MEER DAN 57 EEUWEN GOOCHELKUNST
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1968
82e Jaargang no. 45
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
DE WERELD WIL BEDROGEN ZIJN
In het jaar 3753 voor Christus vertelt een Egyptenaar, hoe een landgenoot, de
tovenaar Tchatcha-em-ankh, iemands hoofd kon afhakken (dat konden er meer
en daarna dat hoofd weer op zijn oude plaats kon bevestigen (en dat konden er - en
kunnen er ook nu nog - maar weinigen Meer dan 57 eeuwen geleden begon
de geschiedenis der „moderne" goochelkunst.
De geschiedenis der goochelkunst is alles be
halve volledig in een ommedraai te vertellen.
De talrijke interessante bijzonderheden, ja
de volop wetenschappelijke uiteenzettingen
zouden een geheel nummer en meer van ons
blad kunnen vullen. En, als wij plaatsruimte
genoeg "haddenzij zouden het vermelden
zeker waard zijn. Sommige liefhebbers be
zitten bibliotheken, die duizenden boeken
over magie en aanverwante onderwerpen be
vatten en die voor tienduizenden guldens ver
zekerd zijn
Als wij thans iets over de geschiedenis van
de „illusiekunst" wilden vermelden, kunnen
wij slechts een willekeurige greep doen in de
rijkdom aan gegevens die te onzer beschik
king staan.
Religieuze goocheltrucs
In de oudheid was de magische kunst nauw
verwant aan de religie en de klassieke landen
van de magische astrologie waren Egypte en
Babylonië. Alle kennis van de toen bestaan
de wetenschappen werd door de priesters ge
bruikt om in de tempels bovennatuurlijke ef
fecten te bereiken miraculeuze processies
van godheden, imitaties van donder in onder
aardse gewelven, wenende en „bloedende"
godenbeelden. De oudste geschiedenis die wij
hierover kennen, staat beschreven op de reeds
genoemde papyrus uit de tijd van Koning
Chufu en vermeldt, hoe een zekere Tchacha-
em-ankh een afgehakt hoofd weer op zijn
natuurlijke plaats kon bevestigen (of het
slachtoffer daarna bleef leven, staat er niet
bij
Onlangs kwam ons een prent in handen,
waarop het „vanzelf" open- en dichtgaan van
een tempeldeur staat afgebeeld: bij het open
gaan vertoont zich in de ruimte achter de
tempeldeur een godenbeeld. Dit geschiedde
door verhitting (het vuur op de offerplaat)
van de lucht in ketels en buizen en door een
ingewikkeld systeem van assen, katrollen en
gewichten.
Tot in de 15e en 16e eeuw bleef het toveren
en goochelen grove misleiding, waaraan alle
verfijndheid vreemd was. Duizendkunste
naars, kwakzalvers en charlatans reisden de
kastelen der edelen, de steden der burgers en
de dorpen der boeren af, vormden een soort
de grote namen van de magische illusionisten
Edmond de Grisy, Pinetti, Cagliostro, Robert-
Houdin. De 20ste eeuw vertoont specialise
ring in alle onderdelen de een specialiseert
zich in kaart, een tweede in geldstukken, een
derde werkte voornamelijk met touwtrucs
(deze groepen behoren dan tot de échte goo
chelaars, de behendigheidsmensen, de „vin
gervluggen"), een vierde met zeer weten
schappelijke en ingewikkelde apparaten (de
z.g. illusionisten).
Moderne goochel-wetenschap
Het heeft er geruime tijd op geleken of deze
laatsten, deze „illusionisten" in onze tijd in
de goochelkunst de overhand zouden krijgen.
Er was en er is een ware illusie-wetenschap
ontstaan, waarvoor men op zichzelf respect
kan hebben. Reusachtige toestellen en gecom
pliceerde machinerieën werden er gebouwd,
gespecialiseerde industrieën wierpen zich op
de vervaardiging van deze apparaten. De mo
derne magiërs kwamen met Ievensgrotè bal
lonnen op het toneel, waaruit voor de ogen
van het publiek tien en meer mensen verdwe
nen. Bij al het goochelen blijft het een „bij
de neusnemerij", maar hier zat het geheim al
te duidelijk in onzichtbare kleppen, dubbele
bodems, ingenieus aangebrachte kabels en wat
al niet.. Zo min als „de grote men" iets be
greep of begrijpt van de atoom-splitsing of
het radar-apparaat, zo weinig begreep men
ook van de illusionisten-uitvindingen. Alles
was heel kunstig en knap uitgedacht en uit
gevonden. Inderdaad, maar in het toestel zat
'm toch „de kneep", dat voelde het publiek
maar al te duidelijk. Daardoor komt men te
genwoordig ook langzamerhand weer terug
op de échte goochelaars, die artisten die in
plaats van hun toestel te laten werken zélf
iets doen.
Hoe dan ook, al deze „tovenaars" staan on
der de heerschappij van de „Virgula Divina"
(Lat. de toverstok) of, om met de Egyp-
tenaren te spreken de Ur hekau. In alle
talen ter wereld kan men de woorden goo
chelen, goochelaar, toveren en tovenaar te
genkomen of 't nu Sanskriet, Japans,
Creools of Hindoestans is... Wel een bewijs
dat er ook in de oudste tijden en overal ge
goocheld werd.
Okos Bokos was een Italiaanse duizend
kunstenaar en aan hem danken wij de po
pulaire toverformule „Hocus pocus waar
mede wij, de veelheid van de nog te vermel
den interessante bijzonderheden ten spijt,
dan maar willen eindigen
VERGADERING KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN
Weinig instemming met brieven van provinciaal bestuur
De kamer van koophandel voor Zeeuws- VERKEERSWEG
Vlaanderen toonde zich donderdagmiddag bij
monde van voorzitter ir. R. van Krevelen en
enkele leden verbaasd over het antwoord van
het provinciaal bestuur op een schrijven over
de veertarieven over de Westerschelde. In
bedoeld schrijven was gevraagd om voor
Zeeuwsvlaamse bedrijven ongeacht of de
chauffeurs die zij in dienst hebben, wel of
niet in Zeeuws-Vlaanderen wonen, de reduc
tie op de veertarieven in de vorm van een
bootkaart te laten gelden. Nu heerst er de
volgens de kamer onmogelijke situatie, dat
een Zeeuwsvlaams bedrijf het volle tarief
moet betalen, alleen omdat de chauffeur die
op de wagen zit, niet in Zeeuws-Vlaanderen
woont. Zou dus een niet-Zeeuwsvlaams be
drijf over een Zeeuwsvlaamse chauffeur be
schikken, dan zou de reductie op het vervoer
over de Westerschelde wél gelden.
Het provinciaal bestuur wees er op, dat de
legitimatiekaart een voorrecht is, toegekend
gilde op zichzelf en hielden alle „Vakgehei-, aan de inwoners en niet aan de bedrijven en
men" streng voor zich.
„Zwarte kunst"
Benvenuto Cellini verhaalt in zijn autobio
grafie over een merkwaardige ontmoeting
met een Siciliaanse monnik-magiër te Rome.
Met deze „zwarte kunstenaar" begaf Cellini
zich te middernacht naar de ruïnes van het
Colosseum. De monnik trok een magische
cirkel op de grond, stak een hoeveelheid
wierook aan en dadelijk daarop verschenen
in de rook verschillende geesten, spoken en
demonen. De schrik van Benvenuto was ge
weldig en hij twijfelde niet aan de echtheid
van de manifestaties. Vanzelfsprekend had
de listige monnik hier of daar een handlanger
verborgen, die met 'n gebogen spiegel of z.g.
„magische lantaarn" werkte. Deze wierp dan
op de wijze van een toverlantaarn beelden op
en in de rook. (In de dagen van de Franse
revolutie maakte Etienne Gaspard-Robertson,
een Belgische opticien en illusionist, in het
Parijse Paviljoen de „Echiquier een ware
sensatie met een soortgelijk „nummer").
In die middeleeuwen der goochelkunst maak
ten ook de z.g. „watertrucs" grote opgang.
Een der bekendste water„kunstenaars" was
een zekere Florian Marchand, een zeventien
de eeuwse magiër en illusionist, die na een
slok zuiver water in de mond genomen te
hebben, deze in drie verschillende kleuren
deed terugkomen en dat tegelijkertijd En
op die wijze kon hij wel twintig kleuren en
ook dranken (die men mocht proeven pro
duceren.
„Als een fontein opende zich zijn mond",
schreef men in die dagen.
Eerst in de 19e eeuw kreeg de goochelkunst
een zekere waardigheid. Toen verschenen ook
dat men niet van plan is de kring der bevoor
rechten uit te breiden, omdat door deze uit
breiding een nieuwe kring van „gediscrimi-
neerden" zou ontstaan.
„Neen", zei de heer A. J. Verbrugge hierop,
„zoals de toestand nu is, dat is discriminatie".
De heer Van Krevelen noemde het antwoord
onjuist. „Wij hebben niet gevraagd de kring
der bevoorrechten uit te breiden, maar alleen
om de reductie voor de bedrijven te laten
gelden".
Het bestuur zal deze zaak nog mondeling
met het provinciaal bestuur opnemen.
STREEKPLAN
Een andere brief uit Middelburg betrof het
antwoord op een door de kamer gestelde vraag
over de bereikbaarheid voor het openbaar
vervoer van de in het streekplan West Z.
Vlaanderen aangegeven woonkernen. Hierin
stond dat het streekplan in voldoende mate
voorziet in behoorlijke verbindingen naar alle
kernen en dat het door de kamer gevraagde
overleg met streekvervoerbedrijven geen zaak
van bovengemeentelijk belang is en er alzo
geen voldoende reden is dit overleg bij de
totstandkoming van het streekplan te voeren.
Dit enigszins vage schrijven werd door de
heer ir. Denie die sprak als vertegenwoordiger
van het openbaar vervoer, weinig zeggend
genoemd. Hij zeide dat er bij de opstelling
van streekplannen niet of veel te weinig re
kening wordt gehouden met het openbaar ver
voer. De Ned. Vereniging van Transporton
dernemingen houdt zich wel degelijk met
streekplannen bezig en hij deed dan ook de
suggestie het schrijven van het provinciaal
bestuur door te zenden aan deze organisatie.
De voorzitter had hiertegen geen enkel be
zwaar.
In verband met de ingebruikneming van de
nieuwe draaibrug te Sas van Gent wees voor
zitter Van Krevelen op de noodzaak de weg
van de Westdorpse kant naar de Zwarte
Hoek in versneld tempo gereed te maken.
Het ligt n.l. in de bedoeling van rijkswater
staat dit gelijk te doen met de tractaatweg
Terneuzen Gent, maar, aldus de voorzitter,
dit kan volgens deskundigen wel 1972 of
1973 worden.
De urgentie tot versnelling is vooral aanwezig
door de grote verkeersstroom, vooral tijdens
de bietencampagne.
De kamer zal hier dan ook op aandringen.
DUBBELDEKKER
De kamer sprak voorts de hoop uit dat met
de dubbeldeksveerboot „Prinses Christina"
op het veer Perkpolder - Kruiningen zo spoe
dig mogelijk een 45-minutendienst zal wor
den begonnen. Hoewel de dienstregeling de
indruk maakt een experiment te zijn, was de
kamer unaniem verheugd over het in de
vaart brengen van de dubbeldekker. „Het is
thans zó: Ik rijd naar de boot en ik kan
over', aldus gaf ir. Van Krevelen zijn mening
weer.
De mededeling van de minister dat de instel
ling van een havenschap moet wachten op
de gemeentelijke her-indeling, wekte reacties
van teleurstelling. „Ik heb het idee, dat deze
kwestie samenhangt met de industriële ont
wikkeling van de kanaalzone die op het ogen
blik achteruit wordt geschoven", aldus de
heer Verbrugge.
WATERLEIDING
Met het plan om voor Zeeland één water
leidingmaatschappij in te stellen zei de voor
zitter zich te kunnen verenigen. Hij vond het
dienstig deze mening die ook die van de ka
mer was, kenbaar te maken bij het provin
ciaal bestuur en aan te dringen om bij deze
nieuwe vorm van exploitatie ook een com
missie uit het bedrijfsleven in te schakelen,
die haar oordeel over de industrie-waterlei-
ding zou kunnen bijdragen.
De heer Verbrugge appelleerde aan zijn reeds
eerder geuitte waarschuwing over het kruis
punt St. Anne-Hoek en zeide, dat de onge
vallen aldaar hem helaas in het gelijk hadden
gesteld. Hij deed het voorstel aan de gemeen
te Terneuzen het verzoek te richten op dit
volgens de kamer „veel te ruime kruispunt"
een verkeerslicht te plaatsen.
Als een van de oorzaken van de vele onge
lukken werd door ir. Denie genoemd de grote
snelheid, waarmee men over de vierbaansweg
van Zaamslag komt aangereden.
Sas van Gent
Europa's grootste draaibrug
geopend.
Om precies 12 uur maandagmiddag werd in
Sas van Gent de nieuwe brug over het ka
naal van Terneuzen naar Gent (de langste
draaibrug van Europa) ingebruikgenomen.
De belangstelling van het publiek was bij
zonder groot, hoewel er van officiële zijde
op dat moment geen extra aandacht aan dit
toch belangrijke gebeuren werd besteed. Met
feestelijkheden wacht men, tot dat in de
cember, de kanaalwerken geheel voltooid zul
len zijn, al werd 's avonds vast van een voor
proefje genoten.
Nadat de slagbomen waren opgehaald, werd
al dadelijk gebruik maakt van de brug, die
voor de weggebruikers een vooruitgang be
tekent. De brug zal immers heel wat minder
vaak voor de weggebruikers gesloten zijn dan
de oude brug, die een honderdtal meters ten
zuiden van de nieuwe werkloos en open voor
de scheepvaart ligt te wachten op de sloop.
De nieuwe brug zal voor de passage van zee
schepen moeten worden opengedraaid en
voor binnenvaartschepen, die ongeveer zeven
meter boven het wateroppervlak uitsteken.
Ook in andere opzichten is de nieuwe brug
een verbetering: de rijbaan is 8.75 meter
breed, terwijl er aan weerszijdenvoetpaden
liggen van 2.40 meter.
In tegenstelling tot de brug bij Sluiskil, bij
de bouw waarvan geen ongevallen van be
tekenis plaatsvonden, zijn bij de bouw van
deze brug drie mensenlevens te betreuren ge
weest, arbeiders die tijdens het werk van de
brug zijn gevallen en verdronken.
De sloop van de oude brug zal wel even op
zich laten wachten. Het kan immers voor
komen, dat de brug evenals die in Sluiskil,
last krijgt van kinderziekten. En dan wil
Rijkswaterstaat nog wel graag een uitwijk-
mogelijkheid hebben naar de oude brug.
's AVONDS FEEST
's Avonds was de brug voor het verkeer af
gesloten. De harmonie De Verenigde Vrien
den uit Sas van Gent, gevolgd door burge
meester R. A. J. den Boer en de raadsleden
van die gemeente, en voorts de fanfare van
Westdorpe „Eikels Worden Bomen", gevolgd
door burgemeester Van Waes uit Westdorpe
met zijn raadsleden, kwamen uit de richtin
gen Sas van Gent en Westdorpe naar het
midden van de brug. Daarop had zich een
grote menigte uit Westdorpe en Sas van Gent
verzameld.
Na het spelen van een mars, sprak burge
meester Den Boer de hoop uit dat de nieuwe
brug niet alleen een verbinding zou blijken
tussen Sas van Gent en Westdorpe, maar dat
deze brug een brug zou worden van een grote
gemeente Westdorpe en Sas van Gent. Burge
meester Van Waes hoopte dat deze bijeen
komst een aanduiding zou zijn voor G.S. om
de wensen van Sas van Gent en Westdorpe
in vervulling te doen gaan in het kader van
de herindeling.
Na het spelen van een volgende mars werd
een rit gemaakt over de brug, waar aan beide
zijden vele mensen stonden en werd een be
zoek gebracht aan de oude brug, die nu tot
afbraak gedoemd is. Rijkswaterstaat bracht
een dronk uit op beide gemeentebesturen.
Hierna bleef het gemeentebestuur van Sas
van Gent en Westdorpe onder leiding van
de beide burgemeesters nog geruime tijd bij
een.
StE Jansteen
BREIGOEDERENFABRIEK
VRAAGT SURSEANCE VAN BETALNG
De breigoederenfabriek „Jan Steen" te St.-
Jansteen heeft bij de rechtbank te Middelburg
surseance van betaling gevraagd, nadat de
belangrijkste schuldeiser van deze fabriek
het faillissement van het bedrijf had aange
vraagd.
De zaak zal vandaag voor de Middelburgse
rechtbank worden behandeld. De textielfabriek
is reeds sinds vorige week donderdag ge
sloten, maar het 60 man tellende personeel,
dat voor 80 pCt. uit Belgen bestaat, heeft
nog geen ontslag gekregen. Wanneer de sur
seance van betaling wordt verleend, zou het
bedrijf, dat eigendom is van gebroeders Van
Hove uit St. Niklaas in België dadelijk weer
kunnen gaan draaien, omdat het nog orders
in portefeuille heeft.
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent
Halfjaar-abonnement
Axel binnen de kom 3,75. Andere plaatsen f 4,25
Buitenland 6,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en administratie Axel, Markt 12, tel. 2020* (3 lijnen), postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden 1,
elk woord meer 15 cent.