i
Iets over de Geschiedenis van Axel
Openbare vergadering
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 23 APRIL 1966
80e Jaargang, no. 30
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VIERING KONINGINNEDAG
Dit jaar wordt in Axel de verjaardag van H.M. de Koningin met een druk bezet
programma gevuld, dat 's morgens te half negen begint en aaneengesloten door
gaat tot 's avonds elf uur.
Het programma is als volgt:
8.30 uur: Vertrek der drumbands vanaf Szydlowskiplein naar de scholen voor het
afhalen der leerlingen van de verschillende scholen.
Route drumband „Concordia":
Szydlowskiplein, Noordstraat, Stationsstraat, Wilhelminastraat, Marijkestraat, Pi-
ronstraat, Mecklenburgstraat, Prins Hendrikstraat, Noordstraat, Weststraat, Markt.
Route drumband „Hosanna":
Szydlowskiplein, Buitenweg, Nieuwstraat, Stationsstraat, Kerkdreef, Weststraat,
Maikt.
Route drumband Thalia"
Szydlowskiplein, Markt, Weststraat, Zeestraat, Kanaalkade, Evertsenstraat, Wal-
straat, Markt.
Route drumband „Axel":
Walstraat, Ruyterstraat, Bankertstraat, Crijnssensstraat, Buitenweg, Szydlowski
plein, Markt.
9.00 uur: Klokgelui door de klokken van: carillon, stadhuis, R.K. Kerk, Ned. Herv.
Kerk, Geref. Kerk.
9.10 uur: Openingsfanfare door leden drumband „Axel".
9-12 uur: Vlaghijsen
9.15 uur: Aubade, begeleiding door „Hosanna": Wilhelmus, Gedachten zijn vrij,
Wij willen Holland houen, 't Is meië, Zeeuwsch-Vlaams Volkslied.
9.45 uur: Toespraak.
10.00 10.45 uur: Concert door „Hosanna".
11.00-11.45 uur: Concert door „Concordia".
10.00-12-00 uur: Twee poppekastvoorstellingen door de „Kriekeput" uit Hulst.
13.30 uur: Opstellen van de middagoptocht op het Szydlowskiplein.
14.00-15.30 uur: Rondgang optocht.
14.00-18.00 uur: Voetbaltoernooi, deelnemende elftallen: Gemeenteambtenaren
Axel en Hulst, „Meterfabriek" en Douane. Terrein Buitenweg.
16.00 uur: Bromfiets-handicapraces, vrije deelname boven 16 jaar.
16.00 uur: Fiets-oriëntatierit door Axel.
18.45-19.00 uur: Demonstratie sportvereniging „Voorwaarts".
19.00-19.15 uur: Demonstratie Judo.
19.15-19.30 uur: Demonstratie sportvereniging „Voorwaarts".
19.30-19.45 uur: Demonstratie Judo.
20.00 uur: Opstellen avondlichtstoet op Szydlowskiplein.
20.30 uur: Rondgang optocht. Route: Szydlowskiplein, Markt, Weststraat, Kerk
straat, Noordstraat, Weststraat, Markt, Szydlowskiplein.
straat, Beatrixstraat, Bernhardstraat, Bylocquestraat, Wilhelminastraat, Stations-
sraat, Noordstraat, Weststraat, Markt, Szydlowskiplein.
21.45 uur: Bekendmaking prijzen loterij door notaris de Graaf. Uitslag prijzen
optocht door voorzitter „Streekcentrum Axel". Uitslag prijzen middagspelen door
voorzitter „Oranjevereniging'
22.00-22.30 uur: Taptoe, drumbandshow deel I, optreden muziekvereniging „Con
cordia" en „Hosanna". Drumbandshow deel II. Sluiting met Koraal en Wilhelmus.
Voor de diverse spelen en de optocht zijn een groot aantal waardebonnen beschik
baar.
-
XI
Dinsdag 13 maart 1945 was een dag, die
altijd in de geschiedenis zal vermeld staan,
want toen betrad koningin Wilhelmina voor
het eerst na 4-jarige ballingschap weer de
vaderlandse bodem te Eede (gemeente Aar
denburg). En wat in de Axelse geschiedenis
ook moet vermeld worden is, dat zij de eer
ste nacht die zij in Nederland vertoefde, door
bracht op Axels bodem in het villapark, Ca
sino te Sluiskil, gemeente Axel, de eerste
stad, die door één harer voorvaderen, Prins
Maurits op de Spanjaarden veroverd was.
Haar doel was het op de Duitsers heroverd
gebied van Nederland te 'bezoeken. Oo(k
Axel stad zelve werd bezocht. Om 5 minuten
voor 1 kwam H.M., vergezeld van de toen
malige commissaris der koningin in Zeeland
jhr. mr. Quarles van Ufford te Axel, waar al
les ter harer verwelkoming gereed was en
elk ontroerde de geliefde vorstin na lange
scheiding weer wilde begroeten en toejui
chen, terwijl de muziek het Wilhelmus speel
de, wat we zolang niet in het openbaar had
den kunnen meezingen, de straten versierd
waren, haar ter ere. Eenvoudig was zij ge
kleed in een bruin mantelpak met een bruin
bont en een bruine hoed. Na begroeting door
burgemeester J. L. J. van Oeveren schreed zij
naar de ter linker hand van de trappen staan
de grenswachters, terwijl haar bloemen wer
den aangeboden en de leider der oud-illegale
werkers haar een oranjelint aanbood, waar
op naast het wapen van het huis van Oranje
het wapen van de stad Axel was aangebracht
en op het lint was geschilderd „Wie Oranje
aan Neerland tracht te ontrukken, zal eer
lang de wrange vruchten plukken".
Na een half uur in onze gemeente vertoefd
te hebben, zette H.M. de tocht voort om het
bevrijde gedeelte van Noord-Brabanjt en
Limburg te bezoeken, want het overige ge
deelte van Nederland zuchtte nog onder de
Duitse overheersing. Maar begin mei volgde
de capitulatie der Duitsers, dus de bevrij
ding van overig Nederland. Axel kon dus
twee bevrijdingsdagen vieren, n.l. ook 19
september. Weldra volgde ook een bezoek
van prinses Juliana aan Axel, die ook over
nachtte in het Casino der Stikstoffabriek
te Sluiskil, gemeente Axel.
Toch was bij al die vreugde nog veel zorg
voor de toekomst in Nederland. Alle etens
waren moesten nog gedistribueerd worden en
de bonkaarten moesten nog lang dienst doen.
Hoe diep we in de put zaten blijkt uit een
stuk in de Axelse Courant met de volgende
punten: le Nederland is totaal leeggeplun
derd; 2e het bezit geen grondstoffen, alles
moet tegen kredieten worden aangevoerd;
3e zodanige verwoestingen zijn aangericht dat
er in geen jaren meer sprake is van een nor
male toestand; 4e alleen door onze arbeid
kunnen we langzaam vooruit komen; 5e door
het verlies van Indië kan er geen sprake meer
zijn van enige weelde, terwijl alle benodigd
heden 25 procent duurder zijn geworden; 6e
terwijl in de verlopen jaren erop gewerkt is
om zo slecht en langzaam mogelijk te wer
ken, zal er nu hard aangepakt moeten wor
den. Toch is het herstel van Nederland dooi
buitenlandse hulp spoediger tot stand geko
men dan we gedacht hadden.
Op 19 september 1945 werd de le herden
king der bevrijding gevierd. De straten wa
ren versierd en de fonteinen spoten. Aan
kolonel Szydlowski werd het ere-burgerschap
van onze stad verleend. Er was n.l. een ere
penning der stad in goud, zilver en brons in
gesteld voor hen, die zich verdienstelijk voor
de stad gemaakt hadden. En op dé plaats
waar de strijd der Polen was gestreden werd
een metalen kruis geplant: het Poolse kruis.
Het geld werd gezuiverd, dat wil zeggen: al
le geldswaarden moesten ingeleverd worden
en dit geld werd geblokkeerd en elk moest
van 10 gulden zien rond te komen, wat min
der erg was voor winkeliers dan voor ge
wone burgers.
Ondanks alles breidde Axel zich langzamer
hand uit, zowel voor als na de oorlog. Waren
13 september 1921 de Juliana-, Prins Hen
drik- en Emmastraat hun naam gegeven,
april 1930 waren Pieter Paulus- en Ds. Jan
Scharpstraat benoemd, nu naar verdienstelij
ke personen uit Axels geschiedenis. Op 28
april 1931 volgde de Prins Mauritsstraat en
30 juni 1936 de Pironstraat, genoemd naar
Jan Piron, de commandant van de afdeling
Staatste troepen, welke Axel veroverde. Dit
alles voor het begin van de 2e wereldoorlog.
Maar ook na de bevrijding ging de uitbrei
ding van Axel voort. In 1948 werden de
straten als de Ruyter-, Crijnsen-, Bankert-
en Evertsenstraat genoemd naar Zeeuwse
zeehelden en de' Po'lenstraat, waar langs de
Polen Axel binnengerukt waren, terwijl op
5 september de Bernhard-, Irene- en Mar
grietstraat en de Zuidsingel hun naam was
gegeven. Op 26 januari 1954 werd de Ma
rijkestraat haar naam gegeven en op 20 sep
tember 1955 het Szydlowskiplein op de plaats
der tuintjes die voorheen gehuurd werden
van het R.K. Kerkbestuur. 19 juni volgden
de straten op het voormalige Plaatje als Oli
vier-, Caland-, Te Water-, Johanna- en an
dere straten. Op 25 januari 1955 was de
burgerlijke benoeming van Domineestraat of
ficieel geworden en april was op Spui de
Sparkstraat aan zijn naam gekomen.
Door dit alles breidde Axel zich naar oost
en west uit. Zuid en noord bleven nog in
hun oorspronkelijke toestand en hielden hun
oude namen. Naar oost is Axel de laatste
tijd uitgebreid met 9 straten benoemd naar
musici en Poolse bevrijders en naar west
worden straten aangelegd benoemd naar
staatslieden.
In die tijd werd een aanvang gemaakt met
de beplanting van het Axelse bos, bestemd
tot recreatieoord. De jeugdbibliotheek werd
geopend in een leegstaand huis, wat later
zou uitgroeien tot de Chr. Openb. Biblio
theek. Ook werd Axel scholen rijker, want in
november 19o9 werd de Landbouwhuishoud-
school geopend, terwijl voor opleiding van
vaklieden de Chr. Technisch School tot stand
kwam onder waarnemend burgemeester Kes-
beke, daar de burgemeester van Oeveren in
1958 was afgetreden. Alle vernieuwingen te
kenden de gezonde levenswil en de uitbrei-
dingsdrang van het Axelse volk in tegenstel
ling met de pessimistische gedachte in 1945.
Januari 1960 werd de edelachtbare heer
van Dijke in zijn ambt als burgemeester ge
ïnstalleerd, de kleuterschool „Roodkapje"
werd april 1961 geopend en de ZVTM vier
de dat jaar haar 50-jarig bestaan. In herin
nering kunnen wij u brengen de „taptoe"
uitgevoerd op het concoursterrein waaraan
deelnamen: de Kon. Militaire Kapel, de ka
pel der Kon. Luchtmacht met tamboerkorps,
het fanfarekorps der Genie, de Matrozenka-
pel, het Jachthoornkorps der Jagers, het
Trompetterskorps der Artillerie en het exer
citiedetachement der Luchtmacht dat 'savonds
met de goed bediende elecrische verlichting
een feeërieke indruk maakte.
De bevolking van Axel bedroeg 31 december
1961 7792 zielen en zou in 1965 de 8000
bereiken.
Juni herdachten we het 750-jarig jubileum
van de verlening der stadsrechten aan Axel
door graaf Ferdinand van Portugal en gra
vin Johanna van Konstantinopel in 1213,
volgens No. A 1 en A 2 uit het stedelijk
archief met de bevestiging daarvan door Ka-
rel V, waarbij een feest werd gevierd van
22-29 juni 1963 met een historische op
tocht een braderie in de Weststraat, recep
tie op het stadhuis, waarbij burgemeester van
Waes van Westdorpe een vrolijke en histo
rische noot inbracht, een wagenspel, Breu-
gheliaanse maaltijd en reünie van oud-Axe
laars en er werden gelden ingezameld ter
verkrijging van een klokkenspel in de stads
toren. Alles tekende het bruisende leven in
het Axel van de laatste tijd. Ik mag u nog
doen herinneren dat een Chr. Openbare Lees
zaal in september 1963 is geopend aan de
Stationsstraat in een modern gebouw, dat de
le heipaal voor het eerste flatgebouw 10 ok
tober 1963 de grond inging en dat een twee
de flatgebouw door de Vlako werd gebouwd.
Het is tekenend dat hoe langer hoe meer de
geschiedenis van Axel in de belangstelling
ging staan en waar in de dertiger jaren geen
waardering was voor Axels Stedelijk Archief
er nu gelden gevoteerd werden om de grond
slagen van het kasteel der heren van Axel
bloot te leggen en ook de fundamenten van
het Axelse schepenhuis. Ook de liefde voor
onze folklore blijkt uit de heropening van de
Axelse Boerenkamer in het door het gemeen
tebestuur ter beschikking gestelde gebouw
in de Nieuwstraat.
En boven het levendig gewoel in de winkel
straten, waar ondernemende middenstanders
hun zaken drijven, klinken de klanken van
het Axels carillon, waarvoor de gelden door
de Axelse burgers zijn bijeengebracht, maar
daarin zal de luidklok „Maria" niet mede-
klinken, maar zij zal voortaan oproepen tot
de kerkdienst in de Gereformeerde Kerk in
het westen.
de Jonge
VAN DE GEMEENTERAAD VAN AXEL
OP DINSDAG 26 APRIL 1966 DES NA
MIDDAGS OM 7.00 UUR
AGENDA
1. Opening.
2. Notulen.
3. Ingekomen stukken en mededelingen.
4. Voorstel tot verkoop van een perceel in
dustrieterrein, gelegen aan de Noord
polderstraat, aan de heer J. H. Heijns-
dijk te Axel.
5. Voorstel tot verkoop van een perceel
bouwgrond, gelegen aan de Zuidsingel,
aan de fa. A. Vernaeve Zn. te Sas
van Gent.
6. Vqorstel tot verkoop van een perceel
bouwgrond, gelegen aan de Savornin
Lohmanlaan, aan de heer D. Antheunis
te Axel.
7. Voorstel tot verkdop van een perceel
bouwgrond, gelegen aan de van Middel-
hovenstraat, aan de heer R. G. M. Heij-
ens te Zaamslag.
8. Voorstel tot verkoop van een perceel
bouwgrond, gelegen aan de van Middel-
hovenstraat, aan de heer D. H. de Graaf
te Axel.
9. Voorstel tot aankoop van het woonhuis
met garage en tuin Rooseveltlaan 10 en
12 van mej. N. E. Naeije e.c. te Axel.
10. Voorstel tot aankoop van de woning en
schuur Oudewijk 49 en 51 van de heer
S. Jansen te Axel.
11. Voorstel om akkoord te gaan met een
herziening van de bezoldiging van de
wethouders per 1 januari 1966.
12. Voorstel tot het vaststellen van enige
wijziging van de gemeente- en de be
drijf sbegroting voor het dienstjaar 1965.
13. Voorstel tot het vaststellen van de 3e
wijziging van de gemeentebegroting
voor het dienstjaar 1966.
14. Voorstel tot het aangaan van een vas
te geldlening, groot 600.000, - met
de N.V. Bank voor Nederlandse Ge
meenten te 's-Gravenhage.
15. Voorstel tot aankoop van het woonhuis
Oosterstraat 24 van de heer J. Heijdens
te Axel.
16. Rondvraag
17. Sluiting.
AXELSE COURANT
VERSCHIJN! IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 15 cent.
Halfjaar-abonnement:
Vxel binnen de kom f 3,75. Andere plaatsen f 4,25
Buitenland f 6,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm.
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden f 1,
elk woord meer 15 cent.
