Westerscheldeverbinding een dwingende zaak
Generaal Bor-Komorowski de held van Warschau
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1966
80e Jaargang no. 50
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
De Kanaaltunnel komt er. In 1972 kan men
per trein in vier uur en twintig minuten van
Londen naar Parijs rijden als de plannen
doorgaan zoals ze nu in de hoofdsteden van
Groot-Brittanië en Frankrijk ter tafel liggen.
Hoe zullen de Nederlandse aansluitingen op
de tunnel onder het Nauw van Calais zijn
Zal men per trein van Londen naar Amster
dam moeten reizen via Brussel en per auto
via Antwerpen Of komt er een rechtstreek
se vaste verbinding door Zeeland, over of
onder de Westerschelde Kortom Wat
moet Nederland doen om de aansluiting op
de Kanaaltunnel niet te missen
De planoloog ir G. C. Lange, directeur van
de Provinciale Planologische Dienst van Zuid-
Holland, de provincie waarin de drukste ha
ven ter wereld en het grootste industrie
centrum van ons land ligt, zegt het duidelijk
,De vaste oeververbinding van de Wester
schelde moet klaar zijn op het moment, dat
de tunnel Dover - Calais wordt geopend. Ge
beurt dat niet, dan hebben wij de boot ge
mist.' Deze oeververbinding zou, wat de ver
keersweg betreft, direkt kunnen worden aan
gesloten op de bestaande weg Rotterdam -
Goes. De deltaspoorweg, waarvoor in de om
geving van Rotterdam het tracé reeds is uit
gezocht, bestaat alleen nog op papier. De
Deltaspoorweg zou Rotterdam en west Ne
derland kunnen aansluiten op de spoorlijn
door de Kanaaltunnel.
Als deze verbindingen er niet komen, zal een
groot deel van het toeristische en handels
verkeer over de grote Europese verkeers-
routes die Londen verbinden met het Euro
pese continent Nederland links laten liggen.
- Per trein kan men uit Londen dan slechts
in Rotterdam komen via Brussel een om
weg van 100 kilometer op een totale afstand
van 350 kilometer.
- Per auto gaat dan de weg uit Londen naar
Rotterdam, Den Haag en Amsterdam achter
Antwerpen om een omweg van 80 kilo
meter.
Antwerpen zal straks ten volle kunnen profi
teren van zijn gunstige ligging op het knoop
punt van de wegen Amsterdam-Rotterdam-
Brussel-Parijs en Londen-Gent-Eindhoven-
Ruhrgebied. Rotterdam zal zich aan de nieu
we situatie kunnen aanpassen door voltooiing
van de Deltaweg over of onder de Wester
schelde. Want niemand verwacht, dat het ver
keer uit de Britse wereldstad op de pont gaat
gaat staan wachten om de randstad te berei
ken men maakt dan wel de omweg, of pro
beert Nederland te mijden.
Dit geeft duidelijk het belang aan dat Rot
terdam en Zeeland niet alleen, maar ook Gent
en Brugge, Vlaanderen en het Noordfranse
industriegebied hebben bij een direkte onder
linge verbinding door de delta. Als Rotter
dam profiteert, doet heel Nederland dat, want,
zoals ir Lange het uitdrukt .Rotterdam is
de kachel, die het hele land moet door
gloeien.'
De deltaweg kan dus voor het grootste deel
over bestaande of al ontworpen wegen, brug
gen en tunnels lopen Rotterdam-Benelux-
tunnel-Zoomweg-Haringvlietbrug en Greve-
lingendam, langs Zierikzee-Oosterschelde-
brug-Goes. Het stuk Goes-Terneuzen-Malde-
gem, inclusief de oeververbinding van de
Westerschelde, zouden nieuw zijn.
Vitale schakel
De Westerscheldeverbinding kan bijvoorbeeld
een brug zijn. Die zou zeventig meter hoog
moeten worden. Dat houdt in, dat er voor een
spoorlijn op- en afritten van ongeveer tien
kilometer lengte moeten zijn. De tunnel ligt
daarentegen minder diep onder water, dan
een brug boven de vaargeul, zodat de op- en
afritten belangrijk korter kunnen zijn. Een
tunnel heeft bovendien het voordeel, dat de
trein erin schiet, vaart houdt en weer om
hoog komt, wat betrekkelijk weinig energie
kost.
Ook is een combinatie denkbaar van bruggen
aan de oevers en een tunnel in het midden,
onder de vaargeul naar Antwerpen.
Ir Lange ,De rijksoverheid zegt wij zul
len zo'n vaste oeververbinding laten onder
zoeken. Officieël is men er al mee begonnen.
Het zal snel moeten gebeuren. Het is hoog
tijd.'
,De kosten zullen hoog zijn. De rivier is ter
plaatse zes a zeven kilometer breed. De vaar
geul is heel diep en de bodem bestaat uit
klei, zand en veen. Laat zo'n tunnel 500 mil
joen gulden kosten. De bouwduur ongeveer
vier jaar, dat is dus 125 miljoen gulden per
jaar. Financiële deskundigen hebben mij ver
zekerd, dat het bedrag voor de rijksbegroting
echt geen onoverkomelijke moeilijkheden be
hoeft op te leveren. Het is meer een kwestie
van ,hoe plooien we het dan van ,waar ha
len wij het geld vandaan
Afsluitdijk
Ter vergelijking de Afsluitdijk heeft naar
onze huidige financiële standaard ongeveer
1,5 miljard gulden gekost. Maar die heeft
zichzelf al tweemaal betaald. Dat is uitge
rekend. Ten eerste is er de vermeerderde
landbouwopbrengst en ten tweede heeft de
dijk een grotere catastrofe bij de stormramp
van Februari '53 voorkomen'.
,De drie veren over de Westerschelde zetten
nu ongeveer 6.000 auto's per dag over. Dat
kunnen er misschien 8.000 worden. Dat is
bij lange na echter niet voldoende. Wij kun
nen Zeeland nooit opstoten in de vaart van
de randstad zonder vaste oeververbinding.'
,Die is nodig én voor Zeeland én voor de
randstad. Anders is dat een reus met een
kinderhand. De Oosterscheldebrug is een be
gin'.
De Westerscheldeverbinding maakt van Lon
den uit Rotterdam nagenoeg even snel bereik
baar als Antwerpen, aangenomen tenminste
dat de aansluitende wegen goed zijn. Voor de
ontplooiing van de twee Beneluxhavens is dit
natuurlijk een belang van de eerste orde. Ook
het verkeer uit Parijs zou in hoge mate zijn
gebaat bij een moderne deltaroute. Van Ter-
neuzen uit zou die ten westen van Gent kun
nen worden gekoppeld aan de E3 naar de
Franse hoofdstad.
In Vlaanderen ontstaat hierdoor een wegen-
kruis met de noord-zuid-as randstad-Vlaar-
dingen-Middelharnis. Goes-Gent-Rijsel-Parijs
en de west-oostas Londen-Gent-Antwerpen-
Ruhrgebied.
Onderzoekingen hebben aangetoond, dat tus
sen Nederland, Gent en het Noordfranse in
dustriegebied een intensief goederenverkeer
per vrachtauto bestaat, dat nu een fikse om
weg over de Moerdijk en Antwerpen moet
maken.
Voor het toeristische verkeer zou een fraaie
kustroute ontstaan Duinkerken-Oostende-
Brugge, dan Goes-Grevelingen-Rotterdam-
Den Haag-Amsterdam-Afsluitdijk en verder
langs de Groene Kustweg naar Scandinavië.
De route verbindt de Belgische badsteden met
de monumentenstad Brugge, ons deltagebied
met zijn stranden, duinen, zeilwagen en
oude stadjes, de Lijnbaan in Rotterdam, de
Scheveningse Pier, Madurodam en het Mau-
ritshuis, de bollenstreek, Het Frans Hals
museum in Haarlem, grachten en Rijks
museum in Amsterdam, de Alkmaarse kaas
markt enz.
Schelde tot Dollar
De Zuidhollandse planoloog bepleitte al in
1963, in de Tussentijdse verkenning inzake
de planologische ontwikkeling in Zuid-Hol
land', waaraan wij een aantal gegevens ont
lenen, een weg van Rotterdam langs Weesp,
de burg bij Muiden, Lelystad en Emmeloord
naar Groningen.
Hij schreef toen ,De vitale verbinding door
de voormalige Zuiderzee zal het gehele noor
den veel dichter bij alle delen van de rand
stad brengen en daarmede de grootste belem
mering voor expansie, namelijk isolement,
wegnemen.'
Nu zegt hij Nederland zit nog niet goed
in elkaar. Er zitten als het ware twee gaten
in de Zuiderzee en het deltagebied. Als er
een weg is van de Dollar tot de Schelde zal
men kunnen zeggen Nederland is nog nooit
zo één geweest.'
Ir Lange heeft de .theorie van de schier
eilanden ontwikkeld. ,Het noorden van ons
land is eigenlijk een schiereiland, sterk ge
ïsoleerd, evenals de kop van Noord-Holland.
Van Den Helder vertrekken alle treinen van
perron 1, als u begrijpt wat ik bedoel. En
ook het deltagebied blijft na beëindiging van
de versplintering toch eigenlijk een schier
eiland.
Vaste oeververbindingen brengen die schier
eilanden in contact met de economische
krachtbronnen van ons land. Een weg aan
leggen is als een stekker in het contact ste
ken.'
Met een ,weg' bedoelt de planoloog niet al
leen een autoweg, maar zeker ook een spoor
weg. ,Een spoorlijn haalt een hele streek om
hoog. De hele dag rijden die ijzeren bakjes
heen en weer en de streek kan zich ontwik
kelen.
.Helaas is het spoorwegnet hopeloos ver
ouderd. Wij zitten met een patroon uit 1875,
toen Nederland vier miljoen inwoners had.
Na 1912 is er geen spoorlijntje meer aange
legd of het is inmiddels weer afgebroken.
Thans hebben wij een bevolking van twaalf
miljoen, aan het eind van de eeuw van mis
schien twintig miljoen, die volgens een ge
heel ander spreidingspatroon zullen zijn ge
huisvest. De spoorwegen zullen zich moeten
aanpassen. Maar dat kan niet, omdat zij zich
financieël moeten bedruipen en dus de nodige
voorzieningen niet kunnen treffen. Dat is niet
minder dan een ramp. Efficiënt railverkeer is
een levensnoodzaak voor ons land. Dat moet
de staat betalen voor zover nodig.'
,Voor de Nederlandse spoorwegen kan de
aanleg van de Kanaaltunnel kritiek zijn. Nu
vertrekken uit Hoek van Holland, waar de
veerboten uit Engeland aankomen, twee keer
per etmaal treinen naar Scandinavië, Ham
burg, Berlijn, Warschau, Moskou; en ook
naar Oostenrijk, Zwitserland en Rome, om
dat de verbinding zo goed is'.
,Als de Kanaaltunnel er is, en er is een
goede spoorverbinding rechtstreeks in noor
delijke richting, dan gaat behalve het vervoer
naar het zuidoosten ook dat naar Berlijn en
Scandinavië voor een belangrijk deel de neus
van de NS voorbij.'
De deltaspoorweg kan lopen langs volkrijke
steden Rotterdam, Schiedam (100.000 in
woners), Hoogvliet-Spijkenisse (150.000 in
woners) en Hellevoetsluis (150.000 inwo
ners).
Verder naar Goes, langs het industriegebied
aan het Sloe door de Westerscheldetunnel
naar de zich snel ontwikkelende Kanaalzone
Terneuzen-Sas van Gent, de hoogovens van
Zelzate waarna de lijn naar Calais en Londen
nog de toeristenplaats Brugge en de badplaats
Oostende passeert.
Toekomstvisie
In de verdere toekomst kijkend ziet ir Lange
de groei van een mammoetstad met als hoek
punten Alkmaar, Dortmund en Duinkerken.
De stedelijke concentratie zal een driehoek
vormen met een basis (Duinkerken-Dortmund)
van 350 kilometer en een hoogte (Alkmaar-
Charleroi) van 250 kilometer, waarin rond
het jaar 2000 misschien 50 miljoen mensen
zullen wonen.
De mammoetstad zal grote industriekernen
en dichtbevolkte woongebieden hebben naast
uitgestrekte betrekkelijk dunbevolkte agra
rische en recreatiegebieden. De havens van
deze stad in vier landen zullen grotendeels in
het Rijn-Scheldebekken (ruim gemeten van
Amsterdam tot in Vlaardingen) zijn gelegen,
de industriekernen eveneens en bovendien
nog in Noord-Frankrijk, het Luikse, het
Ruhrgebied en nog een aantal in ontwikkeling
zijnde centra, zowel in ons land als daar
buiten.
Rondom deze grootste samenballing van Eu
ropa liggen dan als .voorsteden' Londen (15
miljoen inwoners), Parijs (12 miljoen), Frank-
fort-Wiesbaden-Darmstadt (7 miljoen), Han
nover (4 miljoen) en Hamburg (5 miljoen).
Wij worden een van de voornaamste samen
ballingen van de wereld, een van de grootste
werkplaatsen,' aldus ir Lange. .Daarom zul
len wij in dit gebied de beste verbindingen
moeten hebben. In de weekends zullen binnen
de mammoetstad meer mensen op pad gaan
voor recreatie dan er indertijd waren betrok
ken bij de Volksverhuizing die twee eeuwen
duurde.'
De Kanaaltunnel en de aansluitende wegen
zijn daarom een essentieël belang. Elke scha
kel telt. ,Als ik een wens mocht doen en zeg
gen welke verbinding ik het liefst terstond
zie maken, dan leg ik mijn vinger op de kaart
bij de Westerschelde.'
P.Z.C.
Een naam die het zinnebeeld is geworden van onverschrokken
moed en ridderlijkheid
Op 24 augustus 1966 is in Engeland op
71-jarige leeftijd overleden de uit de Tweede
Wereldoorlog beroemde Poolse verzetsleider,
generaal Tadeusz Bor-Komorowski. Onder de
schuilnaam Bor speelde hij een grote rol bij
de organisatie van het Poolse verzet, werd
later bevelhebber van het ondergrondse Poolse
leger A.K. (Armia Krajowa) en leidde in
deze funktie in 1944 de heldhaftige opstand
van Warschau tegen de Duitsers.
Twee-en-twintig jaar geleden klonk de naam
Bor-Komorowski over heel de wereld. Na
63 dagen van Warschau's grote opstand,
schreed de Generaal uit de brandende, ver-
nieulde Poolse Hoofdstad, de geschiedenis in.
Zijn naam zal altijd de herinnering opwek
ken aan de heldmaftige, taaie, meedogen
loze - en door het toedoen van de Russen,
wanhopige Poolse strijd tegen de Duitse be
zetters.
Noch de Duitsers, noch de Russen waren in
1939 erin geslaagd Polen volledig te onder
werpen. Er bestonden ondergrondse kranten,
een ondergronds leger, ondergrondse politie,
ondergrondse scholen en universiteiten, een
ondergronds bestuur en zelfs een ondergronds
parlement - kortom een hele ondergrondse
staat die over een behoorlijke macht beschik
te. Het Poolse volk wilde zelf een bijdrage
leveren tot zijn bevrijding.
Tijdens het zomeroffensief in 19b4 naderden
de Sowjet-legers de Poolse hoofdstad en de
leiders van het Poolse verzet moesten toen
beslissen op welk tijdstip zij een algemene
opstand tegen de Duitsers zouden ontketenen
om de bevrijding van Polen te verhaasten en
te voorkomen, dat de Duitsers een reeks ver
bitterde verdedigingsakties op Pools grond
gebied en in het bijzonder in Warschau zelf
zouden voeren.
Generaal Bor-Komorowski en andere aan
voerders van het verzet in Warschau waren
er zich volkomen van bewust, dat hun strijd
krachten een zeer vastberaden tegenstand aan
de Duitsers zouden kunnen bieden en in staat
waren een militaire bijdrage te leveren, wel
ker strategische waarde niet ontkend kon
worden. Warschau was immers het belang
rijkste communicatie- en transportcentrum
van de Duitsers.
„Storm' - dit was het wachtwoord dat de
Poolse strijdmacht deed ontvlammen, want
het uitspreken hiervan betekende, dat dap
pere mannen en vrouwen uit hun schuil
hoeken te voorschijn konden komen om tegen
de in overweldigende meerderheid aanwezige
Duitse troepen de wapens op te nemen in de
wetenschap, dat het Rode leger nabij was.
Want de opstand kon alleen kans van slagen
hebben als het Rode leger hulp verleende.
Nu was het front nabij gekomen en de Russen
lieten het ook niet aan aanmoedigingen ont
breken.
Maar in deze grote poging tot samenwerking
met de oprukkende Russen werd het woord
„Storm" een grimmig synoniem voor ver
raad. Het relaas van de opzettelijk in het
leven geroepen opstand van het ondergrondse
leger te Warschau en de meedogenloze ver
nietiging hiervan door de Duitsers, terwijl de
Russen uit de buitenwijken van de Poolse
hoofdstad toekeken, zal steeds een gevloekte
plaats innemen op een van de zwartste blad
zijden van de annalen van de geschiedenis.
Toen de beslissende dag naderde beschikte
generaal Bor-Komorowski in de Poolse hoofd
stad over 35.000 frontsoldaten en 7000 man
hulptroepen. In de tweede helft van juli 1944
werd de nazi-terreur in Warschau verscherpt
uit de overigens gerechtvaardigde vrees, dat
de Polen de Russen zouden helpen. Er barst
ten golven van deportaties, moorden op ge
vangenen en massa-executies los.
Generaal Bor-Komorowski en zijn adviseur in
burgerlijke zaken, de plaatsvervangende pre
mier Jan Jankowski te Warschau, werden
door de Poolse regering in Londen gemach
tigd een algemene opstand uit te roepen op
het tijdstip, dat zij daartoe geschikt achtten.
Op deze wijze viel de verantwoordelijkheid
voor deze harde individuele maar tevens
(zie vervolg op pagina 2)
AXELSE COURANT
VERSCHIJN! IEDERE ZATERDAG,
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent.
Halfjaar-abonnement:
Axel binnen de kom 3,75. Andere plaatsen f 4,25
Buitenland f 6,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm.
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden f 1,—
elk woord meer 15 cent.
