begon de grootste invasie uit vorige eeuwen LANGS DE SCHELDESTROMEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN Zondag 30 juli 1809 Frankering bij abonnement, AXEL ZATERDAG 23 JULI 1966 80e Jaargang No. 43 AXELSE COURANT VERSCHIJN! IEDERE ZATERDAG ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent. Halfjaar-abonnement Vxel binnen de kom f 3,75. Andere plaatsen f 4,25 Buitenland f 6,50 Hoofdredaktie: J. C. VINK Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16 Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm. Bij kontrakten belangrijke reduktie. Ingezonden mededelingen 30 cent per mm. Kleine advertenties 1-10 woorden f 1, elk woord meer 15 cent. Engels expeditieleger van 100.000 man bond de strijd aan tegen de Franse bezetters, maar was minder fortuinlijk dan in 1944. In de vroege morgen van 30 juli 1809 werd de bevolking van Walcheren en het Franse garnizoen in Vlissingen opgeschrikt door -de landingen van talloze Engelse soldaten en mariniers op de kusten van het eiland. Voor Vlissingen wemelde het van „vijandige" oor logschepen. Een vloot van 36 linieschepen, 19 fregatten en 42 transportschepen met 100.000 koppen, waaronder 38.000 soldaten met 144 stukken geschut, ging de strijd aan binden tegen de Keizer der Fransen. Het uur der bevrijding scheen te zijn aangebroken. Want wat was er om deze kolossale leger macht de weg te versperren Vrijwel niets 's Keizers leger vertoefde, na de glorieuze overwinning bij Wagram, nog in Midden- Europa. Het Koninkrijk Holland lag vrijwel onverdedigd en het was nog de grote vraag of de mannen van het Hollandse leger wel de wapens zouden opnemen tegen de Engel sen. Het was immers een publiek geheim dat Holland één der slechtste peilers van Na poleons gebouw was, de sluikhandel er welig tierde en de sympathie voor Engeland zelfs voorkwam in de hoogste regeringskringen... Het uur der vrijheid scheen in zicht te zijn De militaire en politieke situatie op 30 juli 1809 Voor Nederland was het in de juli-maand 1809 een vreemde situatie. Er kon elk ogen blik een invasie worden verwacht. Oostenrijk had Engeland verzocht hulp te verlenen door landingen aan de Noordzeekust. Maar de in vasie liet lang op zich wachten, te lang, want op 18 juli zegevierden de Franse legers in de slag bij Wagram en moest Oostenrijk wapen stilstand aanvragen. Was het uitblijven van de Britse landingen eigenlijk vreemd, nog vreemder was het, dat van Franse zijde geen voorzorgsmaatregelen worden genomen om een eventuele invasie tegen te gaan. Een Hollands leger was er vrijwel niet. De troepen die er waren ver bleven bij Emden, Naarden en Haarlem. De kust was slechts beveiligd door een paar Hol landse kanoneerboten. Het meest kwetsbaar was wel de Schelde- mond, want daar werden sedert jaren de voorbereidingen getroffen voor een landing in Engeland. Antwerpen was het arsenaal van de Franse invasieplannen en deze stad was vrijwel onverdedigd. De forten aan de Schelde waren niet in staat van paraatheid. Slechts enkele Franse oorlogschepen koersten op de Westerschelde en Hollandse kanonneerdboten in de Oosterschelde met een bemanning van hoogstens 2000 man. In Vlissingen lag een Frans garnizoen van 6000 man en op Wal cheren verder 500 man van het Zeeuws le gioen. Dan waren er nog de onbetekenende nationale gardes in Veere en Middelburg. Kortom geen noemenswaardige verdedi ging Was de geniale Keizer der Fransen zo dom, dat hij hier niet aan dacht Zeer zeker hield Napoleon wel rekening met een invasie, maar hij dacht laat die Engelsen maar komen, dan kan ik ze er eens flink van langs geven en hen op die manier tot een wapenstilstand dwingen. Doch daarnaast speelde nog een andere gedachte een rol bij de „Führer" van die dagen. Hij wilde n.l. de inlijving van Nederland en daarbij stond zijn broer Lodewijk Napoleon, die Koning van Holland was, hem in de weg. Hij moest een zwart schaap hebben en dat kon zijn broer door die invasie mooi worden In Noord-Frankrijk en België hield de Keizer een „noorder leger" gereed en op 9 augustus 1809 schreef hij aan zijn minister van oorlog „Ook al mochten de Engelsen zich alleen bepalen tot het bezit van het eiland Wal cheren, dan moet gij toch al mijn beschik kingen omtrent het Noorderleger uitvoeren. Dit leger is in elk geval nodig voor mijn verdere plannen. Het is een groot geluk dat de Engelsen ons het voorwendsel geven het te formeren. In vertrouwen gezegd, is het zeer mogelijk dat ik, als de expeditie geëindigd is, de kusten van Holland zal doen bezetten om de Honllandse havens voor de Engelsen te sluiten." Napoleon dacht eerst de Engelsen te kunnen verdrijven en dan tevens een aanleiding te hebben de vazal-staat Nederland de nog z.g. onafhankelijkheid te ontnemen. Hij wist ook dat deze onafhankelijkheid wel eens verdedigd zou kunnen worden, wanneer hij on-diplomatiek te werk ging. De minister van Oorlog in Holland, Van Kraijenhof, ging liever een alliantie aan met Engeland om de onafhankelijkheid te verdedigen tegen Napoleon, dan zich zonder slag of stoot over te geven en daarbij vond de minister steun van niemand minder dan Napoleons eigen broer, de Koning van Holland. Zo was de situatie in 1809. De Engelse invasie kwam niet te laat. Hol land rijpte voor een verzet tegen de Keizer, maar. Officiële berichten Het volk wist echter niet wat achter de scher men plaatsvond. Lezen we de kranten uit augustus 1809, dan vinden we een treffende gelijkenis met de berichten in de dagbladen van 1944. Niets wees er op dat de twee broers vijanden waren geworden. Niets was er dat opheldering gaf betreffende de niet genomen voorzorgsmaatregelen. De eerste dagen van augustus werd het volk onkundig gelaten omtrent wat in Zeeland gaande was. Wel stonden de bladen vol over de vreugde van de Fransen in Parijs en de (verslagen) Oostenrijkers in Weenen, die zo blij waren dat het nu wapenstilstand was. De lofzangen op de Keizer, zijn maarschalken en roemruch tig leger waren nog bombastischer dan de lofzangen op de Führer in de laatste oorlog. Pas op dinsdag 8 augustus kwamen er be richten in de couranten. Langzaam werd het publiek ingelicht. Eerst een paar berichten over troepenverplaatsingen naar het zuiden en dan het bericht over de invasie, blijkbaar volkomen onbelangrijk. De eerste nieuws berichten hierover werden besloten met „De tegenwoordige omstandigheden, al hoewel voor Frankrijk weinig vreeswek kend, zijn moeilijk voor ons land, maar zij zullen de ware gevoelens aan den dag leg gen van hen, die in gewone tijden getoond hebben, de vrienden van hun Land en van de tegenwoordige staat van zaken te zijn". Van het front werd slechts de strijd om Veere vermeld. Op vrijdag 11 augustus verscheen er een legerbericht van 6 augustus in de pers, dat ons in alle opzichten doet denken aan het „oberkommando" in de jaren 1939 - 1945 „De divisie van den Generaal Tarayre is door verscheidene Hollandsche korpsen versterkt geworden. De inundatien van Bergen op Zoom zijn geopend. Deze gene raal heeft met zijn afdeeling eene stelling genomen tusschen Putten en Bergen op Zoom zijn regter vleugel sluit aan het machtige Fransche leger. Onze troepen branden van verlangen met de Vijand handgemeen te worden. De Flotille, die de linie van het Eskader vooruitgaat, heeft gister den ganschen dag het Fort Bath ge bombardeerd. Dagelijks komen nieuwe Troepen te Antwerpen aan. 5000 man van den Keizerlijken Garde worden elk oogen- blik verwacht", enz., enz. Op 15 augustus stond in alle couranten een beroep op de Nederlandse mannen zich als vrijwilliger te melden „Bij den onverhoedschen aanval dien de Vijand op een Gedeelte van het Grandge- bied des Rijks gewaagd heeft, vertrouwt de Koning op de Liefde zijner onderdaanen op den ijver van alle rechtschapene Hol landers. Het is vooral door hunnen krachtdadige medewerking dat de nog dreigende gevaren zullen worden afgewend en dat de Vijand weldra berouw zal krijgen van de rust van een eendragtig volk te hebben verstoord. Alle degenen, ter meest spoedige bevrijding van den Vaderlandschen Grond, vrijwillig in Konings dienst ter Zee of te Land wil len treden, zullen aangenomen worden on der het genot der bekende Premien". Ondanks dat deze oproep herhaaldelijk weer werd opgenomen, was het animo der Neder landers niet groot om zich „als flinke kerels te melden" en het vaderland te „bevrijden" van de Engelse vrienden. Het oorlogstoneel Op Walcheren was de tegenstand weldra ge broken. Reeds op de eerste augustus capitu leerde het Zeeuwse legioen in Middelburg voor Lord Chathan. Op 2 augustus werd fort Bath tegenover Bergen op Zoom reeds vroeg tijdig door de Fransen ontruimd, terwijl nog geen Engelsman te zien was. Zuid-Beveland lag onbeschermd om de Engelsen te ontvan gen. Inplaats van nu direkt de aanval op Antwerpen te beginnen, ging Lord Cathan over tot het beleg van de vesting Vlissingen. Kostbare tijd ging hierdoor verloren, want in de toen volgende 14 dagen konden zowel de Koning als de Keizer de verdediging van Antwerpen in gereedheid brengen. Op 13 augustus begon de beschieting van Vlissingen door 1100 vuurmonden. Drie dagen later ca pituleerden de Fransen. Maar op hetzelfde moment waren er al 20.000 Fransen in Ant werpen... Inmiddels was onder de Engelse soldaten de beruchte „Zeeuwse koorts uitgebroken en aarzelde Lord Chathan opnieuw om tot de aanval op Antwerpen over te gaan. Elke dag tijdverlies betekende echter toenemende kans op de nederlaag. Weldra werd het dan ook de Fransen duidelijk dat de Engelsen geen strijd meer konden leveren en dat het machtige invasieleger tot werkloosheid was gedoemd. Op 27 augustus schreef Lord Chatham naar Londen dat er geen aanval op Antwerpen kon worden gedaan. Op 4 september heroverden de Fransen fort Bath en brachten de Engelsen bij Ellewoutsdijk een nederlaag toe. Twee da gen later hadden de Britten zich terugge trokken op Walcheren. Op 14 oktober gingen de Engelsen Walcheren ontruimen en op 26 december scheepte de laatste Engelsman zich in. De Fransen hebben geen moeite gedaan de Britten van Walcheren te verdrijven. Het was niet de Franse overmacht die de invasie deed mislukken. Gebrek aan inzicht van de commandant Lord Chatham en de Zeeuwse koortsen deden het werk voor de Frans. Slechts 106 man sneuvelden in de strijd aan Engelse zijde, maar 2081 man stierven op Walcheren aan de koorts, terwijl op 1 fe bruari 1810 nog 13000 man ziek lagen in de Engelse hospitalen. De grootste invasie „aller tijden", zoals deze destijds genoemd werd, was op niets uitge lopen. De bevrijding van Nederland was niet gekomen en de gevolgen van dit avontuur waren, dat het Koninkrijk Holland plaats moest maken voor een bij Frankrijk ingelijfd Nederland. Keizer tegen Koning Keizer Napoleon gaf zijn broer de schuld van de invasie. Hij sprak van een verraderskliek en gaf duidelijk te kennen, dat Franse sol daten de kusten van Holland moesten bewa ken, daar de Hollanders niet te vertrouwen waren. Koning Lodewijk Napoleon ging op 27 no vember naar Parijs om te onderhandelen. Hij was daar tot 4 april eigenlijk de gevangene van de Keizer. Onder grote druk moest de Koning langzaam toegeven aan de bedoelin gen van de Keizer. Uit de officiële handelingen en correspon dentie (zie hiervoor L. Wichers, De Re geering van Koning Lodewijk Napoleon) we ten we dat de Koning geen knecht van de Keizer was, maar daar in Parijs met alle ge weld de onafhankelijkheid van ons grondge bied tegen de annexatieplannen heeft ver dedigd. Ook zijn ministers, vooral Jhr. Roëll, hebben alles gedaan om een inlijving te voor komen. Doch wat moest een ontwapend Hol land na een weggetrokken invasievloot en Franse legers in Brabant? Zo werd de invasie van 30 juli 1809, die een voorspel had kunnen zijn van Neerlands be vrijding en de ondergang van Napoleon, de inleiding tot de aansluiting bij Frankrijk, want op 16 maart 1810 moesten Zeeland, Brabant en het land ten zuiden van de Waal afge staan worden en kwamen er 6000 Franse soldaten als „kustwacht" in ons land, terwijl op 9 juli d.a.v. het decreet betr. de inlijving van heel Nederland volgde. Stil aan de Kust Zeeuwse WV nog niet erg bezorgd Duitsers pas in augustus verwacht In de direkte kuststrook zijn de zomerwonin gen, de bungalows en de kampeerterreinen weliswaar nagenoeg vol, maar de hotels en met name de pensions zijn nog steeds niet, zoals dat in het verleden het geval was, hele maal bezet. Ook in de particuliere verhuur - de zogenaamde Zimmer met „Frühstück" - is nog voldoende ruimte. Het staat vast dat er minder toeristen in Zeeland zijn. Ook in Zeeland is een van de voornaamste oorzaken daarvan dat de prijzen van de pensions en dergelijke in het afge lopen jaar te zeer gestegen zijn. „Er is heel duidelijk een tendens merkbaar dat de men sen, die in het verleden kwamen omdat het zo goedkoop was, nu naar andere streken trekken, waarzij ervan verzekerd kunnen zijn goed weer te hebben, aldus de heer De Regt. Een reden, die niet als doorslaggevend be schouwd kan worden, maar die toch ook in vloed, zij 't in geringe mate gehad heeft, meent men te moeten zien in de gebeurtenis sen die zich hebben afgespeeld rond de tiende maart. Met name in Domburg heeft men dat ervaren. Daar heeft zich namelijk het geval voorgedaan dat bezoekers die zich aanvanke lijk voor een vakantie hadden opgegeven, deze later annuleerden, omdat zij vreesden dat de verstandhouding verslechterd was. Anderen die niet zover zijn gegaan dat zij hun ver blijf in Nederland hebben afgelast, brengen het huwelijk echter wel steeds weer ter sprake. In Vlissingen blijken nog verschillende bed den vrij te zijn en ook in Cadzand „moet de vakantie nog beginnen". In andere plaatsen in Zeeuwsch-Vlaanderen, op Walcheren en op Schouwen-Duiveland kan men soortgelijke opmerkingen horen. Wat ook in alle gemeenten duidelijk waar neembaar is, is dat de bouwvakkers dit jaar ook verstek hebben laten gaan. Men had het afgelopen weekeinde een enorme toevloed verwacht en men was daar ook helemaal op voorbereid. Het is er echter niet van geko men. Ook hier ziet men als grote spelbreker het slechte weer en misschien de invloed van de voetbalwedstrijden in het kader van het wereldkampioenschap, die via de televisie worden uitgezonden. De algemene verklaring die men in de toeristencentra in Zeeland geeft is „Als het weer slecht is en je moet op vakantie gaan, dan is de lust daartoe al direkt een stuk minder en als daar dan nog zo iets bij komt als die voetbalwedstrijden, dan wordt de keus al een heel stuk gemak kelijker. Maar wij zitten tenslotte met de brokken. Te Wilhelminadorp Demonstratie oogsten en verwerken van stro Op 9 augustus a.s. zal te Wilhelminadorp een landelijke demonstratie worden gegeven van het oogsten van verwerken van stro. De demonstratie zal plaatsvinden op het bedrijf van de Koninklijke Maatschappij De Wilhel- minapolder. Bij het oogsten van stro zal de nadruk vallen op het werken met nieuwe werktuigen. Wat de stroverwerking op het veld betreft wordt gedemonstreerd met maaidorsers en met werktuigen voor het hakselen en verdelen van strozwaden en het verkleinen en verdelen van lange stoppels. Het onderwerken van stro vormt het derde onderdeel van het pro gramma. Met diverse nieuwe werktuigen zal worden getracht het stro intensief door de bovenlaag te mengen. De uitsteldata voor de demonstratie zijn vastgesteld op 10, 11 en 12 augustus. Duitse uitnodiging „Crescendo" te Westdorpe Het r.-k. gemengd koor .Crescendo' te West dorpe heeft een uitnodiging ontvangen deel te nemen aan het internationaal zangfestival, dat op 3 en 4 september gehouden zal worden in Rotthausen (W.-Duitsland). Het festival wordt georganiseerd door de mannenzangver- eniging „M.G.V. Rotthausen 1906" bij gele genheid van het zestigjarige jubileum van de vereniging. Het bestuur van Crescendo kon nog niet mee delen of aan de uitnodiging gehoor zal wor den gegeven, dit hangt af van de financiële mogelijkheden van de vereniging.

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1966 | | pagina 1