Kerst- en
Nieuwjaarskaarten
J. C. Vink,
HONDERD JAAR ELEKTROTECHNIEK
December 1966 is een belangrijke maand in
de geschiedenis van de elektrotechniek.
Elektris che en elektronische apparaten maken
het mogelijk enorme afstanden te overbrug
gen, een veelvoud van de menselijke spier
kracht te ontwikkelen, industrieën te automa
tiseren en ingewikkelde problemen snel tot
een oplossing te brengen.
Twee opmerkelijke jubilea werpen hun licht
op deze techniek d e een zo belangrijke en
niet meer weg te denken plaats in ons leven
inneemt.
Op 13 december 1966 was het 150 jaar ge
leden dat Werner S emens werd geboren, de
man, die de stoot gaf tot de ontwikkeling
van de gehele elektrotechniek en deze in al
haar freetten tot een ongekend hoog niveau
wist te brengen.
Daarnaast herdenken wij het feit dat deze
Werner Siemens in 1866, dus nu 100 jaar
geleden, het dynamo-elektrische principe ont
dekte en daarmee de mogelijkheid om met
machines mechanische energie in elektrische
energie om te zetten.
Werner von Siemens 1816 - 1892
De familie Siemens stamt uit de oude Rijks
stad Goslar. Als vierde uit een gezin van
14 kinderen werd Werner Siemens op 13 de
cember 1816 in Lenthe bij Hannover geboren.
Zijn vader was landbouwer.
Reeds gedurende zijn gymnasiumtijd in Lü-
beck - zijr. ouders waren intussen verhuisd
naar Mecklenburg - was de begaafdheid van
hun zoon merkbaar, vooral ook zijn interesse
in natuurwetenschappelijke en technische za
ken. Daar hem echter de middelen voor ver
dere studie on'braken, trad hij bij het Prui
sische leger in Magdeburg in dienst om later
op de Artillerie- en Ingenieurschool in Berlijn
een technische en wetenschappelijke opleiding
te volgen.
Elk vrij uur, dat hij in dienst heeft besteedt
Werner Siemens aan zijn studie.
Spoedig begint hij ook zelfstandig te experi
menteren. In het voorjaar van 1842 krijgt hij
zijn eerste patent op het galvanische vergul
den. Dit procédé wordt door zijn broer Wil
helm Siemens in Engeland verkocht. De op
brengst geeft Werner en zijn broers wel een
aanzienlijke winst, maar zijn pogingen in het
doen van nieuwe uitvindingen verslinden we
derom grote sommen geld.
In 1845 wordt hij betrokken bij proefnemin
gen met de door de Engelsman Wheatstone
geconslrueerde elektrische wijzertelegraaf. Het
apparaat blijkt niet storingvrij te werken. Zijn
technische belangstelling gaat zich daarna
richten op een duidelijk omlijnd en belang
rijk doel hij construeert een nieuwe wijzer-
i elegranf die veel eenvoudiger te bedienen is
en werkelijk betere resultaten geeft. Om dit
apparaat te kunnen produceren zoekt Werner
Siemens contact met de uit Hamburg komen
de instrumentmaker Johann Georg Halske.
Samen richten zij op 1 oktober 1847 in Ber
lijn de „Telegraphen-Bauanstalt Siemens
Halskeop. Het benodigde beginkapitaal
6842 taler, lenen zij van neef Johann Georg
Siemens.
De eerste werkplaats bevindt zich in een ach
terhuis aan de Schöneberger Strasse 19. Eind
i 847 zijn er 10 medewerkers. In 1849 krijgt
de jonge firma haar eerste grote opdracht
van de Pruisische regering het leggen van
oen telegraaflijn van Berlijn naar Frankfurt/
/Iain. Deze opdracht heeft echter ook zijn
problemen want in tegenstelling tot de tele
graaflijnen buiten Duitsland schrijft de rege
ring voor de binnenlandse lijn kabel voor,
wat wegens het gebrek aan isolatiemateriaal
grote moeilijkheden geeft.
Wilhelm Siemens stuurt daarop guttapercha
uit Engeland, dat door Werner met een door
hem uitgevonden pers naadloos om de draden
wordt getrokken. Het is dé oplossing voor de
problemen.
Dank zij deze nieuwe isoleringstechniek wordt
binnen korte tijd een goede en snelle verbin
ding tot stand gebracht. Deze prestatie brengt
Siemens Halske nieuwe klanten in binnen-
en buitenland.
Vooral Rusland wil telegraaflijnen bouwen.
Carl, de broer van Werner Siemens, aanvaardt
de vertegenwoordiging in St. Petersburg, de
hoofdstad van het tsarenrijk.
Reeds in de vijftiger jaren geldt Werner Sie
mens als uitstekend vakman op het gebied
van de elektrische telegrafie.
Omdat Werner Siemens zich grondig bezig
houdt met de meettechniek en vooral ook voor
kabelleggingen geschikte metingen vindt, trekt
de Engelse regering hem daarom aan als we
tenschappelijk adviseur voor haar grote zee-
kabelpro jekten. In Engeland ontstaat inmid
dels een filiaal, geleid door Werners' broer
Wilhelm. Bovendien bouwt men in de nabij
heid van Londen een eigen kabelfabriek. Zo
als te verwachten is blijven echter ook de te
genslagen niet uit. Als in 1864 in opdracht
van de Franse regering een zeekabel tussen
Spanje en Algiers door de Middellandse Zee
wordt gelegd, breekt hij tweemaal. Zware ver
liezen ontstaan daardoor voor de firma. Doch
niettegenstaande vele onvermijdelijke moei
lijkheden wordt de zaak steeds omvangrijker.
Daarmee groeien ook risico's, Halske, die
z ch sterk met de ambacht verbonden voelt,
zou het liefst elk stuk dat de werkplaats ver
laat, nog persoonlijk even nakijken. De nood
zakelijke overgang naar de industriële fabri-
kage ligt hem niet. De snelle groei maakt
hem angstig. Halske treedt daarom als ak-
tieve compagnon uit de firma, doch Iaat nog
meer dan 10 jaar zijn kapitaal in de gemeen
schappelijk opgerichte firma. Zo wordt de
firma een familie-onderneming, waarvan Wer
ner Siemens en zijn broers Wilhelm en Carl
de firmanten zijn.
Al deze ondernemingen eisen een hoge mate
van technisch kunnen, gedegen arbeid en per
soonlijke moed. Haar succes wordt bekroond
met de bouw van de Indo-Europese telegraaf
lijn, een gemeenschappelijk werk van de
broers in Berlijn, Londen en St. Petersburg.
Het is een mijlpaal in de geschiedenis van
de berichtentechniek. Een als particuliere on
derneming geëxploiteerde telegraaflijn - van
Londen naar Berlijn, van daar door Rusland
en Perzië naar Teheran met aansluiting over
Karachi naar Calcutta - is voor de toen
malige tijd een geweldig projekt. Als op
12 april 1870 het eerste telegram door de
draad gaat, kijkt dan ook de gehele wereld
ervan op
11.000 km van Londen naar Calcutta zijn
door de communicatietechniek overbrugd.
Naast de zakelijke kant wijdt Werner Siemens
niet minder aandacht aan zijn op de toekomst
gericht wetenschappelijk werk.
Na vele pogingen lukt hem in 1866 de door
braak naar de nieuwe energietechniek, de
sterkstroomtechniek. De ontdekking van het
dynamo-elektrische principe is de belang
rijkste daad in zijn, aan vruchtbare ideeën en
uitvindingrijke leven. Hij vindt de weg - om
het met zijn eigen woorden te zeggen - „om
elektrische stroom van onbegrensde sterkte
op goedkope en gemakelijke manier op te
wekken".
De ontwikkeling van de energietechniek,
voortbouwend op deze eerste dynamomachine,
vraagt echter nog veel jaren van inspannend
werken.
Bij deze ontwikkeling verwerft Werner Sie
mens zich persoonlijk bijzondere verdiensten.
Eindelijk is het zo ver. In 1878 heeft de
dynamomachine haar kinderziekten overwon
nen. De sterkstroom doet haar intrede in de
alledaagse techniek. De eerste booglampen
geven licht, in 1879 loopt op een Berlijnse
tentoonstelling de eerste elektrische trein,
twee jaren later rijdt in Berlijn de eerste
„Elektrische".
In 1885 ontstaat de eerste elektriciteitscen
trale van Berlijn.
In 1889 wordt de eerste Nederlandse elektri
citeitscentrale opgericht. Deze Siemens cen
trale staat aan de Hofsingel in Den Haag.
Naast deze succesvolle pionierswerkzaamhe
den op het gebied van de sterkstroom maakt
echter ook de zwakstroomtechniek na 1866
- het jaar van de uitvinding van de dynamo
machine - belangrijke vorderingen.
Vormden de Indo-Europese telegraaflijn en
de eerste directe Atlantische kabel Ierland-
New York reusachtige gemeenschappelijke
prestaties van de broers Werner, Wilhelm en
Carl, zo waren de deelneming aan de bouw
van het Rijkstelegraafnet en de invoering
resp. verbetering van de telefoon in Duits
land verdienstelijke prestaties voor Werner.
Nog tot 1890 leidt Werner Siemens de voort
durend groter wordende ondernemingen van
de firma. Dan draagt hij op 74-jarige leeftijd
de leiding over aan zijn broer Carl en zijn
oudste zonen Arnold en Wilhelm. Twee jaren
later op 6 december 1892 sterft hij in Berlijn-
Charlottenburg.
Werner Siemens is reeds tijdens zijn leven
veel eerbetoon ten deel gevallen. Reeds in
1860 werd hem door de universiteit van Ber
lijn de titel van Dr. in de Philosophie honoris
causa verleend. De universiteit van Heidel-
berg onderscheidde hem in 1866 met de titel
Dr. in de Medicijnen honoris causa. Hij was
corresponderend lid van de academie van we
tenschappen in Parijs en de eerste technicus,
die het lidmaatschap van de Koninklijke Prui
sische Academie van Wetenschappen aange
boden werd. In 1888 werd hij in de - erfe
lijke - adelstand verheven.
Tegenwoordig werkt Siemens op alle gebieden
van de elektrotechniek en staat met zijn meer
dan 260.000 medewerkers op de 2e plaats
onder de Duitse industrieën en zelfs op de
7e plaats op de wereldranglijst.
Wat dit betreft komt men bijna in de verlei
ding zich af te vragen, wat Werner von Sie
mens wel zeggen zou, wanneer hij bij zijn
150e geboortedag zijn firma en haar presta
ties zien kon. Waarschijnlijk zou hij zijn hoofd
ongelovig schudden wanneer hij bijv. op het
gebied van het overseinen van berichten zijn
telegraaflijn Londen - Calcutta met de gewel
dige mogelijkheden van de moderne satellieten
zou vergelijken of met de bijna onwerke
lijk aandoende communicatie via planeten van
ons zonnestelsel naar de aarde, waaraan sinds
kort onze firma haar bijdrage levert.
Ook het gericht werken van de Siemens on
derzoekingslaboratoria, zoals bijs. bij de las
sers via welke lichtstralen men theoretisch
millioenen telefoongesprekken kan oversei
nen, of op het gebied van de kernenergie
centrales, die vermogens van vele honderd
duizenden kilowatt leveren, zou voor dit genie
wel in zijn consequentie, maar niet in zijn
aard vanzelfsprekend zijn.
Maar zonder twijfel wordt de totale arbeid
van de firma tot heden door de persoonlijk
heid van zijn oprichter beïnvloedt.
Voor
BabylÜJ^
VAN OUD OP NIEUW
Op 1 januari a.s. treedt het nieuwe Regle
ment Verkeersregels en Verkeerstekens in
werking.
Waarom nieuwe verkeersborden De toe
name van het verkeer en de wens om in
Europa tot uniforme verkeersregels en ver
keerstekens te komen, maakten het noodzake
lijk dat onze nationale verkeerswetgeving ook
op dit punt werd aangepast.
Geldt voor de vervanging van de meeste ver
keersborden een overgangstermijn van vijf
jaren, voor de borden die betrekking hebben
op stop- en wachtverboden is een overgangs
termijn van twee jaren gesteld. U kunt dus na
1 januari zowel oude als nieuwe borden te
genkomen. VooTal de komende tiwee jaar,
waarin ook de oude en nieuwe parkeer- en
stopverboden nog naast elkaar voorkomen
wordt het dus een wat moeilijke zaak.
Parkeren
Het nu ook reeds bestaande bord parkeer
verbod (49) geldt nog voor beide kanten van
de weg. Maar met ingang van 1 jaunari
alleen voor die kant van de weg waar het
staat. Dus staat het bord rechts, dan is
het verboden rechts te parkeren. Staat het
links dan is het verboden links te parkeren.
Als er aan beide kanten niet geparkeerd mag
worden staat bord 49 zowel links als rechts.
De oude borden die een parkeerverbod voor
de linkerzijde van de weg dan wel een par
keerverbod voor de rechterzijde van de weg
aangeven (modellen 56 en 57 van het oude
wegenverkeersreglement) zult u hier en daar
echter ook nog wel tegenkomen. Bij een par
keerverbod voor de rechterzijde van de weg
mag u uw auto wel links neerzetten, maar
dan zult u moeten keren.
Nieuwe verschijningen langs onze wegen en
straten zijn de borden 50a en 50b. Bord 50a
is rond en heeft een rode rand en is dus een
verbodsbord. Voorts een rode diagonaal. De
kern bestaat uit een witte helft met een Ro-
meinsel en een blauwe helft met een Ro
meinse II. Bij dit bord gaat het niet om de
blauwe en de witte kleur, maar om de cijfers.
Een oneven cijfer betekent op een oneven dag
verboden links te parkeren; een even cijfer
verboden op een even dag rechts te parkeren.
Dus de 12e wel links, maar niet rechts, de
13e wel rechts maar niet links. Ook het om
gekeerde kan voorkomen (bord 50b) Dus
de 15e niet rechts, maar wel links, de 16e wel
rechts, maar niet links, enz.
Een nieuwe maatregel, die de verkeersveilig
heid ten goede komt, is het verbod om op
voorrangswegen buiten de bebouwde kom
auto's op de rijbaan te parkeren.
Stopverboden
Het bij iedereen bekende „Stopverbodbord"
blijft ook na 1 januari a.s. nog voor beide
kanten van de weg gelden. Met ingang van
1 januari a.s nog voor beide kanten van de
weg gelden. Met ingang van 1 ianuari a.s.
zal dit bord echter langzamerhand vervangen
Bekendmakingen
Ontheffing sluitingsuur
De Burgemeester van Axel maakt bekend dat
algemene ontheffing van sluitingsuur wordt
verleend aan alle vergunning-- en verlof
houders op maandag 26 december 1966
(Tweede Kerstdag) en op zondag 1 januari
1967 (Nieuwjaarsdag) tot 1 uur na midder
nacht.
AXEL, 9 december 1966
De Burgemeester van Axel,
M. K. van Dijke.
Vervaldag
Wegen- en Rioolbelasting 1966
De Gemeente-Ontvanger van AXEL maakt
bekend, dat 30 DECEMBER 1966 de laatste
betaaldag is van de
Wegen- en rioolbelasting 1966
Voor zoveel nodig dringt hij er bij de betrok
kenen op aan, deze rechten TIJDIG te be
talen, omdat anders een vervolging moet
worden ingesteld, waaraan extra-kosten voor
de nalatigen verbonden zijn.
AXEL, 15 december 1966
De Gemeente-Ontvanger voornoemd,
C. Smies
GEZELLIG ZIJN?...
Ja, maar laat het gezellig blijven Heeft u
tijdens een bezoek aan familie of goede vrien
den rond de kerstdagen en de jaarwisseling
trek in een feestelijke dronk Er is niets op
tegen, ook al bent u gemotoriseerd. Maar
houdt het feestelijk. Ga zelf op de terugweg
niet achter het stuur zitten. „Laat u rijden
- door uw vrouw of verloofde
- of door hem of haar, die een alcoholvrij
drankje net zo gezellig vindt
- door een taxi (tijdig bestellen 1 of 2 da
gen van te voren om lang wachten te
voorkomen)
- door tram of bus (een aantal openbare
vervoerbedrijven zetten in de nachtelijke
uren tijdens de jaarwisseling extra ver
voer in).
Tot slot de gastvrouw, die natuurlijk het beste
met haar gasten voorheeft een „goede"
gastvrouw heeft met de feestdagen alcohol
houdende drankjes in huis, een „ideale" gast
vrouw zorgt dat er voor haar gasten ook een
keuze van alcoholvrije dranken is.
Gezellig zijn Niets op tegen
Maar houdt het gezellig. Laat het feestelijk
blijven
Glaasje op Laat je rijden
worden door een nieuw „stopverbodbord"
(51). Dit bord heeft een rode rand en twee
gekruiste rode diagonalen. De kern is blauw.
Het geldt alleen voor die kant van de weg
waar het staat. Treft u zo'n bord (51) aan de
linkerkant van de weg aan, dan is het ver
boden links te stoppen. Staat het rechts, dan
is het rechts verboden. Geldt voor beide kan
ten (links en rechts) een stopverbod, dan moet
aan beide kanten van de weg het bord stop
verbod (51) staan.
Het nieuwe RVV bevat nog veel meer gebo
den en verboden. In de „Verkeerscode", een
uitgave van het Verbond voor Veilig Verkeer
en de Kon. Ned. Toeristenbond ANWB, in
samenwerking met het Ministerie van Ver
keer en Waterstaat, heeft men de nieuwe wet
geving op populaire en voor iedereen begrij
pelijke wijze uiteengezet. Het boekje met een
omvang van 88 pagina's en voorzien van vele
illustraties, is verkrijgbaar bij alle ANWB-
kantoren en afdelingen van het Verbond voor
Veilig Verkeer, Hilversum (onder vermel
ding van „Verkeerscode") of giro 279199
t.n.v. ANWB, Den Haag, afdeling Bestellin
gen.
Mooie kollektie
Boekhandel
Markt 12
AXEL
*\sx\ss\\\\xxxx%xs\x%\\\\\x\xx\x
POEDER- CREME - OLIE -ZEEP
50a
50b
51
WEDUWE 47 jaar zoekt
kennismaking met gezellige
man, doel eventueel 'huwelijk.
Brieven onder no. 12-1 A.C.
bur. v. d. blad te Axel.