorps)-
chauvinisme opzij geschoven.
Wij geloven dat het anders ligt. Men ziet
heel goed dat veel zaken in groter verband
moeten worden aangepakt. Dat gebeurt (een
voorbeeld daarvan is de Afvalwaterleiding
Kanaalzone Zeeuwsch-Vlaanderen) en zal in
versterkte mate gaan gebeuren door de ge
westelijke bestuursorganen-nieuwe-stijl welke
een reden te meer opleveren om gemeenten
niet op te heffen. Men ziet dan ook niet
waarom het nodig is de plaatselijke gemeen
schap het eigen bestuur voor behartiging van
de lokale belangen te ontnemen.
Wat men wel heel goed ziet is dat de ge
meenten moeten worden opgeheven ten bate
van een gemeente elders. En het is dat wat
als een onrechtvaardigheid wordt ervaren.
De vergissing van het wetsontwerp is dat
het meent de ontwikkeling der kanaalstreek
te bevorderen door aan zoveel mogelijk ge
meenten haar zelfstandigheid te ontnemen.
In wezen is de benadering van het ontwerp
conservatief; de problemen van bovengemeen-
telijke aard meent het te lijf te kunnen gaan
door lokale gemeenschappen die onderge
schikt zijn aan gewestelijke bestuurslichamen
- in casu het Havenschap toch als be-
stuurscorporatie op te heffen.
(zie vervolg op pagina 2)
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent
Halfjaar-abonnement:
Axel binnen de kom f 4,—. Andere plaatsen 4,50
Buitenland f 6,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en administratie Axel, Markt 12, tel. 2020* (3 lijnen), postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden f 1,
elk woord meer 15 cent.
